Morgunblaðið - 06.05.1966, Page 19

Föstudagur 6. mat 1966
MORGU NBLAÐIÐ
19
— Borgarstjórn
^ Framhald af bls. 32
áætlunargerð um opinberar fram
kvæmdir hér á landi.
Þannig hefur ríkisstjórnin beitt
sér fyrir því, að samdar hafa ver-
ið þjóðhagsáætlanir, er verða
skyldu leiðarvísir stjórnvalda og
Ibanka um stefnuna í efnahags-
málum þjóðarinnar, m.a. til þess
að auðvelda uppbyggingu at-
vinnuveganna um allt land og
ikveða nokkuð á um opinbera
fjárfestingu.
Á vegum Reykjavíkurborgar
hafa verið gerðar framkvæmda-
áætlanir um ýmsa þætti, svo sem
1961 áætlun um lagningu hita-
veitu í skipulögð hverfi borgar-
innar og 1962 áætlun um fulln-
aðarfrágang gatna og gangstétta.
Reykjavíkurborg hefur einnig
látið semja framkvæmdaáætlanir
í mörgum málaflokkum jafn-
framt eða í kjölfar fjárhagsáætl-
ana til eins árs í serín. Hafa þær
verið fjármála- og framkvæmda-
stjórn borgarinnar til mikils
gagns og stuðnings við skipulagn
ingu verklegra framkvæmda, m.
a. til þess að nýta fjármagnið
sem bezt.
Af þeirri reynslu fenginni var
ákveðið skv. samþykkt borgar-
stjórnar að halda áfram á þess-
ari braut og taka fyrir tveggja
til fjögurra ára tímabil allra
framkvæmda á vegum borgarinn
ar, sem snerta opinbera stjórn-
eýslu og þjónustu. Tekið skal
fram, að inn í þessa áætlun koma
ekki fyrirhugaðar framkvæmdir
á vegum byggingarsjóðs borgar-
innar, en nýlega hefur borgar-
stjórn samþykkt aðgerðir í þeim
efnum, er ná yfir 4—5 ára tíma-
bil. Jafnframt því að hér er um
oð ræða mikilvæg hjálpargögn
borgarstjórnar og borgarráðs, þá
er áætlunin þýðingarmikil fyrir
yfirstjórn efnahagsmálanna í
landinu og á að greiða fyrir sam-
ekiptum ríkisvaldsins og borgar-
innar.
í þjóðhags- og framkvæmda-
áætlun ríkisstjórnarinnar fyrir
árin 1963—1966 var gerð almenn
áætlun um opinberar fram-
kvæmdir á þessu tímabili.
Ríkisvaldið hefur haldið áfram
á þessari braut og er fram-
kvæmdaáætlun Reykjavíkurborg
ar þáttur í viðleitninni til þess að
auka og bæta slíka áætlanagerð.
Til viðmiðunar
I>að skal skýrt tekið, fram, að
samning áætlunar sem þessarar
er frábrugðin svokölluðum áætl-
anabúskap, að því leyti að áætl-
unargerð þessi er ekki skuld-
birídandi, heldur ætluð til hlið-
sjónar og viðmiðunar við fjár-
stjórnina og til þess að tryggja
það, að rökrétt samhengi sé frá
ári tii árs.
Tilgangurinn er I höfuðatrið-
um tvíþættur:
Annars vegar að auðvelda hin-
um fjölmörgu framkvæmdaaðil-
um borgarinnar þá yfirsýn, sem
telja má nauðsynlega til þess að
skapa samræmda verkaskiptingu
við framkvæmdirnar. Á þann
hátt má tryggja samhengi í heild
oruppbyggingunni frá hagræn-
um sjónarmiðum. Slík samræm-
ing er þó vandasöm, því að marg
víslegar þarfir dreifa fram-
kvæmdum gjarnan á mörg verk,
og verða þá til lengingar fram-
kvæmdatímans, vegna ónógra
fjárveitinga til hvers verks um
sig.
