Morgunblaðið - 05.04.1964, Page 3

3
r Sunnudagur 5. apríl 1964
MORGUNBLAÐIÐ
Leiðrétting sjónblekkingrar. Verkið nefnist „Sturta" Myndina keypti Si>oerri, en festi hinu
við hana. „Sturta“, er eign Collection Galerie Schwarz í Milano.

Samvinna við rotturnar
— samtal við svissneskan nýrealista,
Daniel Spoerri
DANIBL Spoerri er ekki mál-
ari. Samt verður manni ihugs-
að til þess, að „gildrumyndir"
hans væru tilvalin mótív
kyrralifsmynda. Gildrumynd-
irnar eru þannig til orðnar,
að Spoerri tekur eitthvert
svið, oftast borðplötu, og limir
saman þá hluti, sem þar eru,
þannig að þeir halda nákvæan
iega stöðu sinni, og hengir
síðan svið þetta (eða borð-
plötuna) upp á vegg. Þetta
nefnist á ensku „The Art of
Assemblage".
Daniel Spoerri kom við í
Reykjavík til að heimsækja
vin sinn og kollega Diter Rot
á leið frá New York, þar sem
hann hélt sýningu fyrir
skömmu. Hann hefur haldið
margar sýningar þar og einn-
ig víðs vegar um Evrópu,
siðan hann sneri sér að iist-
grein þessari, en áður var
hann balletdansari. Verk
Spoerris hanga víða í söfnum,
t. d. hefur Museum og Modern
Art í New York keypt þrjú
þeirra.
Blaðamaður Morgunblaðs-
ins átti samtal við Spoerri í
í fyrradag og spurði fyrst um
sýninguna í New York.
— Hún var talsvert frá-
bru|ðin þeim, sem venjulega
tíðkast. 31 maður snæddi
kvöldverð, sem var náikvæm-
lega eins framreiddur. Að lok
inni máltíðinni, festi ég, allt
sem eftir er á borðinu upp á
Daniel Spoerri nv;ð unnustu sinni Kichka Baticheff, sem er
rithöfundur. Myndin er tekin á bar í París.
vai iiciuu
vegg. oynmgin ___________
tilbrigði um rnáltíð", en undir
titillinn var „þetta er auðvelt
að gera“. Það er auðvitað
ekki rétt, að auðvelt sé að
gera þetta, en það á að líta út
eins og þetta sé auðvelt. Áður
var ég dansari og þá varð að
líta svo út sem dansinn væri
auðveldur.
— Ég hélt svipaða sýningu
1 Paris ekki alls fyrir löngu.
Þó var það frábrugðið, að
gestirnir borðuðu ek.ki allir
hið sama, heldur pöntuðu
þann mat og það vín, sem þeir
vildu. Ég bjó til matinn sjálf-
ur, og fókk fræga listgagn-
rýnendur til að ganga um
beina. Síðan hengdi ég upp
borðdúkana með öllu á eins
og í New York. Ástæðan til
þess, að ég nota svo oft matar-
ilát, er sú, að borð eftir máltíð
gefur þá tilviljanakenndu og
sönnu mynd, sem ég vil veiða
í gildru og steypa í mót,
vegna þess að menn borða að
mestu ósjálfrátt.
— Ekki má þó halda, að ég
fáist eingöngu við að festa
matarílót á borð. Ég reyni
að,veiða sem flesta hiuti, sem
af tilviljun eru einhversstaðar
saman komnir. Þó er það held
ur ekki hið eina, sem ég fæst
við. Ég hef til dæmis keypt
málverk og fest á þau ýmsa
hluti til að túlka þau. Eitt
slíkt verk héitir „Hershöfð-
inginn". Þá keypti ég mynd
af 'hershöfðingja með tvær
medalíur. Á brjóstig á honum
bætti ég ýmsu skrani og kara-
mellum o. fl. Ég bætti líka
við málverk af Alexander
Dumas, festi eintak af Skytt-
unum í hönd honum og setti
penna, blek og fleira 1 kring-
um hann. Ein af þessum mynd
um er af kornabarni. Á andlit
þess límdi ég múl, eins og
notaður er á hundá til að þeir
geti ekki bitið fólk. Hún heit-
ir „Varið ykkur á hundinum,
hann bítur“ (Cave canem).
