Morgunblaðið - 03.12.1965, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Fðstu'dagur 3. des. 1965
Vigfús Guðmundsson gestgjafi
Minning
VIÐ vorum átján, ungir menn
og hraustir, sem settust á
skólabekik í yngri deild Bænda-
skólans að Hvanneyri, haustið
1911 og stunduðum þar nám,
tvo vetur, með leiðsögn hins á-
gæta skólastjóra, Halldórs Vil-
hjálmssonar og samkennara
hans. I>ar var gott að vera. Ég
minnist þess timabils jafnan,
*em skemmtilegustu ára æsku
minnar. I>ar eignuðumst við all-
ir marga góða og trygga félaga.
Nú er nær helmingur þeirra
horfinn yfir móðuna miklu.
Nú síðast er það Vigfús Guð-
mtuidsson, fyrrv. gestgjafi sem
andaðist 24. f.m. af afleiðing-
Kn bílslyss. Hann verður jarð-
sunginn í dag frá Fossvogs-
kirkju.
Minningarnar leita á hugann
og því vil ég festa nokkrar
þeirra hér á blað í kveðju-
•kyni.
Ekki verður hér æfisaga rituð,
en samkvæmt venju stiklað á
helztu æfiatriðum. Veit ég þá
að margir munu skrifa betur
um það efni.
Vigfús var fæddur að Eyri í
Flókadal, Borgarfirði, 25. febr-
úar 1890. Foreldrar hans voru
hjónin Guðmundur Eggertsson
og Kristín Kláusdóttir, mestu
sæmdarhjón af góðum ættum.
Fimm voru börn þeirra og var
Vigfús næst elztur. Fengu þau
hið bezta uppeldi að þeirra tíð-
ar hætti, en skólagangan varð
lítil, aðeins fárra vikna tilsögn
hjá farkennara fyrir ferming-
una. En börnin vöndust strax
við mikla vinnu. Vigfús sagðist
hafa byrjað snemma að sitja
fjárgæzlu þá, er hann innti af
höndum síðar og varð frægur
fyrir. >að var líka á þeim ár-
um, sem hann ruddi veg yfir
Sökkuásinn, einn síns liðs þótt
lítill væri. Er það táknrænt
dæmi um það, er síðar varð.
Vigfús fór oft aðra leið, en sam-
ferðamennirnir og gerðist því á
ýmsan hátt brautryðjandi, sem
síðar mun sagt verða. Vigfús
var innan við tvítugt, þegar
hann tók að sér að gæta Hvann-
eyrarfjárins uppi á heiðum, frá
því í miðjum maí og til júníloka
otftast nær um 500 fjár, markaði
öll lömbin og rúði hverja kind.
Bjó alltaf einn í tjaldi. Til þess
verks þarf karlmennsku, þrek
og þolgæði. Ég man, að við fé-
lagar hans á Hvanneyri litum
upp til þessa einstæða útilegu-
manns og dáðumst að hreysti
hans. Hann sótti líka námið af
kappi, þó erfitt væri — allar
kennslubækur á dönsku, en
tfæstir kunnu nokkuð í því máli.
Og hann fór úr skólahum með
loflegum vitnisburði. Þetta var
•ina skólavera Vigfúsar um dag-
ana og alltaf minntist hann
þeirra ára með þökk og virð-
ingu. Halldór skólastjóri kunni
líka vel að meta hæfileika Vig-
tfúsar, dugnað og trúmennsku.
Annars hefði hann ekki falið
honum svo vandasamt verk,
íem fjárgæzluna árum saman.
Haustið 1913 fór Vigfús til
Noregs og vann þá um veturinn
hjá stórbónda á Jaðrinum, m.a.
við fjárhirðingu. Snemma vors
hélt hann svo til Bandaríkjanna,
þar sem hann stundaði fjár-
geymslu og kúrekastörf í 3 % ár.
Var það á hásléttum við Kletta-
ijöllin. nærri Gulsteinagarðin-
um, Þjóðgarði Bandaríkjanna.
Enginn íslendingur var á þess-
um slóðum og fyrstu tvö árin
var Vigfús einn með hjarðir sin
ar í námunda við villidyr, Indí
ána og ýinsan lausingjalýð.
Svaf hann alltaf með riffil og
•kammbyssu, sitt til hvorrar
handar. Mundu fáir leika þetta
eftir. Síðasta veturinn vestra
Stundaði Vigfús veiðar í Manit-
obavatni og ferðaðist svo nokk-
uð um byggðir ísl. áður en
hann hélt heimleiðis með Gull-
fossi gamla um mitt sumar 1918.
Þegar hann kom til Ameríku
átti hann 4 dollara í vasanum,
en hafði efnast vel þar vestra.
Mánaðakaup við fjárgeymsluna,
fyrsta árið, var álíka hátt og árs
kaup vinnumanna á íslandi um
sama leyti.
