Morgunblaðið - 06.03.1964, Síða 17

Fðstudagur 6. marz 1964
MORCUNBLADIÐ
17
Jakobína
•
„Hve sæl ó hve sæl,
er hin leikandi lund.
En lofaðu engan dag
fyrir sólarlags stund“.
SVO AÐ segja daglega, erum
við minnt á það, að það fer ekki
eftir aldri þegar fólk er kvatt
héðan, og það margir að segja má
1 blóma lífsins, eins og hér er
nú orðið við fráfall Jakobínu.
Má segja að það sé á miðjum
aldri miðað við aldur fólks nú.
Hún var fædd 1. ágúst 1913,
þvi aðeins 50 ara að aldri er hún
lézt. — Þrátt fyrir mikla og
6tóra sigra í læknisfræðinni, hef-
ur ekki tekizt að ráða niðurlög-
um á þeim mikla vágesti, sem
hér var að verki. Þó má fullyrða,
að hér var allt gert sem hægt
var, bæði af læknum og hjúkrun-
arliði, nákomnuim frændkonum
og systkinum Jakobínu til þess
að létta henni þær miklu þraut-
ir, sem hún átti við að búa. En
6jálf bar hún þennan þunga
kross með mikilli hugarró og
prýði. En dauðinn gaf engin
grið, heldur kvistar hann allt
sem fyrir er. „Reyr stör, sem rós-
ir vænar, reiknar hann jafn fá-
uýtt.“
Jakobína var fædd í Reykja-
vík, voru foreldrar hennar þau
mætu hjón Guðríður Guðmunds-
dóttir frá Hvammsvík í Kjós og
Jósef Magnússon trésmíðameist-
ari og bjuggu þau hjón í Tun-
götu 2 í Reykjavík og þar ólst
Jakobína upp.
Jósef dó á besta aldri, varð
fyrir ofkælingu við slökkvistarf
í bænum. Stóð þá Guðríður eftir
Að leiðarlokum
( Sm ultronstallet)
Sænsk, Hafnarfjarðarbíó.
Handrit og leikstjórn:
Ingmar Bergman.
SMÁM saman tínast myndir
Ingmars Bergmans hingað til
lands og gengur hægt og síg-
andi. Að leiðarlokum hefur ver-
ið heil sjö ár á leiðinni hingað,
en gott er samt að hún skyldi
komast hingað, því ófáar eru þær
afburðamyndir sem alls ekki fá
hingað komizt. Myndir Berg-
mans koma að vísu ekki í réttri
röð; þessi var næsta mynd hans
eftir hið magnþrungna og sér-
stæða Sjöunda innsigli og gerð
tveimur árum á undan Meyjar-
lindinni og Flísinni í auga kölska,
6em báðar hafa verið sýndar
hér. Myndir Bergmans eru alltaf
athygli verðar og oft eftirtektar
verð rannsókn á mannssálinni.
Að leiðarlokura er merkileg sjálf
skoðun gamals einmana manns,
sem finnur að kuldi sálardauð-
ans hefur náð tökum á honum
— að hann er lifandi dauður. En
honum tekst að höndla líf og
mannlega hlýju, vegna þess að
augu hans opnast fyrir mistök-
um sem honum hafa orðið á
gagnvart samferðamönnum sín-
um, eiginkonu og börnum.
ísak Borg, er gamall prófessor,
eem býr í Stokklhólmi (einihver
gagnrýnandi vildi leggja mikla
merkingu í að upphafsstafir í
nafni hans og Bergmans væ*j
þeir sömu: I.B.). Hann býr sig
undir langa ferð, þar sem hann
verður kjörinn heiðursdoktor við
háskólann í Lundi þennan sama
dag. Hann ákveður að aka í bíl
eínum þangað og samferða hon-
um er tengdadóttir hans, Mari-
anna (Ingrid Thulin), en á milli
þeirra hefur ekki verið neinn hlý
leiki og ekki heldur milli Isaks
og sonar hans. Orð hennar og
ýmsir atburðir á leiðinni opna
augu ísaks fyrir því, að hann
hefui' aetíð verið eigingjarn, smá
Jósefsdóttir
með fjögur börn, flest í ómegð.
Jósef var hinn ágætasti drengur,
talinn prýðis fær í sinni iðn og
bjó yfir allmikilli listhneigð. —
Guðríður vildi öllum gott gera
af sínum litlu efnum, þar sem
hún vissi einhverrar hjálpar'þörf.
Ég held að ekki sé of sagt, að
Jakobína hafi erft beztu eðlis-
kosti foreldra sinna.
