Morgunblaðið - 04.12.1965, Blaðsíða 8

Morgunblaðið - 04.12.1965, Blaðsíða 8
8 MORCU N B LAÐIÐ t Laugardagur 4. des. 1965 Ræða verður f járhagsmál- in af einurð og raunsæi að verzlunar- stéttin þurfi líka hækkun ANNABRI umræðu um fjárlaga- frumvarpið fyrir árið 1966 var fram haldið á kvöldfundi í Sam- einuðu Alþingi í fyrradag. Þá tók fyrstur til máis Halldór Ásgríms- son og lauk ræðu sinni frá fund- inum fyrr um daginn, en síðan tók Ingvar Gíslason (F) til máls og ræddi hann m. a. um verð- bólguna s e m hann sagði eiga sér margar or- sakir. Hún hefði verið fyrir hendi í fjölmörg ár, þótt aldrei hefði hún verið jafn á- geng og nú á ,|»h« síðustu árum og mm - væri fjármála- stefnu ríkisstjórnarinnar og stjórnleysi í fjárfestingarmálum um að kenna. Frumorsök verð- bólgunnar væri röng fjárfesting, röng lánapólitík og ofurvald kaupsýslumanna yfir vinnuafli Þá væri' viðskiptasiðferðið hér- lendis verra en nokkurs staðar annars staðar. Þá vék Ingvar einnig að húsnæðismálum, sem hann sagði að væri í hinu mesta óltstri og ekkert væri gert til þess að menn gætu risið undir því að koma sér upp húsnæði af launatekjum sínum einum sam- an. Nauðsyn væri að koma á og viðhalda jafnvægi milli kaup- gjalds og húsnæðiskostnaður, og fátt væri heilbrigðara til að stöðva verðbólgu en heilbrigð stefna í lánamálum húsbyggj- enda. í>að væri athyglisvert að ríkissjóður væri rekinn með halla mitt í því góðæri sem ríkt hefði að undanfömu og atvinnu- vegimir ættu nú í meiri erfið- leikum en áður. Aðeins hefði verið farin ein leið, sú að hækka skatta og skera framkvæmdir niður, og beinn rekstur ríkissjóðs tæki æ meira og meira af tekj- unum til sín. Helgi Bergs (F) gerði einkum samgöngumálin að umtalsefni. Sagði hann að þrátt fyrir að ís- lendingar byggju í erfiðu og strjálbýlu landi hefðu þeir ekki lagt hlutfallslega meira til sam- göngumála en aðrar þjóðir. Mætti nefna Noreg sem dæmi, en þar hefði verið varið 1924 kr. á mann árið 1965 til samgöngu- mála, en hérlendis 1660 kr. Það hefði verið yfirlýst af samgöngu- málaráðherra, að framlag ríkis- sjóðs til vegamála yrði ekki lækk að og rétt væri það, að það hefði ekki lækkað, heldur horfið að fullu, og væri þar með ótvírætt brot á því samkomulagi er orðið hefði við afgreiðslu vegalaganna um að ræða. Meginreglan um framlög til vegamála yrði að vera sú, að þau kæmu frá sam- tímatekjum, — af fjárveitingum ríkisins, en nú á síðustu árum hefði í æ ríkari mæli verið tekið lán til þessarra framkvæmda. Þá væri það höfuðverkefni, að byggja upp þannig vegakerfi, að það væri efnahagslega hagstætt og hefði það sjónarmið komið fram í vegalögunum. í vegaáætl- unni væri aðeins 10 millj. kr. ætlaðar til þessa hlutverks, og gert væri ráð fyrir að vinna fyr- ir lánsfé og væri það athyglis- vert að velta kostnaði samtíðar- innar yfir á framtíðina á þeim góðæristímum er nú ríkti. Til þess að réttlæta lántöku til vega- mála þyrftu þær framkvæmdir að vera takmarkaðar og einnig gefa af sér einhverjar tekjur til þess að borga af sér þau lán er tekin voru. Ríkissjóður hefði nú stórfelldar tekjur af umferðinni og þeim bæri honum að skila sem mest aftur til hennar. Þá vék ræðumaður að skipaútgerð ríkisins og taldi þar þörf á skipu- lagsbreytingu og sagði að strand- ferðaskipin væru orðin of gömul og óhagkvæm. Taka yrði þau mál nýjum tökum með skipastól, sem hentaði