Þegar heim kom hugðist Vig-
fús snúa sér að búskap og
keypti dálítinn sauðfjárstofn. En
þá var líka stríð verðbólga og
ýmsir örðugleikar, sem urðu
þess valdandi, að hann gat ekki
framfylgt ætlan sinni. Þá urðu
og önnur atvik þess Valdandi, að
hann sneri sér að greiðasölu og
rekstri gistihúss, fyrst í Borgar-
nesi og svo á Hreðavatni, svo
sem alþjóð er kunnugt. Það varð
svo aðal starf hasns um 40 ára
Skeið. En jafnframt stofnaði
hann nýbýlið ,Bjarg við Borgar-
nes og rak þar búskap nokkur
ár. Jafníramt vann hann og mik
ið að félagsmálum, bæði í æsku
héraði sínu, Borgarfirði og í
Rvík. Hann var eldheitur ung-
mennafélagi og vann þeim alla
tíð. Þá lét hann og stjórnmál
mikið til sín taka og var lengi
í stjóm Framsóknarflokksins og
viðriðinn blaðaútgáfu flokksins.
Einkum voru honum falin fjár-
málin því að einn vina hans og
samherja lét þau orð falla um
Vigfús ,,a_ð öll fyrirtæki, sem
hann kæmi nærri, hefðu vaxið
annaðhvort að eignum eða áliti“.
Vigfús var allharðskeyttur bar-
áttumaður og varð því stundum
fyrir hnútukasti ýmsra andstæð
inga, svo sem títt er á landi hér.
En hann lét það lítt á sig fá og
víst er, að margir pólitískir
andstæðingar hans voru gistivin
ir hans og góðkunningjar.
Vigfús studdi með ráðum og
dáð allt það, sem horfði til
menningarauka landi og þjóð.
Hann vann mikið að stofnun
Reykholtsskóla og gaf þangað
stærstu gjöfina, sem einstakling
ur hafði gefið, sagði Jónas frá
Hriflu á fimmtugsafmæli Vig-
fúsar. Fyrstu ferðaskrifstofu á
íslandi stofnaði Vigfús, ásamt
Einari Magnússyni kennara.
Nokkur ár gaf Vigfús út bók-
menntatímaritið „Dvöl“ sem
varð mjög vinsælt undir stjórn
hans. Fékk hann þar til liðs
við sig unga menntamenn og
margir ágætir rithöfundar skrif
uðu í Dvöl. Á þann hátt gat
Vigfús rétt mörgum ritfærum
æskumönnum hjáli>arhönd. Ýms
ir þeirra, sem byrjuðu að skrifa
í Dvöl, eru nú vel þekktir rit-
höfundar. Vigfúsi var alltaf á-
nægja að rétta æskumönnum
h-jálparhönd, og kunni vel við
sig í hópi þeirra bæði á fund-
um og gleðisamkomum. — Var
hann þá stundum „hrókur alls
fagnaðar, glaðastur hinna glöðu
og yngstur hinna ungu“, sagði
einn vinur Vigfúsar x afmælis-
ávarpi.
Síðasta áratug æfinnar tók
Vigfús sig til og skrifaði fjórar
bækur, tvær ferðabækur og end
urminningar sínar í tveim bind-
um. Bækur hans eru merkileg
rit, sem geyma öðrum þræði
fróðleik um framandi lönd og
þjóðir og ágætar lýsingar á sam-
tíð höfundarins, jfélagshreyfing-
um þeirra tíma og fjöldamörg-
um samtíðarmönnum. — Oft lít
ég í endurminningar hans frá
skólaárunum á Hvanneyri, mér
til mikilla ánægju.
Vigfús var tvíkvæntur. Fjrrri
kona hans var Guðrún Björns-
dóttir frá Bæ í Borgarfirði. Hún
dó eftir tveggja ára sambúð.
Eina dóttur áttu þau, Guðrúnu
að nafni. Hún dó 10 ára gömul.
Var það Vigfúsi sár harmur.
Seinni kona Vigfúsar var Sigrún
Stefánsdóttir frá Eyjadalsá. Þau
slitu samvistum eftir nokkurra
ára sambúð „í bróðerni", sagði
Vigfús sjálfur. Væri gott ef
fleiri gætu sagt hið sama, er
slíka ákvörðun taka. Tvær dæt
ur eignuðust þau, Sigrúnu Ásdísi
og Heiði Önnu. Ásdís dó 4 ára
gömul, en Heiður er stúdent og
kennari að menntun, búsett hér
í bænum, gift Birgi Guðjónssyni,
camd. med. Þau eiga tvö böm,
Ásdísi og Gunnar. Son átti Vig-
fús með Jóhönnu Kristjánsdótt-
ur, sem lengi var ráðskona í
Hreðavatnsskála. Hann heitir
Guðmundur Gaukur samvinnu-
skólamaður að menntun, giftur
Maríu Guðmundsdóttur. Þau
eiga einn dreng, Vigfús. Börnin
og barnabömin voru yndi og
eftirlæti Vigfúsar í ellinni og
í skjóli þeirra dvaldi hann síð-
ustu missirin við góða aðbúð og
atlæti.