Með þessari áætlun er því stig-
ið skref í þá átt að auka nýtingu
fjármagnsins að þessu leyti.
Hins vegar er tilgangur þess-
orar áætlanagerðar að veita efna
hagsstjórn ríkisins og öðrum að-
ilum allar tiltækar upplýsingar
um fyrirhugaðar framkvæmdir
Reykjavíkurborgar, en þær hafa
á undanförnum árum verið sí-
vaxandi hluti opinberra fram-
kvæmda í landinu. Þetta er eðli-
■legt, þegar haft er í huga ört vax
andi hlutverk borgarinnar í sam-
bandi við margs konar frarn-
kvæmdir. Með þessum hætti ætti
og að vera fremur unnt að ætlast
til þess að ráðstafanir séu gerð-
ar í tíma, til að lögboðin ríkis-
framlög séu innt af hendi ti'l
framkvæmda á vegum borgar-
innar og gott yfirlit fáist yfir
Geir Hallgrímsson
borgarstjóri
lánsfjárþörf borgarsjóðs, en það
ætti að auðvelda lánsfjáröflun.
Um leið og áætlanir slíkar sem
þessar eru tæki til að afla nauð-
synlegs fjármagns og nýta það
sem bezt, hljóta og framkvæmda-
og fjárhagsáætlanir ávallt að
vera mikilvæg stjórntæki efna-
hagsmálanna í heild.
Forsendur í Aðalskipulaginu
Forsendur áætlunarinnar er að
finna í Aðalskipulagi borgarinn-
ar. En þær eru að meginstofni til
tvíþættar, þ. e. fólksfjölgun og
atvinnuþróun borgarsvæðinu.
Er þá átt við þörfina á uppbygg-
iniði nýrra íbúða- og athafna-
svæða og þær framkvæmdir, sem
eru nauðsynlegar frá hendi hins
opinbera í því skyni.
Auk þessara forsendna, sem
hér hafa verið nefndar, þá byggj
ast fyrirhugaðar framkvæmdir
borgarfyrrtækja á undangengn-
um rekstraráætlunum, þar sem
hvert fyrirtæki gerir fyrst
rammaáætlun um rekstur næstu
ára á stöðugu verðlagi.
Af ýmsum ástæðum er erfið-
ara að koma við langtíma rekstr-
aráætlun borgarsjóðs að þessu
sinni, en gera má ráð fyrir því
í góðu árferði að raunverulegar
tekjur borgarsjóðs aukist um allt
að 5% vegna hærri raunveru-
legra tekna borgarbúa og um* allt
að 2% vegna fjölgunar gjaldenda,
eða um 7% árlega, en varlegt er
að gera ráð fyrir því, að aukn-
ingin verði á stundum minni.
Ef gert er ráð fyrir óbreyttu
hlutfalli milli rekstrargjalda og
eignabreytinga, mætti ætla að
framkvæmdafé borgarsjóðs yxi
þannig árlega, en nýjar stofnan-
ir, er teknar verða til reksturs á
næstunni, eins og t.d. Borgar-
spitalinn, gætu aukið hlut rekstr
argjalda að þessu leyti.
Má raunar geta þess í þessu
sambandi, að hlutur verklegra
framkvæmda í heildarútgjöldum
borgarsjóðs óx frá 1960 úr 31.9%
í 39.8% árið 1965, og hlutur
rekstrargjalda minnkaði úr
68.1% 1960 í 60.2% árið 1965, en
hæpið er að sú þróun haldi á-
fram m.a. af ofangreindum ástæð
um.
Þá ber þess að geta, að ýmis
eignabreytingagjöld eins og fram
lög til byggingarsjóðs og útgjöld
til fasteignakaupa vegna skipu-
lagsbreytinga eru ekki tekin með
í þessa framkvæmdaáætlun, en
þau fara einnig hækkandi.
