Morgunblaðið - 17.10.1965, Blaðsíða 16

16
MORGU N BLAÐIÐ
Sunnudagur 17. október 1965
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 90.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 5.00 eintakið.
SAMNINGAR UM
AL ÚMÍNVERKSMIÐJU
Að undanförnu hafa staðið
yfir í Reykjavík samn-
ingaviðræður milli fulltrúa
ríkisstjórnarinnar og hins
svissneska alúmínfyrirtækis,
um hugsanlega byggingu
alúmínverksmiðju hér á
landi. Þessum viðræðum er
nú lokið að sinni, og í frétta-
tilkynningu frá iðnaðarmála-
ráðuneytinu segir: „að öll
meginatriði málsins hafi nú
verið rædd til hlítar, og mið-
að verulega í samkomulags-
átt í viðræðunum ,enda þótt
ýmis atriði séu enn óútkljáð.
Ákveðið er ,að unnið verði nú
áfram að málinu af fulltrú-
um beggja aðila, og eru nýir
viðræðufundir fyrirhugaðir í
lok nóvembermánaðar nk. —
Standa vonir til, að þá fáist
úr því skorið, hvort viðun-
andi samningsgrundvöllur sé
fyrir hendi að dómi aðila“.
Samkvæmt þessari yfirlýs-
ingu iðnaðarmálaráðuneytis-
ins líður því ekki á löngu þar
til úr því fæst skorið, hvort
af samningum verður um
byggingu alúmínverksmiðju
hér á landi. Samningar þessir
hafa staðið lengi, og málið
verið lrannað vandlega frá öll
um hliðum. Þess vegna er eng
inn vafi á því, að hver sem
niðurstaðan verður að lokum,
mun hún grundvallast á ítar-
legum rannsóknum á málinu,
víðtækri þekkingu þeirra,
sem að því hafa unnið, og heil
brigðu mati á hagsmunum ís-
lands og íslenzkrar þjóðar.
Óumdeilt er, að næst hin-
um auðugu fiskimiðum und-
an ströndum landsins, er ó-
beizluð orka fossanna, dýr-
mætasta auðlind okkar. Þá
auðlind höfum við ekki nýtt
nema að mjög takmörkuðu
leyti. En lengi hafa stórhuga
menn hvatt til þess, að hér
verði reist mikil iðjuver til
þess að nýta þessa orku og
treysta jafnframt undirstöður
atvinnulífs íslendinga, sem
allir eru sammála um, að séu
nú einhæfar um of.
Fyrirætlanir um stóriðju
hér á landi hafa aldrei komizt
jafn vel á rekspöl og nú, þótt
engu skuli spáð um endan-
lega niðurstöðu mála. En
eins og alltaf, þegar verið er
að brjóta nýjar brautir, rísa
upp öfl afturhalds og þröng-
sýni og reyna af öllum mætti
að koma í veg fyrir, að slík-
ar fyrirætlanir nái fram að
ganga. Það hefur einnig gerzt
í sambandi við alúmínmálið
nú, og er reynt að leika á alla
strengi, og skapa tortryggni í
garð þeirra samningavið-
ræðna, sem átt hafa sér stað,
samningamenn íslands sakað-
ir um að halda ekki nógu vel
á málupi fyrir íslands hönd,
ósambærilegir hlutir bornir
saman o. s. frv.
Eitt af því, sem þessi aftur-
haldsöfl hafa reynt að nota
til þess að skapa tortryggni í
garð þessa samningavið-
ræðna er sú staðreynd, að
fyrirhugað er að selja hinu
svissneska fyrirtæki raforku
frá væntanlegri Búrfells-
virkjun á lægra verði en önn-
ur iðnfyrirtæki hér á landi
eiga yfirleitt kost á. í þess-
um efnum sem öðrum, er
rangfærslum beitt. Þegar rætt
er um raforkuverð til hins
svissneska fyrirtækis, verða
menn að gera sér grein fyrir
því, að áætlað er að hið sviss-
neska fyrirtækið kaupi fast-
ákveðið magn á ári, hvort sem
það þarf þeirrar ráforku með
eða ekki.
Jafnvel þótt svo kunni
að fara, að alúmínverksmiðj-
an þyrfti ekki á allri þessari
raforku að halda, yrði hið
svissneska fyrirtæki skuld-
buridið til þess að kaupa þetta
ákveðna magn raforku árlega
í 25 ár, og þótt fyrirtækið af
einhverjum ástæðum yrði að
hætta rekstri sínum hér á
^andi, mundi það samt sem
áður verða að greiða fyrir
þessa raforku.
