Morgunblaðið - 03.04.1965, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 3. apríl 1965
cg lítillátur maður og Leonid
Brezhnev hafi völdin raun-
verulega í sínum höndum,
þótt hann gegni embætti for-
manns kommúnistaflokksins.
Fréttamennirnir undrast, að
Nikolai Podgorny, sem gegnt
hefur embætti í fremstu röð-
um flokksins, hefur ekki sézt
opinberlega sl. tvo mánuði, og
þeir fylgjast með því af for-
vitni hvernig virðing hins
frámsækna unga flokksritara,
Alexanders Selepins, virðist
aukast með degi hverjum.
Engar áreiðanlegar upplýs-
ingar er unnt að fá um það,
sem er að gerast i Kreml, en
fram að þessu, hefur ekkert
bent til þess að Krúsjeff muni
koma til sögunnar á ný, verði
breytingar á stjórninni.
Ekki er heldur ástæða til að
ætla, að hinir nýju leiðtogar
þarfnist Krúsjeffs, þótt þeir
haldi áfram að fylgja stefnu
hans, stefnunni, sem hefur
vakið ofsareiði Pekingstjórn-
arinnar. Ef stefnan um frið-
samlega sambúð er tekin til
dæmis, byggist hún fyrst og
fremst á því, að Rússar vilja
forðast kjarnorkustyrjöld, en
minna máli skiptir hver var
fyrstur til að halda henni á
lofti.
Krúsjeff hefur verið vanda-
mál fyrir mennina, sem spörk
uðu honum úr valdastóli 14.
október. Þeir áttu um það að
velja, að gera hann útlægan
frá Moskvu, eða eiga á hættu,
að hann yrði einn góðan veð-
urdag á vegi forvitinna er-
lendra blaðamanna.
Þeir tóku síðari kostinn, og
virðast hafa ákveðið að setja
endurkomu hans fyrir augu
vestrænna blaðamanna á
svið eftir sínu eigin höfði.
Láta hann birtast þeim sem
óbreyttan eftirlaunamann, er
greiðir stefnu valdhafanna at-
kvæði sitt.
Þetta verður líklegra, ef
haft er í huga, að auðvelt
hefði verið að koma Krúsjeff
til kjörstaðarins á laun, og ó-
neitanlega styður það þessa
skoðun, að fregnir um, að for-
sætisráðherrann fyrrverandi
hefði birzt almenningi, komu
hvorki í sovézkum blöðum né
útvarpi, og yfirvöldin léttu
hömlurnar, sem hvíla á send-
ingu sjónvarpsefnis til út-
landa, til þess að fréttamenn
gætu sent sjónvarpsmyndir af
Krúsjeff til heimalanda sinna.
Koma Krúsjeffs fram á
sjónarsviðið á að gera útlend-
ingum ljóst, að hann hafi ver-
ið settur á eftiriaun og líði
vel, en búi ekki við harð-
rétti.
Þegar Krúsjeff kom auga á
vestrænu fréttamennina á
dögunum, virtist hann ánægð-
ur og glettinn, eins og á valda
dögum sínum. Þó leið ekki á
löngu þar til dimmdi yfir svip
hans og hann virtist bugaður
maður. Gáskinn, sem skemmti
heiminum áður fyrr, var all-
ur á bak og burt.
Forsætisráðherrann fyrr-
verandi svaraði fréttamönn-
um, sem reyndu að beina til
hans spurningum, kurteis-
lega, en var fáorður. Það var
eins og hann langaði hvorki
til að tala né hefði leyfi mann
anna, sem höfðu falið. hann í
5 mánuði, til þess.
Fregnir bárust um að Krús-
jeff hefði veitt fréttamanni
einum einkaviðtal, en utan-
ríkisráðuneytið í Moskvu hef-
ur borið þær til baka, og
beiðnum annarra fréttamanna
um viðtöl er tafarlaust vísað
á bug.