Framkvæmdir tvöfaldast
1960—1965
Ég mun ekki ræða hér einstaka
framkvæmdaþætti, enda verður
þessi áætlun aðeins lögð hér
fram og er til viðmiðunar og leið
beiningar, en ekki til samþykkt-
ar. Hins vegar tel ég rétt að
draga fram í örfáum orðum
helztu niðurstöður, sem fram
koma í heild.
Þegar litið er á framkvæmda-
tímabilið frá 1960 til 1965 kemur
í ljós, að framkvæmdir borgar-
sjóðs og borgarfyrirtækja hafa
að magni til nær því tvöfaldazt
á þessu tímabili. Á verðl. ársloka
1965 var framkvæmt fyrir 285.0
millj. kr. árið 1960 á móti 556.0
kr. árið 1965. Það svarar til rúml.
14% aukningar að meðaltali frá
ári til árs.
Framkvæmdir borgarsjóðs juk
ust að magni til um 116% á tíma
bilinu, en hjá borgarfyrirtækjum
um 73%. Framkvæmdaaukningin
var á öllum sviðum mikil, en
hæst ber þó aukninguna í gatna-
gerð, byggingu skóla og barna-
heimila, svo og í framkvæmdum
við íþróttamannvirki. Af borgar-
fyrirtækjum ber helzt að nefna
framkvæmdir Hitaveitu, en á
hennar vegum nam framkvæmda
magnið á fjórum árum 1962—
1965 413.8 millj. kr., eða rúml.
100 millj. kr. á ári til jafnaðar
(á verðl. ársl. 1965). Stofnkostn-
aður Vélamiðstöðvar á sl. fjór-
um árum nam 41.7 millj. kr. og
pípugerðar, malbiks og grjót-
náms 43.3 millj. kr.
Auk þess sem haldið verður á-
fram uppbyggingu Hitaveitu á
næstu 4 árum eða áætlaðar fram-
kvæmdir fyrir 362.0 millj. kr., þá
verður mikil aukning fram-
kvæmda á vegum Reykjavíkur-
hafnar, Rafmagnsveitu, Vatns-
veitu og Strætisvagna. Áherzla
verðuc lögð á skólabyggingar hér
eftir sem hingað til. Áætlað fjár-
magn til þeirra skv. áætluninni
er ca. 256 millj. kr., en 640.0
millj. kr. til gatna- og holræsa
gerðar. Til barnaheimila eiga að
fara 92.0 millj. kr., en 60.8 millj.
kr. til íþróttamála. Heildarfram-
kvæmdir borgarsjóðs og þorgar-
fyrirtækja 1966—1969 nema
2.427.5 millj. kr. á móti 1.747.7
millj. kr. á síðustu fjórum árum.
Svarar þetta til 38.9% magnaukn
ingar, eða 6.7% árlegrar meðal
aukningar. Þetta er aukningar-
hlutfall, sem liggur við þau
mörk, sem talin eru hæfileg fyr-
ir opinberar framkvæmdir og
gert var ráð fyrir í greinargerð
með Aðalskipulagi. Væntanlega
á því þessi vöxtur ekki að auka
spennuna í efnahagsmálunum
Fjáröflun
Fjáröflunin
er fyrirhuguð
kvæmdir mögulegar. Stóran þátt
í þessu eiga Vélamiðstöð borg-
arinnar og Mal'bikunarstöðin,
Pípugerðin og Grjótnámið, en
þessi fyrirtæki hafa á síðustu
árum verið endurnýjuð með full-
komnari tækni, sem miðað hefur
að stórbættum afköstum um leið
og kröfur til vinnuafls hafa farið
hlutfallslega minnkandi. Þessi
þróun gerir þó sífellt meiri kröf-
ur til sérhæfðra starfskrafta á
öllum sviðum, en skortur á þeim
til lengdar veldur lélegri nýt-
ingu tækninnar.
