Morgunblaðið - 04.12.1965, Side 17

r LauganJagttr 9. ðm. Í999
MORGUNBLAÐIÐ
17
Urskurður kjaradóms
Stutt samtöl við nokkra forustumenn
opinberra starfsmanna
MBL,. hefur heðið nokkra for-
sv.xrsmenn opinberra stofnanna,
að láta í ljós -álit sitt á úrskurði
Kjaradóms, um laun opinberra
starfsmanna, sem nýlega hefur
verið birtur. Fara svör þeirra hér
á eftir en þeir eru: Ágúst Geirs-
son, formaður, Félags ísl. síma-
manna, Ólafur Einarsson, for-
maður Landssambands fram-
haldsskólakennara, Skúli Þor-
steinsson, formaður Sambands
ísl. barnakennara og Þórir Ein-
srsson, sem sæti á í Kjararáði
BSRB.
Ágúst Geirsson, formaður Fé-
lags ísl. símamanna, sagði: Við
urðum fyrir miklum vonbrigðum
með dóminn, bæði með heildar-
hækkun launastigans og ekki síð
ur flokkun á símafólki. Engar
verulegar breytingar hafa orðið
ó flokkaskipan símamanna þrátt
fyrir það, að kjaradómur færði
fjölmarga starfshópa upp um
launaflokk.
Sérstaklega er áberandi, að
ftörf tæknimanna og annarra sér
þjálfaðra starfsmanna hafa ver-
ið vanmetin til flokkunar en hjá
La ndsímanum er fjöldi slíkra
Btarfshópa.
Geysimikil óánægja er ríkj-
*ndi hjá Landsímanum yfir þess-
um úrskurði, bæði hjá stjórn-
endum fyrirtækisins og starfs-
fólki. Óhjákvæmilegt er að gera
lagfæringar á þessu í náinni
tramtíð.
Að lokum vil ég taka fram,
að ég tel ánægjulegt að Kjara-
dómur skyldi ekki samþykkja
kröfur um lækkun vaktaálags
og greiðslna fyrir aukavinnu.
Ólafur H. Einarsson, formaður
Landssambands framhaldsskóla-
kennara, sagði:
Ég hef kannað þetta allvítt í
hópi framhaldsskólakennara og
finnst engum þetta nóg. Menn
eru óánægðir með niðurstöðu
Kjaradóms, ekki aðeins beinu
launahækkunina, heldur einnig
frágang flokkaskipunarinnar.
Skúli Þorsteinsson, formaður
Sambands ísl. barnaskólakeim-
*ra sagði:
Ég tel, að opinberir starfs-
menn hafi orðið fyrir vonbrigð-
um því að 7% launahækkun er
sniátt skammtað. Hins vegar ber
að viðurkenna, að 16. flokkur,
sem barnakennarar færast upp
í er hærri en 15. flokkur, sem
þeir voru í, en það er hvergi
nærri það, sem Kjararáð sam-
þykkti, sem var 18. flokkur.
Staðsetning sérmenntaðra
kennara, skólastjóra og nám-
stjóra í launastiganum er heldur
ekki í samræmi við kröfur okk-
ar.
En því miður verður þetta
ekki til að bjarga því ástandi
sem ríkir í landinu, að kennara
með réttindi vantar mjög og er
það sízt minna vandamál nú í
haust en áður, skv. upplýsingum
Fræðslumálaskrifstofunnar. Ég
tel þetta mjög óæskilegt ástand
og mín sannfæring er sú, að
það stafi af of lágum launum.
MönnUm býðst betra annars
staðar, því er ekki hægt að
neita. Ég held, að allir viður-
kenni að fjölskyldur lifi ekki af
þeim launum, sem ákveðin eru í
lægri flokkunum. Ég tel það
skipta miklu máli, að kennarar
geti gefið sig alveg óskipta að
starfi síriu og þurfi sem minnst-
ar áhyggjur að hafa af fram-
færslu fjölskyldu sinnar.
Mér virðist opinberir starfs-
menn hafa dregizt aftur úr og
það er vandamál sem getur ekki
gengið til lengdar að hið opin-
bera bjóði sínum starfsmönnum
verri kjör en aðrir.
