Morgunblaðið - 30.05.1965, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 30. má 1965
Kristín Magnús:
llm námið í Leiklistar-
skóla Þjóðleikhússins
— og rangfærðar sögusagnir um skólann
S V O virðist sem Sigurður A.
Magnússon sé ekki alls kostar
ánægður með núverandi náms-
tilhögun í Leiklistarskóla Þj óð-
leikhússins. Að sögn fræðimanns
ins fer nú sama og engin kennsla
fram í skólanum, t.d. er engin
kennsla í taltækni. Einnig verða
kennararnir oft að leggja niður
kennslu svo mánuðum skipti
vegna anna við hlutverk í Þjóð-
leikhúsinu. Þó eru þessi frávik
ekki sök kennaranna sjálfra né
heldur má sakfella þá fyrir nið-
urlægingu skólans, því hér er
verið að deila á skólastjóra og
aðra forráðamenn, sem enga
þekkingu eða menntun hafa í
leiklist. Að sjálfsögðu er svo
ávöxturinn af 14 ára starfi ömur
leiga rýr og skólinn í heild þjóð-
inni til skammar. Þetta er í stór-
um dráttum þær þungu ákærur,
sem Sigurður A. Magnússon ber
skólann.
Menn mættu nú ætla að þegar
jafn veigamikið mál sem þetta
er tekið til meðferðar, þá hafi
ákærandi að sjálfsögðu rannsak-
að málið alveg niður í kjölinn,
aflað sér þeirrar raunhæfu þekk-
ingar, sem völ er á, og síðan
geti ákærandi skýrt, hvernig
málin ættu að vera, ef rétt væri
á haldið.
Nei, þannig aflar okkar æru-
verðugi ákærandi sér ekki fróð-
leiks. Sögusagnir og ágizkanir,
sem ekki eiga við rök að styðj-
ast, eru fræðimanninum meira
að skapi. í uppjiafi voru ákærurn
ar byggðar á sögusögnum Har-
alds Björnssonar, leikara og
fyrrverandi kennara, en þar sem
tveir vetur eru nú liðnir síðan
hann hætti að kenna við skólann,
hefur fræðimaðurinn látið ‘sér
lynda að nota ágizkanir sem uppi
stöðu í ákærur sínar. Þessi aðferð
við rannsókn í ákærumáli var
notuð fyrr á öldum, eða á tímum
galdraofsókna og hindurvitna. í
nútíma menningarþjóðfélagi eru
það STAÐBEYNDIR, orð sem
hægt er að sanna með rökum,
sem almenningur trúir á og not-
ar til uppbyggingar í leit sinni að
fræðslu. Til útskýringar máli
mínu er hér smá dæmi: Ákær-
andi segir orðrétt í grein sinni
„Um' Leiklistarskóla Þjóðleik-
hússins" rituð í Morgunblaðið
þann 12. maí sl.: „Þannig fer t.d.
ekki fram kennsla í undirstöðu-
atriðum eins og taltækni.“ Nú
vilja nemendur í L.Þ. halda því
fram, að ein aðalnámsgrein
þeirra í vetur hafi verið taltækni
og að kennari þeirra, Gunnar
Eyjólfsson, leikari, hafi notað
mjög ákveðnar kennsluaðferðir.
Eru þessar kenningar og kennslu
aðferðir í taltækni notaðar við
nokkurn annan leiklistarskóla?
Jú, þetta sama kerfi er notað í
stærsta leiklistarskóla Bretlands,
Royal Academy of Dramátic Art
í London. Þess má geta, að það
hefur tekið Breta nokkra manns-
aldra að finna sem nákvæmust
svör við því, hvernig kenna eigi
taltækni. Þrátt fyrir þessar óve-
fengjanlegu staðreyndir má vera,
að • okkar æruverðugi ákærandi
og fræðimaður, Sigurður A.
Magnússon, vilji enn fullyrða,
að ekki fari fram kennsla í und-
irstöðuatriðum eins og taltækni
við Leiklistarskóla Þjóðleikhúss-
ins.
í stað rangfærðra sögusagna og
ágizkana vil ég nú koma með
staðreyndir. Hvað í raun og veru
fer fram í Leiklistarskóla Þjóð-
leikhússins í dag.
Nauðsynleg undirbúnings-
menntun í leiklist
Allar aðalnámsgreinar, sem
kenndar eru í Royal Academy of
Dramatic Art, eru kenndar í Leik
listarskóla Þjóðleikhússins.
Kennslustundir í R.A.D.A. eru
sex, fimm daga vikunnar í tvö
ár, en tvær til þrjár kennslu-
stundir, sex daga vikunnar í þrjú
ár hjá L.Þ. Þetta sýnir að R.A.