Endurskoðuð árlega
Ætlunin er að endurskoða
þessa áætlun a.m.k. árlega í ljósi
breyttra aðstæðna og iþá væntan-
lega um leið og fjárhagsáætlun
hvers árs er lögð fram. Það verk-
eíni, sem er nátengt þessu og
nauðsynlegt, ef framkvæmda-
áætlunin á að geta komið að
sem drýgstum notum, er samning
rekstraráætlunar til jafnlangs
tíma fyrir borgarsjóð. Aðstaða
til slíkrar áætlunargerðar hefir
gjörbreytzt á undanförnum árum
með því að tekjustofnar sveitar-
félaga hafa rýmkazt svo, að nú
er sveitarfélögum gert auðveld-
ara að reka markvissa fjármála-
pólitík, bæði að því er tekur til
áhrifa tekjuöflunarinnar, en
einkum þó til hinna verklegu
framkvæmda. Slík áætlunargerð
kemur þó ekki til lengdar að
æskilegum notum nema til komi
skipulegur samstarfsvettvangur
ríkis og sveitarfélaga, svo að
hvor aðilinn um sig viti við
hverju megi búast og til hvers
megi ætlast af hinum.
Þótt þessi fyrsta samfellda
framkvæmda- og fjáröflunaráætl
un Reykjavíkurborgar til lengri
tíma sé ófullkomnari um sumt,
en æskilegt hefði verið, þá
stendur það til bóta, — en víst
er um það, að mikil vinna hefur
í áætlunargerðina verið lögð af
einstökum borgarstofnunum og
hagfræðideild borgarinnar, en af
hennar hálfu hefur Sigfinnur
Sigurðsson hagfræðingur haft
— Vinnuveitendur
Framhald af bls. 5
í verðlags- og kaupgjaldsmálum.
Öll verkamanna- og verka-
kvennafélög hafa nú sagt upp
kaup og kjarasamningum sínum
miðað við 1. júní, en skriflegar
kröfur hafa enn eigi borizt.
Framkvæmdanefnd Vinnuveit-
endasambands og Vinnumála-
samb. Samvinnufélaganna áttu
3. þ. m. fyrsta viðræðufund við
framkvæmdastjórn Verkamanna-
sambandsins um væntanlega
samninga fyrir verkamenn og
verkakonur.
Margir nýir félagsmenn hafa
bætzt við á árinu.
Á fundinum fór fram kosnimg
stjórnar, en hana skipa nú 40
menn. Ur stjórn áttu að ganga:
Árni Brynjólfsson, rafvirkja-
meistari, Guðjón F. Teitsson,
framkvæmdastjóri, Ingólfur Flyg
enring, framkvæmdastj. Ingvar
Vilhjáímsson, útgerðarm., Jón
Árnason, framkvæmdastjóri, Jón
Bergsteinsson múrarameistari,
Jón H. Bergs, framkvæmdastjóri,
Jónas Jónsson, framkvæmda-
stjóri, Kjartan Thors, fram-
kvæmdastjóri, Ólafur H. Jónsson,
framkvæmdastjóri, Vilhjálmur
Jónsson hrl. og Örn O. Johnsson,
framkvæmdastjóri og voru þeir
allir endurkjörnir. Auk þess voru
kjörnir í stjórnina Óttar Möller,
framkvæmdastjóri, Stefán Björns
son, framkvæmdastóri, Alfreð
Elíasson, framkvæmdastjóri otg
Ingólfur Finnbogason, húsasmíða
meistari. Endurskoðendur voru
endurkjörnir Oddur Jónsson,
framkvæmdastjóri og Jón E.
Ágústsson, málarameistari. Vara-
endurskoðandi var kjörinn Óli
M. ísaksson, framkvæmdastjóri.
Síðan fóru fram nefndakosn-
ingar.
Peking
þeim hlutföllum sem hér greinir:.^-
Rekstrarafg. og afskriftir borgarfyrirtækja ..