Krúsjeff var mun ellilegri á
kosnmgadaginn, en fyrir 5
mánuðum. Hann leit út eins
og áhugasamur og ötull mað-
ur, sem hefur verið sviptur
starfi sínu og veslast upp í
iðjuleysinu, vonlaus um að
hagir hans breytist til batnað-
ar. —
ÞAÐ vakti mikla athygli,
er Krúsjeff, fyrrv. forsætis
ráðherra Sovétríkjanna,
birtist sovézkum almenn-
ingi og vestrænum frétta-
mönnum í Moskvu á dög-
unum, þegar hann var á
leið til kjörstaðar til að
greiða atkvæði í borgar-
stjórnarkosningunum. —
Þetta var í fyrsta sinn, sem
vestrænir fréttamenn sáu
Krúsjeff frá því að honum
var vikið frá völdum í
október sl., og meðal þeirra
hófust ýmsar vangaveltur.
Var hugsanlegt, að Krús-
jeff væri á leið í valdastól-
inn á ný?
Bandaríska stórblaðið, „The
New York Times“, sagði í rit-
stjórnargrein: „Það hefur nú
komið í ljós, að óttinn um að
Krúsjeff væri horfinn af sjón-
arsviðinu fyrir fullt og allt,
var ástæðulaus. Sannaðist
það, er forsætisráðherrann
fyrrverandi birtist almenn-
ingi í fyrsta sinn frá því að
hann „sagði af sér“ fyrir 5
mánuðum. Einfaldasta skýr-
ingin á endurkomu hins fallna
einræðisherra fram á sjónar-
sviðið er, að eftirmenn hans
telja hann hættulausan og
leyfi honum að koma fram úr
skugganum stutta stund' til
þess að sýna, að þeir séu
mannúðlegri en Stalín. En
þetta virðist of einfalt í Ijósi
hins flókna stjórnmálaástands,
sem nú ríkir í Sovétríkjunum.
Krúsjeff birtist aðeins
nokkrum dögum eftir að
Moskvustjórnin hafði haldið
mikinn reiðilestur vegna ögr-
ana frá Peking, en Kínverjar
höfðu fordæmt það, sem þeir
nefna Krúsjeffisma án Krús-
jeffs. Og nú, eftir að heimur-
inn hefur séð Krúsjeff í eigin
persónu, að því er virðist við
sæmilega heilsu, er óhjá-
kvæmilegt að vangaveltur
hefjist um endurkomu Krús-
jeffisma með Krúsjeff.
Vesturlandabúum finnst hug
myndin fjarstæðukennd og
hún er það sannarlega, en þó
hafa enn furðulegri atburðir
gerzt í Moskvu".
oooOooo
Borgarstjórnarkosningarnar
í Moskvu fóru fram um miðj-
an marz. Á kosningadaginn
söfnuðust nokkrir Moskvubú-
ar og vestrænir fréttamenn
saman fyrir utan hið nýja
heimili Krúsjeffs í borginni í
von um að sjá hann, og þeir
fóru ekki erindisleysu. For-
sætisráðherrann fyrrverandi
kom akandi að húsinu í bif-
reið* með tveimur lífvörðum,
brosti til fólksins og veifaði
vingjarnlega, en viðstaddir
heilsuðu honum með lófataki.
Krúsjeff gekk inn í húsið,
sem er nokkurra hæða fjöl-
býlishús, og kom út aftur að
vörmu spori með Nínu konu
sína sér við hlið. Aftur klapp-
aði fólkið, um 200 manns, og
Krúsjeff virtist hrærður. Áð-
ur en hann steig upp í bílinn
á ný spjallaði hann um stund
við viðstadda. Hann var föl-
ári og horaðri en þegar al-
menningur sá hann síðast og
einhver spurði hvernig hon-
um liði. Hann svaraði: „Heils-
an er svona upp og ofan, og
ég lifi rólegu lífi eftirlauna-
mannsins“.
Kona sagði blíðlega: „Okk-
ur þykir vænt um þig, Nikita
Sergeyevich".
Aðspurður hvort hann
myndi veita fréttamönnum
viðtal, sagði Krúsjeff: „Já,
auðvitað, einhvern tíma
seinna".
Krúsjeff kom til kjörstað-
arins nálægt Kreml stuttu á
eftir Georgi Zhukov mar-
skálki, varnarmálaráðherra.
Þegar sá síðarnefndi steig út
úr bifreið sinni og sá vest-
rænu fréttamennina, sem
höfðu safnazt saman fyrir ut-
an kjörstaðinn, sagði hann:
„Þið eruð ekki að bíða eftir
mér“.
Þegar Krúsjeff kom inn á
kjörstaðinn, rétti broasndi
stúlka honum auðan kjörseðil.