D.A. er stofnaður sem fullgildur
skóli (heilsdags skóli) en L.Þ.
ekki. Nú má að sjálfsögðu at-
huga, hvort ekki sé tímabært að
breyta stofnskrá skólans, eða
jafnvel stofna einn ríkisleiklistar
skóla í stað þeirra tveggja leik-
listarskóla, sem eru starfandi hér
í borg. En það er algjör óþarfi að
svívirða þann leikskóla sem nú
er rekinn á vegum Þjóðleikhúss-
ins. Miðað við fjölda kennslu-
stunda lætur skólinn fyllilega í
té það, sem ætlazt er til, eða með
öðrum orðum, kennsla fer fram
í öllum undirstöðuatriðum til
menntunar leikara í leiklist. Svo
er það annað mál, hvort nemandi
fær nnægilega margar kennslu-
stundir í hverri námsgrein til
þjálfunar í gefnum verkefnum.
Kennarar
Aðalkennarar í vetur voru
fimm að tölu og aukakennarar
fjórir. Kennsla fór fram í tólf
námsigreinum. Aðalkennararnir
að undanskildum Einari Krist-
jánssyni, -söngvara, hafa hlotið
menntun í leiklist hjá tveimur
stærstu leiklistarskólum í Lond-
on, (R.A.D.A. og Central School
of Speech and Drama). Ákær-
andi, Sigurður A. Magnússon,
fullyrðir að „niðurlæging skól-
ans“ sé ekki sök kennara. Hvern-
ig er hægt að koma með svona
fullyrðingu af manni, sem aldrei
hefur kynnt sér, hvernig við
kennarar högum kennslunni?
„Niðurlæging skólans" gæti ver-
ið sök okkar kennaranna vegna
vanþekkingar og lélegra kennslu
aðferða. Kenningar, sem ég lærði
í improvisation hjá Charles Maro
witz í In-Stage Workshop, sviðs-
tækni hjá Peter Barkworth í
R.A.D.A. og hreyfingar hjá fjöl-
mörgum starfandi kennurum í
London, geta verið eintóm vit-
leysa og ekki komið að neinu
haldi í menntun leikara hér á
landi, þó þessar kenningar séu
viðurkenndar góðar á mörgum
stöðum erlendis. Hvort núverandi
kennarar í L.Þ. „taka námið al-
varlega" eða ekki, getur sá einn
dæmt um, sem setið hefur í tím-
um og jafnframt verður að gera
þá‘ kröfu, að sá hinn sami maður
beri fullt skyn á kenningar og
kennsluaðferðir, sem notaðar eru
í viðurkenndum erlendum leik-
listarskóla í dag.
Ákærandi dæmir og mjög harð
lega, að fyrir getur komið, að
kennaraskipti eigi sér stað í ein-
hverri námsgrein. Nú hefur þessa
þrjá vetur, sem ég hef kennt við
skólann, aldrei verið skipt um
kennara, nema að fyrirlögðu
ráði. Kennaraskipti eiga sér mjög
oft stað í ýmsum námsgreinum,
sem kenndar eru við R.A.D.A.
og þykir það auka á þekkingu
nemenda í þeim námsgreinum.
En að sjálfsögðu eru vissar tækni
námsgreinar, sem varhuga-vert
er að skipta oft um kennara í,
og myndi ég segja, að full tillit
sé tekið til þess í L.Þ.
Nemendur
Um leið og fræðimaður vor,
Sigurður A. Magnússon, heldur
þvi fram að ekki sé veitt nauð-
synleg undirbúningsmenntun í
leiklist í L.Þ. hefur hann sagt, að
um níu starfandi leikarar hjá
Leikfélagi Reykjavíkur hafi ekki
hlotið menntun í leiklist og séu
þar með „þjóð sinni til skamm-
ar“. Þessu get ég ekki verið sam-
mála. Margir af þessum leikur-
um, s#m og fleiri leikarar, er
útskrifast hafa frá L.Þ., eru álitn
ir mjöig góðir leikarar af leik-
húsgestum, samstarfsfólki og sér
fróðum möíinum.
Þeir nemendur, sem útskrifuð
ust í fyrravor frá 1..Þ. hafa allir
verið svo lánsamir að hafa feng-
ið hlutverk. við leikhúsin í vetur.
Ég er ekki óánægð með frammi-
stöðu þeirra, þó að sjálfsögðu
vanti þá reynslu. Hvaða leiklist-
arskóli útskrifar nemendur, sem
hafa reynslu að baki sér?
