Morgunblaðið - 17.10.1965, Blaðsíða 8

3
MORGUNSLADIÐ
Sunnudagur 17. október 1965
Fjárveiting tiB
sjávarútvegs-
máia 141,5
miBljónir kr.
í KAFLANUM ura sjávar-
útvegsmál í fjárlagaíriim-
varpinu fyrir áriö 1966 er m.
a. gert ráð fyrir fjárveitingu
til eftirfarandi:'
Til námskeiða í meðfcrð
fiskileitartaekja kr. 105.660
Til alþjóðahafrannsókna
kr. 350.000
Til reikingaskrifstofu sjáv-
arútvegsins kr. 163.630 ,
Til haf- og fiskirannsókna
kr. 2.350.000
Til alþjóðahvalveiðiráðs
kr. 36.240
Til fiskileitar, síldarrann-
sókna og veiðitilrauna kr.
kr. 17.645.500 '
Til að leita að humar- og
rækjumiðum kr. 500.000
Til eftirlits með hval-
vinnslustöðvum kr. 15.000
Til starfsfræðslu sjávarút-
vegsins kr. 50.000
Heildarfjárveiting til sjáv-
arútvegsmála er ráðgerð sam
kvæmt frumvarpinu (16. gr.
B) alls kr. 141.499.474.
Flokkunarvélarnar björguöu
söltuninni í haust og sumar
FLESTAR, ef ekki allar, söltun-
arstöðvar norðan lands og austan
hafa nú orðið síldarflokkunar-
vélar. Hafa þær bjargað síldar-
söltuninni í haust og sumar í
hinni miklu manneklu. Mönmum
ber yfirleitt saman um það. Ilið
merkilega er, að flokkunarvélar
þessar eru íslenzkar.
Blaðið hefur fengið þær upp-
lýsingar, að Jón Ármann Héðins-
son, útgerðarmaður, hafi fyrstur
Frá löndun á brezkum markaði. Marz að selja í Hull.
Togurunum
fisk fyrir
gengur illa að fá
brezkan markað
Hafa seflt erlendis fyrir 186,5 milljónir
króna frá áramótum til septemberloka
FRÁ áramótum til septemberloka
fóru íslenzku togararnir í 70
söluferðir til Þýzkalands og í 76
söluferðir til Bretlamds. í Þýzka-
landi seldu þeir alls 9.670 tonn
fyrir 81.625.000 krónur og í Bret-
landi 11.852 tonn fyrir 104.991.000
krónur.
í septembermánuði fóru tögar-
arnir í 12 söluferðir til Þýzka- _ lands og seldu þá 2.354 tonn fyr-
lands og seldu þar 1.671 tonn
fyrir 16.924.000 krónur. Til Bret-
lands fóru togararnir í mánuð-
inum í aðeins 2 söluferðir og
seldu þar rúm 207 tonn fyrir
2.330.000 krónur.
í sama máftuði í fyrra fóru
togararnir í 18 ferðir til Þýzka-
Kafbótur veiðir fró móðurskipi
FYRIRTÆ KIÐ VEB Volks-
werft Stralsund í Austur-Þýzka
landi hefur tilkynnt, að það
hafi gert tilraunir með kafbát,
sem ætlaður er til fiskveiða á
miklu hafdýpi. Er kafbátnum
stjórnað frá móðurskipi uppi á
yfirborði sjávar.
Kafbáturinn er útbúinn eins
konar örmum, sem breiða úr og'
halda netinu fyrir framan hann.
Báturinn getur auðveldlega
breytt um dýpi og menn geta
verið þar um borð ef þörf ger-
ist.
Fiskurinn er veitjdur í netið
um leið og kafbáturinn siglir
áfram. Fiskurinn fer svo inn í
geymslu í sjálfum kafbátnum.
Talið er, að unnt sé að ná
meiri afla á þennan hátt, þar
sem kafbáturinn kemst þangað
sem engin venjuleg veiðarfæri
ná.
Fyrirtækið heldur því einnig
fram, að enginn hávaði eða
ölduhreyfingar stafi frá kafbátn
um sem kunni að hræða fiskinn.
ir 19.972.000 krónur. Til Bret-
lands fóru þeir í 6 söluferðir
með 755 tonn, sem seldust fyrir
7.698.000 krónur.
Nokkrar afbragðsigóðar sölur
voru í Þýzkalandi í síðasta mán-
uði, en þær voru fleiri sem telja
verður lélegar.
Það sem af er októbermánuði
hafa togararnir farið í 8 sölu-
ferðir til Þýzkalands, en aðeins
eina til Bretlands.
Nú í haust hefur togurunum
gengið mjög erfiðlega að fá
heppilegan fisk fyrir brezkan
markað og frá því siglingar hóf-
ust má segja, að afli hafi verið
lélegur og þó alveg sérstaklega
síðustu tvær vikurnar. Hefur
nærri verið um ördeyðu að ræða
Flest allir togararnir hafa ver-
ið á heimamiðum. Einir tveir eða
þrír hafa reynt á Grænlandsmið
um, en þar hefur ekki tekið betra
við,
manna átt hugmyndina að síldar-1
flokkunarvél, sem flokki síldina
miðað við þykkt hennar. En það
er einmitt sú tegund sem söltun-
arstöðvarnar nota yfirleitt. Hefur
blaðið beðið Jón að segja frá að-
draganda þess að vélin var smíð-
uð. Jón sagði:
— Þegar á árinu 1960 var flutt
út talsvert magn af ísaðri síld á
þýzkan markað. Þessi útflutning-
ur fór fram að haust- og vetrar-
lagi. Síldin líkaði yfirleitt vel,
en mikil vandkvæði voru á
vinnslu síldarinnar í flökunar-
véium erlendis vegna þess, að
stór og smá síld blandaðist sam-
an í togurunum, sem fluttu hana.
— Á þessum tíma var ég full-
trúi í útflutningsdeild viðskipta-
málaráðuneytisins og hafði á
hendi franJ'Væmd á útflutningi
ísaðrar síldar og eftirlit í sam-
ráði við fiskmat ríkisins.
— Erlendir kaupendur kvört-
uðu mjög yfir því, að mismun-
andi stærðarfi I :kar blönduðust
saman og gerðu þá kröfu, að við
flokkuðum síldina strax hér
heima.
— Árið 1961 fór ég á vegum
ráðuneytisins til að athuga um
þessar kvartanir í Þýzkalandi og
leitast við að finna leiðir til úr-
bóta. Um haustið hafði ég fengið
þá hugmynd, að nota þykkt sild-
arinnar sem ákvarðandi eigin-
leika við flokkun. Þetta byggist
á því, að nægilega þykk síld er
oftast vel feit og nægilega löng.
Við athugun kom í ljós, að mjÖg
lítil frávik frá gæðakröfum komu
fram, þegar mæld var þykkt síld-
arinnar og flokkað eftir he-nni.
— í ljósi þessara staðreynda
var hægt að hugsa sér vél, sem
renndi síld í gegn um sig og
flytti áfram þykkari síldina, en
sleppti niður þynnri síld.
:— Viðbrögð manna við þessari
hugmynd um flokkunarvél voru
yfirleitt mjög neikvæð og jafn-
vel svo, að ég fékk að heyra
hvílíkur fáráðlingur _maður gæti
verið að ganga með þvílíkar hug-
myndir.
— Af hreinni tilviljun komst
ég í samband við Gísla Frið-
bjarnarson og Harald Haralds-
son í Stálvinnslan hf og lagði
fyrir þá þessa hugmynd. Gísli
var kunnugur útvegsmálum frá
fyrri tíð og hafði strax nokkurn
áhuga á því að leysa málið.
— Þessir tveir menn, ásamt
Ásgeiri Long úr Hafnarfirði,
gerðu tilraunavél, sem sýldi þeg-
ar, að þessi hugmynd var það
bezta sem fram hafði komið um
gerð á síldarflokkunarvélum.
— Því miður var vantrú
manna mjög sterk á að unnt væri
að sir.íða síldarflokkunarvél, sem
gæti gert nokkurt verulegt gagn.
Til þess að eyða þessari vantrú
var vélin reynd nokkrum sinn-
um í viðurvist ráðherra, banka-
stjóra, útvegsmanna og fleiri að-
ila.
— Þegar á árinu 1962 var
augljóst, að því er við töldum,
að hér væri um flokkunarvél að
ræða, sem ætti eftir að skapa
þjóðarbúinu ótalda milljónatugi.
Samt sem áður var ríkjandi tor-
tryggni varðandi hæfni vélarinn-
Jón Armann Héðinsson
— hann átti hugmyndina
ar og síldarsöltunarstöðvar og
frystihús fóru sér hægt í sakirn-
ar um kaup á vélum.
— En nú er svo komið, að eng-
inn efast um gildi vélarinnar og
flest allar söltunarstöðvar og
mörg frystihús hafa notað vélina
í tvö til þrjú ár með mjög góð-
um árangri.
•— Mér skilst núna, að söltun
hefði varla verið framkvæman-
leg, ef flokkun með vél hefði
ekki átt sér stað. Flokkunarvél
þessarar tegundar er hvergi fram
leidd nema á Islandi.
Færeyingum leyfðar
auknar landanir
FULLTRÚAR færeyskra og
brezkra útgerðarmanna náðu
fyrir skömmu samkomulagi um
aukningu á löndunum Færey-
inga í brezkum höfnum, en fisk
landanir Færeyinga voru tak-
markaðar í marz 1964, eftir að
Færeyingar færðu einhliða út
fiskveiðilögsögu sína í 12 mílur.
Samkvæmt hinu nýja sam-
komulagi mega Færeyingar
landa fiski í Bretlandi fyrir
eina milljón sterlingspunda á
ári (120 millj. ísl. kr.), en máttu
áður landa þar fyrir 850 þús-
und sterlingspund.
En það er ekki síður mikil-
vægt fyrir Færeyinga, að rýmk-
að hefur verið um þær fiskteg-
undir sem þeir mega landa og
á hvaða árstímum. Nú er heim-
ilt að lani^a öllu þessu magni
frá október til marz, eft þá er
brezki markaðurinn í einna
mestri fiskþörf.
Brezkir fiskkaupmenn, eink-
um þó í Grimsby, hafa verið
mjög óánægðir með þessa tak-
mörkun á löndunum Færey-
inga.
Þetta nýja samkomulag gxldir
næstu fimm árin.