Það var stundum þröngt í litla
bak-húsinu í Tungötu 2, en þó
var eins og þar væri alltaf rúm.
Eftir að Jósef féll frá bjó
Jakobína með móður sinni, en ,
eftir lát Guðríðar bjó Jakobína j
ein í Baðhúsi Reykjavíkur og sá
um rekstur þess fyrirtækis.
Jakobína fór snemma að vinna
hjá Reykjavíkurborg og vann
þar óslitið í tugi ára og lengst af
sem gjaldkeri.
Þegar Gjaldheimtan í Reykja-
vík var stofnsett, var hún ráðin
þar aðalgjaldkeri og gegndi því
starfi, að ég hygg, með slíkri
prýði og samvizkusemi, að betra
yrði ekki á kosið. Færi vel ef
margar stofnanir, ættu slíku úr-
valsfólki á að skipa sem hún var.
Eftirlifandi systkinni Jakobínu
eru þau, Magnús starfsmaður við
upplýsingaþjónustu Bandaríkj-
anna, Elín bæjarfulltrúi í Hafn-
arfirði og Guðmundur Vignir
Gjaldheimtustjóri í Reykjavík.
Jakobína átti ekki langt til
góðra að telja í báðar ættir.
Móðurforeldrar hennar voru
þau góðu hjón Jakobína Jakobs-
dóttir og Guðmundur Guðmunds
son, sem flestum eldri reykvík-
ing'um eru vel kunn.
En þeirra böm voru auk Guð-
munasamur og kröfuharður. Við
heimsókn á æskustöðvarnar ber
fyrir augu hans atburði úr for-
tíðinni og hann sér hvernig æsku
unnusta hans, Sara (Bibi Anders
son), kaus heldur að giftast bitð
ur han. Ung stúlka, sem hann
tekur upp í bilinn á leiðinni, ber
sama nafn og hún (einnig leikin
af Bibi Anderson, og minnir hann
enn frekar á fortíðina. Draumar
og ýmsir fyrirburðir leiða gamla
manninn inn á svið fortíðarinnar,
sýna honum hvernig skeytingar-
leysi og tilfinningaskortur knúði
eiginkonu hans til ótrúmennsku.
í draumi er hann leiddur fyrir
(sjálfs)rcinnsóknarrétt. Ákæruat-
riðin eru sjálfselsika og tilfinn-
ingadauði. Og hegningin er hin
venjulega: einmanaleikinn.
Heimsókn ísaks til liáaldraðr-
ar móður fyllir Marianne hryll-
ingi við þeim tifínnangakulda
sem þar ríkir. Atvik dagsins opna
augu ísaks smám saman og hann
sér að hann hefur ekki lifað lífi
sínu til góðs og hann reynir að
ríðar, Guðmundur skipstjóri,
Gísli gerlafræðingur, Loftur ljós
myndari, Guðbjörg Kolka, Ingi-
björg sem ólst upp á Meðalfelli
í Kjós og Friða kona Baldurs
Sveinssonar bankar.
Föðurforeldrar Jakobínu voru
Magnús Árnason trésmíðameist-
ari og kona hans Vigdís Ólafs-
dóttir, alþekktir borgarar á sín-
um tíma, þau bjuggu lengst af í
Tungötu 2. Þeirre börn voru auk
Jósefs, þær systurnar Elín, Anna
og Sigríður, séra Ólafur í Arn-
arbæli, Sigurður læknir lengst á
Patreksfirði og Kristinn skipstj.
Er þetta fólk ailt látið.
En af börnum Jakobínu og
Guðmundar eru aðeins þrjár
dætur þeirra á lífi. Guðbjörg,
Ingibjörg og Fríða.
Af þessari upptalningu má sjá,
að Jakobína hefir átt til góðra
að telja, enda sýndi hún það,
með framkomu sinni allri bæði
í starfi, sem í viðmóti.
En nú er þessari vegferð henn-
ar lokið, með fullri sæmd.
bæta fyrir sín fyrri mistök. Að
loknum erfiðum degi gengur
hann til hvílu, sáttur við sjálf-
an sig og umhverfi sitt. Honum
hefur tekist að vinna hlýju og
skilning ástvina sinna, í stað
þeirrar haturkenndu virðingar
sem þeir áður báru fyrir honum.
Handrit Bergmans er hnitmið
að og hver einasta persóna mynd
arinnar þjónar þeim tilgangi að
varpa skírara ljósi á ísak Borg,
persónuleika og líf hans eins og
það er og var, og rannsaka sál
hans. Og hér tekst Bergman svo
snilldarlega að sýna inn í líf ísaks
að þegar myndinni, sem spannar
aðeins einn dag í lífi hans, lýkur,
höfum við séð fyrir okkur alla
hans æfi og við skiljum við hann
sem annan mann. Myndin er list
rænt afrek og hvert atriði svo
margslungið, fullt af tilvísunum
og táknum sem varpa fjósi á önn
ur atriði og persónur, að ekki er
hægt að gera þeim viðhlítandi
skil í stuttri grein. Allur leikur
í myndinni er sérlega góður, en
samt ber einn leikenda höfuð og
herðar yfir alla aðra. Það er hinn
aldni Victor Sjöström, annar
frægasti kvikmyndastjóri sænsk-
ur á tímum þöglu myndanna,
höfundur mynda eins og Fjalla-
Eyvindur og Körkarlen (Kerru-
sveinninn), sem kórónaði feril
sinn í þessari mynd nokkru fyrir
dauða sinn, með frábærum og
hjartahlýjum leik sínum í hlut-
Framhald á bls. 23.
Ég kveð nú þessa góðu frænd-
konu mína, með einlægri þökk
fyrir aila góðvild, við mig og
mitt fólk, og bið henni blessun-
ar guðs, í hinurn nýju heimkynn-
um.
Fsu þú í friði.
Steini Guðmundsson.
ÞEGAR ég árið 1935 byrjaði
vinnu hér á borgarskrifstofun-
um, sem framfærslufulltrúi,
var gjaldkeri á framfærslumála-
skrifstofunni ung stúlka, um eða
innan við tvítugt, Jakobína
Jósefsdóttir. Hún vakti fljótlega
athygli mína sem sérlega ákveð-
in í allri sinni afstöðu til manna
og málefna, enda leyndi sér ekki
að stúlkan var sérlega vel
greind, mjög skýr í hugsun og
skjót í svörum, fljót að átta sig
á öllum verkefnum, hraðhent og
afgerandi í öllum afgreiðslum.
Þetta voru mín fyrstu kynni af
þessum unga starfsmanni þarna
á skrifstofunum og áttu þau eft-
ir að eflast og verða til þess í
24 ára samstarfi að sannfæra
mig um að þessi unga stúlka
væri mjög óvanalegur starfs-
kraftur, því þar fóru margir
kostir saman, ágætar gáfur,
reglusemi, skyldurækni, ötulleiki
og samvizkusemi í öllum af-
greiðslum, æfinlega á réttum
tíma á réttum stað. Það var allt-
af yfir þessari stúlku mikil reisn
og höfðingsbragur, sem hún þó
sjálf virtist ekki vita af, en
þannig fór mörgum hefðarkon-
um, sem leggja sig allar í starf
sitt og stöðu, hvert sem starfið
var. Þannig var Jakobína.
Auðvitað kynntist ég mörgum
starfsmönnum, bæði körlum og
konum, þarna á skrifstofunum,
öll þessi mörgu ár og mörgum
þeirra ágætum, en ég tel mig
ekki gera neinum rangt til, þó
ég segi að Jakobína bæri af að
ágætum og er þó þar með npkk-
ug langt til jafnað, því þarna
unnu margir góðir kraftar, bæði
karlar og konur og ekki trúi ég
öðru en allt samstarfsfólk Jako-
bínu sé mér sammála um þetta
mat mitt á starfi hennar, þannig
að við öll sem lengst unnum með
henni séum þakklát fyrir kynn-
in og fyrir þá fyrirmynd, sem
hún gaf með starfi sínu og fram-
komu allri. Það er svo sem al-
gengt að í hverjum starfsmanna-
hóp sé einhver beztur og mest-
ur og hér fellur það í hlut Jako-
bínu óumdeilanlega og þeim
heiðurinn, sem heiðurinn ber.
Við hin verðum að sætta okkur
við okkar skorinn skammt.
Ég sendi þessi fáu þakkar- og
kveðjuorð fyrir hönd okkar allra
samstarfsmanna þessarar ágætu
stúlku, sem við öll bárum og ber-
um til falslausan vinarhug og
biðjum henni blessunar guðs og
hans handleiðslu á landi lífsins
og ljóssins.
Innilega samúð vottum við
systkinum hennar og öðrum
vandamönnum við fráfall þess-
arar ágætu og glæsilegu stúlku,
sem kölluð var burtu á tindi
sinna manndóms og starfsára.
Sig. Á. Björnsson
frá Veðramóti.