„Hvers vegna treystirðu
mér svo vel, að þú látir mig
greiða atkvæði án þess að ég
sýni skilríki mín?“ spurði
hann.
„Við treystum þér alltaf,
Nikita Sergeyevich", svaraði
stúlkan.
„Þið voruð strangari hér
áður fyrr“, sagði Krúsjeff.
Þetta er ekki eina útgáfan
af sögunni um viðskipti stúlk-
unnar á kjörstaðnum og Krús
jeffs. Önnur segir, að stúlkan
hafi beðið Krúsjeff um skil-
ríki, en hann svarað: „Treyst-
ið’þið mér ekki“.
Allir, sem greiddu atkvæði
á undan Krúsjeff, þar á meðal
Klimenti Voroshilov, fyrrver-
andi forseti, Mikhail Suslov,
hugmyndafræðingur flokks-
ins, og Zhukov, marskálkur,
voru krafðir um skilríki sín
áður en þeim var fenginn at-
kvæðaseðillinn.
Á kjörstaðnum var Krúsjeff
bent á, að hann gæti komizt
fram fyrir nokkra kjósendur,
sem biðu í röð, en hann af-
þakkaði og gekk á sinn stað
aftast í röðinni.
Þegar Krúsjeff kom út úr
kjörstaðnum, tók ungur mað-
ur, um 22ja ára, að klappa, en
enginn tók undir og ungi mað
urinn hætti vandræðalegur á
svip. Krúsjeff steig upp í bif-
reiðina, sem beið hans og ók
ásamt konu sinni til sveita-
setursins, sem þau hafa til
umráða fyrir utan Moskvu.
oooOooo
Hér á eftir fer svo grein,
Krúsjeff eins og hann birtist vestrænum fréltamönnum í
Moskvu.
sem Henry S. Badger, einn af
fréttamönnum Associated
Press í Moskvu, skrifaði í til-
efni endurkomu Krúsjeffs
fyrir almenningssjónir, en
Badger var meðal þeirra, sem
urðu vitni að atburðinum:
Nikita Sergeyevich Krúsjeff
leit út eins og bugaður maður.
Ekkert í framkomu hans benti
til þess að hann væri á leið
til valda á ný, og hefði verið
kallaður til að marka stefnu
kommúnista og svara árásum
Kínverja. Og ekki virtist á-
stæða til að álíta, að hann
ætti eftir að hafa áhrif á valda
baráttuna í Kreml.
Vangaveltur um framtíð
Krúsjeffs og hlutverk hans á
sviði sovézkra stjórnmála hóf
ust eftir að hann kom fyrir
almenningssjónir við kjörstað
inn, þar sem hann greiddi
frambjóðendum kommúnista-
flokksins atkvæði sitt í borgar
stjórnarkosningunum. — En
fréttamenn, sem lengi hafa
starfað í Moskvu, eru þeirrar
skoðunar, að vangaveltur um
endurkomu Krúsjeffs fram á
stjórnmálasviðið séu mesta
fjarstæða.
Sovézkum stjórnmálum má
líkja við óhreina og grugguga
hringiðu, sem óvænt getilr
kastað sprekum eins og Trot-
sky, Stalín og Krúsjeff, út í
yztu myrkur, þótt þeir hafi
gegnt æðstu embættum um
árabil, fólkið skriðið í duft-
inu fyrir þeim og hlaðið þá
oflofi. — Af undangenginni
reynslu er ljóst, að hvað sem
er getur gerzt í Kreml án þess
að utanaðkomandi komi auga
á það fyrirfram. En það hefur
aldrei komið fyrir , til þessa,
að útskúfuðum manni hafi
verið lyft upp í valdastólinn
á ný, og ólíklegt er, að það
gerist nú, eftir að Krúsjeff
hefur persónulega verið sak-
aður um að hafa valdið ýms-
um alvarlegum mistökum.
Ein ástæðan til þess að
vangaveltur um endurkomu
Krúsjeffs til valda hafa kom-
izt .af stað, er, að andkomm-
únískir fréttamenn telja
margir, að núverandi leiðtog-
ar í Kreml séu ekki traustir í
sessi. Þeir eiga erfitt með að
trúa því, að eins hlédrægur
Krúsjeff og kona hans, Nína, á leið út í bifreiðina við íbúð sina í Moskvu.