Morgunblaðið - 19.02.1965, Blaðsíða 21

1 Föstudagur 19. fébrúar 1965
MORCUNBLAÐIÐ
21
Vieikcjidur á UerranoU 1965 ásamt Benedikt Árnasyni, leikstjóra.
Herranótt:
Halla Hauksdóttir (Fernilla)
inni. Af öðrum leikendum, sem
allir fóru með minni hlutverk,
er ástæða til að nefna Aðalstein
Hallgrímsson sem brá upp spreng
hlægilegri skyndimynd af ,,manni
með grímur“, en skemmdi hann
dálítið með því að beita svipuð-
um andlitsfettum síðar i leiknum
í hlutverki hermanns.
Benedikt Arnason setti „Grímu
dans“ á svið og virðist hafa náð
því úr hinum óreyndu leikendum
sem þeir áttu tiL Ýmislegt mátti
að heildarsvip sýningarinnar
finna og í síðasta þætti slaknaði
Þórhallur Sigurðsson (Henrik)
allverulega á leiknum, en það er
að nokkru sök höfundar. Áber-
andi galli á síðasta þætti var að
láta hin gáskaíullu þjónustuhjú
stela senunni frá elskendunum
þegar þeir hittast með leynd og
ræða ástarráunir sínar.
Leikendum, leikstjóra, þýð-
anda og leiktjaldamálara var
ákaft og innilega fagnað að leiks-
lokum, og bárust þeim margir
b'ómvendir sem gengu manna á
nulli eftir því sem þurfa þóttL
Sigurður A. Mignússon.
Höfundur: Ludvig Holberg
Leikstjóri: Benedikt Amason
Þýðandi: Þorsteinn Helgason
BINS og við mátti búast, var
mikið hlegið og innilega á Herra-
nótt Menntaskólans í Iðnó á
mánudagskvöldið, þegar nemend
txr færðu þar upp einn af hinum
klassísku gamanleikjum Ludvigs
Holbergs, „Grímudans", í þýð-
ingu Þorsteins Helgasonar úr 5.
bekk. Var þýðingin áheyrileg og
bar þess óvíða merki, að hún
væri gerð af ungum menntaskóla
pilti. Leiktjöld Björns Björnsson-
«r, sem einnig er í 5. bekk, voru
mjög þokkaleg, einkanlega garð-
urinn í fyrsita og öðrum þætti.
Gamanleikir Holbergs hafa
Btundum áður verið vinsæl verk-
efni og vel við hæfi á Herranótt,
enda gefa þeir óvönum eða lítt
reyndum leikendum tóekifæri til
að spreyta sig á ýkjum og öfg-
lim farsans. Persónurnar í leik-
ritum Holbergs eru að jafnaði
einfaldar í sniðum, manngerðir
fremur en einstaklingar (enda
ganga nöfnin á ýmsum helztu
persónum hans aftur í mörgum
leikritum), og hann leggur höfuð
áherzlu á leik með andstæður og
hliðstæður, tiltekin skopleg atvik
og ákveðin „fræðileg“ viðfangs-
efni, og er þá einatt skírskotað
til vandamála í samtímanum.
Ludvig Holberg var umbóta-
Binnaður skynsemishyggjumaður
•em barðist gegn fordómum, for-
dild, hefðbundinni heimsku og
ýmsum siðvenjum sem af þessum
lífseigu löstum leiddL í leikrita-
gerð var hann lærisveinn Moli-
éres, þó þeir væru annars ólíkir
eð upplagi. Báðir gerðu þeir gys
að mannlegum breyskleik, löst-
um og sérvizku; báðir beittu and-
stæðum og endurtekningu; báðir
höfðu gaman af grófum ýkjum
og orðaleikjum. En Holberg
hafði hvorki til að bera skarp-
skyggni Moliéres, frumlega sköp-
unargáfu né sviðsskyn. Hann var
hvarflandi í listrænni viðleitni
sinnf og því eru verk hans
þokukenndari og lausari í sér en
verk hins franska meistara.
Flestar persónur Holbergs
(nema Jeppi á Fjalli og Erasmus
Montanus) eru afbrigði af vin-
sælum persónum sem víða koma
fyrir í leikbókmenntum fyrri
alda, bæði spænskum, frönskum
og enskum. Hitt verður aldrei af
Holberg skafið að hann var upp-
hafsmaður norrænna seinni tíma
bókmennta og um leið „faðir"
norrænnar leikritunar og leik-
menningar. Af þeim sökum
stendur meiri ljómi af nafni hans
í bókmenntasögunni en ella
mundi: hann var kappinn sem
ruddi brautina og veitti ferskum
straumum frá Evrópu yfir
dormandi menningu Norður-
landa.
„Grímudans" hefur ekki verið
færður upp fyrr á íslandi, og
eiga bæði þýðandi og leikendur
þakkir skildar fyrir það lofs-
verða framtak að kynna okkur
nýtt verk eftir hinn gamalkunna
og kæra höfund.
„Grímudans“ er að efni til
mjög í anda annarra leikrita
Holbergs. Möndull leiksins er
ástarvandkvæði ungra aðalshjúa,
en misskilningur sem á rætur
sínar í úreltum siðum og for-
dómum eldri kynslóðarinnar
verður höfundi tilefni til að gera
gys að fordild, ágirnd og hræsni
heldra fólksins, sem leggja því
á herðar sífelld vandkvæði,
meðan almúginn gengur hreint
til verks og afgreiðir hvaðeina
vafningalaust, óbundinn af kredd
um og hefðum. Eins og í mörgum
fleiri gamanleikjum Holbergs er
það þjónninn Henrik sem hefur
til að bera hið rétta magn af
raunsæi og heilbrigðri dóm-
greind, enda verður hann nokk-
urs konar formælandi höfundar-
ins sjálfs, eins og skýrast kemur
fram í leikslok.