Þórir Einarsson, viffskipta-
fræffingur, Kjararáðsmaður,
komst þannig að orffi:
FYRST er að virða það sem vel
er gert. Dómur kjaradóms hefur
óneitanlega Ijósar hliðar, þar
sem eru ýmsar leiðréttingar á
flokkaskipun. Þær bera vott um
vilja dómenda til að bæta
úr ótvírœðu ranglæti og augljós-
um skekkjum í fyrri flokkaskip-
an, sem var frumtilraun í þessu
efni. Flokkshækkan fá nú t.d.
lögregluiþjónar, bifreiðaeftirlits-
menn, tollverðir, hjúkrunarkon-
ur, barnakennarar og stór hluti
framhaldsskólakennara.Þessi vilji
hefur þó ekki dugað til að bæta
úr öllu misræmi. Má nefna sem
dæmi, að flokkun brunavarða
hjá ríkinu er í hrópandi ósam-
ræmi við flokkun brunavarða
hj'á Reykjavíkurborg á sínum
brunavörðum, og margir hópar
tæknimenntaðra manna eru ör-
ugglega vanmetnir ennþá mið-
að við mikilvægi starfa þeirra.
Þá brugðust þær vonir, að dóm-
urinn mundi meta meira æðri
menntun til starfa og eru t.d.
framhaldsskólakennarar með BA
prófi og uppeldisfræði enn í 18.
flokki, kennarar með cand. mag.
próf enn í 19. flokki, mennta-
skólakennarar enn í 2(1. flokki
o.s.frv. Þá tókst ekki að fá við-
urkenningu fyrir viðbótarnámi
háskólamenntaðra sérfræðinga,
og yfirmanna- og ábyrgðarstöð-
ur flestar eru óbreyttar í flokk-
um.
Erfiffleikar á flokkaskipan.
í samibandi við þessar breyt-
ingar á flokkaskipan kemur
gfögglega í ljós, sem raunar var
vitað áður, að kerfisbundnar
matsreglur og starfslýsingar
skortir til að ákveða flokkaskip-
an með nógu mikilli. nákvæmni
og var vandi kjaradóms þeim
mun meiri þótt betur hefði mátt
leysa úr. Þar sem kerfisbundnu
starfsmati hefur enn ekki verið
komið á, hefði ærin ástæða ver-
ið til að samningsaðilar, sem
gjörst eiga að þekkja vankanta
á flokkun, hefðu a.m.k. fjallað
um þennan hluta. Þó er ekki
einu sinni unnt að segja með
vissu, að sami árangur hefði
náðst á þann hátt og hjá kjara-
dómi, því að meðferð og skipu-
lag launamála hjá ríkisvaldinu
er í ólestri. Miðstjórn og sam-
ræmingu skortir og stundum
róða misvitrir menn og skilnings
sljóir á meðferð slíkra tilfinn-
ingamála sem launamála of miklu
um einstaka framkvæmd þeirra
og væri leitun á slíkum mönn-
um í atvinnurekendastétt. Má
raunar segja, að ýmis flokkun-
ar vandamál einstakra starfs-
hópa og stofnana, sem upp komu
eftir kjaradóm 1963, hafi verið
leyst af svo stöku tillitsleysi, að
almennar vinsældir samnings-
réttarlaganna meðal opinberra
starfismanna hafi horfið fyrir
því.
Hin almenna kauphækkun.
Þótt leiðréttingar á flokkaskip
an hjá kjaradómi gangi í rétta
átt, veldur 7% almenn kaup-
hækkun vonbrigðum, því að hún
nægir ekki til aðhæfingar að
kjörum launþega, sem vinna við
samibærileg störf hjá öðrum en
ríkinu. Þessi kauphækkun þýðir
því raunar, að kjaradómur hef-
ur ekki treyst sér til að standa
að fullu við þau launahlutföll
milli opinberra starfsmanna og
launþega á frjálsum vinnumark-
aði, sem dómurinn ákvað sjólf-
ur í júlí 1963 og var þá leið-
rétting á áratuga misræmi, þar
sem stöðugt hallaði á opinbera
starfsmenn í launahlutföllum
innan þjóðarbúsins. Um vorið
1964 synjaði kjaradómur opin-
berum starfsmönnum um 15%
kauphækkun, sem samtök ann-
arra launþega knúðu fram í mót-
mælaskyni við hin breyttu hlut-
föll kjaradóms. Um það segir
svo í'forsendum þess dóms: „Þá
hefur dómurinn eftir föngum
kynnt sér hina almennu þróun
kaupgjalds og verðlags frá því
í júlí 1963 og hin alvarlegu vanda
mál, sem skapazt hafa varðandi
afkomu þjóðarbúsins vegna sí-
felldra víxlhækkana kaupgjalds
og verðlags. Hefur kapphlaup
um launahækkanir milli stétta
og starfshópa átt þar drjúgan
þátt í, þ.á.m. samanburffur ann-
arra viff launakjör ríkisstarfs-
manna samkvæmt dómi Kjara-
dóms frá 3. júlí 1963. Áfram-
hald þessarar þróunar mun óbjá
kvæmilega skapa stórfelld vanda
mál, að því er varðar afkomu
þjóðarbúsins í heild og þar af
leiðandi kjör launþega, og er
vandséð, hvernig fram úr þeim
megi ráða.
