Morgunblaðið - 11.09.1965, Blaðsíða 3

Laugardagur 11 sept. 1965
MORGUNBLAÐIÐ
3
mn
Tveir fsfirðingar Ijúka doktors-
prófi frá bandarískum háskólum
FYRIR skömmu luku tveir
ísfirðingar doktorsprófi frá
bandarískum háskólum. —
Jón S. Jónsson í tónfræði
og tónsmíðum og Valdimar
Jónsson í verkfræði. Þeir
Jón og Valdimar voru
skólafélagar á yngri árum
og hafa orðið fyrstir ísfirð-
inga til þess að hljóta dokt-
orsnafnbót. Morgunblaðið
átti viðtal við þá fyrir
skömmu vegna þessa.
Valdimar Kr. Jónsson lauk
doktorsgráðu í verkfræði frá
University of Minnesota. —-
Doktorsritgerð Valdimars fjall
aði um loftstraumfræði (fluid
mechanics), og var það um
mælingar á turkulenskum loft
straumum. Valdimar hefur
dvalið vestra við verkfræði-
og stærðfræðinám undanfarin
5 ár samfleytt, en kom heim
fyrir hálfumunánuði.
Valdimar er sonur hjónanna
Jóns Kristjánssonar, trésmíða-
meistara, og Þorbjargar Valdi-
marsdóttur. Hann er kvæntur
Guðrúnu Sigmundsdóttur og
eiga þau þrjú börn.
Hann lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum á Akur-
eyri 1954 og fyrri hluta prófi
í verkfræði frá Háskóla ís-
lands 1957. Síðan hélt hann til
Danmerkur og stundaði nám
við Danmarks Tekniske Höj-
skole til 1960. Hálfu ári síðar
hélt hann vestur um haf.
Hlaut hann styrk frá Full-
bright-stofnuninni fyrsta árið,
en þrjú næstu ár hlaut hann
styrk frá vísindasjóði.
Valdimar sagði í viðtali við
blaðið, að þekking sú, er hann
hefði aflað sér kæmi inn á
mörg svið veðurfræði og væri
einnig nauðsynleg við rann-
sóknir á hafstraumum. Einnig
er þekkingar á þessu sviði
krafizt við rannsóknir á bor-
holum. Við verkfræðideildir
háskóla í Bandaríkjunum er
miklu rúmi varið til þessara
greina og hefur áhugi á þeim
farið vaxandi , vegna eld-
flaugaskota.
Valdimar er fyrsti íslending
urinn, sem lýkur doktors-
gráðu í þessari grein og jafn-
framt fyrsti íslendingur, sem
lýkur doktorsprófi frá Minne-
sota-háskóla. Jafnhliða nám-
inu starfaði Valdimar öll árin
við rannsóknarstörf og
kennslu í verkfræði við há-
skólann. Ritaði hann greinar í
tæknirit um rannsóknir sínar,
sem allar fjölluðu um ókönn-
uð efni.
Við námið og rannsóknir
sinar notaði Valdimar raf-
eindareikni háskólans, en
skólinn veitir jafnan stúdent-
um, sem eru við framhalds-
nám frían tíma til þess að nota
rafeindareikninn við rann-
sóknir. Að loknu námi í Dan-
mörku hafði Valdimar kynnt
sér starfsemi rafeindareikna
að ósk Stærðfræðifélagsins.
Hafði félagið um þær mundir
áhuga á að festa kaup á slíku
tæki, en fjármagn var ekki
fyrir hendi, svo að ekkert
varð af kaupum.
— Hefur þú hugsað þér að
taka til starfa hér heima,
Valdimar?
— Ég hef mikið hugsað um
það og leitað fyrir mér. Ég
hef mestan hug á kennslu og
Dr. Valdimar Jónsson.
rannsóknarstörfum hjá Há-
skólanum, en það er víst erfitt
að fá þannig stöður hér í fá-
menninu.
