Morgunblaðið - 17.08.1966, Qupperneq 13

Miðvfkudagur 17. ágúst 1966
MORCU NBLAÐIÐ
13
Jónas Pétursson alþm.:
„Rómantík og illgresi"
við bændur: að nota mikinn á-
burð og þá jafnan miðað við
N-áburð og að bera á milli slátta.
Það er kominn tími til að
stinga alvarlega við fótum í á-
burðarmagninu og gera sér ekki
leik að því að glata fjármunum
með köfnunarefnisgjöf milli
slátta.“
Mér þótti sérstakur fengur að
þeim tilraunaniðurstöðum er
þarna birtust og ályktunum sem
þar eru dregnar. Þær féllu svo
vel við mína búskaparreynslu.
Hvað eru rannsóknir og til-
raunir? 1 stuttu máli: Þær eru
leit. Leit að svörum við spurn-
ingum sem mikilvægt er eða
nauðsynlegt að vita svör við. En
leitinni þarf að haga af skynsemi
styðjast við líkur, styðjast við
þegar fengna reynzlu. Vísindi
er reynzla. Samsafn af reynzlu
kynslóða sem felld er í fastar
skorður með tölvísi. Hið svo-
kallaða brjóstvit hefir byggt upp
öll vísindn heimsins.
Grein mín í Frey birtist í maí
1965 fyrir meira en ári. Hinn
1. júlí s. 1. var tekinn upp. í
Morgunblaðinu stuttur kafli úr
téðri grein. Þá var Agnari Guð
nasyni nóg boðið. En í fagblaði
landbúnaðarins var ekki ástæða
að gera greinina að umtalsefni.
„Það væri ekki óeðlilegt að
fyrrverandi tilraunastjóri reyndi
að geta sér grein fyrir hvað er
illgresi“ segir Agnar Guðnason.
Og svo fer hann að fræða. Hveiti
°g bygg getur verið illgresi segir
Agnar. Hvaða íslenzkur rækt-
unarmaður hefir af því að segja?
Og svo segir Agnar: „bláberja-
lyng er versta illgresið í beitar-
löndum". Hefir hann beitt fé að
vetri á lynggróið land t. d. í
krafstursjörð? Hvernig stóð á
því að er við bræður beittum
ánum í bláberjarpartinn á Hrana
stöðum vetur einn í krafstursjörð
þar sem þær belgfylltu sig að
bláberin næstum hurfu úr land
inu næsta sumar?
Hvað er Agnar að fjasa um
það, sem hann veit ekkert um?
Okkur skiftir máli það sem
snertir íslenzkan búskap, ekki
illgresisbarátta bænda erlendis
Þar er Agnar vafalaust lærður.
Hið eina illgresi, sem skiftir
teljandi máli hér í búskap, er
haugarfinn. Hann veldur stór-
felldu tjóni árlega. Hann var
aldrei svo teljandi væri í gömlu
túnunum. Hann átti því aldrei
þátt í hollustu töðunnar af gömlu
túnunum. Hann er ef svo mætti
segja menningarkvilli, fylgir
landbrotinum, ræktun á opnu
landi. Ég hef ekki enn þá orðið
þess var að eiturlyfjaáhugi
Agnars hefði orðið honum að
grandi svo orð sé á gerandi.
„Rómantíkin lengi lifi“ segir
Agnar. Hvað á hann við? A
hann við það er ég vitna í forna
búskaparreynzlu? Myndi ekki
öllum ráðunautum holt að gera
ekki gys að þeim arfi, sem
gengið hefir frá kynslóð til
kynslóðar, þekkingu íslenzka
bóndans, sem aflað hefir verið
í samskiptum hans við túnið,
úthagann, búféð og mislynda
veðráttu?
