Morgunblaðið - 09.02.1965, Side 19

1 Þriðjudagur 9. fetrfiar 1965
htnoGijNBHGID
19
STÚRIÐJU
Greinargerð frá iðnaðarmáSaráðuneytmu
t< Blaðinu barst í gær eftirfar-
andi frá iðnaðarmáiaráðu-
neytinu:
í NÓVBMBERMANUÐI sl. ákvað
ríkisstjórnin að afhenda öllum
alþingismönnum skýrslur þær,
sem ríkisstjórninni höfðu borizt
frá Stóriðjunefnd og raforku-
málastjórninni, um byggingu al-
uminiumverksmiðju og stór-
virkjanir, þar sem fram komu
J>ær niðurstöður rannsókna og
undirbúnings, er þá lágu fyrir.
Þessar skýrslur voru eftirfarandi:
1. Frá Stóriðjunefnd, dags 14.
móvember 1964: Skýrsla til ríkis-
etjórnarinnar um aluminiumverk
smiðju og stórvirkjun. Þessi
skýrsla var þá afhent sem trún-
aðarmál á þeim forsendum, að í
henni komu fram ýmis atriði,
bæði viðskiptalegs eðlis og á
annan hátt mikilvæg fyrir hags-
muni Islendinga í máli þessu.
Það yrði því samningsaðstöðu
þeirra skaðleg, ef viðsemjendur
eða ríki, sem keppa við ísland
um staðsetningu aluminiumverk-
smiðju, kynntust þeim atriðum.
2. Frá raforkumálastjóra, dag-
sett 25. október 1964: Greinar-
gerð um rannsóknir trl undir-
búnings virkjana á Suðvestur-
landi og Norðurlandi.
3. Frá Stóriðjunefnd, dags 13.
apríl 1963: Virkjun Þjórsár við
Búrfell og Jökulsár við Dettiföss,
til raforkuvinnslu fyrir alumini-
umbræðslu. — Samanburður.
4. Frá tækninefnd í virkjunar-
málum, dags. í október 1964:
Samanburður á nokkrum virkj-
unartilhögunum fyrir orkuveitu-
svæði Sogsvirkjunar og Laxár-
virkjunar.
Frá tækninefnd í virkjunar-
málum, dags. 30. september 1964:
Greinargerð um raforkumál
Norðurlanda.
6. Frá Stóriðjunefnd, dags. 9.
nóvember 1964: Samanburður á
staðsetningu aluminiumbræðslu
Norðanlands og sunnan.
Þann 8. desember sl. barst iðn-
aðarmálaráðherra, Jóhanni Haf-
stein, bréf þingflokks Framsókn-
armanna, sem greinir frá ályktun
þingflokksins daginn áður, þar
sem m. a. kemur fram, að „flokk-
urinn telur rétt, að athugaðir séu
í sambandi við stórvirkjun, mögu
leikar á því að koma upp alum-
iniumverksmiðju".
Dagana 14.—17. desember sl.
voru haldnir fundir um alum-
iniummálið í Zurich, með full-
trúum svissneska fyrirtækisins
Swiss Aluminium og sendinefnd
Alþjóðabankans. Af hálfu is-
lenzku ríkisstjórnárinnar sátu
fundinn: Dr. Jóhannes Nordal,
seðlabankastjóri, formaður Stór-
iðjunefndar, Eiríkur Briem, raf-
magnsveitustjóri, Steingrímur
Hermannsson, framkvæmdastjóri
Rannsóknarráðs ríkisins, Gunnar
Sigurðsson, verkfræðingur og
Hjörtur Torfason, lögfræðingur.
Á fundinum var rætt um öll
helztu efnisatriði, er til greina
koma í hugsanlegum samningum
um byggingu aluminiumverk-
smiðju á íslandi. Þetta voru
fyrstu fundirnir, er haldnir hafa
verið sameiginlega með fulltrú-
um Alusuisse Qg Alþjóðabankans.
