Morgunblaðið - 19.03.1965, Side 25

T Föstuðagur 19. marz 1965
MORGUNBLAÐIÐ
25
Þýddi Gunnar Gunnars-
son og Dario Fo
Stutt spjall við Bertii Boden
DBGI var tekið að halla og birt-
an yfir Reykjavík og sundunum
aevintýraleg rétt fyrir sólarlag,
þegar fréttamaður Morgunblaðs-
ins barði að dyrum á tíundu
bæð háhýsisins Austurbrún 2 til
að ná tali af sænska leikhús-
manninum og þýðandanum Ber-
til Bodén, sem hefur búið þar
undanfarna viku ásamt sænska
leikstjóranum Christian Lund,
sem setti farsana eftir Dario Fo
Bertil Boden
é svið i Iðnó. Ur gluggum íbúðar-
innar blasti vfð dýrlegt útsýni
í vestur og norður, yfir borgina,
eyjarnar og sundin. Bodén átti
ekki nægilega sterk orð til að
lýsa hrifningu sinni yfir birt-
unni á íslandi — hún mir.nti ,
hann á Miðjarðaitiafslönd og þá
einkum ítaliu, sem er honum
kunnust og kærust.
Bodén hafði daginn áður ekið
til Þingvalla í blíðviðri með
Jökli Jakobssyni og lent í eftir-
tninnilegri sváðilför, en það sem
honum var þó minnisstæðast var
eögustaðurinn sjálfur, marg-
breytilegt landslagið og sú sögu-
lega helgi sem staðurinn andar
frá sér. Hann kvaðst hafa haft
*vipaða tilfinningu á Þingvöllum
eins og á hinum fornhelga stað
Grikkja, Delfí.
Vikudvöl Bodéns á fslandi var
fyrsta heimsókn hans til Sögu-
eyjarinnar, en hann hefur áður
haft mikil og góð kynni af ís-
lenzkum anda í verkura Gunn-
ara Gunnarssonar, en nokkur
þeirra þýddi hann á sænsku á
eínum tíma. Það verk hót hann
óiið 1ÍL53 me'ð „Fjallkirkjunm",
sem kom út í þremur bmdum í
Svíþjóð. Síðar þýddi hann einnig
„Jón Arason“ og „Brimihendu“.
Kvað hann Gunnar Gunnarsson
eiga stóran hóp aðdáenda í Svr-
þjóð, enda hefði hann mjög ver-
ið orðaður við Nóbelsverðlaunin
á sínum tíma. Bodén kynntist
Gunnari fyrst þegar hann hóf
eð þýða rit hans og hefur að
•jálfsögðu heimsótt hann í þess-
*ri fyrstu för sinni hingað.
Talið barst síðan að leiklistar-
■náilum, því Bertii Bodén er mað-
urinn sem hefur kynnt Norður-
landabúum ítalska farsahöfund-
inn og þúsundþjalasmiðinn Dario
Fo og hefur nú einkarétt á verk
um hans fyrir alla heimsbyggð-
ina utan Ítalíu. Hefur hann m.a
átt þátt í að koma leikritum
Fos á framfæri í Þýzkalandi og
Austur-Evrópu, þar sem þau hafa
notið fádæma vinsælda fyrir
gagnrýni sína og skoplega mynd
af skriffinnskunni, hinni opin-
beru spillingu og ö'ðrum ósóma.
Bertil Bodén var leiklistargagn
rýnandi í Svíþjóð um 10 ára
skeið, og árið 1953 hlaut hann
styrk til hálfs árs námsdvaiar á
Ít.alíu til að kynna sér leikhús-
mál þar. Arangur þeirra kynna
varð m.a. sá, að hann þýddi ein
tíu leikrit eftir Pirandello á
sænsku, þau fyrstu í samvinnu
við ítalsikan kunnáttumann, en
helmingur þessara verka voru
einþáttungar.
