Morgunblaðið - 04.07.1963, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 4. júlí 1963
MORGVNBLAÐIÐ
13
Landið
okkar
ENN er allur Axarfjörður snævi
liulinn er við dag nokkurn síðari
Ihluta maí mánaðar sækjum heim
Sigurð bónda Jónsson 1 Sand-
féllshaga. Þetta er að morgni
dags og Sigurður er að Ijúka við
fyrri gjöfina í fjárhúsum sínum
Þróunin er að tækn-
in sé hagnytt betur
Bóndinn á oð hljóta meiri tekjur meb aukinni tækni en
ekki hækkandi verðlagi
forstjóri Hóskólahíós
búum eru 24—26 kg af kjöti eftir
lambána. Meiri hluti bænda hér
hefur þó því miður ekki náð
myndi því marki enn.
segja að hann væri mildur höfð — En hvað um ásetning?
Talið berst auðvitað fyrst að tíð-
arfarinu og heyfeng manna því
auðvitað blæs ekki byrlega fyrir
þeim sem ekki eru vel heyjað-
ir. Sigurður í Sandfellshaga er
fyrirsvarsmaður í félagsmálum
sveitar sinnar, hógvær maður og
prúður í framgöngu en ákveð-
inn í skoðunum Oig styður þær
tneð rökum. Friðfinnur Ólafsson
mgi.
— Hvað vilt þú Sigurður,
s-gja okkur um fóðrun sauðfjár
hér í þessari miklu sauðfjársveit
Axarfirði?
— Nú er fé mun betur fóðrað
en áður var segir Sigurður. Það
er svo komið að á all mörgum
— Fyrir um það bil 20 árum
var kindin sett á 2í4 bagga og
10 kg af síldarmjöli. Þá var ekki
fóðrað með tilliti til frjósemi og
þá mun svona upp og ofan hafa
Með því búskaparlagi verði um
30—40% af ánum tví-
lembt Meðalþungi dilka mun þá
yfirleitt hafa verið heldur meiri
en nú, en hins vegar minna kjöt
eftir vetrarfóðraða á. Nú er svo
komið að ekki er sett á minna
en 4—5 bagga í meðalári 4 bagga,
en í lakara árferði 5 bagga
Við gefum um 300 gr. af fóður-
bæti á kind sem er í húsi þegar
þær fá góða töðu og eins mikið
og það getur torgað af heyi eftir
burð, og að það hvílist þá nokkuð
því þá tel ég ærnar mjólki betur.
— Hvað segir þú um vinnu-
tækni og aðbúnað til fjárhirð-
ingar í sauðfjársveitum?
— Eg tel að okkur skorti enn
meiri tæknibúnað við hirðingu
fjárins. Með því búskaparlagi og
þeirri aðstöðu sem almennt tíð-
kast hér um slóðir tel ég gott að
ætla fjármanninum 300 ær til
fóðrunar auk gelúfjár.
Er þá ætlast til að fjármaðurinn
vinni ekki annað en að hirðingu
fjárins. Hann þarf hins vegar að
fá aðstoð við heilsugæzlu, vigtun
o um sauðburð. Að sjálfsögðu
er starfið lang mest um sauð-
burðinn og því of ætlun að einn
maður sinni 300 ám. Nú er ég
viss um að víða á landinu má
bæta mjög vinnuaðstöSu við fjár
hirðingu og mér finnst vanta
auknar tilraunir, einkum hvað
snertir sjálfsfóðrun, ef við getum
svo orðað það,,gildir það þá að
mér sýnist fyrst og fremst um
Suðurland, þar sem hægt er að
láta féð liggja við....og bera
sig sjálft eftir björginni. Ur því
að við erum farnir að tala um til
raunir, þá finnst mér tilraunir
með rúning fjár að vetrinum
mjög athyglisverðar og vélklipp-
ing er ábyggilega mál framtíðar
innar, en á þessu öllu þarf að
gjöra meiri athuganir og víðtæk
a ' en gerðar hafa verið til þessa.
— Hvað finnst um hlutfallið
milli sauðfjárbóndans og kúa-
bóndans með tilliti til verðlags
Sigurður?
— Okkur finnst hér um slóð-
ir að sauðfjárbúskapurinn sé enn
nokkuð afskiptur og nái ekki til
jafns við kúabúskapinn.
— Hvað segir þú um fram-
kvæmdaaðstæður nú til dags £yr
ir bónda sem þarf að byggja og
rækta?
— Þær eru vissulega orðnar
nokkru erfiðari en var fyrir 10—
15 árum, þær eru dýrari eins Og
allir vita. Hins vegar tel ég að
það þurfi að hagnýta tæknina bet
ur en gert er og hún komi til með
að vega á móti þeim aukna til-
kostnaði sem verður við fram-
kvæmdir. Þannig tel ég með
bættum aðbúnaði og aukinni
tækni geti bændur aukið tekjur
sínar og einmitt það verði frem
ur lausnin á launamálum bænda
heldur en hækkandi verðlag. Þró
unin er sú, hvert sem litið er og
og á hvað sem litið er í heiminum
að tæknin vex og samkeppnin
harðnar.
— Hafa bændur hér um slóðir
náð grundvallarverði að undan-
förnu?
— Já, nú um nokkur ár hafa
bændur náð grundvallarverðinu.
— Það hefur verið rætt um
það nú í kosningabarrttunni að
íslendingar væru þrælkaðir til
vinnu og að 8 stunda vinnudag-
Sigurður Jónsson í Sandfellshaga.
ur sé nú ekki lengur nægur til að
draga fram lífið.
— Þessu held ég að flestir getl
svarað með einni spurningu. Hafa
menn á íslandi lifað á 8 stunda
vinnudegi fram til þessa? Eg
held að ráð væri að spyrja t.d.
íslenzka bændur hvort þeir séu
alla jafna aðeins að störfum 8
stundir á dag. Eg hygg að kunni
að verða bið á því jafnvel þótt
breytt væri um ríkisstjórn að
menn teldu sig almennt lifa góðu
lífi með 8 stunda vinnu.
Niðri á túninu fyrir neðan bæ-
inn á Sandfellshaga á Sigurður
bóndi tvö myndarleg fjárhús.
Sandfellshagi er sýnilega góð
jörð og gjöful, því þar er búið
tveim myndarlegum búum. Við
göngum í fjárhúsin með Sigurði
og sjáum að í hlöðum hans er
enn nægilegt hey. Hann kemur
til með að þola langt og erfitt
vorhret. Fé hans er mjög sæl-
legt og fallega fóðrað. Fjárhúsin
eru nokkuð við aldur, byggð á
þeim árum sem nýsköpun var al-
mennt að hefjast hér á landi. Þá
var ekki enn kominn reynsla
á að láta fé vera á grindum og
því eru þessi fjárhús ekki byggð
eftir nýustu tízku. Það virðist
heldur ekki koma að sök hjá Sij
urði, að vísu höfðu húsin lítillega
blotnað nú um sauðburðinn, en
það virðist þó á engan hátt há
, ánum og tóku þær fóðruninni vel
og voru akspikaðar.
Þegar við höfðum skoðað féð
hans Sigurðar í Sandfellshaga
héldum við á ný út í vorhretið og
nú var ætlunin að kveðja Axar-
fjörðinn. Ferðalagið gekk seint
því að langir kaflar vegarins
voru eitt forarfen. Það kom sér
vei að við höfðum ötulan öku-
mann, þar sem Þorgrímur Þor-
steinsson í Klifshaga, gamansam
ur og ljóðfróður náungi og kunni
frá mörgu að sagja. Hann kvað
fyrir okkur ljóð eftir Þuru í
Garði, Einar Ben og Davíð en
ekki kunni hann samt vísuna éft
ir hann Sigurð Þórarinsson jarð
f: æðing og Helga Sæmundssón
ritstjóra. Þorgrímur kunni vel að
meta gamanið í vísunni en um
sannleiksgildi hennar vildi hann
minna segja, einkum taldi hann
vafasama síðustu hendinguna.