— Ég hélt sýningu í Kaup-
mannahöfn árið 1961. I stað-
inn fyrir skrá yfir verk lét ég
baka brauðhleifa með sorpi í,
sem allir sýningargestir
keyptu. Mjög erfitt var að fá
þetta bakað, þangað til Kon-
unglega bakaríið í Kaup-
cnannahöfn tók verkið að
Framh. á bls. 22.
Sr. Eiríkur J. Eiriksson:
Drottinn minn
og Guð minn
1. sunnudagur eftir páska.
Guðspjallið Jóh. 20, 24-29.
MÖRGUM finnst, að Jóhannesar-
guðspjall sé um of, heimspeki-
legt. Benda menn þá sérstaklega
á upphaf þess.
Ef þetta mál er athiugað nánar
kemur fram, að þessi gagnrýni
er ástæðulaus.
Guðspjallið fiytur mjög skýr-
an og ótvíræðan boðskap: „í upp
hafi var orðið, og orðið var hjá
Guði og orðið var Guð“. „í þvi
var líf og lifið var ljós mann-
anna og ljósið skín í myrkrinu
og myrkrið hefur ekki tekið á
móti því“.
Kfér kemur þegar fram stefna
og tilgangur guðspjallsins. Það
er skrifað til þess að sýna, að
orðið varð hold, að Jesús var
Guð á jörðu, svo sem á himni
og Kristur konungu'r okkar
mannanna, lífsins og ljóssins.
Guðspjallamaðurinn er ávallt
að mála mynd af Frelsaranum
samkvæmt þessum grundvallar-
atriðum kenningar sinnar.
Myndin, sem harrn sýnir okkur
er merk og mikil. Hún er víðtæk.
Hún er heill heimur guðspjalls-
ins. Sá heimur er svo stór, segir'
guðíjpjallaihöfundurinn, að væri
þar öllu til skila haldið, mundi
veröldin ekki rúma vitnisburð-
inn.
Myndin af Freisaranum er svar
lærisveina hans við boðskap
hans, brotin sem þeir eru heildar
hans, vanmáttar þeirra andspæn-
ir mætti hans, speglun veru
hans og fyrirmyndar í hjörtum
þeirra og lífi.
Nám okkar mannanna fer
meira og meira fra.ii með mynd-
um. Sagt hefur verið, að við
mennirnir breytumst, vegna þess
að myndirnar breytast. Það ber
því að vanda til myndanna, sem
við horfum á. En þess skyldum
við gæta að við sjálfir vinmum
að myndagerð. óvirk tileinkun
nær skammt. Frumkvæði okkar
mannanna er nauðsynlegt, en
það skiptir einmitt svo miklu
máli hvert það er.
Leonardo da Vinci lét eftir sig
fullgerða teikningu af flugvél,
kafbát og margs konar vélum,
sem urðu að veruleika öldum
seinna.
„Sólin skein á kofann minn“,
skrifar Afríkuskáld eitt. Nú
kemst sólin ekki lengur að hon-
um. Hvítu mennirnir komu með
sín stóru mynasöfh, en híbýlin
vantaði fyrir þau. Hvitu menn-
irnir færðu frumstæðum þjóðum
margt gott, en hamingjan Og
auðlegð hjartans varð ekki við
það meiri. Þetta á yfirleitt við
um okkur mennina. Það skortir
orðið á hina virku viðtöku okkar.
Við deilum um, hverjir eigi að
velja myndir fyrir okku r, en
ofckar eigin innri mynd er eins
og dimmur skuggi, óljós næsta
og lífvana.
Svo er komið fyrir okkur að
við þurfum að komast úr úr um-
hverfi okkar til þess að fá
álengd andspænis hinum mikla
myndasmið tilverunnar og, að
við gerumst lærisveniar hans.
