Morgunblaðið - 01.08.1963, Síða 14

14
MORCVNBLAÐIÐ
' Fimmtudagur 1. ágúst 1963
Innilegustu þakkir færi ég öllum vinum og vanda-
znönnum er glöddu mig með heillaskeytum, gjöfum og
annarri vinsemd á áttræðisafmælisdegi mínum 24. júli
Guð blessi ykkur ölL
María Arnfinnsdóttir.
Móðir mín og tengdamóðir
GUÐRÚN HÁLFDÁNSDÓTTIR
frá Hafranesi,
andaðist að heimili sínu Nökkvavogi 13, 30. þ. m.
Fyrir hönd vandamanna.
Hálfdán Einarsson,
Ingibjörg Erlendsdóttir.
Eiginmaður minn og faðir okkar,
ÍVAR JASONARSON
hreppstjóri,
Vorsabæ j arhól,
andaðist í Landakotsspítala 30. júlL jarðarförin aug-
lýst síðar.
Guðmunda Jónsdóttir og börn.
Faðir okkar, tengdafaðir og afi
MAGNÚS HÁLFDÁNARSON
frá Hnífsdal,
verður jarðsunginn frá Dómkirkjunni laugardaginn
3. ágúst kL 10,30. — Jarðarförinni verður útvarpað.
Börn, tengdabörn og barnabörn.
Eiginmaður minn
JÚLÍUS ÞORBERGSSON
Fossvogsbletti 32,
er lézt 26. þ.m. verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju
föstudaginn 2. ágúst kl. 1,30.
Fyrir mína hönd og annarra vandamanna.
Margrét Einarsdóttir.
Jarðarför bróður okkar
ÞORBJÖRNS GUÐJÓNSSONAR
Hagamel 6,
fer fram frá Neskirkju föstudaginn 2. ágúst kl. 3 e.h.
Blóm vinsamlegast afbeðin.
Guðrún Guðjónsdóttir, Jón Guðjónsson.
Faðir okkar og tengdafaðir
STEFÁN J. JÓHANNSSON
bifreiðasali,
sem andaðist þ. 27. júli, verður jarðsunginn frá Dóm-
kirkjunni föstudaginn 2. ágúst kl. 1,30.
Ingibjörg Stefánsdóttir, Guðni Helgason,
Einar Stefánsson, Asta Kristjánsdóttir,
Friðrik Stefánsson, Þóra Björgvinsdóttir.
Jarðarför mannsins míns, föður okkar og tengdaföður
JÓNS HJARTARSONAR
Eystra Skagnesi, Mýrdal,
fer fram frá Víkurkirkju laugardaginn 3. ágúst kl. 1 e.h.
Sigríður Heiðmundsdóttir, börnin og tengdasynir.
Jarðarför systur okkar
ÁGÚSTU LÁRUSDÓTTUR
fer fram laugardaginn 3. ágúst frá Fossvogskirkju kL
10,30 L h.
Guðrún Lárusdóttir,
Margrét Lárusdóttir,
Sigurður Ó. Lárusson.
Eiginmaður minn
HARALDUR INGVARSSON
fyrrv. bifreiðastjóri,
Reynimel 58,
er lézt 25. þ.m. verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju,
föstudaginn 2. ágúst kl. 10,30 f.h. Athöfninni verður
útvarpað.
Fyrir mína hönd og annarra vandamanna.
Laufey Guðmundsdóttir.
Þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát og
jarðarför
HREFNTT BRYNDÍSAR ÞÓRARINSÐÓTTUR
Sigurður Guðmundsson,
Jón G. Þórarinsson, Sigurður Þór Kristjánsson,
Gyða Þórarinsdóttir, Sigríður Gísladóttir,
Kristbjörn Þórarinsson. Sigþór Þórarinsson,
— Aldarminning
Framhald af bls. 13
á fyrirkomulagi skólans. Skóla-
tíminn var lengdur, og skólinn
settur í beint samband við
.vlenntaskólann í Reykjavík. Var
unninn hálfur sigur í því efni
að fá menntaskóla á Norðurlandi.