Þessi em þá helztu atriði úr
æfisögu Vigfúsar, að ónefndum
ferðalögum hans um allar álf-
ur heims. Þar var hann líka
brautryðjandi á vissan hátt. Fá-
ir — eða jafnvel enginn íslend-
ingur — hafa ferðast jafnmikið.
H afnarfjörður
Blaðburðarfólk óskast til að dreifa Morg-
unblaðinu til kaupenda þess í Hafnarfirði.
Afgreiðslan Arnarhrauni 14, sími 50374.
Terylene buxur
Drengjastærðir, verð frá 395 kr.
Herrastærðir 698 kr.
Vattfóðraðir herrajakkar, verð 798 kr.
Nælonúlpur — Leðurlíkisjakkar
Hvítar og mislitar nælonskyrtur
á drengi o. m. fl.
VERZLUNIN, Njásgötu 49.
Kom þar I Ijós einstætt þrek
hans, dugnaður og hagsýni. Er
það ánægjulegt fyrir vini hans,
að eiga frásagnir xxm ferðalög
hans, nú þegar hann er allur.
Vigfús var ágætlega greindur
maður skapríkur nokkuð stað-
fastur í lund og viljasterkur.
Fáa hefi ég séð beita sér við
áform sín og athafnir af meira
krafti og þolgæði en hann. Hug-
sjónamaður var hann, en stóð þó
föstum fótum á þessari jörð og
hafði það umfram marga hug-
sjónamenn.
Vinur Vigfúsar sagði eitt sinn
um hann á góðri stund:
„Hjá honum búa stórhugur og
höfðingslund í tvíbýli við spar-
semi og n'ýtni sem öld stórgróða
og verðbólgu kann að þykja
barnaleg“.
Þetta eru sönn orð. Vigfús
fann til með þeim sem halloka
fóru í lífsbaráttunni og hann
rétti oft hjálparhönd, þegar þess
þurfti með. Hann var góður vin-
ur vina sinna og tryggur sem
tröll. Hann var sérstæður mað-
ur og af súmum talinn sérvitur.
En mér hefur jafnan fundist, að
margir teldu þá menn sérvitra
sem eru góðum gáfum gæddir,
hugsa sjálfstætt og hafa djörf-
ung til þess að láta í ljós skoð-
anir sínar hvar sem er og hver
sem í hlut á.
Sem gestgjafi var Vigfús vin-
sæll og vel metinn, enda með
afbrigðum vinmargur. Kom það
glöggt í ljós á tugafmælum,
hans á effi árum, sem sjá má
í blöðum frá þeim tíma. Og þeir
verða margir, sem í dag koma
saman til að kveðja gamlan
félaga, samherja og vin.
Ég enda þessar línur með því
að skrá hér vísu þá, sem Bjarni
Ásgeirsson, síðast sendiherra,
skrifaði í vísnabók Vigfúsar vor
ið 1913, þegar við skólapiltarnir
skildum:
„Það ég trúi öruggt á,
þótt ýmsir bregðist skyldum
sínum, i
að íslandi telja og treysta má
tryggum syni á bænum þínum“.
Þetta varð sannmæli. Vigfúa
Guðmundsson var fyrst og
fremst góður íslendingur og ung
mennafélagi alla sína æfi. Hann
trúði á hugsjón félagsskaparins
um ræktun lýðs, og lands, og
var þeim hugsjónum trúr til
hinztu stundar.
Því mun minning hans lengi
lifa.
Ingimar Jóhannesson.
sff auglýsing
f útbreiddasta blaðlnn
borgar sig bezt.
Við Sœviðarsund
Til sölu skemmtilegar 3ja og 4ra herbergja íbúðir
á hæðum í húsi við Sæviðarsund. Seljast tilbúnar
undir tréverk. Sér hitaveita. Aðeins 4 íbúðir í hús-
inu. Gott útsýni. Stutt í verzlanir, skóla o. fL
ÁRNI STEFÁNSSON, HRL.
Málflutningur — Fasteignasala
Suðurgötu 4. — Sími 14314.
Fiskibátur til sölu
145 rúml. stálfiskiskip, smíðaár 1960 með öllum
fullkomnustu siglinga og fiskileitartækjum.
Greiðsluskilmálar hagstæðir og útborgun hófleg.
SKIPA.
SALA
_____06____
SKIPA-
LEIGA
VESTURGÖTU 5
Talið vði okkur um
kaup og sölu fiskiskipa.
N *
Sími 13339.
Baðherbergisskápar
Nytsöm jólagjöf!
f W'
LUD\ STOI rIG 1 rrJ
k j
símar 1-33-33
1-96-35
Nýkomið fjölbreytt
ú r v a 1 af fallegum og
nýtízkulegum
BAÐSKÁPUM
Einnig
BAÐSPEGLAR og
FORSTOFU-
S P E G L A R
í miklu úrvalL