þeim nútímakröfum sem til þeirra vaeru gerðar. Matthias Bjarnason tók þessu næstur til máls og vék fyrst máli sínu að hafnarlögunum sem hann sagði að brýn nauðsyn væri á að endurskoða, með tilliti til þess að auka framlag ríkisins til smærri hafna úti á landi, þar sem s t æ k k u n skipa á undan- förnum á r u m hefði leitt það af sér, að sveita- félög yrðu að ráðast í stór og dýr hafnarmannvirki. Þá ræddi þingmaðurínn nokk- uð vegamálin og sagðist harma það í sjálfu sér að ríkisstjórnin teldi sig knúða til að taka fram- lag til vegamála út úr fjárlög- um, en hækkun tekna til vega- mála hefði nú verið fundin tryggari tekjustofn. Kvað hann þær árásir er samgöngumálaráð- herra hefði orðið fyrir í þessum umræðum væru ómaklegar, því hann hefði manna mest hvatt til framkvæmda vegamála og unnið ötullega að þeim. Vék Matthías síðan að einstökum breytingar- tillögum er fram höfðu komið og sagði m. a. við tillöguna um sameiningu sendiráðanna, að í þeirri tillögu væri margt sem þyrfti að skoðast nánar, en ekki mætti minnka framlög til utan- ríkisþjónustu, sízt í markaðs- löndum Islendinga. Sagði Matt- hías að nú væri unnið að nefnd- aráliti um rekstur skipaútgerðar ríkisins, þar sem rekstrargrund- völlur hennar hefði breytzt mjög mikið á síðustu áum, — flugið hefði tekið við mestu af farþegaflutningunum og vörur væru fluttar í vaxandi mæli landveg. Gerði Matthías síðan nokkurn samanburð á framlög- um ríkissjóðs nú til skólabygg- inga og var á árinu 1966, sem Framsóknarmenn vitnuðu gjarn- an til sem dýrðarárs. Þá hefði framlag til gagnfræða- og hér- aðsskólabygginga. verið 3,4 millj. kr. en væri nú 36 millj. kr. Við afgreiðslu fjárlaga þá hefði allt verið talið í sómanum, en 11 mánuðum síðar hefði sú stjórn gefizt upp, með þeirri yfirlýs- ingu að hún hefði kki nein úr- ræði í fjárhagsmálum. Gils Guðmundsson (K) mælti fyrir breytingartillögum sem hann flytur um hækkun nokk- urra greina í fjárlagafrumvarp- inu m. a. að hækkað verði fram- lag til bókakaupa Landsbóka- safnsins um 2 millj. kr. þá gerir Gils einnig ráð fyrir með tillögu sinni að tekinn verði upp nýr liður í fjárl. til ritstarfa, útgáfu- starfsemi Og rannsóknarstarfa að upphæð 2 millj. króna. Lúðvik Jósefsson (K) mælti fyrir breytingartillögu sem ger- ir ráð fyrir 50 þús. kr. framlagi til náttúugripasafns Neskaup- stað. Sagði hann það vera sama framlag og veitt væri til ann- arra náttúrugripasafna. Erindi hefði verið sent til fjárveitingar- nefndar um að veita þetta fram- lag, en hún hefði ekki tekið það til greina og þess v egna flytti hann þessa tillögu. Lúðvík k v a ð s t einnig vilja beina fyrir spurn til fjár- málaráðh. varð- andi sölu á ríkis skipinu Þ y r 1 i, sem hann sagði að selt hefði verið fyrir óeðlilega lágt verð. Lúðvík sagði að sér væri ekki kunnugt um að ríkis- stjórnin hefði haft neina heimild til að selja skipið, a.m.k. væri ekki hægt fyrir ríkið að selja eyðikot, án þess að leita heimild- ar fyrir þeirri sölu. Með sölu þessa skips hefði verið framið herfilegt hneyksli og kaupendur þess hefðu hagnazt um nokkrar millj. kr. á kaupum á því. Að lokum vék Lúðvík svö nokkuð að verðbólgunni og dýrtíðarmál- um og sagði að það væri afleið- ing af þróun verðlagsmála í land- inu, og kæmi það bezt fram eftir samninga við verkalýðsfélögin 1964, en þá hefði ríkið að nokkru verið gert ábyrgt um verðlagið í landinu. Magnús Jónsson fjármálaráð- herra, sagði að sér bæri að játa það að sala skipsins væri mál sem hann hefði ekki haft tíma til að kynna sér. Sagði ráðherra að með sam- komulaginu, sem gert var 1964 við verkalýðsfé- lögin, hefðu ver- ið komið á verð- tryggingu launa sem orsakaði það að ríkissjóður yrði að taka til greina það sem kæmi fram í vísitöluhækkun og kæmi það m. a. fram á auknum niðurgreiðslum. Það virtist vera álit Lúðvíks Jósefssonar að vand- inn hefði aðeins verið sá að stöðva verðlag, en þá ætti spurja að því hvort ekki hefði átt að hækka verð á landbúnaðarafurð- um þá um haustið. eða hvort ekki hefði átt að hækka kaup aftur sl. sumar. Ráðherra kvað ekki samræmi í málflutningi stjórnarandstöðunnar, sem ann- ars vegar hneykslaðist á niður- skurði opinberra framkvæmda, en hins vegar kvartaði hástöfum undan því hvergu allar ríkis- stofnanir væru fjárvana. Hvert yrði áframhaldið væri ekki gott um að segja, en með slíkri þróun áframhaldandi mætti búast við því að setja þyrfti nýja skatta næsta haust, þótt í sjálfu sér væru nýir skattar engin fram- búðarlausn. Þá hefði einnig verið ráðizt að verzluninni þrátt fyrir það að skilnings hefði gætt hjá verzlunarstéttinni að mæta ekki vinnutímastyttingunni með hækk uðu vöruverði. Það væri og álit þeirra manna er um þetta töluðu að þjónustustofnanir ríkisins yrðu að fá meira fyrir sitt fram- lag, dg væri það því ekki óeðli- legt að verzlunarstéttin þyrfti það einnig. Þá væri einnig talað um að frjálst verðlag væri undir- xót þess að vöruveifí væri hátt, en menn mættu halda, að sam- vinnufélögin gætu þá verið nokk- ur hemill á verðlaginu. Þá sagði ráðherra að lokum, að ef menn ætluðu 1 raun og veru að kom- ast til botns í þessum málum yrðu þeir að ræða þau af einurð og raunsæi og reyna að sjá hvar vandinn lægi grafinn og játa það hreinskilnislega. Einar Olgeirsson (K) sagði í upphafi máls síns að það væri Alþingi til skammar hvernig fjárlög væru rædd og afgreidd, því svo væri komið að enginn stjórnarflokka maður treysti sér til að flytja tillögur til breyting- ar, en áður hefði það verið al- gengt að allir þingmenn flyttu breytingartillögur. Fjárveitinga- nefnd virtist einnig vera farin að lita á sig sem hún væri af- greiðslustofnun fyrir ríkisstjórn- ina, — ætti þetta ekki einungis við um þessa stjórn, heldur hefði þessi stefna verið að mótast á undanförnum árum. Einar gerði síðan grein fyrir breytingartillögum þeim er hann gerir við frumvarpið, en þar er m. a. gert ráð fyrir að launa þrjá háskóiakennara, er menntamála- ráðherra setji til kennslu í ís- lenzkri sögu og bókmenntum og áætlað að verja til þess 850 þús. Einnig leggur Einar til að varið verði 850 þús. krónum til að kosta nokkra sendikennara við erlenda háskóla í íslenzkum bók- menntum og menningarsögu. Björn Jónsson (K) mælti siðan fyrir breytingartillögum er hann flytur. Gerir hann ráð fyrir með tillögum sínum að settur verði nýr liður til að bæta úr skortL á tannlæknaþjónustu eftir ákvörð un landlæknis að upphæð 500 þús. kr. Björn leggur það einnig til, að framlag til hagræðingar- starfsemi verði hækkaður um 400 þúsund og framlag til Mennta- skólans á Akureyri verði hækkað um 1,4 millj. kr. Þá leggur Björn til, að settur verði inn nýr liður til ráðstafana gegn atvinnuleysi á Norðurlandi og í Strandasýslu að upphæð 10 millj. kr. Vitnaði