Mest afrek vann Stefán þó í þeim
afnum með byggingu hins mynd-
jrlega skólahúss, sem enn stend-
ur, og rúmar nú 450 nemenda
nenntaskóla. Slikur stórhugur og
framsýni í húsagerð hins opin-
bera var þá fátítt. Þá fékk hann
ag framgengt þvg að heimavist-
ír yrðu í skólanum, og var það í
fullri andstöðu við Hjaltalín
ikólastjóra. Býr Akureyrarskóli
enn að þeirri gerð, sem Stefán
pá mótaði.
Árið 1908 varð Stefán skóla-
neistari við Gagnfræðaskólann á
Akureyri, og var það til dauða-
iags. Þótt skólastjórnarár hans
yrðu eigi nema 12, og heilsa hans
bá löngum á völtum fæti, varð
skólastjórn hans eigi síður með
ágætum en kennslan hafði fyrr
verið. Hann lagði kapp á að skól-
inn rækti svo hlutverk sitt, að
það beinlínis knýði fram aukn-
ingu hans í fullkominn mennta-
skóla, þegar fram liðu stundir,
enda þótt hann hæfi ekki beina
baráttu fyrir því máli fyrr en á
síðustu æfiárum sínum. Þótt það
félli í hlut eftirmanns hans að
leiða það mál til sigurs með fá-
dæma dugnaði og fyrirhyggju,
verður því ekki neitað, að grund-
völlinn hafði Stefán lagt með
starfi sínu og frumkvæði.
Skólaræður Stefáns sýna bet-
ur en nokkuð annað stefnu hans
í skólamálum. Hinn rauði þráð-
ur í þeim er hvatning til hátt-
prýðL framsækni og mannúðar.
Hann vildi ala upp háttprúða
menningarþjóð, sem sækti fram
til betri kjara og aukinna af-
kasta I nafni samúðar og kær-
leika. Hefir þessum þætti í boð-
skap hans verið minni gaumur
gefinn en skyldi. Athyglisvert
er, hversu oft hann víkur að því,
hversu létt og ljúft skólastjórn-
arstarfið sé. Þar finnum vér anda
hagleiksmannsins, sem vinnur
verk sitt þannig að það er hon-
um leikur, og nýtur um leið list
ar sinnar.
Þeim tekur nú óðum að fækka,
sem nutu kennslu og skólastjórn
ar Stefáns. En öllum mun þeim
hlýna um hjartaræturnar, er
þeir minnast skólameistara sins.
Þess var fyrr getið, að Stefán
var kjörinn þingmaður Skagfirð
inga 1900. Var hann þingmaður
þeirra til 1908, en þá féll hann
fyrir svartagaldri þeim, er gerð-
ur var að sambandslagauppkasti
Hannesar Hafsteins og meðnefnd
armanna hans, en Stefán var
einn nefndarmanna. Eftir það var
hann konungkjörinn þingmaður
til 1915, að konungskjör lagðist
niður. Framan af þingsetu sinni
var Stefán einn í hópi hinna að-
sópsmestu þingmanna. Lét hann
einkum til sín taka um land-
búnaðar- og menntamál, sat í
flestum þeim nefndum, er með
þau mál fóru og var löngum
framsögumaður þeirra. Hann var
gætinn i fjármálum, en þegar
kom til fjárveitinga til menning-
armála, þótti honum engin eyðsla
verri en að spara. Og oft gekk
hann gegn meiri hluta flokks síns
um stuðning við þau mál, sem
honum þótti horfa til framfara
og menningarauka í landinu.
Hann talaði ekki ýkjamikið á Al-
þingL og hin síðustu ár hans
gætti hans minna en fyrr, en for-
seti efri deildar var hann siðustu
þrjú þingin. Sem þingmaður verð
ur hann auðkenndur sem víð-
sýnn framfaramaður, hugkvæm-
ur, laginn og fylginn sér, en æ-
tíð kom hann málum sínum
fram meira með forsjá en kappi.
Skömmu eftir komu sína að
Möðruvöllum kvæntist Stefán
Steinunni Frímannsdóttur frá
Helgavatni í Vatnsdal. Reistu
þau fyrst bú í Stóru-Brekku en
siðar bjuggu þau á Möðruvöll-
um tvo tugi ára. Frú Steinunn
var hin merkasta kona, og manni
sinum samhent um höfðingsskap
og risnu, sem gerði heimili þeirra
á Möðruvöllum og síðar á Akur-
eyri þjóðkunnugt. Kom bústjórn
á Möðruvöllum mjög í hendur
frú Steinunnar, þar eð Stefán
var langdvölum að heiman, í
rannsóknarferðum og á Alþingi.
