Morgunblaðið - 05.09.1964, Blaðsíða 6

M 0 RG U N BLAÐIÐ
r
taugardagur 5. sept. 1934
KaupiÖ |)aíl bezta
Krafa um skaðabætur
Braeð'urnir Ormsson
Vesturgötu 3. — Sími 11407.
NÝI.E<iA var í Hæstarétti
kveðinn upp dómur í máli, er
fiuðmundur Ásbjörnsson, Kópa-
vogi höfðaði gegn fjármálaráð-
herra f.h. ríkissjóðs til greiðslu
á skaðabótum að upphæð kr.
1.477.456.04 fyrir það, að minka-
eldi var bannað með lögum, en
stefnandi máls þessa hafði átt
minkabú í Kópavogi.
Málavextir eru sem hér segir:
Guðmundur Ásbjörnsson
hafði á sínum tíma minkabú í
Kópavogi. Kvaðst hann hafa
haft þar slíkt bú allt frá árinu
1939. Hann lét gera teikningu af
minkahúsinu árið 1947: Ljósrit
þessarar teikningár var lagt
fram í málinu og kom þar fram
að oddviti Seltjarnarneshrepps
hafði ritað á teikninguna, að
byggingin væri leyfð og þar var
ennfremur áritun rikisráðunauts
í loðdýraræktun, sem bar með
sérr, að umrædd minkahús væru
með steyptum gólfum og steypt-
lun sökklum og væru viður-
kennd sem lögmæt varzla á
minkabúi.
Eftir þetta lét stefnandi reisa
Agætt héroðs-
mót í A-Húna-
votnssýslu
Héraðsmót Sjálfstæðismanna í
Austur-Húnavatnssýslu var hald-
ið á Blönduósi síðastliðinn sunnu
dag. Fór mótið hið.bezta fram.
Samkomuna setti og stjómaði
Torfi Jónsson, bóndi á Torfa-
læk, formaður Sjálfstæðisfélags-
irt* í Austur-Húnavatnssýslu.
Dagskráin hófst með einsöng
Guðmundar Guðjónssonar, óperu
söngvara, en undirleik annaðist
Skúli Halldórsson, tónskáld. Þá
flutti Sr. Gunnar Gíslason, al-
þingismaður, ræðu. Síðan sönig
Sigurveig Hjaltested, óperusöng-
kona, einsöng. Þessu næst flutti
Gunnar Thoroddsen, fjármála-
ráðherra, ræðu. Að ræðu ráðherr
ains lokinni skemmti Brynjólfur
Jóhannesson, og að lokum sungu
þau Guðmundur Guðjónsson og
Sigurveig Hjaltested, tvísöngva.
Var ræðumönnum og iistafólk-
iniu fagnað. Að dagskránni lók-
imú var dansað fram eftir nóttu.
Þjófnaður í Hafn
arfirði
í FYRRINÓTT var 1« þús. kr.
stolið í verzluninni Skemmunni
við Reykjaví kurveg í Hafnar-
firði. Þjófurinn tók rúðu úx
glugga á bakhlið verzlunarhúss-
úis og hafði hann á brott með
aér 15 þús krónur í peningum,
æm voni geymdar í ólæstxi
skúffu. Einskis annars var sakn-
að úr verzluninni.

S2S22E
minkahús 55x9 ^ m. að flatar-
máli. Einnig voru smiíðuð búr í
húsið.
Kvöldsöluleyfin
Jæja, þá hafa þeir leyft
kvöldsöluna að nýju. Að vísu
takmörkuðum fjölda verzlana
til að byrja með — og aðeins
til kl. 10. Afnám kvöldsölunnar
olli mikilli óánægju meðal
fjölda fólks, einkum þess, sem
stundar vinnu fram til kl. 6 á
kvöldin — og þar sem bæði
hjónin vinna úti. — Eg held að
aðrir hafi ekki fundið svo mjög
fyrir þessu. Nú hljóta þeir að
hafa vanizt því að flýta innkaup
um sínum. í rauninni er það
mikill tímasparnaður fyrir alla
að einsetja sér að fara aðeins
einu sinni á dag í verzlanir —
og ljúka þá öllum nauðsynleg-
um innkaupum í stað. þess að
vera að hlaupa út eftir einu og
öðru allan daginn og langt fram
á kvöld. Það er bara leiður
ávani, sem allir gætu vanið sig
af.