Jónas Pétursson

;##
„Siglufiarðarleið
nýja fólksflutningabifreið
Agnar Guðnason ráðunautur
hjá Búnaðarfélagi íslands ritar
greinarkorn með ofanskráðri
fyrirsögn í 164. tbl. Morgunblaðs
ins, 22. júlí s.l. Greinin hefst með
þesum kafla: „Loksins er stefn
an mótuð í ræktunarmálum okk
ar hér á landi. Það á að rækta
illgresi í stað túngrasa. Jónas
Pétursson alþingismaður, fyrr-
verandi tilraunarstj. í grasrækt
og núverandi formaður Rann-
sóknarstofnunar landbúnaðarins
skrifaði á síðastliðnu ári greinar
korn í Frey um fóðurgildi tún-
fífils og annara tvíkimblaða
jurta, jafnframt kvartaði hann
yfir ráðunautum sem ferðuðust
um landið og sprautuðu eitri á
þessar dásamlegu jurtir. Róman
tíkin lengi lifii, en fer hún ekki
út í öfgar þegar fyrrverandi til-
raunarstjóri fer að halda upp á
arfa aðeins af því að hann ber
blóm?“
Eg tel nauðsynlegt að endur-
prenta hér greinarkorn mitt er
birtist í 8—9. tbl. Freys 1965, til
þess að þeir lesendur sem áhuga
hafa á þessum málum, geti dæmt
um hvernig ráðunauturinn,
Agnar Guðnason túlkar mál.
Greinarkorn mitt í Frey heitir
Athyglisverður fróðleikur og á-
lyktanir og er þannig:
„Fyrir skömmu fékk ég send-
ingu frá Bændaskólanum á
Hvanneyri. Voru það 4 smárit,
tilraunaniðurstöður um áburð og
fóðrun. Mér þótti vænt um send
ingu þessa, og las ritin af kost-
gæfni. Einkum er það eitt þeirra
sem ég vil víkja að: Steinefni
í fóðri búfjár. III. kaflinn nefn-
ist.Fróðleikur og ályktanir. Er
kafli þessi hin mesta gersemi.
Hér verður þó fátt eitt rakið.
Þar segir (á bls. 11—12):
„Beinaveikin af völdum kalsi-
um og fosfórsskorts er af mörg-
um talin algeng, en í rauninni er
mjög erfitt að gera sér grein
fyrir orsökum slíks sjúkleika.
Það eru svo margir þættir í fóðr
inu, sem vinna með eða móti
öðrum,“ o. s. frv.
Síðar: „Helztu atriðin sem
hafa áhrif á kalsíum og fosfór-
magn í heyi eru þessi:
1. Því meiri kjarni sem borinn
er á, Því minna verður kalsíum
magn uppskerunnar.... Ekki er
ennþá fyllilega ljóst, hvort kalsí
um í grasi muni fara minnkandi
frá ári til árs, þar sem er borinn
á Kjarni.
2. Háliðagras og vallarfoxgras
eru fosfór- og kalsíumsnauðari
en önryar túngrös.
3. Samkvæmt norskum tilraun
um og athugunum héðan frá
Hvanneyri eru blöð grasa kalsí-
um auðugri en stönglarnir.
Hér vil ég skjóta að þeirri
athugasemd, að ein ástæðan fyrir
yfirburðum vallarfoxgrassins til
fóðurs og beitar, umfram há-
liðagrasið sem engum fær dulist
er fóðrar á heyi með opin skiln-
ingarvit, — er sú, hve blaðvöxtur
varir miklu lengur hjá vallafox-
grasi — hve seint það skríður.
En margt fleirra kemur þar vafa
laust til og flest af því er vafa-
laust enn grasbítunum sjálfum
bezt ljóst.
Kalsíum í blóðplasma (blóði)
í kvígum var rannsakað á 6
bæjum í Borgarfirði.
Um þetta segir:
„Lítill munur var á þessu eftir
bæjum, en þó virtist blóð grip-
ana á einum bænum vera kal-
síumauðugra en á hinum. Á bæ
þessum er lítið notað af tilbún-
um áburði og lítið um nýrækt,
hinsvegar er þar gefið talsvert
úthey.“
Kafli er þarna um kalium og
natríum. Bendir margt til, að ó-
sjaldan sé natríumskortur í grasi
og heyfóðri. Á bls. 16 segir meðal
annars:
„Það sem natríumákvarðanir
á Hvanneyri hafa leitt í ljós, er
þetta: (óprentaðar niðurstöður):
Kalíáburður stórminkar natrí-
ummagn jurtanna."