Það er álit íslenzku fulltrúanna
í þessum viðræðum, svo og full-
trúa Alþjóðabankans, að veru-
lega hafi miðað í samkomulags-
átt.
í janúarmánuði átti iðnaðar-
málaráðherra viðræður við for-
mann Framsóknarflokksins, Ey-
stein Jónsson, um það, að þing-
flokkur Framsóknarmanna til-
nefndi tvo menn í þingmanna-
nefnd, sem í ættu einnig sæti
tveir þingmenn frá hvorum
flokkanna, Sjálfstæðisflokknum
og Alþýðuflokknum. Skyldi
nefnd þessi undirbúa aluminium-
málið, í sambandi við stórvirkj-
un, fyrir Alþingi.
Iðnaðarmálaráðherra átti einn-
ig viðræður við formann þing-
flokks Alþýðubandalagsins Lúð-
vík Jósepsson um málið. Ráð-
herra tjáði honum, að hann
skildi það svo af yfirlýsingum
forustumanna flokksins og skrif-
um blaða, að flokkurinn væri í
A æfingu á Fósturmold. Á sviðinu miffju standa Friendship hershöfffingi (Leifur Ivarsson) og
Ósælan þjóffveldimá'laráðherra (Flosi Ólafsson). Hægra megin viff þá hermenn (úr Jámi) og til
vinstri og aftan viff horgarar. Framan viff sviðið höfundurinn Guðmundur Steinsson og Kristbjörg
Kjeld, sem stjórna leiknum, og hjá þeim Þórhildur Þorleifsdóttir og Jón Gunnar Ámason, leik-
fjaldamálari, hljóðfæraleikarar og ljósmyndarar..
Fðsturmold verður
til hjá Grímu
í Tjarnarbæ var í gærkvöldi
verið að leggja sfðustu hönd á
eefingar á nýju leikriti eftir Guð-
mund Steinsson, sem á að frum
sýna hjá Grímu á fimmtudags-
kvöldið. Höfundurinn sjálfup er
leikstjóri ásamt konu hans, Krist
björgu Kjeld leikkonu.
Aðspurður um það hvort hon-
um sem höfundi félli betur að
fylgja leikriti sínu eftir þangað
til það er komið í lokaibúning eða
fá þetta afkvæmi í hendur öðr-
um stjómanda í handriti, svaraði
Guðmundur: — Það fer eftir því
í hvers hendur maður lætur leik-
rit sitt. Við hjónin vorum búin
að leggja þetta mikið niður fyrir
okkur og ákváðum svo að stjórna
uppsetningunni sjálf. Það er
ekki lítið sem maður lærir á því.
Leikritið, sem hér um ræðir,
heitir Fósturmold og gerizt í
herstöð, fjallar um fólkið sem
vinnur þar, hermennina sem þar
eru staðsettir og lífið í stöðinni.
Hvar það gerist? Það er ekki
bundið við ákveðinn stað, getur
gerzt hvar sem herstöð er, segir
höfundurinn.
Fósturmold er skrifað árið
1961, á undan Forsetaefninu, sem
Þjóðleikhúsið sýndi í fyrra. Það
er nokkuð stílfært og sums stað-
ar sjást merki um þann stíl, sem
seinna var meira útfærður í
Forsetaefninu. Þrjú ljóð eru sung
in í leiknum við tvö lög, sem
Jón Ásgeirsson, tónskáld, hefur
samið, og hópsýningar æfir Þór-
hildur Þorleifsdóttir, balletdans
mær. En leikendur eru margir,
alls 17 talsins.
Sviðið er nokkuð sérkennilegt
við fyrstu sýn, en það hefur Jón
Gunnar Árnason, járnsmiður
gert. Enda er talsverð járnsmfði
á því. M. a. hefur Jón Gunnar
smíðað hermenn með byssur,
sem kunna þá list að bera hend-
ina upp að húfunni og sparar
með því flokk leikara. Og ýmis-
legt annað haglegt hefur hann
lagt sýningunni til.
