Morgunblaðið - 21.02.1964, Blaðsíða 20

20
MORXUNRLAOID
Föstudagur 21. febr. 1964
p/FUZABETH "/]
Þegar ég kom heim frá henni
Marguerite, hafði ég logandi höf
uðverk, svo að ég fór beint upp
og sofnaði næstum. Kannski hef
ég sofnað alveg. En svo heyrði ég
hávaða . . .
— Hverskonar hávaða?
— Það var hurð, sem var verið
að opna — eða loka. Eg veit ekki
hvort heldur.
— Skemmtirðu þér vel hjá
Marguerite?
Spurmngin kom henni til að
hrökkva við. Hún var eitthvað
svo tilgangslaus en hún Var ekki
sett fram út í bláinn, heldur skein
fjandskapurinn út úr henni.
— Sannast að segja hitti ég
hana alls ekki, svaraði hún. —
Hún var ekki heima.
— Einkennilegt það, sagði
hann. — Mjög einkennilegt.
— Já, víst var það einkenni-
legt. Það var gremja í röddinni
yfir þessum tón hjá honum. —
Hún hringdi mig upp í morgun,
beinlínis til þess að minna mig
á, að hún byggist við mér og
svo fer hún út að synda. En það
gerir svo sem ekkert til.
— Ekki það? Þú fórst raun-
verulega heim til hennar, var
ekki svo?
— Vitanlega fór ég heim til
hennar.
— Hver sá til þín?
— Þar í húsinu? Enginn. Þar
var ekki nokkur sála,
Hann strauk hendinni um enn
ið. Vandræðasvipurinn var kom
inn á hann aftur. Hann tautaði:
— Það er nú lítið gagn í þess-
ari sögu. , Við verðum að hugsa
okkur vel um. Kannski getum
við komið með eitthvað betra.
Hlustaðu nú á . . .
— Hlusta þú heldur á mig,
sagði hún. — Allt, sem ég hef
sagt þér er satt. Eg fór til Ranzi,
eins og ég sagði. Þar var enginn
maður, en hinsvegar orðsending,
þar sem ég var beðin að biða. Eg
beið í heilan klukkutíma. Svo
kom ég hingað heim aftur. Eg
fór upp til mín, tók aspirín og
lagðist fyrir. Og ég heyrði ekk
ert, nema þetta í hurðinni. Þeg
ar ég heyrði það, fór ég niður
til að sjá, hver væri á ferðinm,
en sá engan. Svo gekk ég hing
að inn og sá . . . þetta. Og það
var ekki nema fáum mínútum
áður en þú komst. Og þú ert enn
ekki farinn að segja mér, hvaða
erindi þú átt hingað.
— Eins og er, er ég að reyna
að hugsa. Reyna að hugsa.
— Ef þú ekki trúir mér, viltu
kannski segja mér, með hverju
ég drap hann? Og hvað hef ég
gert af vopninu?
— Svo skrítið sem það er, þá
er það einmitt eitt aí því, sem
ég hef verið að reyna að hugsa
um. sagði hann. Svo tæmdi hann
glasið, setti það frá sér, gekk að
líkinu, tók upp silfurvasann. —
Of léttur, sagði hann og setti
hann frá sér aftur. En hann laut
enn fram og í staðinn fyrir ó-
geðið í svip hans, var nú komjn
undrun. — Hér er eitthvað skrít
ið á ferðum, Ruth, sagði hann. raunverulegt ríkidæmi, skyldi
— Mér var rétt núna að detta
það í hug. Komdu og sjáðu.
Ruth gekk skrefi nær en
horfði ekki á neitt. — Hvað er
það? spurði hún.
— Fötin hans. Ballard vildi
helzt silkiföt, vár það ekki? Og
dýran skófatnað og allt þess-
háttar. Til hvrs er hann svona
klæddur núna?
Jafnskjótt sem hann hafði sagt
þetta, furðaði Ruth sig á því,
hvernig hún hefði sjálf getað
annað 'en tekið eftir því, að Les
ter Ballard var í fötum, sem hún
hafði aldrei séð hann í áður.
Hann var í gaberdinefötum, sem
voru sýnilega mjög ódýr, en ný,
grænni bómullarskyrtu, bindi
með grenjandi mynztri í, þar
sem sjá mátti pálmatré og sólar
lag, og oddmjóa geitarskinnsskó
sem höfðu fráleitt kostað meira
en tvö þúsund lírur.
Þetta var ótrúlegt. Að Lester
sem var svo hégómlegur í klæða
burði og lagði svo mikla áherzlu
á gott efni og vandað snið, og
vildi vera blátt áfram klæddur,
á þann hátt, sem gaf til kynna
vera í þeásum glannalega klæðn
aði, var ótrúlegt. Næstum eins
ótrúlegt og hitt, að hann skyldi
liggja þarna dauður — og myrt
ur!
Af forvitni hafði Ruth komið
nær. — Og úrið hans! æpti hún.
— Líttu á úrið! En úrið, sem
stóð fram úr erminni, var úr
stáli og á leðurarmbandi, en úr-
ið, sem hann var venjulega
með, var úr gulli og á gullarm-
bandi.
— Geturðu fundið nokkuð út
úr þessu? 'spurði Stephen.
Hún hristi höfúðið. — Þetta er
svo ólíkt honum. Hann mundi
ekki vilja lóta sjá sig dauðan í
svona búningi!
Stephen hló, stuttaralega. —
Hann virðist nú heldur ekki
hafa dáið viljandi. Hann hefur
áreiðanlega ekki ætlað að láta
sjá sig dauðan í honum. En
hann hefur haft annað í hyggju.
Mig grunar, að hann hafi ætlað
að leika tveim skjöldum. En vit-
anlega veit ég ekkert um það held
ur. Hann hafði rétt sig upp og
horfði nú fast framan í hana, svo
Við skulum tefla eina skák áður en við förum að sofa.
að henni fannst eins og hann
bæri einhverja persónulega óvild
til hennar. Það var ekki hrylling
ur í svipnum, eins og við hefði
mátt búast, hefði hann þótzt
vera f(ð líta á morðingja, heldur
eitthvað annað — eitthvað innt
legra — eitthvað óskiljanlegt.
Hún heyrði sjálfa sig segja: —
Horfðu ekki svona á mig! Eg
þoli það ekki.
Henni til undrunar, leit hann
strax af henni aftur.
— Næsta spurningin er, sagði
hann, — hvernig komst hann
hingað? Hér er enginn bíll fyrir
utan.
— Hann fór í bíl í morgun,
sagði Ruth. — Hann ók á stöð-
ina, eins og hann er vanur.
Hann hefur sjálfsagt skilið bíl
inn þar eftir og farið með lest
inni til Napólí. Sennilega er
bíllinn enn á stöðinni.
11
BYLTINGIN
RUSSLANDI 1917
ALAN MOOREHEAD
Ulyanov, eldri bróðir Lenins.
Hann var hengdur. Svo bar það
til, nokkrum árum síðar, þegar
Nikulás var staddur í Japan, að
hann slapp naumlega lifandi, er
æsingamaður réðst að honum
með samurai-sverð.
En að öðru leyti var þetta
reglubundið líf, undir vernd. A1
exander III virðist hafa verið
talsverður harðstjóri heima fyr
ir, og hann lét Nikulás sofa á
hermannabedda og vera vakinn
klukkan sex að morgni. Þegar
kennslunni lauk, tóku við strang
ar æfingar úti við. En það getur
Nikulás ekki hafa tekið mjög
nærri sér. Hann hafði ánægju af
útiveru, harðri reið og hraðrí
göngu, og útilífi hermannsins
(það var sagt, að hann hefði
gengið „hraðar en hestur“, og
einu sinni, síðar meir, gekk hann
í tíu klukkustundir, til að prófa
nýjan fótgönguliðsbúning handa
hernum). Það virðist engirin vafi
á því leika, að hann hafi víljað
standa sig vel, og skipa heiðar
lega sæti sitt í heiminum —’ og
það sæti létu þeir Pobedonostev
og faðir hans hann ekki vera í
neinum vafa um, hvað væri.
Yfirleitt var þessi hlið uppeld-
is hans ein löng kennslustund
um einræðisstjórnarlist og helgi
stöðu hans. Nikulás elskaði og
tignaði föður sinn, og langaði til
að líkjast honum í hvívetna.
Samt óx hann ekki þannig
upp. Hann var grannvaxinn, hæg
ur og þögull. Samtímamenn hans
minnast bross hans, sem var „við
kvæmt, feimið og ofurlítið dap
urlegt“ og augna hans, sem voru
„blá og hreinskilin“, og yndis
þokka framkomu hans, sem
smitaði frá sér. Hann var áber-
andi lagiegur maður, alskeggjað
ur, kurteis og ofurlítið hlédræg
ur, rétt eins og frændi hans,
Georg V í Englandi, sem hann
líktist svo mjög í sjón. Til er að
laðandi mynd af ungu mönnun
um tveimur, standandi hlið við
hlið, eins búnir, með siglinga-
húfu og treyju, í hvítum buxum
og með snyrt Van Dyke-skeggið.
Þeir eiga heim frábærrar tign
ar og forréttinda, þeir eru svo
alvarlegir, svo ungir og lagleg
ir — hreinasti stofustúlkna-
draumur þeirra tíma um há-
tignina holdi íklædda. Á þessu
æviskeiði Nikulásar kemur
meira að segja við sögu dans-
mær nokkur — hin fræga Khes
inskaya, sem síðar meir átti eft
ir að trítla gegn um byltinguna á
svo táknrænan hátt, — en sam-
band þeirra virðist nú annars
ekki hafa veríð neitt alvarlegt.