En nú eru kvöldsöluleyfin
fengin og þar með ættu ýmsir
að kætast.
Bréf um SR
Ég hlustaði á þátt Bene-
dikts Gröndal um upphaf og að
draganda síðari heimsstyrjald-
arinnar í útvarpinu í fyrra-
kvöld og hafði mikla ánægju
af. Þetta var mjög líflegur þátt-
ur og laus við allan skólabók-
arsagnfræðisvip. Verst að hann
skyldi ekki nefna þáttinn: „Þeg
ar ég var 19 eða 21 árs“, eða
stundum. Síðan heldur hún á-
fram:
„En gallinn er bara sá, að
það er svo erfitt að komast
þangað, nema fyrir þá sem em
svo ríkir að eiga bíl. Ég tek
Lögbergsvagninn og geng síðaa
gegnum Rauðhólana og að bú-
staðnum, og er það ekki svo
lítill spölur fyrir konu á mín-
um aldri. Tekur allt ferðalagið
mig rúman klukkutíma. Vi5
Elliðavatnið eru ótal margir
sumarbústaðir og væri það fleir
um en mér kærkomið, að stræt-
isvagn æki þarna um við og
við, til dæmis á morgnana og
kvöldin. Einnig er ég sannfærð
um að fleiri en bíleigendur í
Reykjavík hafa hug á að
skreppa upp í Heiðmörk eða að
Jaðri á góðviðrisdögum og
anda að sér lyngilmi og hreinu
lofti. Mundu þeir verða Strætis-
vögnum Reykjavíkur þakklátir
fyrir að sjá þeim fyrir fari þang
að við sanngjörnu verði.“
Hinn 9. febrúar 1951 staðfesti
íorseti íslands lög um breytingu
á lögum um loðdýrarækt og
voru þau lög gefin út sem lög
nr. 11/1951.
í 5. gr. þeirra laga segir m.a.?
„1. mgr. 6. gr. laganna orðist
svo: ... Óheimilt er að reisa
nú minkabúr eftir að lög þessi
koma til framkvæmda. Þeim
sem þá eiga löglega umbúin
minkabúr, önnur en steinsteypt
er þó heimilt að láta þau standa
allt að þremur misserum, en þó
aldrei lengur en Búnaðarfélag
íslands telur þau fullgilda
vörzlu.
Þar sem minkar eru nú
geymdir í steinsteyptum húsum
má ala þá áfram í þeim allt að
5 ár eftir að lög þessi koma til
framkvæmda.....“
Minkahús stefnanda var með
steinsteyptum grunni, og hélt
hann rekstri bús síns áfram enn
um skeið. Hinn 19. xuývember
1954 ritaði stefnandi atvinnu-
málaráðuneytinu bréf, þar sem
hann tilkynnir, að hann leggi
niður bú sitt fyrir næstu áramót
þar á eftir. Jafnframt óskaði
hann virðingar á búinu voi'ið
eftir.
í málinp lágu fyrir nokkrar
matsgerðir.
Rökstuðningur stefnanda fyr-
ir kröfum sínum var í stuttu
máli á þessa leið.
Hann hélt því fram, að hið
beina tjón hans bæri stefnda
að bæta skv. 67. gr. stjórnarskrár
Islands. Til vara var krafan um
bætur vegna þessa tjóns rök-
studd með því, að um hefði verið
að ræða skerðingu á atvinnu-
frelsi því, sem tryggt væri með
69. gr. stjórnarskrárinnar. Bæri
að greiða bætur vegna tjóns, sem
leiddi af slíkri skerðingu, þótt
um bætur væri ekki mælt í grein
eitthvað því um líkt. Þá yrði
hann sénnilega endurfluttur
nokkurum sinnum eins og allt
annað í útvarpinu nú orðið. —
Þótt þessi þáttur væri bundinn
við einn ákveðinn dag ætti
hann skilið að vera endurtek-
inn — miklu fremur en flestir
aðrir þættir allt frá „17 ára“
og upp úr.
