Morgunblaðið - 30.05.1965, Blaðsíða 6

6
MORC U N BLAÐIÐ
Sunfiudagur 30. maí 1965
t
FREDERIK Nielsen útvarps-
stjóri á Grænlandi hefur gert
Mbl. þann greiða að rita fyrir
blaðið fréttabréf og birtist
hér hið fyrsta þeirra. Ekki er
að efa að marga mun fýsa að
fylgjast með því sem gerist
hjá nágrönnum okkar, Græn
lendingum, ritað af innborn-
um Grænlendingi, þótt hann
sé af evrópsku bergi brotinn.
í LOK aprílmánaðar nú í ár
fengu íbúarnir í Scoresbysundi
heimsókn af sendinefnd frá V-
Grænlandi. Sendinefndin var
skipuð meðlimum verzlunar-
nefndar landráðsins og embætt-
ismönnum landsstjórnarinnar í
Godtháb. Ferðin var farin um
ísland fram og til baka.
Fjörðurinn Scoresbysund er
stærsti f jörður í veröldinni. Hann
var heimsóttur þegar á 7. öld af
hollenzkum hvalföngurum, en
nafn sitt hlaut hann eftir skozku
hvalföngurunum, föður og syni,
er báðir bárum nafnið William
Scoresby. Scoresby yngri kort-
lagði fjarðarsvæðið um það bil
árið 1S2Ö. Árið 1924 undirbjó
hinn þekkti danski heimskauta-
könnuður Ejnar Mikkelsen stofn-
un eskimóanýlendu við mynni
fjarðarins. Árið eftir komu
fyrstu íbúarnir, um það bil 70
manns, frá Angmagssalik. Eftir
40 tímabii hefur íbúafjöldinn
vaxið upp í um það bil 400
manns, sem býr á þrem stöðum.
íbúamir lifa fyrst og fremst
af selveiðum og hafa góða af-
komu- og tekjumöguleika með
sölu selskinna. Lengra inni í firð-
inum eru einnig veiddir náhvalir.
Bjamdýraveiðar eru einnig tals-
verðar. Moskusuxar em inni í
landi, en dýrin eru friðuð, en
ibúunum er leyfilegt að veiða
ákveðna tölu af uxunum nokk-
um tíma að haustinu.
Vegna borgaríssins er sigling
mjög miklum erfiðleikum háð á
þessum slóðum og getur aðeins
átt sér stað mánuðina júlí og
ágúst. En í aprílmánuði er flog-
ið þangað frá Reykjavík með
flugvélum Flugfélags íslands,
sem lenda á ísnum úti fyrir bæn-
m
Flugsamgöngumar
Flugsamgöngumar í Grænlandi
verða stöðugt mikilvægari fyrir
samband Danmerkur og Græn-
lands, svo og fyrir samband
bæjanna innbyrðis í GrænlandL
Flugvöllurinn í Syðri-Straum-
firði er miðpunktur fyrir flugið
milli Grænlands og Kaupmanna-
hafnar og flugið innanlands fer
fram með flugvélum af tegund-
unum Katalina og Otur. I>essar
flugvélar verða nú leystar af
hólmi með nýtízku þotuþyrlum,
sem A/S Grönlandsfly fær frá
Sikorsky flugvélaverksmiðjunum
í Bandaríkjunum. 1 Godtháb er
verið að byggja þyrluvöll og
íbúðarhús fyrir starfsmennina og
í hinum ýmsu bæjum úti um
landið hefur einnig verið unnið
að byggingu viðeigandi lending-
arstaða. Um þessar mundir eru
þyrlurnar í reynsluflugi og í
byrjun júnímánaðar munu þess-
ar þyrlusamgöngur hefjast opin-
berlega.
Miðpunktur flugsamgangnanna
í sýðsta hluta Grænlands er
Narssarsuak í Skovfirði, en þar
er jafnframt bækistöðin fyrir ís-
körmunarflugið. Það fer að öllu
jöfnu fram með íslenzkum flug-
vélum.
Flugsamgöngurnar 'við Ang-
magssalik í Austur-Grænlandi
• Að þéra
Kona nokkur á Akureyxi bið-
ur Velvakanda fyrir opið bréf
til Björns Bjarnasonar um þér
ingar. Hún skrifar:
£g las sauntal Morgunblaðs-
ins við yður og þar sá ég, að
þér morg undanfarin ár hafið
fylgt þeirri góðu og gömlu
reglu að þéra nemendur yðar.