Magníum er eitt þeirra stein-
efna sem athygli er gefin í vax
andi mæli. Graskrampi er sjúk-
dómur sem ágerist í búfé. Magn
íum getur læknað hann og
hindrar hann.“ Á bls. 18 segir
m. a.: „Þó er vitað um tvö atriði
sem hafa áhrif á nýtingu þessa
steinefnis: (þ. e. magníums):
„1. Eftir því sem, fóðrið er kal-
íumauðugra, því minna sogast
upp af magníum....
2. Eftir því sem fóðrið er eggja
hvítuauðugra, því verr notast
magníum fóðursins. Á bls. 19
stendur þetta:
„Þess má geta að fíflar reynd
ust mjög magníumauðugir. Eng-
lendingar vita þetta og eru farnir
að sá fíflum, sem fóðurjurt.
Hér höfum við ráðunauta sem
prédika eiturlyfjanotkun gegn 111
gresi, m. a. til aðdrepa fífla i tún
um.
Jónas Pétursson
Flestir íslenzkir bændur vita,
að taðan af gömlu túnunum,
með óbreyttum gróðri, er eitt
hið bezta heyfóður sem fæst. Ég
hefi fyrir löngu gert mér grein
fyrir að áratuga og aldaræktun
með búfjárburði var þar önnur
meginástæðan. Hin var fjölgresið
m. a. „illgresið," eins og fíflar
arfategundir allskonar o. s. frv.
Mér eru t. d. minnistæð fnjósk
dælsku túnin fyrir 30—40 árum
— gul af fíflum og sóleyjum
eftir sólstöðurnar, — sú taða var
viðurkennd að ágætum.
Ég vil enn minna á það sem
sagt er um háliðagrasið að það
sé kalsíumsnauðara en önnur
grös enda hefur mín búmanns-
reynsla löngu kennt mér að ég
vil helzt ekki sjá það til fóðurs.
í ritinu um „Áhrif kalks, kalk
saltspéturs og Kjarna á efna-
magn og sprettu grasa“ er tafla
á bls. 95 um gróðurathuganir á
kölkuðu og ókölkuðu landi.
Þar sem ekkert kalk var borið
á, þakti háliðagrasið 29% gras-
svarðarins, 'en t. d. túnvingull
aðeins 16%. Eftir kölkun snerist
þetta við þannig að háliðagrasið
þakti þá ca. 18% en túnvingull-
inn 26—28%. Og svo að lokum
athyglisverðar uppskerutölur
eftir 50 kg. N á ha. og 100 kg.
N á ha. Meðaltal 5 ára, bls. 90:
eftir 50 kg. N 67 hestar á ha. og
100 kg. N 75 hestar af ha. Neðst
á bls. 90 segir:
„Það er 99% öryggi fyrir því
að 100 kg. af köfnunarefni gefa
meiri uppskeru en 50 kg. Þó er
þessi munur furðulega lítill og
er það sama sagan og í tilraun
nr. 26—61, þar sem munurinn á
100 kg. og 150 kg. köfnunar-
efnis á ha. var aðeins 5,8 hkg.
ha. af heyi.... “
Ennfremur:“ f báðum tilraun
unum var lítill eða einginn upp-
skeruauki af því að skipta köfn
unarefnisskammtinum þannig að
nokkur hluti hans væri borinn
á milli slátta.“
Ég vek sérstaklega athygli á
þessum atriðum af því að á
hvorutveggja hefir verið hamrað
Siglufirði. — S.K.
NÝLEGA kom hingað til Siglu-
fjarðar ein glæsilegasta og þægi-
legasta fólksflutningabifreið
landsins. Bifreiðin er af Merze-
des Benz-gerð og getur flutt
um 60—70 farþega, þegar far-
kosturinn er fullsetinn. Er bifreið
in eign sérleyfisfyrirtækisins
„Siglufjarðarleið“ og munu þeir
nota vagninn á leiðinni Reykja-
vík—Siglufjörður. Fyrstu ferð
sína fór vagninn þó ekki til
Reykjavíkur, heldur á bindindis-
mót í Vaglaskógi um verzlunar-
mannahelgina. Hópferð þessi var
farin á vegum bindindisfélagsins
Hrönn á Siglufirði og var Júlíus
Júlíusson fararstjóri. Mátti segja
það vel til fallið að þessi hópur
ungs reglufólks vígði þennan
glæsilega vagn.