í viðleitni ákæranda vors, Sig-
urðar A. Magnússonar, að svara
fyrirspurn núverandi nemanda í
L.Þ. segir meðal annars: „vona
ég að háttvirtir níu nemendur
láti sér röksemdirnar lynda, þó
þær kunni að stangast á við hug-
myndir þeirra um fullgildan leik
listarskóla.“ Nei, „röksemdir“
fræðimannsins stangast ekki á
við „hugmyndir nemanda. 1
fyrsta lagi finna nemendur lítil
rök í skrifum háttvirts fræði-
manns, en mikið af hugmyndum,
sem nægja myndu í sögur. í
öðru lagi þurfa nemendur ekki
á hugmyndum að halda um leik-
listarskóla, þeir eru í leiklistar-
skóla. í þriðja lagi gerðu núver-
andi nemendur í L.Þ. sér ljóst,
áður en þeir sóttu um inngöngu,
að skólinn er ekki rekinn sem
fullgildur skóli (heils dags skóli)
þar sem kennslustundir eru að-
eins tvær til þrjár sex daga vik-
unnar.
Stjórn og skólastjóri
„Niðurlæging skólans* á svo' að
sjálfsögðu að vera sök skóla-
stjóra og annarra forráðamanna,
að sögn fræðimannsins.
Ég get ekki lýst vantrausti á
stjórn forráðamanna L.Þ. Allar
námsgreinar, sem taldar eru
nauðsynlegar í undirbúnings-
menntun leikara, eru kenndar við
skólann. Skólastjóri hefur valið
aðalkennara, sem hlotið hafa
menntun í leiklist frá tveimur
þekktustu leiklistarskólum Bret-
lands og sem þar af leiðandi hafa
lært undir sama kennslukerfi.
Einnig hef ég alla tíð fundið mik-
inn áhuga hjá skólastjóra til að
bæta og efla allan aðbúnað skól-
ans. Tillögur, sem verða mættu
skólanum til bóta, hafa ávallt
verið teknar til gaumgæfilegrar
athugunar af skólastjóra. Eftir
fimmtán ára reynslu hefur skóla-
stli óri að sjálfsögðu aflað sér
þekkingar í starfi. Sérmenntaðir
menn í stjórn leiklistarskóla hafa
verið fáir hér á landi fyrir
fimmtán árum og eru enn.
Orsök og afleiðing níðskrifa
um L.Þ.
Hver er orsök þeirra níðskrifa,
sem skrifuð hafa verið um L.Þ.
undanfarna tvo vetur? Á fundi
þeim, sem Haraldur Björnsson
sagði upp stöðu sinni sem kenn-
ari við skólann, kom það greini-
lega í ljós, að hann sagði upp
starfi vegna þess, að honum var
ekki úthlutað ákveðnu hlutverki
í leikriti þann vetur. Ég var við-
stödd þennan fund ásamt fleiri
kennurum, sem geta borið vitni
orðum mínum til sönnunar. Það
er að vissu leyti skiljanlegt, að
Haraldur vildi ekki eyða sínum
dýrmæta tíma eingöngu við
kennslustörf, en þær svívirðing-
ar, sem hann hefur látið dynja
yfir L.Þ. eru af allt öðrum tOiga
spunnar en raunverulegri óá-
nægju með starfsemi skólans.
í rauninni aötti það að efla þró-
un leiklistar á íslandi að gamall
maður horfir reiður um öxl. Þessi
mikli leikari gæti bent okkur á
það sem betur mætti fara í leik-
listarmálum, en sú gagnrýni yrði
að vera byggð á heiðarlegum og
heilbrigðum grundvelli. Þær sví-
virðingar sem skrifaðar hafa ver
ið um Leiklistarskóla Þjóðleik-
hússins eiga ekkert skylt við orð
ið gagnrýni.
Hver er svo afleiðing níðskrif-
anna? Óheilbrigt andrúmsloft
sem gæti valdið stöðnun í fram-
för leiklistar á íslandi.
— Eskimóar
á Isafirði
Framhald af bls. 10
Ég hitti Ejnar Mikkelsen og
Ebbe Munck í Reykjavík fyrir
skömmu og rifjuðum við upp-
endurminningar frá því, þegar
þeir komu til ísafjarðar fyrir
40 árum. Ég fullyrði, að at-
burður þessi, koma Eskimó-
anna til ísafjarðar, er einn
eftirminnilegasti, sem ég hef
lifað. Allt var þetta indælis
iólk, sem gaman var að kynn-
ast. Scores'bysund er nyrzti
bær Grænlands, og hef ég
séð margt um bæinn skrifað í
dönskum blöðum. Þar segir
Ejnar Mikkelsen frá því, að
hann fari ekki einn til Scores-
bysund í ár. Skipsdrengurinn
frá því fyrir 40 árum verði
einnig með, en það er sendi-
herrann í Thailandi, Ebba
Munok. Sjálfur er Mikkelsen
nú 85 ára.
Ég á ýmsar gamlar myndir
frá þessum tíma, og vafalaust
eru þær í fárra höndum, og
því gaman að prenta þær i
Mbl. á ný. ísfirðingar eru enn
mitt fólk, og þegar ég kem til
ísafjarðar, eru margir sem
heilsa mér oig segja: Vertu
velkomin heirn, sagði frú
T'hyra að lokum.
Fr. S.