En mér sárnaði er ég las, að
nú hefðuð þér gefizt upp, þar
eð allir hefðu alltaf sagt þú.
— Hvílíkur undur og ódæmi!
Er alls óleyfilegi að taka að-
eins örfáar mínútur frá námi
í hverri kennslustund, til þess
að kenna nemendum almenna
kurteisi? — Viljið þér nú ekki
reyna eítt árið enn, og hætta
við að gefast upp, þér ynnuð
þá þarft uppeldisstarf, öðrum
kennurum til fyrirmyndar.
Kær kveðja
frá gamalli — en nú gleymdri
kunningjakonu á NorðurlandL
fer fram um bandaríska flug-
völlinn við Kulusuk (Kap Dan).
Samgöngurnar við Thule í nyrsta
hluta Grænlands fara fram um
hinn mikla flugvöll Bandaríkja-
manna sem þar er.
Veiðar og útgerð
Síðastliðinn vetur gengu sel-
veiðarnar mjög vel í þeim hluta
Grænlands, þar sem hafið er ísi
lagt á þeim tima. Vegna hins háa
heimsmarkaðs á selskinnum hafa
veiðarnar < orðið selföngurunum
góð tekjulind.
Sem kunnugt er hafa þorsk-
veiðarnar í Grænlandi brugðizt á
tveim síðustu árum. Frá árinu
1962, sem varð metaflaár. 'hafa
þorskveiðarnar v e r i ð m e ð
minnsta móti þrátt fyrir stöðuga
• Tengsl milli
viðmælenda
Mig undrar ekki þó þessari
norðlenzku konu hafi hnykkt
við er hún las þessi ummæli.
Sjálfur hugsaði ég: Jæja, nú
er síðasta vígið fallið! Björn
Bjarnason búinn að gefast upp
líka og farinn að þúa. Og mér
fannst eftirsjá að því.
Samt sem áður er ég sjálfur
löngu búinn að gefast upp.
Kurteisi eða dónaskapur? Ég
þarf að nota málið til að kom-
ast í samband við annað fólk,
láta það flytja á milli okkar
skoðanir og tilfinningar. Og
hvernig á maður að vera í sam-
bandi við fólk, sem hrekkur
frá, af því það finnur sig van-
kunnandi um þéringar.
Ef við blaðamennirnir mund-
um t.d. koma vaðandi niður í
eitthvert skipið og byrja á þvi
að þéra næsta mann, þá mundi
aldrei verða úr því nokkurt
samtal, heldur aðeins nokkur
þvinguð og kurteisleg orða-
skipti. Engar upplýsingar og
fjölgun veiðiskipannan. Menn
hafa óttazt, að þorskurinn væri
um það bil að hverfa frá strönd-
um Grænlands sökum hins lága
hitastigs í sjónum, sem verið hef-
ur hin síðari ár, en fiskifræð-
ingarnir geta enn sem komið er
ekki sagt neitt ákveðið um það.
En það lítur út fyrir að ástand-
ið fari batnandi eftir því sem
þorskveiðamar fram til þessa
gefa til kynna. Frá 1. janúar til
1. maí nú í ár hafa veiðamar
numið tæpum 900 tinnum, sem
er um 46,7% aukning miðað við
sama tímabil 1964, en er þó samt
minna en árið 1936. En með þeim
afla, sem verið er að landa þessa
dagna, er óhætt að reikna með
því, að aflinn verði meiri en á
sama tímabili árið 1063. Fisk-
veiðarnar hafa fram til þessa að-
eins farið fram á þeim svæðum
sem íslaus em, þ.e.a.s. við suður-
hluta Vestur-Grænlands og að
nokkru við Angmagsalik í Aust-
ur-GrænlandL
Af öðrum fiskveiðum, sem ein-
hverja þýðingu hafa, má nefna
rækjuveiðamar, en veiðitímimn
er rétt hafinn. Vorveiðarnar á
loðnu (angmagsat) og steinbít
eru einnig nýlega hafnar.
Fram til þessa hafa þorskveið-
amar að mestu farið fram í
fjörðunum og við strendumar
með litlum fiskibátum, en nú er
lagt kapp á að byggja stærri
skip, sem geti stundað veiðar úti
á fiskibönkunum, sem enn eru
auðugir af þorski. Þó er á það
bent af hálfu fiskifræðinganna,
að hinar miklu veiðar erlendra
togara á þessum svæðum kunni
smátt -og smátt að hafa í för
með sér verulega skerðingu á
fiskistofninum. Þetta mál verður
til umræðu nú í vor í hinni al-
þjóðlegu fiskimálaráðstefnu í
Halifax.
Byggingamál
Eitt af slagorðunum í hinu
nýja Grænlandi er þéttbýlið.
íbúarnir á litlu stöðunum eru
hvattir til þess að flytja til þeirra
staða, sem byggðir eru upp til að
ekkert skemmtilegt spjall. Og
þetta gildir ekki aðeins við
höfnina, heldur nær alls staðar
núna. Ég er á löngum tíma bú-
inn av. læra, að það er meiri
möguleiki til þess að ég fæli
ekki fólk frá mér í upphafi
samtals okkar, ef ég umsvifa-
laust þúa það en ef ég er kurt-
eis og þéra það. Það er nú
staðreyndin í málinu. Og því á
ég um tvennt að velja, og tek
þann kostinn, sem betur gagnar
þeim tilgangi sem samræðun-
um er ætlaður — að flytja
skipti á upplýsingum og mynda
tengsl milli viðmælenda
Hitt er svo annað mál, að
ég hefði heldur kosið að geta
þérað ókunnuga, án þess að
þvinga þá. Og varðandi þá
uppástungu bréfritara að kenn
ari eigi að eyða nokkrum mín-
ntiim af kennslustundinni í að
kenna nemendunum kurteisi,
þá er það út af fyrir sig afar
fallegt — en ekki til nokkurs
hlutar. Af hverju? Af því að
þarna er um hálfvaxna ungl-
inga að ræða, sem ekki lærðu
Þotuþyrla í GrænJandi.
Frederik Nielsen
taka á móti íbúaaukningu. Og
það ánægjulega er, að þegar
hafa ekki svo fáir smástaðir ver-
ið lagðir niður.
Það er mikið byggt á þeim
stöðum, sem eiga að vaxa, en
bygging íbúðarhúsa hefur enn
ekki haldizt í hendur við fjölgun
íbúanna. Grænland er nr. 1 i
heiminum miðað við íbúafjölg-
un. Höfuðstaðurinn Godtháb hef-
ur á fáum árum vaxið svo, að
hann telur nú 5 þúsund íbúa, og
íbúarnir munu verða 12 þúsund
árið 1975.
Bygging einbýlishúsa hefur svo
til verið hætt, en í staðinn eru
byggð sambýlishús með mörgum
íbúðum. Nú er verið að byggja
6 hæða hús, sem verður með 120
íbúðum, og á komandi árum mun
þeim fara fjölgandi.
Godtháb, 12. maí 1965.
Frederik Nielsen.
að þéra í uppvextinum, vegna
þess að foreldrar þeirra kunnu
ekki heldur að þéra, svo þeim
væri það eðlilegt. Og þegar
þessir unglingar fara að ala
upp sín böm, hörfar öll fjöl-
skyldan umsvifalaust frá, ef
einhver skyldi verða eftir, sem
þérar.
Mér þótti semsagt sorglegt
að heyra, að heiðursmaðurinn
Bjöm Bjarnason væri líka bú-
inn að gefast upp, eins og við
öll hin — en varla er hægt að
undrast það.
• Ég er ekki íslenzkur
Morgunblaðið fékk dálítið ó-
venjulegt bréf um daginn. Það
var a.m.k. langt að komið, með
frímerkjum með krókódíla-
myndum og áletrunin Argen-
tína. Sendándinn heitir Gaspar
Ballarini og hann skrifar:
Heiðraði herra,
Ég er ekki íslenzkur, en það
er nú svo, að ég er að læra að
tala og skrifa íslenzku. Ég
þakka yður, senda þér mig einn
Morgunblaðið — Virðingar-
fyllst G. Ballarini.
ps. Ég tala spænskur.
Hann hlýtur að þykja skrýt-
inn fugl í sínu landi, þessi mað-
ur sem tekur upp á því að
leggja á sig allt þetta erfiði til
að læra að skrifa íslenzku
Alltaf eykst úrvalið. Nú bjóð-
im vér einnig rafhlöður fyrir
leifturlýós, segulbönd, smá-
mótora o. fl.
BRÆÐURNIR ORMSSON h.f.
Vesturgötu 3.