Börn þeirra voru Valtýr ritstjóri
og Hulda skólastýra.
Búskapur Stefáns á Möðruvöll-
um var mjög til fyrirmyndar.
Var hann forystumaður um jarða
bætur og kynbætur búfjár þar
í sveit, og átti betri kýr og
vænna fé en flestir aðrir. Hann
beitti sér fyrir margs konar sam-
tökum til eflingar búnaði í hér-
aði, átti t.d. frumkvæði að stofn-
un rjómabús og nautgriparækt-
arfélaga. Margt skrifaði hann
um búnaðarmál, og var einn af
frumherjunum að stofnun Rækt-
unarfélags Norðurlands, og for-
maður þess um langan aldur.
Atti hann manna mestan þátt í
að koma fastri skipan á þann
félagsskap, og var það skipulag
síðan að mestu tekið upp óbreytt
þegar heildarskipan komst á
búnaðarfélagsskapinn í landinu,
og gildir það enn að mestu. Sæti
átti hann lengi á Búnaðarþingi,
og kom þar mjög við mál. Hug-
sjón hans var, að hér byggi vel
menntuð, frjálshuga bændastétt,
sem jöfnun höndum ræktaði
landið og andann, og að hér væri
rekinn vísindalegur landbúnaður.
Bóndinn skyldi þekkja jörð sína
og búfénað til hlítar, en tilrauna-
stöðvar og bændaskólar veita hon
um nauðsynlegar leiðbeiningar. í
nánum tengslum við störf Stefáns
fyrir landbúnaðinn var þátttaka
hans í stofnun og stjórn Ullar-
verksmiðjunnar Gefjunnar, en
hann var ein helzta stoð og
stytta hennar meðan erfiðleik-
arnir voru sem mestir, að koma
upp því fyrirtæki.
Hér hefir verið stiklað á stóru
um ævi og störf Stefáns Stef-
ánssonar skólameistara, eins
þeirra manna, sem mestan svip
settu á þjóðlíf vort í upphafi þess
arar aldar. Fjölþættum störfum
afreksmanna verða vitanlega
ekki gerð viðhlítandi skil í einni
blaðagrein. Og þótt það væri
unnt, yrði samt ætíð löng saga
órituð. Sagan um mannin sjálfan
sem að baki stendur hinna ytri
viðburða. Sú saga er lengstum
rist í hjörtu þeirra, sem mann-
inn þekktu og með honum störf-
uðu. Og þótt Stefán Stefánsson
kæmi víða við á vettvangi þjóð-
félagsins og léti þar eft-ir sig þau
spor, sem seint munu mást, þá
skulum vér minnast þess, að
um sína daga markaði hann enn
dýpri spor í hjörtu nemenda
sinna og samstarfsmanna, og
lengi mun berast frá manni til
manns sagan um vísindamann-
inn, kennarann og skólameist-
arann, Stefán Steifánsson.
Stetán Stefánsson fæddist aC HeiSl
I Gönguskörðum, 1. ágúst 1863. For-
eldrar hans voru Guðrún Siguröar-
dóttir og Stefán Stefánsson, bóndi A
Heiði. Þau hjón voru bæði af góðum
skagfirzkum bændaættum. Stefán ólst
upp í foreldrahúsum þar til hann fór
í skóla. Stúdentsprófi lauk hann utan-
skóla 1884, og sigldi samsumars til
Kaupmannahafnar og lagði þar stund
á náttúrufræði. Tók einkapróf 1 þeim
fræðum 1887. og var þá settur kennart
við Möðruvaliaskóla. Skolastjóri við
Gagnfræðaskólann á Akureyri frá
1908 til dauöadags. Alþmgismaður
Skagfirðinga 1900—1908, Konungskjör-
inn þingmaður 1908—1915. Amtsráðs-
maður Norðuramtsins 1894—1907. Bæj-
arfulltrúi á Akureyri 1906—1918. Tók
mikinn þátt 1 margs konar félags-
skap og átti frumkvæði að stofnun
Hins islenzka náttúrufræðifélags, og
var síðar kjörinn heiðursfélagi þess.