Árið 1959 bárust Bodén í hend
ur einþáttungar Darios Fos og
varð strax Ijóst, að þar var á
ferð snillingur sem vert væri a'ð
gefa gætur. Hann hóf þegar í
stað að þýða einþáttungana og
lauk við þá alla, átta talsins. Síð
an hófst tveggja ára barátta fyrir
að fá þessi verk sýnd í Svíþjóð.
Hún gekk treglega sökum þess
að sænskir leikhúsmenn töldu
Dario Fo ekki eiga erindi við
Norðurlandabúa, þó þeir vi'ður-
kenndu hæfileika hans og frjótt
ímundarafl. Loks varð það úr,
að Borgarleikhúsið i Stokkhólmi
réðst í að taka þrjár af einþátt-
ungunum til sýningar haustið
1962 undir leik .jórn Hans Dahl-
ins (sem er ísiendingum kunnur
af sviðssetningu hans á „Georges
Dandin“ eftir Moliere í Þjóðleik
húsinú haustið 1960). Tveir þess
ara einþáttunga voru þeir sömu
og nú eru sýndir í RSnó. „Lík til
sölu“ og „Nakinn maður og ann-
ar í kjólfötum", en sá þriðji
nefndist „Betri er þjófur í hús-
inu en snurða á þræðinum."
Sýningin fékk mjög góðar við-
tökur, og Dahlin var fenginn til
að setja þrjá einþáttunga éftir
Fo á svið í Helsinki, og varð
sama uppi á teningnum þar. Síð-
an má segja að Dario Fo hafi
fari'ð sigurför um Norðurlönd.
Eitt leikrit hans, í þrem þáttum,
„Erkienglarnir hafa ekki rangt
við,“ var t.d. sýnt í þremur leik-
húsum í Finnlandi samtímis. Hef
uj- hann verið mjög mikið leik-
inn í Finnlandi, enda eru þar nú
45 starfandi leikihús, þar af 15
atvinnuleikhús, og er það helm-
ingi meira en í Svíþjóð.
í Noregi voru nokkrir einþátt-
ungar Darios Fos leiknir í Þjóð-
leikihúsinu (Nationalteatret)
haustið 1963, og í ráði er að sýna
þar næst síðasta langa leikrit
hans, „ísaibella“, sem fjallar um
Kólumbus. Riksteatret hefur ferð
azt um Noreg me'ð tvo af ein-
þáttungum Fos.
í Danmörku hefur Fo einnig
unnið sér f rægð. Fiolteatret sýndi
tvo af einþáttungum hans
snemma árs 1963, og síðan hafa
nokkur verk hans verið leikin
bæði í Árósum og Álaborg. Á
næsta ári tekur Folketeatret til
sýningar langt leikrit eftir hann.
„Sá sem stelur fæti velöur hepp
inn í ástum.“
í Svíþjóð hafa sex af eimþátt-
ungum Fos verið leikmr í yms-
um leikhúsum, bæði í Stokk-
hólmi, Málmey og Gautaborg. í
haust sýnir Borgarleikhúsið í
Stokkhólmi „ísabella“. Einn af
eimþáttungunum, sem frumsýnd-
ir voru í Iðnó á miðvikudags-
kvöldið, „Þegar þú verður fátæk-
ur skaltu veróa kóugur'*, hetur
ekki verið sýndur fyrr í norrænu
leikhúsi.
Síðustu árin hefur staðið mik-
ill styr um Dario Fo í heimalandi
hans. í ársibryjun 1962 var byrj-
að að sýna einþáttungana atta í
sjónvarpi. Þeir voru leiknir af
leikflokki hans undir hans eígin
stjórn. Hlutu þeir miklar vin-
sældir. Haustið 1962 gerði Fo
samning við ítalska sjónvarpið
um að flytja hálfsmánaðarlega
skemmtiþætti í sjónvarpinu, sem
hann ætti sjalfur að semja og
sviðsetja með flokki sinum. Þess
ar sýningar hófustu í september
1962 og gekk ai.lt vel í fyrstu.