Vísu þeirra Sigurðar og Helga
hefi ég heyrt svona, og vona ég
að ég fari nokkurn veginn rétt
með en Sigurður kenndi mér
vísuna er við sátum saman í
þotu á leiðinni frá Kaupmanna-
höfn til Frankfurt í Þýzkalandi:
Héröð þessi hæfa tröllum
hömrum girt í djúpan sæ
Fiskur vakir í fljótum öllum
og Framsóknarmaður á hverj-
um bæ.
Þannig gera jarðfræðingar Og
menntamálaráðsmenn sér til gam
ans í héröðum Norður-Þingey-
inga. Vig.
— Kjaradómurinn
Framhald af bls. 8.
kennari verður 55 ára, og 20
stundir þegar hann verður sex-
tugur. Lengd kennslustundar
skal vera 45 mínútur.
3. Stýrimanna- og vélskóla-
kennarar: allt að 27 kennslu-
stundir vikulega, er fækki í 22
Stundir, er kennari verður 55 ára
og 17 stundir, er kennari verður
sextugur. Lengd kennslustundar
skal vera 45 mínútur.
4. Menntaskólakennarar, kenn-
eraskólakennarar og kennarar
sérgreinaskóla fyrir kennara-
efni: 24—27 kennslustundir, er
fækki í 22 stundir, er kennari
verður 55 ára, og 17 stundir, er
kennari verður sextugur. Lengd
hverrar kennslustundar skal
vera 45 mínútur.
Kennsluskylda söngkennara í
barnaskólum og gagnfræðaskól-
um og kennara afbrigðilegra
barna skal vera 4/5 af kennslu-
skyldu almfennra kennara.
Kennsluskylda annarra kenn-
ara, svo og skólastjóra, haldist ó-
breytt frá því sem nú er.
Sérhver kennslustund lengri
eða skemmri en hér er fram tek-
ið, skal vikuleg kennslukylda
breytast í hlutfalli við það.
Kennurum er skylt að hafa um
•jón með nemendum í stundahlé-
um eftir nánari ákvörðun skóla-
stjóra og kennarafundar.
2. grein
Um daglegan vinnutíma skulu
gilda þessi ákvæði:
1. 48 stunda vinnuvika skal
unnin á tímanum frá kl. 8.00 til
kl. 12.00 og kl. 13.00 til kl. 18.00
alla virka daga, nema laugar-
daga, þá kl. 8.00 til kl. 12.00.
2. 44 stunda vinnuvika skal
unnin á tímanum frá kl. 8.00 til
kl. 12.00 og kl. 13.00 til kl. 17.00
alla virka daga, nema laugar-
daga, þá kl. 8.00 til kl. 12.00.
3. 38 stunda vinnuvika skal
unnin á tímanum frá kl. 9.00 til
kl. 12.00 og kl. 13.00 til kl. 17.00
alla virka daga nema laugardaga
þá kl. 9.00 til kl. 12.00.
4. 36 stunda vinnuvika og
skemmri skal unnin á tímunum
frá kl. 8—12 og kl. 13—17 alla
virka daga, nema laugardaga, þá
kl. 8—12.
Um það, hvenær starfstími
hefjist, skal ákveðið í samráði
við starfsmennina með samþykki
viðkomandi starfsmannafélaggs.
Heimilt er að haga vinnudegi
með öðrum hætti en að framan
greinir, ef aðilar eru um það
sammála.
Á tímabilinu frá 1. júní til 30.
september ár hvert, er heimilt
með samkomulagi forstöðumanna
hlutaðeigandi stofnana og starfs-
manna, að fella niður vinnu á
laugardögum, enda lengist dag-
vinnutími aðra daga vikunnar,
svo að full vinnuvika náist á 5
dögum.
3. grejn.
Eigi skulu ákvæði þau, er að
framan getur, valda þvi, að dag-
legur vinnutími nokkurs starfs-
manns lengist frá því sem nú er.
Þær starfsstéttir og starfsmenn
sem ákvæði 1. og 2. gr. taka ekki
til, skulu halda þeim vinnutíma
sem verið hefur hingað til.
4. grein.