Mér gafst tækifæri til að skoða
vagninn stuttu áður en hann hélt
af stað með unglingana, og spurði
um leið bifreiðarstjórann, Sigurð
Björnsson, margra spurninga um
kosti vagnsins. Sagði hann m.a.
að vagninn, hingað kominn, kost
aði um 1,7 milljónir króna og
tæki hann 60—70 farþega, og
gerður fyrir hægri akstur, og
mun vera fyrsta bifreiðin sem
fær skráningu upp á slíkt, en þó
með þeim fyrirvara að ætíð
skuli vagninn stöðvaður á hægri
vegakanti til að hleypa farþeg-
um út og inn.
Þá er í vagninum eitt fullkomn
asta hita- og loftræstingarkerfi
sem fyrirfinnst í bifreið hérlend-
is, og minnir helzt á að maður
sé í flugvél. Sjálfvirk olíumið-
stöð er í vagninum, sem hitar
upp, jafnt kælivatn bifreiðarinn
ar og hitakerfi hennar í heild.
Undan hverju sæti kemur heitur
blástur á fætur fariþeganna, ef
vill, en fyrir ofan höfuð þeirra
eru tvær túður, og geta farþeg-
ar valið um, hvort þeir vilja heit
an eða kaldan loftstraum, og er
það ekki hvað sízt þægilegt fyrir
bílveika farþega.
Annars get ég varla ímyndað
mér að nokkur geti orðið veikur
i þessari bifreið, en það stafar af
hinum fullkomna fjaðraútbúnaði
hennar. Vagninn sjálfur, eða
karfa hans, hvílir á einskonar
loftpúðum, sem heldur vagninum
mjög stöðugum á-veginum þrátt
fyrir holur, eða krappar beyjur.
Mjög gott farangursrými er í
vagninum, eða um 12 rúmm., en
venjulega hefur farangursrými í
Embættisveiting-
nr læhnn
og presta
LÖGBIRTINGABLAÐIÐ tilkynn
ir nokkrar veitingar prestsemb-
ætta og læknisembætta.
Sr. Sigfús Jón Árnason hefur
verið skipaður sóknarprestur í
Miklabæjarprestakalli í Skaga-
fjarðarsýslu frá 1. júlí. Sr. Bolli
áætlunarvögnum ekki verið
nema 4—6 rúmm.
„Siglufjarðarleið" hefur um
langan tíma þjónað fanþegum, frá
og til Siglufjarðar með prýði, en
þessi vagn mun marka tímamót
í ferðalögum landleiðina til og
frá Siglufirði og með tilkomu
og opnun Strákavegar, norðan
Siglufjárðar, munu væntanlega
haldast fastar áætlunarferðir
landleiðina, þangað sw þörf ger
ist. Nú sem stendur á „Siglufjarð
arleið" 7 fólksflutningabifreiðir,
eina er tekur 60—70 fanþega, 2
er taka 33 farþega, 2 er taka
37 farþega og 1 er tekur 41
fanþega.
Daglegar ferðir eru milli Akur
eyrar og Siglufjarðar um Varma
hlíð með Siglufjarðarleið, og
tvisvar í viku mun nýi vagninn
ganga milli Reykjavíkur og
Siglufjarðar.
Gústavsson skipaður sóknarprest
ur í Laufásprestakalli í S-Þing-
eyjarprófastsd. frá 1. júlí. Sr.Fáli
Þorleifssyni að Skinnastað hef-
ur verið veitt lausn frá embætti
frá 1. septemiber.
í héraðslæknisembætti í Ála-
fosshéraði hefur verið skipaður
Friðrik Sveinsson, læknir, frá
1. júlí að telja. Og setning Braga
Guðmundssonar, héraðslæknis í
Þingeyrarhéraði hefur verið
framlengd til 30 júní 1967.