Með því að virkja stórt við
Búrfell og selja alúmínverk-
smiðju raforku, fáum við Búr
lellsvirkjun fyrir mun hag-
kvæmara verð en annars
væri. Ef hinsvegar ráðizt
yrði í Búrfellsvirkjun án
alúmínverksmiðju, er hætt
við að raforkuverð mundi
hækka til muna, til þess að
staðið yrði undir þeim fram-
kvæmdum. Með alúmínverk-
smiðju í sambandi við Búr-
fell sláum við því tvær flug-
ur í einu höggi, byggjum hag-
kvæmari stórvirkjun við Bús-
fell og komum í veg fyrir að
hækka þurfi raforkuverð í
landinu vegna virkjunarfram
kvæmda.
Þá er einnig á það að líta,
að það er ekkert einsdæmi
hér á landi, að stór iðjuver fái
afgangs-raforku selda fyrir
lægra verð en almennt raf-
orkuverð er. Áburðarverk-
smiðjan hefur sem kunnugt
er fengið afgangs-raforku
keypta fyrir mjög lágt verð.
Tilraunir til þess að vekja
tortryggni á alúmínsamningn
um vegna fyrirhugaðs raf-
orkuverðs til hins svissneska
alúmínfyrirtækis, eru því full
komlega ástæðulausar, og það
vita líka þeir menn, sem að
slíkum tilraunum standa.
'i
'i

Juana Castro skrifar:
Það þýðir ekki að
höfðinu í sandinn
Systir einræðisherrans á Kúbu skýrir
trá biturri reynslu sinni
JUANA Castro er systir Fidels Castros ,einræðisherra Kúbu.
Hún flýði heimaland sitt í júní 1964 og fór tit Mexíkó. Þar
lýsti hún því yfir að bróðir hennar hefði svikið Kúbu í hendur
Rússa og kommúnisma. Síðan hefur hún við mörg tækifæri sak-
að bróður sinn og stjórn hans um að hafa svikið þá, er steypiu
Batista-stjórninni á Kúbu með það fyrir augum að koma á
lýðræði í landinu.
Eftirfarandi grein eftir þessa systur Castros birtist nýlega
í danska blaðinu „Information“, og birtist hér í lauslegri
þýðingu. —
Sem óopinber talsmaður
þeirra rúmlega þrjú hundruð
þúsunda Kúbubúa, sem ein-
ræðisstjórn bróður míns.
Fidels Castros, hefur hrakið
frá heimalandi okkar, tel ég
það skyldu mína að beina sem
mestri athygli að biturri
reynslu okkar. En ég vil strax
bæta því við að sömu renyslu
hafa milljónir ólánsamra
landa minna hlotið, þeir sem
búa nú við kommúnistastjórn
ina á Kúbu.
Við höfum lært að ekki má
vanmeta hættuna á undirróð-
ursstarfsemi kommúnista, ein
göngu vegna þess að ekki eru
fyrirliggjandi beinar og áben
andi sannanir fyrir slíkri stari
semi.
Við höfum lært að lítill hóp
ur ofstækisfullra kommúnista
sem fær tækifæri til að ná
tökum á her og lögreglu eirs-
hvers lands ,og skipa áhrifa-
stöður innan stjórnarinnar, el
fær um að hrifsa til sín öll
völd í landinu hvenær sem er.
Við höfum lært að sérhver
þjóð er í mikilli hættu stödd,
ef framfarasinnaðir einstak-
lingar eða félagssamtök láta
blekkjast af þjóðernislegum
áróðursyfirlýsingum, sem þess
Juana Castro
ir kommúnistaminnihlutar
láta frá sér fara.
Þessi reynsla er mér að
sjálfsögðu sérstaklega áhrifa-
rík, ef því að það var minn
eigin bróðir og félagar hans,
sem sviku þjóðernisbylting-
una á Kúbu, og breyttu land-
inu okkar í einræðisríki, áður
en ég í rauninni gat gert mér
grein fyrir hvað var að ger-
ast.
Örlög Rúbu hvíla svo þungt
á huga mínum, að ég vil miðla
sem flestum lesendum af á-
hyggjum mínum. Það er
ástæðán fyrir því að ég skrifa
þessa grein.