Vinnutími starfsmanna skal
vera samfelldur eftir því sem við
verður komið vegna eðlis starfs-
ins. Verði eyða í daglegum, sam.
felldum starfstíma kennara, skal
greiða fyrir hverja kennslustund
í slíkri eyðu, laun, er nemi V\
hluta dagvinnukaups samkv. 8.
grein.
Breytingar og frávik frá þeim
vinnutíma, sem hér er ákveðinn,
skulu því aðeins gerð, að sam-
þykki viðkomandi starfsmanna-
félags liggi fyrir.
5. grein.
Matartímar skulu eftir því sem
við verður komið, vera frá kl. 12
—13, kl. 19—20, og kl. 3—4, og
teljast þeir 'eigi til venjulegs
vinnutíma.
Kaffitímar teljast til venjulegs
vinnutíma, og skulu þeir hjá
þeim, er hafa 48 og 44 stunda
vinnuviku, vera tvisvar á dag,
miðað við venjulegan vinnutíma,
20 mínútur í hvert sinn, þó eigi
nema einu sinni á laugardögum.
Hjá þeim, er skemmri vmu-
viku hafa, er á hinum fasta dag-
lega vinnutíma einn kaffitími,
20 mínútur, þó ekki á laugardög-
um.
í nætur. og helgidagavinnu
skulu kaffitímar vera í sama
hlutfalli og á hinum daglega
vinnutíma. Þeir sem vinna á
reglubundnum vmnuvökum,
skulu ekki fá sérstaklega matar-
eða kaffitíma, nema tíðkast hafi
tii þessa.
Heimilt er að fella niður kaffi-
tíma og stytta matartíma með
samkomulagi fyrirsvarsmanns
viðkomandi stofnunar og starfs-
manna, enda sé slíkt samþykkt af
viðkomandi starfsmannafélagi.
6. grein.
Frídagar eru allir helgidagar
þjóðkirkjunnar, sumardagurinn
fyrsti og 17. júní. Ennfremur að-
fangadagur jóla og gamlársdagur
frá kl. 13, beri þá upp á virkan
dag, svo og eftirtaldir dagar með
sama hætti og tíðkazt hefur: 1.
maí, fyrsti mánudagur í ágúst. 1.
des. og laugardagur fyrir páska.
7. grein.
Yfirvinna telst hver sú vinna,
sem fer fram yfir hinn venjulega
daglega vinnutíma. Skiptist hún
í eftirvinnu, næturvinnu og helgi
dagavinnu.
Til eftirvinnu teljast tvær
fyrstu klukkustundirnar, eftir að
tilskildum dagvinnutíma eða
vökutíma lýkur, þó ekki á tíma-
bilinu frá kl. 19—8, og auk þess
vinna, sem innt er af hendi á dag
vinnutíma umfram vikulega
vinnutímaskyldu.
Næturvinna telst frá kl. 19, eða
frá lokum eftirvinnutímabils, ef
fyrr er, til byrjunar næsta dag-
vinutímabils.
Helgidagavinna telst sú vinna
sem unnin er frá kl. 13 á laugar-
degi til kl. 8 á mánudagsmorgni
og á öllum frídögum, sem um
hefur verið getið hér að framan,
sbr. 6. gr.
8. grein.
Yfirvinnu skal greiða með á-
lagi á venjulegt dagvinnutíma-
kaup.
Eftirvinnu, svo og matartíma
á tímabilinu frá kl. 8—19, ef unn.
ir eru, skal greiða með 60% á-
lagi miðað við dagvinnukaup, en
unnir nætur- og helgidagatímar
með 100% álagi miðað við dag-
vinnukaup.
Dagvinnutimákaup hvers starfs
manns skal fundið með því að
deila með tölunni 150 í föst mán-
aðarlaun viðkomandi launaflokks
miðað við 6 ára starfsaldur.
Öll yfirvinna skal greidd eftir
á í einu lagi fyrir hvern mánuð.
Þegar starfsmaður er kallaður
til vinnu, sem ekki er í beinu
framhaldi af daglegri vinnu hans
skal greitt yfirvinnukaup í að
minnsta kosti tvær klukkustundir
Framhald á bls. 23