Að vanda skiluðu menntaskóla-
nemar hlutverkum sínum af
mjög misjafnri Sþrótt, en ótví-
ræðri leikgleði og smitandi
gáska. Ærslabelgurinn í leiknum
var Þórhallur Sigurðsson í hlut-
verki Henriks þjóns, og brá hann
sér í mörg gervi og sum kostu-
leg; beztur fannst mér hann í
leiknum innan leiksins, þar sem
hann leiðir sínum ástsjúka herra
fyrir sjónir hvers hann megi
vænta, ef hann haldi fast við
þann ásetning að virða vilja föð-
ur síns að vettugi. Leikur Þór-
halls einkenndist meir af fjöri
en viðleitni til persónutúlkunar,
en eigi að síður mótaði fyrir
heillegri persónu. Hann vakti
mikla kátínu meðal áhorfenda,
ekki sízt á grímudansleiknum
þar sem gríman brást honum.
Jerónímus heldri borgara lék
Þórður Vigfússon af talsverðri
rögg og myndugleik, var bæði
mikilúðlegur, strangur og radd-
sterkur. Sigríður Sigurðardóttir
lék Magdalenu konu hans og
gerði visast sitt bezta, en það
hrökk hvergi nærri til. Pétur
Lúðvíksson lék Leander son
Iþeirra hjóna, hinn ástsjúka, og
var sérlega viðfelldinn, en hefði
mátt slá meira á skoplegu streng
ina, eins og hann gerði svo eftir-
minnilega í fyrravetur, Óttarr
Proppé gerði skemmtilega per-
scnu úr Arf vinnumannL lýsti
kankvíslega meinfýsni hans,
. heimsku og hugleysi.
Leónard, bóndinn á hinum
bænum, gæfur, skilningsríkur og
umburðarlyndur, var leikinn af
Guðmundi BjörnssynL sem dró
upp viðkunnanlega mynd af
honum, en dálítið fábreytilega.
Leónóra dóttir hans, sem kemur
ekki mikið við sögu á leiksvið-
inu, var leikin af Láru Margréti
Ragnarsdóttur, og túlkaði hún
hlutverkið af merkilegu öryggi
og mátulegri tilfinningasemi. Sé
ég ekki betur en þar fari efni
í leikkonu.
Halla Hauksdóttir lék Pernillu,
þjónustustúlku Leónóru, af meiri
gáska en forsjá. Tilburðir hennar
voru stundum yfirdrifnir til lýta,
þannig að hún skar sig úr heild-
Þórður Vigfússon (Jerónímus) og Guðm. Björnsson (Leander)
GRÍMIiDANS
Mikill f jársjóður
f innst á haf sbotni
6. jan. (AP)
FLOKKUR eyjaskeggja frá
Bahaimiaieyja.klasainiuim stærrL
gerða á miðvikudag tiiraun
til að kaifa niður i flak
spænskrar í galeiðu í því
skyni að höndla fjársjóð einn
mikin.n er þar á að vera
geymdur. Galeiða þessi varð
fyrir árás sjóræningja fyrir
rúmuim þrem öldum og sökk
hún þar nokkur hundruð
metrum fyrir utan Freeport
með allan íarminn innan-
borðis.
Það voru fjórir Bamdaríkja
menn frá Miami, er fundu
flakið fyrir tilviljuin, þegar
þeir voru þarna að kafa í ná-
grenni við flakið.
Þegar eyjasikeggjar komu
á staðinn, þar sem flakið
átti að vera undir, voru þar
fyrir löigreglufuililtrúi frá Free
port ásaimt Bandaríkjamönn-
uniuim fjórum og einm af fjór-
menningunuim aðvaraði hina
áköfu eyjaskeggja og sagði
að þeir myndu ákæra þá fyr
ir ofbeldi á eignarétt manma,
ef þeir reyndiu að kafa niður
í flakið. Þrír létu hótanirmiar
ekkert á sig fá og sturngu sér
í hafið og hirúr fylgdu
skommiu á eftir, svo brátt
varð allt morandi af köfur-
um ílleit að fjársjóðd í sjón-
um. Ofansjávar fór aillt fram
með ró og spekt og bráðleg*
skaiut öllum köfurumium upp,
en enginn hafði tekið neitt
með sér upp. LögreglufufU-
trúinn skipaði aluim að hald*
til haifnar, en engar ákærur
voru bornar fram og engir
handtekinir.
Þó þegac h.afi verið bjarg-
að 10.000 gull og silfurpening
um úir flakinu, þá hafla emgir
óviðkomandi 9éð fjársjóðiinn.
Það sem bjargað hefur verið
úr flakinu, það sem komið er
er metið á 9 milljónir dollara
og er þó miklu enn óbjargað.
Bandaríkj amennirn ir segja,
að þeir muni geyma fjársjóð-
inn í banka, þar til ákveðinn
hefur verið eignarétturinn á
galeiðunni. Fjórmeniningarnir
hafa enn ekki skýrt nákvæm
lega frá hve miklu þeir hafa
bjargað og hve miklu sé enn-
óbjargað, en einn þeirra læt-
ur hafa eftir sér, að þetta sé
að öilum líkind.um mesti fjár
sjóðfundur sögunnar. Stærsti
fundur til þessa, sem vitað
er um, var fyrir þremur ár-
um, þegar fjársjóður fannst
fyrir utan Kennedyhöfða.
Var sá fjársjóður metinn á
eina miiljón dollara.