Þetta er annað leikrit Guð-
mundar Steinssonar, en hann er
með tvö önnur í smiðum.
grundvallaratriðum andvígur
byggingu aluminiumverksmiðju
hér með þeim hætti, sem gerð
hefði verið grein fyrir, og teldi
hann því ekki eðlilegt að kveðja
flltrúa frá Alþýðubandalaginu í
nefnd til að undirbúa málið fyrir
Alþingi. Þessa skoðun á afstöðu
þingflokks Alþýðubandalagsins í
grundvallaratriðum taldi formað
urinn rétta, en jafnframt hreyfði
hann þeirri hugmynd, að svo
kynni samt sem áður að vera að
Alþýðubandalagið óskaði eftir
því, að eiga fulltrúa í slíkri
nefnd. Formaður þingflokks Al-
þýðubandalagsins tjáði ráðherra
síðar, að það væri ósk þing-
flokksins að. eiga fulltrúa í nefnd
inni til þess fyrst og fremst að
geta fylgzt með málinu.
Iðnaðarmálaráðherra t e 1 u r
þátttöku fulltrúa Alþýðubanda-
lagsins í slíkri nefnd, sem hér
um ræðir, ekki til þess fallna
að greiða fyrir framgangi máls-
ins, en hann hefir tjáð Lúðvík
Jósepssyni, formanni þingflokks
Alþýðubandalagsins, að hann sé
reiðubúinn til þess að eiga við-
ræður við fulltrúa Alþýðubanda-
lagsins um málið og veita þeim
nauðsynlegar upplýsingar, til
þess að þeir geti fylgzt með mál-
inu, en á það virðist lögð á-
herzla.
Hin umrædda þingmannanefnd
er nú fullskipuð, eftirfarandl
þingmöimum:
Frá Alþýðuflokknum: Bene-
dikt Gröndal og Eggert Þorstein*
son.
F r á Framsóknarflokknum :
Gísli Guðmundsson og Helgi
Bergs.
Frá Sjálfstæðisflokknum: Jón-
as G. Rafnar og Matthías Mathi-
esen.
Jóhann Hafstein, iðnaðarmála-
ráðherra, verður formaður nefnd
arinnar.
Verkefni nefndarinnar er að
láta í ljós álit sitt á því, hvort
og þá hvernig stofna skuli til
stóriðju og í því sambandi á hag-
kvæmustu virkjunarframkvaemd
um á grundvelli þeirra rann-
sókna, sem fyrir liggja, og al-
þingismönnum hafa erið sendar
skýrslur um.
Mundi nefndin hafa aðgang að
öllum niðurstöðum og rannsókn-
um raforkumálastjórnarinnar og
Stóriðjunefndar í þessum málum.
Jafnframt ber nefndinni að
gera till. um lagasetningu, er hún
kann að telja æskilega í þessu
sambandi. Til þess er ætlazt, að
hlutaðeigandi ríkisstofnanir veiti
nefndinni eða einstökum nefnd-
armönnum umbeðnar upplýsing-
ar og aðstoð í starfi hennar.
Nefndinni er heimilt, að ráða
sérfróða menn sér til aðstoðar.
Kongóstjórn fær arð
af námarekstrinum
— Sagur fyrir
Brussel, 8. febr. AP-NTB:
• Moise Thsombe, forsætisráð-
| herra Kongó sneri heimleiðis i
j dag frá Briissel — og var hinn
| reifasti viff brottförina. Og ekki
j aff ástæffulausu, því aff stjórn
belgíska námafélagsins „Union
Miniére“ hefur nú loks fallizt á
aff • greiffa Kongóstjórn arff af
námarekstrinum í Kongó. Því
hefur félagiff neitaff, þrátt fyrir
ítrekaðar kröfur sl. fimm ár. Á-
ætlaff ér aff arffurinn nemi allt aff
300 milljón dollara fyrir þaff
tímabil.