Önnur eigin fjármögnun (þ.m.t. 1.0 millj. kr.
Framlag ríkissjóðs (þ.m.t. skólamál, gatnagerð
Aðallega til Hitaveitu og hafnargerðar.
Millj. kr.
44.1% 1.071.0
26.6% 646.8
3.0% 71.0
11.2% 272.0
15.1% 366.7
Hin öra tæknilega þróun und-%
anfarin ár og hagnýting hennar
hér á landi hefur gert Reykja-
veg og vanda af verkinu. Kann
ég öllum sem hlut eiga að máli,
víkurborg þessar miklu fram- beztu þakkir.
Stjórn Alþjóðasombonds neytenda
samtnkn d iundi í Reykjnvik
STJÓRN Alþjóðasambands neyt
endasamtaka heldur fund í
Reykjavík í dag, föstudag. For-
bands neytendasamtaka, sem
hafa aðalstöðvar í Haag í
Hollandi.

Framhald af bls 1
tíðahöldin í Peking. I ræðu
þessari sagði Chou, að bylting-
in í menningarmálum væri lyk-
ilmál, sem varðaði framtíð þjóð
arinnar allrar og flokksins.
Málgagn kínverska hersina
lýsti þróuninni í Sovétríkjunum
sem hroðalegu fordæmi. „Sov-
étríkin upplifa nú kapitalístíska
endurfæðingu fyrir tilstilli frið-
samlegra uppbyggingar“, segii
blaðið.
Af skrifum blaðsins má gjörla
ráða, að kínverskir kommúnist-
ar óttast fremur möguleikana á
endurskoðunarstefnu í sínuta
eigin röðum fremur en allsherj-
ar ósigur kommúnismans í Kína
Blaðið gagnrýndi sérfræðinga
og þeir, sem með málum fylgj-
ast, telja að þetta sé merki þess
að hart verði tekið á tækni-
mönnum og sérfræðingum, senn
leggi meiri áherzlu á sérfræði-
lega og nýtízkulega tækni er
hugmyndafræðina. Stefnj
kommúnistaflokksins er sú, ai
þeir skuli vera bæði „rauðir'
og sérfræðingar, en þó fyrst og
fremst „rauðir“.
seti sambansins er Colston E.
Warne, en hann hefur um langt
árabil verið forseti Bandarísku
neytendasamtakanna, sem eru
hin elztu í heimi sinnar tegund-
ar. Hin íslenzku er hin þriðju í
röðinni og voru meðal stofn-
enda alþjóðasambandsins 1960.
Náið samstarf er milli aðildar-
samtakana, skiptast þau á rit-
um, upplýsingum, niðurstöðum
rannsókna o.s.frv. Fjöldi neyt-
endasamtaka um heim allan he£
ur farið mjög vaxandi á undan-
förnum árurr^ og skilningur al-
mennings, og stjórnarvalda auk-
izt á gildi þeirra og reyndar
nauðsyn í þjóðfélaginu.
Colston E. Warne og kona
hans komu hingað um hádegis-
bilið í gær, en um miðnætti var
von á þeim Peter Goldman,
framkvæmdastjóra Neytenda-
samtakanna í Bretlandi, Björn
Gulbrandsen, forstöðumanni
Norska neytendaráðsins, en þeir
skipa, ásamt Colston E. Wárne,
aðalstjórn alþjóðasambandsins,
og J. H. van Venn, en hann er
framkvæmdastjóri Alþjóðasam-
Karólína Sveinsdóttir afhendir konu Colston E. Warnes blóm-
vönd frá Neytendasamtökunum í afgreiðslu Loftleiða á Reykja-
víkurflugvelii í gærmorgun. Til hægri er formaður íslenzku
Neytendasamtakanna, Sveinn Ásgeirsson, hagfræðin|ur, og for-
maður Bandarisku neytendasamtakana, Colston E. Warne, sem
jafnframt er forseti Alþjóðsabands neytendasamtaka.