Kvæntist 17. sept, 1888 Steinunni Frí-
mannsdóttur frá Helgavatni í Vatns-
dal. Börn þeirra Valtýr, ritstjóri, og
Hulda, skólastýra. Stefán andaðist
eftir langa vanheilsu á Akureyri, 21,
jan. 1921.
Akureyri 23. júlí 1963
Steindór Steindórsson
frá Hlöðum
SR GÍSLI BRYNJÓLFSSON:
BO ER LANDSTÚLPI

ÉG er Guðmundi Jósafatssyni
þakklátur fyrir kafla þann,
sem hann lætur prenta í Tim
anum 24. 7. úr þætti mínum
í Morgunblaðinu 10. júlí s.L
Hinsvegar sé ég ekki neina
ástæðu til þess, að hefja við
hann ritdeilur um einstaka
kostnaðarliði við byggingar
eða aðrar framkvæmdir 1
sveitum landsins. Það vil ég
hinsvegar fullyrða, eftir um-
sögn þeirra manna, sem voru
að byggja fjós á s.l. ári, að
þeir komu þeim húsum upp
fyrir minni fjárhæð, heldur
en Guðmundur tilgreinir
(22.767.00 kr. á bás.) þannig
að lán þeirra úr Stofnlána-
deildinni nægði þeim nokk-
umveginn fyrir efniskaupum.
Um þetta má fara mörgum
orðum frá ýmsum hliðum, en
það, sem er aðalatriðið í
þessu máli og það, sem var
aðalefni greinar minnar í
Mbl. 10. júlí var þetta:
Þegar viðreisnarstjómin
tók við völdum, voru lána-
sjóðir landbúnaðarins ófærir
orðnir að gegna hlutverki
sínu. Þar var komið í full-
komið óefni. Svo var raunar
um allan fjárhag atvinnuveg
anna, eins og eftirminnilega
var lýst af forsætisráðherra
vinstri stjórnarinnar, er hún
lagði niður völdin. Fjárhags-
lífið var sjúkt. Það var hlut-
verk núverandi stjórnar að
lækna það. Sú lækning er
fólgin í viðreisninni. Og með
Stofnlánadeildinni eru reistir
við lánasjóðir landbúnaðar-
ns. Sakir þess hvernig sú
stofnun er byggð upp, eru
miklar vonir við hann tengd-
ar og enn hefur ekkert kom-
ið fram, sem gerir annað lík-
legt en, að þær vonir rætist.
Þetta hafa þeir gert sér ljóst,
sem hluiaust og af fullu raun
sæi líta á málið. Svo er t d.
um ritstjóra Árbókar land-
búnaðarins, en hann skrifaði
grein um lánamál landbún-
aðarins, er lögin um Stofn-
lánadeildina voru nýlega sam
þykkt. Skulu hér tilfærð
nokkur ummæli hans: Hann
telur lögin „mikUvæg fyrir
bændasléttina" og „að með
hinni nýju Stofnlánadeild er
gert mikið átak til bjargar úr
fttllkomnu öngþveiti" og að
með lögunum hafi verið
„boðið upp á myndarlega
úrlausn á ófremdarástandi,
sem ekki var unnt að búa við
lengur, og eins og á stóð var
ekki hægt að búast við betri
úrlausn".
Þess er ekki að vænta, að
hægt sé á fáeinum misserum
að hefja lánamál bænda úr
því ófremdarástandi, sem
þau voru komin í er viðreisn
arstjórnin tók við völdum.
Hitt er aðalatriðið að hér sé
rétt stefnt, og traustur grund
völlur öruggrar fjáröflunar
lagður að þessari lánsstofn-
un. Þessvegna er það svo
mikilvægt, að þjóðin gaf nú-
verandi stjórn tækifæri, til
þess að halda þeirri stefnu
áfram á þessu kjortímabili.
Grein sína um lánamálin
endar ritstjóri Árbókar með
þeirri ósk, að þessi nýja láns
stofnun „megi reynast bænda
stéttinni vel, og bændur takl
henni skynsamlega sem mynd
arlegri en ekki gallalausri úr
lausn og vinni að endurbót-
um hennar, sem þörf kaliar,
án flokkslegs mikillætis eða
flokkslegra fordóma".
Það er von mín, að Guð-
mundur Jósafatsson verði við
þessari ósk ritstjóra Arbókar,
Framhald á bls. 15.
'I
!
I