JAKOBÍNA Jósefsdóttir andað-
ist föstudaginn 28. febrúar. Hún
var fædd 1/8 1913 og var því á
bezta aldri þegar hún lézt.
Ekki eru nema fá ár síðan hún
fyrst kenndi þess sjúkdóms, sem
batt svo skjótan enda á æviferil
hennar.
Alltaf þegar við minnumst
Jöggu, eins og hún var kölluð í
vina- og kunningjahópi, var það
í sambandi við eitthvað skemmti-
legt.
Þar sem hún var, var alltaf líf
og fjör, eins og við munum, sem
vorum með henni .í Badminton-
félaginu, þar sem hún var með
frá byrjun. Hún var ein af stofn-
endum félagsins, en því miður
nutum við þess ekki nógu lengi
að hafa hana með í félaginu, því
nokkur ár eru liðin síðan hún
hætti að starfa með okkur.
Við félagar hennar í TBR
kveðjum hana, með þökk fyrir
samveruKtundirnar.
J. G.
OKKAR A MILLI SAGT
SONARSONUR Sir Winstons Chur-
cliilis og alnafni hefur mikinn á-
huga á stjórnmálum. Winston Chur
chill yngri er sonur Randolphs
Cliurchiils og nýorðinn tuttugu
ára. S.l. sumar ferðaðist Winston
yngri um Afriku ásamt kunningja
sínum. Var fararskjótinn eins hreyf
ils flugvél, sem Winston stjórnaði
sjálfur. Nú heiur ungi maðurinn
skrifað bók um ferð sína og verð
ur hún gefin út innan mánaðar.
Bókin nefnist „Afríkuferð.**1- Ef
Winston hyggst feta í fótspor síns
fræga afa, fer hann rétt af stað,
þvi að Sir Winston gat sér fyrst
frægðar fyrir ritstörf.
Winston Churchill yngri.
* * *
LOKKUR úr hári Chopins var fyrir
skömmu seidur á uppboði í París
fyrir um 90 þús. ísl. kr. Á sama
uppboði var bréf frá George Sand
til Alexanders Dumas yngra selt
fyrir 63 þús. Bréfið er dagsett 7.
okt. 1851.
* ♦ *
FRÁ því aS Sir
Alec Douglas-Home
varð forsætisráð-
herra Breta, hefur
póstur konu hans,
Lady Douglas-
Home, hundraðfald
azt og fréttamenn
sem forvitnast vilja
um einkalif for-
sætisráðherrahjón-
anna standa oft
fyrir utan bústað
þeirra í Downing-
stræti 10.
Fyrir skömmu saeði Lady Dou-
glas-Home frá því í blaðaviðtali,
að maður hennar stráði sykri yfir
hafragraut sinn á morgnana og
vegna þessara ummæla hafa henni
borizt hundruð bréfa frá hneyksluð
um Skotum (forsætisráðherrann
er skozkrar ættar). í flestum bréf-
unum er tekið í sama streng:
— Ef það er satt, að forsætis-
ráðherra noti sykur út á hafra-
grautinn, er óhugsandi að hreint
Skotablóð renni um æðar hans, því
að sönnum Skota kæmi aldrei
til hugar að nota annað en salt
út á morgunhafragrautinn.
XXX
Starfsmenn Páfagarðs rannsaka nú
með áhuga niðurstöður skoðana-
könnunar, sem fram fór í Frakk-
landi fyrir skömmu og sýnir, að
46% kaþólskra manna í landinu
eru ekkert mótfallnir því, að
kaþólskir prestar fái að kvænast.
Á kirkjuþinginu í Róm hefur ver-
ið ræddur sá möguleiki, að kaþól-
skir prestar, minnsta kosti þeir
lægst settu, fái að kvænast og
Ulið er að málið verði til nánari
umræðu, er þingið kemur saman
á ný að hausti. Frakkar eru fyrsta
kaþólska þjóðin, sem gengið hef-
ur undir áðurnefnda skoðanakönn
un og niðurstöður hennar hafa
vakið undrun kirkjuyfirvaldanna.
Töldu þau að andstaðan gegn því
að prestar kvæntust væri meiri.
En eitt vandamál verður að hafa
hugfast, þegar rætt er uin niður-
stöður skoðanakönnunarinnar í
Frakklandi, og það er hinn mikli
skortur á prestum í landinu. Fyr-
ir áratug útskrifuðust 2000 prestar
árlega úr frönskum skólum, en
árið 1963 voru þeir aðeins rúm-
lega 500.
okkar á mllli sagt ...