Hann skopaðist að mafíunni, skrif
stofuveldinu, þýzku fangabúðun-
um í strfðinu, en svo samdi hann
djarfan þátt um frægt hneyksli í
sambandi við nýbyggingar, og
daginn fyrir sýninguna var hon-
um tilkynnt, að strika yrði út
ákveðin atriði úr textanum.
Hann lét kyrrt liggja fram á
næsta dag, en klukkutíma áður
en sýningin skyldi hefjast, sagði
hann sig úr lögum við sjónvarp-
ið, neitaði að sýnu og benti á
augljós samningsrof, þar sem
skýrt var teki'ð fram í samningn-
um, að ekki maétti hreyfa við
textum Fos. Þetta vakti gífur-
lega reiði á Ítalíu, blöðin skrif-
uðu stórar forsíðufréttir um at-
burðinn og hann var ræddur í
þinginu.
Kvöldið sem þetta gerðist söfn-
uðst fjölmargir leikarar og aðrir
listunnendur saman fyrir fram-
an heimili hans méð blys og
kröfuspjöld. Var hann ákaft hyllt
«r, og þessi alda breiddist síðan
út um alla Italíu, en hann á efcki
afturkvæmt í sjónvarpið og harm
ar það ekki. Sjónvarpsstjórnin
höfðaði mál á hendur honum og
hann kom fram með gagnákæru.
Máiaþófið stóð í hálft ár eða svo,
en rann síðan út í sandmn.
Bodén telur að leikrit Fos um
Kólumibus, „ísabella", eigi rætur
sínar í þessu máli. Það fjallar
m.a. um málaferlin á hendur
Kólumbusi fyrir þá sök, að hann
kom ekki heim með gullið sem
hann hafði heitið. Leikurinn fjaii
ar öðrum þræði um táningar-
frelsi listamannsins. Enski ieik-
stjórinn Peter Brook hefj" haft
mikinn áhuga á þessu verki, og
var í ráði að sýna það í Aldwyctl
leikhúsinu, en Bodén er ekki
kunnugt um, hve langt það mól
er komi'ð. í Frakklandi eru leik*
húsmenn líka að fá áhuga á
Fo, en hann hefur ekki enn ver-
ið leikinn þar eða í enskumæl-
andi löndum.
Einbýlishús
til sölu á fögrum stað, við Langagerði. 5 herb. íbúð
ásamt heimild til stækkunar og bílskúrsréttindum.
Möguleikar að selja sama í tvennu lagi, sem tvær
2ja herb. íbúðir. — Þeir sem hafa áhuga á húsinu,
sendi tilboð til afgr. Mbl., merkt: „Þriðjudagur —
9990“.
Iðnaðarhúsnœði
í Múlahverfi
til leigu nú þegar. Stærð hússins er 300 ferm. -á
jarðhæð. Húsnæðið er fullfrágengið. Tilboð sendist
afgr. Mbl. fyrir þriðjudagskvöld, merkt: „Múla-
hverfi — 1929“.
Afgreiðslustúlka
óskast strax í bóka- og ritfangaverzlun í miðbænum.
Tilboð með upplýsingum um menntun og fyrri störf
sendist í pósthólf 392.
-Gott málofni
-Góð vara
120 legundii
— þar ó meðal:
Vppþvottaburstar, Sápuburstar, Bolla-
burstar, Pelaburstar, Flöskuburstar, Fata-
burstar, Gólfkústar, Rykkústar, Miðstöðv
arofnaburstar, Krókburstar, Skóburstar,
Skóáburðarburstar, Teppaburstar, Bað-
burstar, Baðkarsburstar, Klósettburstar,
Naglaburstar, Bílaburstar.
+

FRAMLEIÐENDUR
BLINDRA VINNU STOFAN
. JOHNSON&
Gluggakústar, Gólfskrúbbar, Tlandskrúbb-
ur, þveglar, Þvottaburstar, Brúsaburstar,
Fiskburstar, Fötuburstar, Kalkkústar,
Götukústar, Leikfangakústar, Leikfaaga-
skrúbbur.
HEILDSÖLUBIRGÐIR: