Morgunblaðið - 04.12.1965, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ
T
taugardtagur 4. des. IfM
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Ritstj órnarf ulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 95.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 5.00 eintakið.
FJARLÖGIN
í DEIGLUNNI
IT'járlög hins íslenzka ríkis
fyrir árið 1966 eru nú í
deiglunni á Alþingi. Annarri
umræðu f járlagafrumvarps-
ins er lokið. í framsöguræðu
sinni fyrir áliti meirihluta
fjárveitinganefndar skýrði
Jón Árnason, formaður nefnd
arinnar m.a. frá því, að henni
hefði borizt 440 erindi frá ýms
um aðilum, þar sem óskað
væri eftir auknum fjárveit-
ingum til margvíslegra mál-
efna og framkvæmda. Vitan-
lega væri hér um mörg nauð-
synjamál að ræða. En þjóðin
og ríkissjóður yrði enn sem
fyrr að sníða sér stakk eftir
vexti. Aldrei hefði verið unnt
að gera altl í einu.
Magnús Jónsson, fjármála-
ráðherra, vakti m.a. athygli á
því í ræðu sinni, að verðbólg-
an og dýrtíðin kæmu verst
við fjárhag ríkisins. Dýrtíðar-
aukningin væri fyrst og
fremst afleiðing kapphlaups-
ins milli kaupgjalds og verð-
lags. Á þessu hefði ekki ennþá
skapazt nægilega almennur
skilningur.
Fjármálaráðherra benti
einnig réttilega á, að hin öra
fjárfesting í þjóðfélaginu ætti
mikinn þátt í ofþenslunni í
efnahagslífinu.
Athyglisvert er að Fram-
sóknárvert flytja nú aðeins
eina breytingartillögu við
fjárlagafrumvarpið við aðra
umræðu þess. Leggja þeir til
að útgjöldin verði hækkuð
um rúmar 47 milljónir króna.
Kommúnistar flytja hinsveg-
ar breytingartillögur um hátt
á annað hundrað milljón
króna útgjaldaaukningu fyrir
ríkissjóð. Því fer þess vegna
víðs fjarri að stjórnarandstað-
an sé sjálfri sér samkvæm.
Hún þykist vera þess mjög
hvetjandi að álögur séu lækk-
aðar á almenningi. En jafn-
hliða flytja Framsóknarmenn
og kommúnistar samtals til-
lögur um á þriðja hundrað
milljón króna útgjaldaaukn-
ingu.
Kjarni málsins er sá, að yf-
irbygging hins íslenzka þjóð-
félags er orðin há og viða-
mikil. En stærstu útgjaldalið-
ir fjárlaganna rekja rætur
sínar til margvíslegrar lög-
gj§far, sem sett hefur verið
á undanförnum árum í þágu
borgaranna. Þjóð, sem gerir
miklar kröfur um félagslegt
öryggi og framkvæmdir,
stuðning við bjargræðisveg-
ina og alhliða uppbyggingu í
landi sínu, hlýtur að gera sér
það Ijóst, að hún verður sjálf
að borga fyrir þetta úr eigin
vasa. Ríkissjóðurinn er hinn
sameiginlegi sjóður borgar-
Starf læknis geimfara
hefst að geimferð lokinni
Dr. Berry, yfirlæknir IMASA,
gegnir óvenjulegasta
læknisstarfi í heimi
KLUKKAN 13:12 7. júní
1965 lenti geimfarið Gemini-4
á sjónum 400 mílur austur af
Kennedyhöfða í Flórida.
Klukkan 13:13 stóðu tveir
menn í stjórnstofu gei'mstöðv-
arinnar í Houston í Texas
ónægðir á svip og kveiktu sér
í vindlum, enda var þungu
fargi af þeim létt. Einkum
átti þetta við um annan þeirra,
Chris Kraft, stjórqanda geim-
skotsins, því nú var ábyrgð
hans lokið. Fyrir hinn mann-
inn — Chuck Berry, lækni —
var ábyrgðin fremur að hefj-
ast. Nokkrum klukkustundum
eftir að geimförunum var náð
úr sjónum, var Charles Alden
Berry staddur í flugvél á leið
til flugstöðvarskipsins Wasp,
þar sem tveir uppáhaldssjúkl-
ingar hans biðu hans.
Berry læknir er 41 árs og
hefur á hendi óvenjulegasta
læknisstarf í heimi. Hann er
yfirlæknir 34 geiimfara við
geimferðastöðina í Houston í
Texas. 1 þessu starfi er hann
ábyrgur fyrir góðri heilsu
þeirra, og að þeir séu ávallt
reiðulbúnir til að fara úit í
geiminn. Auk þess hefur hann
tekið upp hjá sjálfum sór að
fylgjast með líðan fjölskyldna
þeirra.
„Hann er sannarlega prýð-
ismaður,“ segir Frank Bor-
man geimfari. „Einn krakk-
anna minna meiddist á fæti á
bátsskrúfu, meðan ég var fjar
verandi. En ég hafði engar
áhyggjur af þessu óhappi, þvi
ég vissi, að Berry læknir
myndi annast um barnið."
Berry læknir virðist ávallt
vera við höndina, þegar eitt-
hvað bjátar á — og á ein-
hvern óskiljanlegan hátt virð-
ist hann geta verið á mörgum
stöðum í senn. Hann virðist
vera þúsund þjala smiður,
þegar um geimfarana er að
ræða. Skyndiferð hans frá
Houston til flugstöðvarskips-
ins Wasp er gott dæmi um,
hvernig honum tekst að vera
á fleiri en einum stað í einu.
Berry sýnir mikla samvizku
semi í starfi sínu. Hann vinn-
ur um 16 klulkkustundir á dag,
og hann hafði sjálfsagt náð
miklum vinsældum í venju-
legu læknjjstarfi, hefði hann
ekki tekið þá ákvörðun
snemma á starfsferli sínum
að gerast læknir í flughem-
um, til þess að taka við lækn-
isstarfi hjá Geimrannsókna-
ráði Bandaríkjanna. Hann er
mjög ánægður með þetta
starf. Meðal annars er hann
ánægður með að vera fremst-
uir í flokki lækna, sem starfa
á þvi sviði læknisfræðinnar,
sem kallast „fluglæknisfræði"
en nú nefnist „geimflugslækn-
isfræði.“ Meðan sjúklingar
Ihans, geimfararnir leggja í
flugferðir út í óþekktan himin
geminn — fyrir áratug var
tæpast hægt að ímynda sér
slíkar flugferðir — sinnir
Berry læknir störfum á nýju
þessari spurningu, verður það
skref fram á við í geimflugs-
læknisfræði. Sé á annað borð
til svar við spumingunni, eru
starfsfélagar Berrys sann-
færðir um, að hann finni það.
Þegar Berry var ungur lækn
ir í flughernum, endurskoðaði
hann og breytti handbók um
útbúnað sjúkrabíla, sem eiga
að vera til taks, þegar flug-
sly;s verða, og bar endurskoð-
unin vott um, hve furðulega
úrræðagóður hann er. Athug-
anir, sem Rann gerði á þeim
hlutum, em skýrðar fyrir
Dr. Charles Berry býst hér til þess
James McDivitt geimfara.
blóffþrýsting
og vaxandi sviði læknisfræð-
innar. Þótt hann sé vel að sér
í læknisfræði yfirleirtt, er
hann í strangasta skilningi sér
fræðingur, enda viðurkenndur
sérfræðingur í „flug- og geim-
flugslæknisfræði."
Berry telur læknisþjónustu
sína við geimfara þvíþætta —
undirbúning, aðstoð í geim-
fluginu sjáifu og síðan rann-
sókn að geimferð lokinni.
Lengstur tími fer í undiribún-
inginn. Geimflugið gerir miki
ar kröfur og er spennandi, en
tekur tiltölulega stuttan tíma.
Ástand geimfaranna að geim-
ferð lokinni er langmerkast
frá læknisfræðilegu sjónar-
miði.
Um borð í flugsböðvanskip-
inu Wasp framkvæmdi Berry
læknir rant\sókn á vinum sín
um James McDivirtt og Ed-
ward White og reyndi að gera
sér grein fyrir hverju það
sætti, að ástand þeirra var
annað en geimfarans L. Gor-
don Coaper, sem einnig var
góður vinur Berrys. „Gordo“
var máttfarinn, þegar hann
leniti eftir 33 klukkustunda
geimferð. „Jim“ og „Ed“ voru
á lofti þrefalt lengri tíma og
voru kátir og reifir etftir lend-
inguna. Finni Berry svar við
öðrum ungum læknum sem
sígilt dæmi þess, hvað ungur
maður getur afrekað á eigin
spýtur.