En Nikulás varð fyrst alvar
lega snortinn — og það átti að
verða mikilvægasti viðburður í
lífi hans —-,-árið 1689, þegar Alix
prinsessa af Hessen, kom í heim
sókn til Petrograd. Samdráttur ekki nógu fjarlægur til þess að
þeirra virðist hafa farið sér hægt
í fyrstunni — hin skrautbúna
og ógnvekjandi móðir Nikulásar
var honum andvíg, og Nikulás
sjálfur, sem var 21 árs að aldri,
lét sér ekki detta í hug i alvöru,
að hann gæti haft nokltra von —
stúlkan var of fögur og of óað-
gengileg, fannst honum. Hann
lagði af stað í hnattferð, án
þess að hafa ákveðið neitt eða
gert neinar framtíðaráætlanir,
um að þau gætu hitzt aftur.
En varðveitzt hafa næstum ó
þarflega greinilegar upplýsingar
um samdrátt þeirra og síðar sam
líf. Nikulás var ákafur dagbókar
ritari, og er þar mjög nákvæmur
og persónulegur, og það má
ganga að því vísu, að hann hefði
aldrei orðið svona barnalegur,
ógætinn og opinskár, hefði hann
vitað, að þetta krot hans sæi
nokkurn tíma dagsins ljós. En
þar við bætist, að bréf Alix til
hans hafa varðveitzt, og ritun
þessara bréfa hefur fyrir henni
verið sama sem sakramenti —
skriftamál sálarinnar.
En þrátt fyrir allt, sem við
vitum um elskendurna og rit-
störf þeirra, er nauðsynlegt að
gera nokkra grein fyrir Alix,
þar eð hún tilheyrir heimi, sem
er okkur ofmjög fyrndur, til
þess að við getum haft beina
samúð með honum, en jafnframt
KALLI KUREKI
þf'

Teiknari; FRED HARMAN

Ég sagði þér að hún myndi sparka!
Fjandakornið! Ég er orðinn svo
vaur því, að ég finn varla fyrir því
lengur,
En hvað hefur eiginlega komið yfir
Jenný okkar? Hún var alltaf ljúf eins
og lamb hérna áður fyrr.
Þetta er ekki Jenný — þetta er
hún Skrattakolla!
Nú, svo það er ekki Jenný? Jæja,
þá ætla ég að gera þér greiða — og
leggja aftur á henni eyrun — með
barefli!
Þú snertir hana ekki!
eiga sjálfstæða fagurfræðilega
eða sögulega eiginleika eða eðlL
Hún var ein yngri dætra þýzka
stórhertogans af Hbssen-Darm-
stadt, sem hafði gengið að eiga
Alice, prinsessu frá Englandi,
og þannig var hún dótturdóttir
Viktoríu drottningar. Hún var
fjórum árum yngri en Nikuláa
og þegar hún var sex ára, dó
móðir hennar. Samstundis hafði
enska frændfólkið hennar tekið
hana að sér, og hún alizt upp,
undir eftirliti Viktoríu drottn-
ingar, í Kensingtonhöllinni í
London. Þegar hú.n hitti Niku
lás í Petrograd var hún ljóslif
andi sýnishorn af ensku höfð-
ingjauppeldi: Sautján ára stúlka
bláeyg og ljóshærð, með hör-
undslit eins og rós grannvaxin
og með alla andlitsdrætti friða,
nema ef vera skyldi hökuna, sem
var all-einbeittleg. Hún var
feimin og hæversk, og Viktoríu
hirðin hafði kennt henni tak-
markalausa hollustu við mót-
mælendatrú (og það hefði eng-
inn getað kennt betur). Hún
elskaði og trúði á hina dularfullu
fegurð kirkjunnar, svo að þar
komst varla neitt annað að. Og
nú hafði þessi dásamlegi mað-
ur, Nikulás, komið fram á sjón
arsviðið!
„Guð minn góður", skrifaði
hann í dagbókina sína, „hvað ég
þrái að fara til Ilynskoe“.
Ilynskoe var sveitasetur ná-
lægt Moskvu, sem föðurbróðir
hans, Sergius stórhertogi, ótti,
en hann hafði gengið að eiga
Elízabetu, systur Alix og Alix
var þar nú í kynnisför. Þetta var
árið 1891, en samdráttur þeirra
var ennþá fremur hægfara. í
janúarmánuði næsta ár sjáum
vér, að Nikulás hefur skrifað,
dapur í bragði: „Draumur minn
er að geta einhverntíma kvænzt
Alix H., prinsessu. Eg hef elsk
að hana lengi, og æ heitar og
heitar, síðan 1889, þegar hún
dvaldi sex vikur í St. Péturs-
borg“.
Aðalþröskuldurinn var ekki
andstaða Maríu keisarafrúar,
heldur hitt, að til þess að geta
gifzt erfingja rússneska keisara-
dæmisins, varð Alix að kasta
mótmælendatrú sinni og taka
grísk-kaþólska trú; og því gat
hún aklrei komið sér að. En