Það er til dæmis athyglisvert, að
nokkurt rými í kringum okkur
úti í hinni frjálsu náttúru setur
okkur á nokkurs konar skóla-
bekk í næsta aðkallandi námi
trúar — og' tilbeiðslukenndir
okkar vakna.
Er hin mikla minningarkirkja
um Grundtvig var vígð í Kaup-
mannahöfn, spurði núverandi
menningarmálaráðherra Ð a n a
einn mesta skólamann þeirra,
hvað hann teldi valda úrslitum
um stórfengi Grundtvigs. Svarið
var að efnj til: Boðskapur hans
átti erindi til allra án tillits til
menntunar og þroska. Einfalda
sól dreymir fagran draum. Feg-
urstu kaflar Nýja-testamentisins
eru ekki allir ritaðir á fullkomnu
máli,
Tveir miklir andans jöfrar
ræddu í bréfum um, hvað bjarg-
að gæti menningu Evrópu. Annar
benti á ofurmannlegan þroska
manna. Sá djúpvitrari þeirra
benti á, að breyting hugarfars
og hjartalags, sem öllum stæði
til boða, væri vænlegri til um-
bóta en lærdómur og tækni. Hin
ytri mynd væri stór en maður-
inn hefði einatt ekki rúm fyrir
hana.
Maðurinn þarf á hjartans vini
að halda. Bakkinn hinum megin
skiptir ekki öllu máli. Það þarf
að gera brú yfir á hann. Hún
þarf að hvila á traustum undir-
stöðum. Þar dugir ekkert tildur,
ekkert innantómt tal um trú eða
vantrú,
Eins og Jóhannesarguðspjall
hefur geymzt eru niðurlagskapí-
tular þess tveir.
Eftirtektarvert er, að sam-
kvæmt fyrra niðurlaginu er sáð-
asta myndbrot guðspjallsins af
Jesú látið speglast í persónu
lærisveinsins Tómasar. Og nú
þarf ekki lengur að kvarta um
óáþreifanlega heimspeki.
Niðurlagsorðin eru hér þessi:
„En þetta er ritað til þess að
þér skulið trúa að Jesús sé Krist-
ur, guðssonurinn, og til þess að
^þér, með því að trúa, öðlist lífið
’í hans nafni“.
Það er eins og allt ljós guð-
spjallsins, sem streymir frá Jesú
safnist saman í leiftrandi eld-
ingu: „Drottinn minn og Guð
minn.“ Þar kemur fram full-
komnust mynd, Frelsarans, sem
manns hjarta má sýna hana.
Tómas er efasemdamaðurinn í
heimsbókmenntunum. En í dag
horfum við á mynd þá, er hann
birtir okkur fyrir baráttu sína
af meistara sínum.
Það er rétt, að Tómas efast.
En hann gerir það ekki til þess
að efast eins og það væri tak-
markr sjólfu sér. Hahn vill sjá
Frelsarann en fyrst og frernst
upprisinn, krössfestan. Hann vill
láta Ijós, hans lýsa sér gegnum
fórn og sár.
Ein allra fegurstu orð Jóhann-
esarguðspjalls eru um Tómas.
Hann segir áður en til úrslita-
viðureignarinnar kemur: „Vér
skulum fara líka til þess að
deyja með honum.“
Líf Tómasar og barátta hefir
ekki yfirskriftina: „Ég“ trúi __
heldur: „Hjálpa þú „vantrú
minni“. „Og ávöxturinn er dó-
samlegur.
Tómas á einlægnina. Hann á
fómarlundina. Hann á ek>i
myndina alla í hjarta sér, en
myndin mesta og fegursta á
hjarta hans vegna einlægni þess
og hreinleika. Hann á, ef til vill,
ekki fjársjóðinn dýra í akrin-
um, en hann á hjarta og hönd
að leggja hana á plóginn, og
hefja voryrkjur. Og sjó, atkur-
inn sjálfur plægður og búinn til
sáningar er fjársjóður hans.
Guð gefi, að játning Tóanasar
taki sér bústað í hjörtum okkar
og baróttan til myndunar hennar
og myndar, að lifið og ríkið verði
hluiskipti okkar eilíflegt.
— Amen.