Leynikommúnistar á Kúbu
■— það er svo auðvelt að sjá
það núna, en var svo erfitt þá
— náðu tilgangi sínum með
því að sameinast byltingar-
samtökunum og komast þar til
valda, þótt samtökin hafi í
fyrstu komið fram sem bein
þjóðleg byltingarhreyfing, er
stefndi að umbótum og fram-
förum. Þeir töluðu um frjáls-
ar kosningar og bætt lífskjör
fyrir alla — allt þar til þeir
höfðu sigrað. Strax og völdin
voru þeirra, birtu þeir hið
rétta eðli samsærisins.
Smám saman, en miskunnar
laust ,tóku þeir við stjórninm
og seldu Kúbu í hendur heims
valdastefnu kommúnista. Á
þennan hátt slökktu þeir sér-
hvern vonarneista varðandi
hinn fyrirheitna tíma friðar,
réttlætis, frelsis og þjóðfélags
framfara.
Með eigin reynslu og at-
hugunum hefi ég sannfærzt
um að enginn á rétt á að kalla
sig lýðræðissinna, frjálslynd-
an, friðarsinna eða framfara-
sinna ,ef hann ekki er jafn-
framt árvakur and-kommún-
isti. Því kommúnismi — það
höfum við Kúbúbúar lært ít-
arlega — er algjör andstaða
framfarasinnaðs lýðræðis.
í þau rúmlega sex ár, sem
stjórn bróður míns hefur set-
ið að völdum, hefur landi
mínu verið stjórnað af ómann
úðlegu einræði, sem byggir
tilveru sína á ótta.
Börn ljóstra upp um for-
eldra sína og vini. Við hverja
götu eru skipulagðar „varnar
Framhald á bls. 20.

VÖNDUÐ
MÁLSMEÐFERÐ
17 n úrtölumenn nú á tímum
^ beita öllum ráðum til
þess að afla þröngsýnum
afturhaldssjónarmiðum sín-
um fylgis, og ein leiðin, sem
þeir nota til þess að varpa
rýrð á alúmínmálið er að
halda því fram að samn-
ingaviðræður þær, sem fram
hafa farið við Svisslendinga
séu eitthvert laumuspil og
þar sé eitthvað s<em leyna
þurfi.
Af þessu tilefni er sérstök
átstæða til að vekja athygli á
þeirri óumdeilanlegu stað-
reynd, að líklega hefur ekk-
ert mál ,sem til kasta Alþing
is hefur komið verið unnið
jafn vandlega og ítarlega í
samráði við stjórnarand-
una og fulltrúar þeirra ver-
ið látnir fylgjast jafn vel
með því, sem gerzt hefur,
eins og í sambandi við alúm-
ínsamningana.
Svo sem kunnugt er, var
þingmannanefnd skipuð fyrr
á þessu ári til þess að fjalla
um alúmínsamningana, og
eiga báðir stjómarandstöðu-
flokkarnir þar fulltrúa til
jafns við stjórnarflokkana.
Þegar hið svissneska alúm-
ínfyrirtseki lagði fram samn-
ingsuppkast sitt, var það
lagt fyrir þingmannanefnd-
ina, farið yfir það lið fyrir
lið með þingmönnum, og
þeim boðið að koma á fram-
færi við íslenzku samninga-
nefndina athugasemdum við
allt það, sem þeir töldu á-
stæðu til. Þessum vinnu-
brögðum verður að sjálf-
sögðu haldið áfram, og með
þeim gefst stjómarandstöð-
unni tækifæri til að koma
sjónarmiðum sínum á fram-
færi áður en endanlegt
sam ni ngs uppkasit er lagt
fram-
Ekki hefur heldur verið
farið leynt með þá samninga
fundi sem átt hafa -sér stað.
Þeirra hefur jafnan verið
getið í blöðum og myndir
birtar frá þeim.
Tilraunir til þess að skapa
tortryggni í sambandi við
meðferð málsins eru því full
komlega tilgangslausar. Ó-
hætt er að fullyrða, að
stjórnarandstaðan hér á
landi hefur líklega aldrei
fyrr fengið aðstöðu til að
fylgjast jafn rækilega með
undirbúningi nokkurs máls,
sem til kasta Alþingis mun
koma, og jafn góð tækifæri til
þess að koma sjónarmiðum
sínum á framfæri. Sem fyrr
segir skal engu um það spáð,
hverjar lyktir málsins verða,
en svo virðist af fréttatil-
kynningu iðnaðarmálaráðu-
neytisins, sem ástæða sé til
nokkurrar bjartsýni um úr-
slit. Er þess að vænta, að al-
menningur láti þröngsýna úr
tölumenn ekki hafa áhrif á
sig í þessu mikla hagsmuna-
máli íslenzkrar þjóðar.