— Nú er ég á förum til
London, sagði Valdimar að
lokum, þar sem ég mun kenna
straumfræði við tæknideild
Lundúnaháskóla, Imperial Col
lege.
★
Jón S. Jónsson lauk doktors
gráðu í tónfræði og tónsmið-
um frá Northwestern Uníver-
sity í Illinois. Hann er sonur
hjónanna Jóns ísaks Magnús-
sonar og Þóreyjar Alberts og
er kvæntur Sigrid Dyrset.
Jón stundaði nám í Banda-
ríkjunum á árunum 1958 til
1962, en hélt aftur utan í vor
til þess að taka lokaprófið.
Doktorsritgerð Jóns var fólgin
í ákveðnu magni af tónsmíð-
um og ítarlegum skýringum
við þær. Tónverkin voru fjög-
ur — kantata er nefnist
Þrymskviða, samin við enska
þýðingu á þessu merka forn-
kvæði. Hin þrjú verkin voru
blásarakvartett, „Traynour“
og „Dimensions" og stjórnaði
Jón sjálfur flutningi á þeim í
skólanum 27. júlí sl. Þess má
geta, að síðastnefnda tónverk-
ið hefur verið valið til flutn-
ings fyrir Norrænu tónlistar-
hátíðina, sem ráðgert er að
halda seint í vetur eða í vor í
Reykjavík.
Jón S. Jónsson hlaut tón-
listarmenntun á Isafirði og
Reykjavík, áður en hann hélt
vestur um haf. Jón er fyrsti Is
lendingurinn, sem lýkur dokt-
orsgráðu frá Northwestern og
jafnframt fyrsti Islendingur-
inn til að ljúka þessu prófi í
Bandaríkjunum. Eftir að Jón
kom heim frá námi 1962 stjórn
aði hann Karlakór Reykjavík-
ur, eins og kunnugt er, en jafn
framt var hann skólastjóri
Tónlistarskóla Kópavogs.
Jón lét hið bezta yfir skóla-
vistinni í Bandaríkjunurri. Að
vísu var námið strangt, en að-
stæður allar í skólanum eins
og bezt verður á kosið. Þar
voru til staðar mjög fullkomin
hljómplötu- og bókasöfn, en á
slíku er ekki kostur hér. Þá
má nefna 80 manna sinfóníu-
hljómsveit og kammerhljóm-
sveit.
Jón hlaut styrk frá mennta-
málaráðuneytinu meðan á
námsdvölinni stóð, en sá styrk
ur hrökk þó skammt, því að
hámið var ærið kostnaðar-
samt, enda var hér um einka-
skóla að ræða. Jafnhliða nám-
inu starfaði Jón að kennslu,
bæði einkakennslu en einnig
kenndi hann tónlistarsögu við
háskólann einn vetur. Var það
í rauninni styrkur, sem skól-
inn veitti Jóni, því að með
þessu greiddi hann hálft skóla
gjald og fékk þóknun að auki.
Northwestern University í
Illinois er staðsettur skammt
norðan við Chicago. Skólinn
er meðal hinna elztu í Banda-
ríkjunum, stofnsettur 1851.
Nemaendafjöldi nú er um 20
þúsund. Alls hafa 10 lokið
doktorsgráðu í tónfræði og tón
smíðum frá þessum skóla, og
var Jón hinn eini að þessu
sinni. Nokkrir Islendingar
hafa verið við nám auk Jóns
í þessum skóla, einkum í
lækna- og tannlæknadeild.
Við ræddum um tónlistar-
nám í skólum, bárum saman
það sem gert er í þeim efnum
hér heima og í Bandaríkjun-
um.
— Tónlistarnám í bandarísk
um skólum á sér lengri og
öðruvísi aðdraganda en hér,
sagði Jón. í öllum gagnfræða-
skólum eru til dæmis stórar
hljómsveitir og lúðrasveitir.
Þarna verður músikin strax
hluti af námsskránni. Söng-
kennsla hér heima hefur
breytzt mikið á síðustu árum.
Hér er nú söngkennaradeild
við Tónlistarskólann og var
tilkoma þessarar deildar mjög
til góðs, þótt hún hafi komið
vonum seinna.
— Er hægt að þróa með
ungu fólki tilfinningu fyrir
góðri tónlist?
— Tvímælalaust. f öllu fólki
býr að einhverju marki áhugi
á tónlist.
— Hvernig eru svo framtíð-
arhorfurnar, Jón?
— Ýmissa hluta vegna hef
ég í hyggju að leitk mér að
samastað erlendis næstu 2—4
árin. Ástæðurnar eru einkum
tvær:
í fyrsta lagi hef ég hug á að
öðlast aukna reynslu við
hljómsveitarstjórn, en þessu
hef ég engin tök á að sinna
hérlendis. Ástæðan fyrir því
er einföld. Sinfónían hér þarf
sannarlega á snjöllum og
Dr. Jón S. Jónsson.
þrautreyndum stjórnendum að
halda og hefpr hún þar af leið
andi ekki efni eða tök á að
gefa lítt reyndum íslending-
um tækifæri á að spreyta sig.
— í öðru lagi hef ég hug á að
halda áfram tónfræðirannsókn
um, sem ég byrjaði á fyrir
nokkrum árum. Hér er um að
ræða rannsóknir á ákveðnum
atriðum í 14. og 15. aldar tón-
list frá Frakklandi og Niður-
löndum. í þessu sambandi
þarf ég á að halda ýmsum
gögnum sem hér er hvergi að
finna, svo sem handritum,
microfilmum af handritum og
fjölmörgum ritum varðandi
þetta tímabil.
— Það er sannarlega leitt
til þess að vita, sagði Jón að
lokum, að hér á landi skuli
ekki vera eitt einasta að-
gengilegt bókasafn með tóri-
list og fræðiritum. Það væri
ekki úr vegi fyrir þá, sem tök
hafa á því að koma upp mynd-
arlegu músík-bókasafni. Þetta
mun vitanlega kosta mikið fé
og taka langan tíma, en ein-
hvern tíma verður að byrja á
þessu ef hér á að geta skapazt
grundvöllur fyrir framhalds-
nám í hinum ýmsu greinum
tónvísindanna.
STAKSTFINAR
Sýning á leikmyndum
Lárusar Ingólfssonar
Á S.L. vori átti Lárus Ingólfsson,
leikmyndagerðarmaður og leikari
60 ára afmæli. Af því tilefni
efnir Félag íslenzikra leilkmynda-
teiknara til sýningar á búninga-
teifcningum og leikimyndateikn-
ingu eftir Lárus Ingólfsson og
verður sýningin í Krisfcalssal
Þjióðieikihússins. Sýningin verður
opnuð njk. sunnudag, en þá verð-
ur fyrsta frumsýningin á þessu
leikári í Þjóðleiikíhiúsinu.
Lárust er sem kunnu-gt er elzti
leikmyndateiknaririn á fslandi
og jafnframt sá fyrsti hér á landi,
sem hefur haft þessa listgrein að
atvinnu. Hann hefur gert fleiri
leilkmyndir og búningateikningar
en nokkur annar maður hér á
landi og hefur starfað við Þjóð-
leikh'úsið frá byrjun, og starfaði
auk þess um 20 ára skeið hjá
Leikfélagi Reykjavíkur. Lárus
er nú formaður Fédags isflenzkra
Lárus Ingólfsson.
lelkmyndateiknara, en það félag
var stofnað s.l. vor.
Allan ' undirbúning þessarar
sýningar hafa leifcmyndateiknár-
arnir Magnús Pálsson, Steinþór
Sigurðsson og Gunnar Bjarnason
annazt.
792 laxar
í FRÉTT af laxveiði í Blöndu,
Svartá, Laxá í Ásuim otg Vatns-
daflsá, sem birtist í Mlbi. (bls. 13)
9. sept., var sagt, að 292 laxar
hefðu veiðzt í Blönd-u í sumar.
Hér var um pre-nfcviilu að ræða.
laxarnir voru 792, og hefur
afldrei veiðat jafn mikið áður.
Ólík afstaða?
Það er alltaf fróðlegt að fylgj-
ast með skrifum málgagna hinna
mismunandl afla Alþýðubanda-
lagsins. Með lestri þeirra get»
menn gert sér nokkra grein fyrir
málefnaágreiningnum innan þesa,
en hann er auðvitað samtvinn-
aður hinum magnaða persónuríg
og klofningi, sem þar ríkir. At-
hyglisvert er t.d. að vikublaðið,
sem túlkar skoðanir Hannihal*
Valdemarssonar, leggur um þesa
ar mundir mikla áherzlu á að
fylgja eftir úrsögn Alþýðubanda
lagsins úr sexmannanefnd og
gerir ákveðnar kröfur um rann
sókn á dreifingarfyrirkomulagi
landbúnaðarvara. Blað þetta er
auðvitað lítið selt og kemur þvi
fyrir fárra augu, svo ætla hefði
mátt að Þjóðviljinn hefði tekið
undir þessi skrif og beitt afll
sínu til þess að fylgja eftir þess-
um kröfum. Varla er þó hægt
að segja, að svo hafi verið þótt
einni eða tveir leiðarar hafi birzt
fyrir nokkru um þetta mál í Þjóð
viljanum, þá er greinilega ekki
um að ræða neina verulega
hrifningu hjá ráðamönnum þess
blaðs á þeirri stefnu, sem nú er
rekin í málgagni Hannabals.
Hvað vildi Eðvarð ?
Vafalaust á þessi afstaða Þjóð-
viljans rætur sinar að rekja til
þess að Eðvarð Sigurðsson, sem
va-r fulltrúi Alþýðubandalagsins
í sexmannanefnd, en hefur ekki
gegnt störfum þar í haust, mun
hafa verið mjög andsnúinn
ákvörðun Alþýðusamhandsins
um að hætta aðild að nefndinni
og telja margir að til þess hefði
ekki komið ef Eðvarð hefi mátt
ráða. Þess vegna er ekki ólík-
legt að telja að þessi afstaða
Eðvarðs móti nokkuð áhugaleysi
Þjóðviljans um málið. En fátt
sýnir betur klofninginn í þess-
um stjórnmálasamtökum en ein-
mitt það, að tveir helztu forystu-
menn þeirra innan verkalýðs-
hreyfingarinnar, Haninibal Valde
marsson og Eðvarð Sigurðsson,
hafa ekki komið sér saman um
jafn örlagarika ákvörðun eins og
þá að Alþýðusambandið hætti að
ild að sexmannanefndiniUL,
Hvað býr að bcdsii?
En einnig má vera, að ólundar-
leg skrif Þjóðviljans um þetta
efni eigi rætur sínar að rekja til
þess, að kommúnistaleiðtogarnir
telji að hér hafi forseta Alþýðu-
sambandsins orðið á mjög alvar-
leg skyssa og að eftir eigi að
koma í ljós að fljótfærnisleg að-
gerð hans í þessum efnum muni
hafa öfug áhrif við það sem til
var ætlazt? Ætla kommúnista-
leiðtogarnir þá vafalaust að hafa
sem hreinastan skjöld til þess
að geta, þegar þar að kemur,
notað mál þetta gegn forseta
Alþýðusambandsins og sakað
hasn um að hafa ekki gætt hags-
muna meðlima verkalýðsfélag-
anna og neytenda sem skyldL
Þótt forystumenn kommúnista-
flokksins séu nú farnir að gaml-
ast kunna þeir eiun að beita klók
indum, þegar við á, og hinar
hrifningarlitlu undirtektir Þjóð-
viljans við skrif málgagna
Hannibals Valdemarssonar benda
eindregið til þess að í þessu máli
eins og nær öllum öðrum ríki
alvarlegur ágreiningur innan
Alþýðubaiudalagsins og þar sitji
hver um annars pólitiska líf.