Ætla verður, að ákvæði 3. tl.
20. gr. laga nr. 55/1962 séu af
löggjafanum m.a. til þess sett
að varna því, að launahækkanir
til starfsmanna ríkisins verði til
að skapa eða auka á slíka efna-
hagsörðugleika, sem hér um ræð
ir. Hér er hins vegar ekki ein-
göngu um að ræða almennt efna-
hagsvandamál, heldur er dómur-
inn þeirrar skoðunar, að ríkis-
starfsmenn og annað fastlauna-
fólk hafi sérstaka ástæðu til að
óttast áhrif áframhaldandi launa
kapphlaups á afkomu sína og
aðstöðu. Það væri því til mikils
að vinna, ef unnt reyndist að
stöðva þá hættulegu þróun, sem
átt hefur sér stað að undan-
förnu, jafnvel þótt nokkur hluti
ríkisstarfsmanna fengi ekki þá
leiðréttingu kjara sinna, sem
samanburður við aðra starfs-
hópa kynni nú að gefa tilefni til“.
Fyrstir í síffastaleik.
Augljóst er, að launahækkan-
ir opinberra starfsmanna á að-
hæfingargrundvelli hafa engin
upprunaleg verðbólguáhrif í efna
hagslegum skilningi. Hins vegar
kemur fram, að dómurinn beyg-
ir sig fyrir þeim ótta, að aðhæf-
ing launa opinberra starfsmanna
að fyrri launahlutföllum, sem
dómurinn hafði ákveðið, verði
nýtt tilefni til almennra launa-
hækkana til verkalýðsfélaganna
umfram framleiðsluaukningu og
því með verðbólguáhrifum.
Þessi ótti ríkir einnig hjá ríkis-
valdinu og mótaði að miklu leyti
hið lága og annars óskiljanlega
boð þess um almenna hækkun.
f síðasta dómi segir svo: „Þá hef-
ur varnaraðili til þess vikið,
að hafa verði reynslu liðinna
ára að leiðarljósi og gæta þess,
að væntanleg breyting á launa-
kjörum ríkisstarfsmanna gefi
undir engum kringumstæðum
öðrum launastéttum tilefni til
nýrra kröfugerða svipað og orð-
ið hafi á árinu 1963.“
Er greinilegt, að opinberir
starfsmenn hafa hafnað sem
fyrstir inn í síðastaleik kaup-
hækkanahlaupsins í stað þess að
reka lestina, vegna þess að ön.n-
ur launþegasamtök hafa ekki
viljað viðurkenna launahlutföll-
in frá júlí 1963.
í hinum nýja dómi sínum
stendur kjaradómi enn beygur
af slíkri keðjuverkun og þorir
hann ekki að hverfa að fullu til
fyrri hlutfalla og hækka því
grunnlaun einungis um 7%.
Hin eiginlega hagsmunabar-
átta opinberra starfsamanna um
launahlutföllin er því sem stend
ur við verkalýðssamtökin, sem
ríkisvaldi og kjaradómi stendur
beygur af. Ríkisvaldið er hins
vegar hinn eiginlegi mótaðili um
flokkaleiðréttingar og önnur
kjör, svo og um virðulega með-
ferð launamála einstaklinga og
starfshópa.
Verkefni á næsta leiti.
í framhaldi af núverandi dómi
hlýtur sú spurning að vakna,
hvort verkfallsréttur til handa
opinberum starfsmönnum hljóti
að verða aðalbaróttumál þeirra
nú eða hvort reyna skuli að
sníða vankanta af núverandi
kerfi, sem fékkst með lögunum
um kjarasamninga, og afla mál-
stað opinberra starfsmanna sem
víðast fylgi.