Bjöm til samkomulags við verka- lýðsfélögin frá því í sumar, en þá hefði ríkisstjórnin skuldbund- ið sig til þesá" að rannsaka þessi mál og gera ráðstafanir tfl úr- bóta. Hannibal Valdimarsson (K) mælti fyrir breytingartillögu er hann flytur sem gerir ráð fyrir að framlag til Alþýðusambands íslands verði hækkað um 50 þús. kr. Sagði hann að slíkt gæti ekki talizt ósanngjarnt, þar sem fram- lag til landssambands iðnaðar- manna væíi nú hækkað um helming. Þá leggur Hannibal einnig til að framlag til orlofs- heimila verkalýðssamtaka verði hækkað um 400 þús. eða upp í 2 millj. kr. Sagði hann að það hefði verið upphæðin á fjárlög- um í fyrra, en það síðan skorið niður um 20%. Hannibal kvaðst einnig vilja taka undir tillögu Björns Jónssonar um fjárfram- lag til ráðstafana gegn atvinnu- leysi á Norðurlandi og í Stranda- sýslu, en á þessum stöðum rikti ófremdarástand. Magnús Jónsson fjármálaráð- herra, sagði að rétt væri það, að í samkomulagi við verkalýðsfé- lögin frá í sumar, hefði verið lof- að að rannsaka atvinnuástand er ríkti á tilteknum stöðum á Norð- urlandi og í Strandasýslu. Það mundi einnig verða viðurkennt að staðið hefði verið við það lof- orð, með flutningi á síld af mið- unum fyrir austan sl. sumar. Einnig skyldi það tekið fram, að gerðar yrðu tilraunir með að flytja fisk til þessara staða í vet- ur og þar með kannað, hvort það bætti úr. Yrði þannig full- komlega staðið við það sem lofað var. Halldór E. Sigurðsson (F) tók næstur til máls og gerði að um- talsefni atriði sem komið höfðu fram í umræðum. Skúli Guðmundsson (F) gerði rafmagnsmálin að umtalsefni og taldi það óhæfu, að fella fram- lög til rafveitna út af fjárveit- ingum ríkissjóðs. Matthías Bjarnason gerði stutta athugasemd við ræðu Halldórs E. Sigurðssonar, og lauk þar með umræðunni. Kaunda úí erfiðleikum Lusaka, 3. des. — NTB: KAIJNDA, forseti Zambíu, til- tilkynnti í dag, aff hann hefffi hafnaff tilboffi brezku stjómar- innar um að senda fótgönguliffs sveit til Zambíu. Á fundi með fréttamönnum lýsti Kaunda vandræðum sín- um. Sagðist hann hafa afþakkað boðið, þvr að hann hefði haft í hyggju að senda liðið inn fyrir landamæri Rhódesíu, til að gæta Kariba-orkuversins, sem Zambía getur ekki án verið. Brezka stjórnin hefði hins vegar ekkl viljáð láta liðið fara frá Zambíu, inn í Rhódesíu, enda hefur Ian Smith, forsætisráðherra Rhódes- íu lýst því yfir, að hann myndi ekki þola brezkt lið í landi sínu nú. Kaunda sagði, að þótt hann hefði hafnað þessu tilboði brezku stjórnarinnar, myndi samninga- umræðum við Breta haldið áfram Væru brezkar herþotur þegar komnar til Zambíu, til gæzlu- starfa. Fyrsti áfangi verkstæðis SVR ffekin í notkun — síðari hluta næsta árs - Tillaga um 10 ný biðskýli Á fundi borgarstjómar í gær skýrffi borgarstjóri, Geir Hall- gímsson, frá því, aff fyrsti áfangi hinnar fyrirhuguffu verkstæffis- byggingar Strætisvagna Reykja- vikur væri tilbúinn til útboffs og mundi verða boffinn út innan skamms og væntanlega tekin í notkun síffari hluta næsta árs Þá skýrffi borgarstjóri frá því, aff forstj. SVR hefffi gert tillögu um byggingu 10 nýrra biffskýla á næsta ári. Upplýsingar borgarstjóra komu fram í ræðu er hann hélt vegna tillögu frá Guðmundá Vigfús- syni, sem tii umræðu var í borg- arstjóm ál. fimmtudag, en 1 Framhald á bls. 20.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.