í gær afhenti forstjóri félags-
ins Edgar M. Vandersta.eten for-
sætisráðherranum ávísun á hluta
fjárins, 92 miilj. belgískra
franka.
IVfoese Thsombe
| Ennfremur hefur Moise
J Thsombe fengið því framgengt, í
þessari ferð, að Belgíustjórn veiti
Kongó aukna hernaðaraðstoð.
Mun það væntanlega hafa í för
með sér, að belgískir ráðgjafar
og herforingjar taki virkari þátt
en hingað til í baráttunni gegn
uppreisnarmönnum. Tshombe
staðhæfði fyrir skömmu í viðtali
við fréttamenn, að flokkar upp-
reisnarmanna væru nú orðnir
mjög dreifðir um landið.
AP-fréttastofan segir, að
Thsombe hafi ennfremur fengið
belgísku stjórnina til þess að
heita því að skipta sér ekki af
.innanríkispólitík Kongó, nema
aðstoðar hennar yrði leitað.
Fé lagt til höfuðs
morðingjum Kairons
Nýju Dehli, 8. febr. — NTB:
LÖGREGLAN i Nýju Dehli hef
ur nú tekiff höndum fjóra menn,
sem grunaffir eru um affild aff
morðinu á Sardar Pratap Singh
Kairon, fyrrum forsætisráffherra
í Punjab-fylki og þremur affstoff-
armönnum hans á laugardaginn,
er þeir óku heimleiffis frá höfuff-
borginni, þar sem Kairon hafði
átt fund meff Shastri forsætis-
ráffherra. Voru menn þéssir tekn
ir höndum er þeir leitúðu á náðir
viffgerffaverkstæffis eins í Nýju
Dehli um viffgerð á bláum bíl
sínum, sem var nákvæmlega eins
og sá sem vitaff var aff moröingj
arnir höfðu til umráffa.
Fylkisstjórnin í Punjab hefur
heitið 50.000 rúpíum (um 450
þúsund ísl. kr.) hverjum þeim
er veitt geti þær upplýsingar um
tilræðismennina er leitt geti til
handtöku þeirra og eftirmaður
Kairons í embætti, Ram Kishen,
hefur fyrirskipað gagngera rann-
sókn í málinu og heitið fjöl-
skyldu Kairons lögregluvernd.
Ekki hefur áður verið gerð í Ind
landi önnur eins eftirleit glæpa-
manna og skipta lögreglumenn
þeir er um málið fjalla, bæði á
vegum fylkislögreglu og rikislög
reglu, mörgum þúsundum.
Sardar Pratap Singh Kairon,
sem var 63 ára gamall, var fá-
tækra manna, bændaættar og
átti frama sinn í stjórnmálum
aðallega að þakka þátttöku sinni
í sjálfstæðisbaráttu Indlands.
Hann varð forsætisráðherra I
Punjab árið 1956 en lét af em-
bætti í fyrra, borinn þeim sök-
um að hann hefði hampað fjöl-
skyldu sinni um of og dregið
sér fé á ýmsan máta. Er honum
var sýnt tilræðið á laugardag-
inn var hann að koma frá Nýju
Dehli þar sem hann hafði ein-
mitt verið að ræða við Lal Bah-
adur Shastri forsætisráðherra,
síendurteknar ásakanir stjórn-
málaandstæðinga sinna, um fjár-
drátt og óheiðarleik í embættis
störfum. Kairon var maður vin-
sæll af alþýðu manna en átti
marga óvini bæði í hópi stjórn-
málamanna og annarra. Honum
var það þakkað meira en nokkr-
um öðrum, hversu fylkisstjórn-
in í Punjab var orðin öflug og
framkvæmdasöm á síðari árum.