Persónulega er ég á þeirri
skoðun, að barátta nú fyrir verk-
fallsrétti hitti ekki að rótum
meinsins. Slík barátta yrði einnig
mikil sóun á félagslegum kröft-
um, sem betur rynnu í annan
farveg, því að vandfundin yrði
sú samsteypustjórn á íslandi sem
mundi Ijá slíkri tillögu fylgi,
þótt hvaða stjórnarandstaða sem
er styddi hana ötullega. Til þess
hefur um of skort á festu í al-
mennum launamálum, sem er
undirstaða slíks verkfallsréttar,
sbr. Noreg og Sviþjóð. Opinber-
ir starfsmenn mega heldur ekki
við þeim álitshnekki, sem verk-
fallsboðun þýddi, og hræddur er
ég um, að samúð almennings yrði
álíka mikil og í flugmannaverk-
fallinu. Til þess eru í dag of
margir fordómar og falskar hug-
myndir á kreiki um opinbera
starfsmenn, eins og raunar af-
staða verkalýðsstéttarinnar til
launahlutfallanna milli þeirra og
opinberra starfsmanna ber með
sér. Er ekki einmitt líklegt, að
launabarátta opinberra starfs-
manna með verkfallsrétti mundi
einkennast af yfirboðum gag.n-
va.rt verkalýðssamtökum?
Væri ekki nær að eyða þeim
misskilningi um kjör opinberra
starfsmanna með skipulagðri
upplýsingastarfsemi og með því
að taka upp viðræður fyrir lok
samningstímabils við fulltrúa
verkalýðssamtakanna um launa-
hlutföllin á vinsamlegum og
opinskáum grundvelli, sem leitt
gætu til félagslegrar samstöðu og
viðurkenningar á launajöfnuði
milli sambærilegra starfshópa
innan beggja heildarsamtak-
anna?
Gagnvart þeim hagsmunamál-
um, sem beint stranda á rikis-
valdinu hrekkur verkfallsréttur
ekki til, því að þar er annars
vegar um að ræða skipulags-
breytingar í meðferð launamála
hjá ríkinu og hins vegar hugar-
farsbreytingu hjá þeim, sem um
framkvæmd þeirra fjalla þar,
samfara samráðsrétti BSRB, sem
oft hefur verið virtur að vett-
ugi. Slíkt gerir sterkari kröfur
til samvinnu en sundurþykkju.
Lögin um samningsrétt eru nú
til endurskoðunar hjá sérstakri
nefnd, þar sem í eiga sæti full-
trúar beggja aðila, svo að tæki-
færi gefist til lagabreytinga, þar
sem þeirra er þörf.
Sem dætni um einstök verk-
efni, sem knýja þarf á með, má
nefna kerfisbundið starfsmat, en
fyrrverandi fjármálaráðherra,
Gunnar Thoroddsen, hafði fyrir
sitt leyti samþykkt fjárveitingu
um menntun eins starfsmanns
frá hvorum aðila á því sviði.
Þá hafa opinberir starfsmenn
haft áhuga fyrir því, að til eins
launamálaaðila væri að sækja
og hagræðingarstörf yrðu efld
hjá ríkinu til hagsbóta fyrir báða
aðila. Einnig væri þörf á að íhuga
hugmyndir um samstarfsnefndir
á vinnustöðum eða stofnunum til
að fjalla um félagsleg vandamál,
sem ríkið forklúðrar svo gjarn-
an.
Þá er greið upplýsingasöfnun
um heildarkjör allra launastétta
höfuðnauðsyn fyrir báða aðila
og mætti jafnvel í fljótu bragði
ekki telja fráleitt ,að þessir að-
ilar ættu setu í kjararannsókn-
arnefnd — fulltrúi ríkisvaldsins
að sjálfsögðu sem vinnuveitandi.
Að uppkveðnum síðasta dómi
kjaradóms, sem felur í sér marg-
vísleg vonbrigði fyrir opinbera
starfsmenn, virðist umhugsunar-
efni, hvort nú sé ekki tilefni til
að knýja á með ofangreind og
önnur mál, sem úrlausnar bíða
og miða að bættum kjörum opin
berra starfsmanna.
Komi opinberir starfsmenn
hins vegar allsstaðar að læst-
um dyrum, virðast þeir hafa
fátt annað að gera við félagslega
krafta sína en eyða þeim í bar-
áttu fyrir verkfallsrétti.
IJiigiiiennafélag
Hrunamanna
sýnir „IVIúsa-
gildruna46
GBLDINGAHOLTI — Ungmenna
félag Hrunamanna frumsýnir
„Músagildruna", sakamálaleikrit
í tveimur þáttum eftir Agatha
Christie í Félagsheimili Hruna-
manna aff Flúffum næstkomandi
sunnudagskvöld, 5. desember, kl.
21.30.
Leikstjóri er Guðjón Ingi Sig-
urðsson, en leikendur alls níu.
Ungmennafélag Hrunamanna hef
ur á að skipa góðum leikurum,
og er ekki að efa, að hér verður
um athyglisverða sýningu að
ræða. Ráðgert er að sýna víðar
eftir jól, og verður næsta sýn-
ing um aðra helgL — J. Ó.