Framkoma Berrys við fólk
almennt er eins óvenjuleg og
afstaða hans til læknisrfæðinn
ar. Margir eiga auðvelt með
að eignast kunningja, en eign-
ast ekki marga nána vini. En
hann getur verið bæði góður
kunningi og einlægur vinur.
Hann lítur á flesta geimfar-
ana sem nána vini sína. Hvort
sem um er að ræða vináttu
eða ekki, heldur Berry læknir
fast við það, að farið sé eftir
fyrirmælum hans í flugferð.
Ekki er ávalt farið bókstaf-
lega eftir fyrirskipunum hans,
og þess vegna varð hann mjög
undrandi og glaður að lok-
inni Gemini-4 ferðinni, þar eð
McDivitt og White höfðu auð-
sýnt fullan samstarfsvilja.
Þó að hann taki langtíma-
geimflugi nú sem sjálfsögðum
hlut, er ekki svo ýkja langt
síðan hann hafði miklar á-
hyggjur af löngu geimferða-
lagi. Einkum var hann
áhyggjufullur vegna ihrif-
anna, sem gætir við það að
vera of lengi í þyngdarleysi,
en það dregur úr þrótti hjart-
ans og æðanna.
Framh. á bls. 20

anna. Hann fær ekki tekjur
annars staðar frá en frá þeim
sjálfum. Auknar kröfur á
hendur ríkissjóði kalla þess
vegna óhjákvæmilega á nýjar
álögur.
Þrátt fyrir hinar geysi-
miklu framkvæmdir sem nú-
verandi ríkisstjórn hefur beitt
sér fyrir, eflingu almanna-
trygginga og margvíslegrar
félagsmálastarfsemi, hefur
ríkisstjórnin beitt sér fyrir
ýmis konar lagfæringu á
skattalöggjöfinni. Birtast þær
breytingar fyrst og fremst í
þeirri staðreynd, að lágtekju-
fólk borgar sáralitla eða enga
skatta. Þeir, sem miklar tekj-
ur hafa hinsvegar, borga enn
háa skatta.
Á síðastliðnu ári var veru-
legur greiðsluhalli hjá ríkis-
sjóði og sennilega verður
nokkur greiðsluhalli í ár.
Með afgreiðslu fjárlagafrum-
varpsins fyrir árið 1966 er
stefnt að því að fjárlög verði
afgreidd greiðsluhallalaus. Er
það tvímælalaust skynsamleg
og sjálfsögð stefna.
MENNINGAR-
SJÓÐUR
NORÐURLANDA
Ttlenntamálaráðuneytin á
Norðurlöndum hafa nú
tilkynnt opinberlega að Menn
ingarsjóður Norðurlanda, sem
stofnaður var af ríkisstjórn-
um Norðurlandanna fimm að
tillögu Norðurlandaráðs síð-
astliðinn vetur, taki til starfa
1. janúar næstkomandi. Á
fyrsta starfsári sjóðsins verð-
ur ráðstöfunarfé hans samtals
rúmar 3 milljónir íslenzkra
króna. Skal þessu fé varið til
að styrkja norrænt samstarf
um menningarmál, svo sem á
sviði vísindarannsókna, skóla-
mála, alþýðufræðslu, bók-
mennta, tónlistar og leiklist-
ar, kvikmynda og annarra list
greina.
Hér er um að ræða mjög
merkilega sjóðsstofnun, sem
óhætt er að fullyrða að muni
verða til margvíslegrar efl-
ingar norrænni samvinnu á
sviði menningarmála. Ástæða
er hinsvegar til þess að harma
það, að ríkisstjórnirnar hafa
ekki séð sér fært að fara eins
myndarlega af stað með þessa
sjóðsstofnun og Norðurlanda-
ráðsfundurinn í Reykjavík í
vetur gerði ráð fyrir. Þar var
lagt til, að veittar yrðu 18
milljónir ísl. króna á ári í
þessu skyni. En vitanlega er
hér um að ræða fyrsta starfs- telja að framlög til hans I Mestu máli skiptir að hug- | Norðurlanda hefur verið
ár sjóðsins, og líklegt verður verði aukin í framtíðinni. — myndinni um Menningarsjóð I hrint í framkvæmd.