^ Góður þáttur
Hér er loks bréf til for-
stjóra strætisvagnanna. Það er
frá konu, sem segist vera á átt-
ræðisaldri, vinna í mjólkurbúð
í Reykjavík og eiga sumarbú-
stað við Elliðavatn. Á sumrin
ræktar hún þar blóm sér til
ánægju og eyðir flestum frí-
inni. Yrði um bætur vegna skerð-
ingar á atvinnufrelsi að álykta
per consequentiam eða per ana-
logiam frá 67. gr. stjórnarskrár-
innar. Eðlilegt væri að sama
regla gilti um bætur vegna skerð-
ingar atvinnufrelsis og vegna
eignarnáms, þar sem nékvæm-
lega sömu lagarök kæmu hér til
greina.
Upphæð bótakröfu stefnanda
vegna þessa beina tjóns (þ.e. tjón
vegna mannvirkja og tækja, sem
ekki var hægt að nýta eftir bann-
ið) var í samræmi við matsgerð
og yfirmatsgerð kr. 424.400.00.
Hið óbeina tjón stefnanda var
að hans áliti misstur ágóði af því,
að atvinna hans, minkarækt, var
bönnuð með lögum. Hélt hann
því fram, að tjón þetta bæri
stefnda að bæta skv. 69. sbr. 67.
gr. stjórnarskrárinnar, enda væri
atvinna manna þeim oft og tíðum
merðmætari en hlutir.
Var bótakrafa hans vegna
þessa atriðis samtals kr. 1.053.-
056.04 og var sú tala fundin með
því að áætla tekjur aí minkaeld-
inu árin 1955 til 1960.
f forsendum að dómi héraðs-
dómarans kom fram mjög ítar-
legt álit dómarans á þeim atrið-
um, sem hér voru til úrlausnar,
en ekki er unnt að rekja það hér.
Niðurstöður urðu þær, að ekki
var fallizt á þé málsástæðu stefn-
anda, að honum bæru bætur eft-
k 69. gr. stjórnarskrárinnar. Ekki
væri í þeirri grein tekið fram, að
þeir ættu rétt á bótum, sem yrðu
fyrir tjóni vegna skerðingar á
atvinnufrelsi. Af því mætti gagn-
álykta, að þeim bæri ekki bætur
á grundvelli þessarar lagagreinar
og væri sú niðurstaða studd við
samanburð á 67. gr. stjórnarskrár
innar.
Að því er snertir kröfu stefn-
anda um bætur skv. 67. gr.
stjórnarskrárinnar, var talið, að
honum bæru bætur fyrir hið
beina tjón, þ.e. minkahús, búr og
tæki, kr. 424.000.00. Hins vegar
voru honum ekki dæmdar bætur
fyrir hið óbeina tjón, sem hann
gerði kröfu um. /
Niðurstöður héraðsdóms voru
staðfestar í Hæstarétti. Segir svo
í forsendum Hæstaréttar:
„(Stefnandi) reisti sundmarða-
hús sín og aflaði sér tækja til
sundmarðaeldis í réttmætu
trausti þess, að honum yrði a<5
lögum veitt heimild til að reka
sundmarðabú. Bann það, sem
með lögum nr. 32/1951 var lagt
við sundmarðaeldi hér á landi,
leiddi til þess, að nefnd hús og
tæki urðu honum ónothæf eign.
Þykir af þessum ástæðum rétt aS
taka til greina kröfu hans um
skaðabætur fyrir sundmarðahús,
búr og tæki.
Sundmarðaeldi var bannað hér
á landi sökum hættu þeirrar og
spjalla, er sundmerðir, er úr
haldi sleppa, valda. Að svo vöxnu
máli þykir eigi vera efni til að
bæta (stefnanda) atvinnuspjöll
vegna banns laganna við sund-
marðaeldi.
Með þessum athugasemdum
ber að staðfesta hinn áfrýjaða
dóm“.
Þá var stefndi og dæmdur til
að greiða málskostnað, samtala
kr. 80.000.00 fyrir báðum réttum,
svo og vexti.
I
Mynd þessa tók Sveinn Þormóðsson nýlega niðri við höfn, þegar verið var að skipa upp nýj-
um bílum. Það er Cortina, sem ber þarna við himinn.