Morgunblaðið - 08.09.1966, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 8 sept. 1966
MORGUNBLAÐIÐ
3
íslenzkan rifjaðist
ótrúiega fljótt upp,
— sctgir John Sigvaldason,
sendiherra SKanada, sem nú
*
er sfaddur á Islandi
SENBIHERRA Kanada á íslandi
með aðsetri í Oslo, John P. Sig- 1
valdason, er staddur á íslandi.
Hann hefur ferðazt um Vestfirði
og Snœfellsnes í viku og veitt
lax, en rekur erindi sín í Reykja-
vík þessa viku. Fréttamaður
Mbl. hitti sendiherrann snöggv-
ast að máli í gær. Hann er, sem
kunnugt er, af íslenzkum ættum,
og fór samtalið fram á íslenzku,
sem hann talar prýðisvel.
— Þegar ég fyrst kom til ís-
lands fyrir 2% ári, gat ég lítið
talað í íslenzku, sagði sendiherr-
ann. Ég er fæddur í Kanada.
Foreldrar mínir voru Þingeying-
ar. Þau komu ung til Kanada,
hittust þar og giftust, og töluðu
því alltaf íslenzku á heimilinu.
En ég fór 17 ára að heiman og
hefi síðan búið hjá enskumælandi
fólki og það voru liðin 40 ár án
þess að ég talaði íslenzku að
heitið gæti. Ég kom aðeins einu
sinni hingað, var hér 10 daga á
stríðsárunum. En íslenzkan rifj-
aðist ótrúlega fljótt upp fyrir
mér. Ég les íslenzku blöðin og
íslenzkar bækur og skýrslur á
íslenzku. Við sendiráðsfólk reyn-
um að hafa þekkingu á landj því,
sem við erum í. Og í Oslo hefi
ég engan, sem kann íslenzku, svo
ég les allt sjálfur. Það kom mér
lika vel að svo létt reyndist að
rifja upp íslenzkuna, því að ég
1 þurfti líka að læra norsku.
John P. Sigvaldason var sendi-
herra í Indónesíu í 3 ár áður en
hann kom til íslands og hefur
gegnt störfum í kanadísku utan-
ríkisþjónustunni í Pakistan og
Bretlandi og sem eftirlitsmaður
með sendiráðum erlendis. Hann
kvað mjög skemmtilegt að dvelja
í Austurlöndum. — Þar er svo
mikið um að vera og þróunin er
svo ör. Þetta fólk drífur sig svo
upp. Það er mest áberandi í
Afríku og Asíulöndunum. Það
fólk er á hraðri uppleið og er
ekki síður fært en aðrir jarðar-
búar.
Talið berst að heimssýningunni
miklu, sem Kanadamenn efna til
á næsta ári. Fyrir utan heims-
sýninguna, sem við leggjum kapp
á að hafa sem bezta, verður mik-
ið að sjá í Kanada, og ég vona
að sem flestir íslendingar leggi
þangað leið sína, segir sendi-
herrann. Verður 100 ára afmæli
Kanada haldið hátíðlegt og hver
smábær í öllu landinu ætlar að
fagna afmælinu á einhvern hátt
og er að búa sig undir að sýna
hvaða árangur hefur náðst með
100 ára byggð. Einkum verður
mikið um hátíðahöld um land
allt kringum afmælisdaginn 1.
júlí, en þann dag árið 1867 bund-
FERflA
TRYGSMR
SJOUATRYGGT
ER UEL TRYGGT
SÍM111700
sjomnmxnennaAE isunoshf
nú í næsta mánuði munu búa.
20 millj. manns í Kanada. Fyrstu
landnemarnir voru Frakkar, síð- ]
an komu írar, Englendingar
o. s. frv. Og nú má segja laus-
lega, að þessar 20 millj. skiptist
þannig, að % þeirra sé fólk frá
Frakklandi, Vá séu Engilsaxar og
Vs fólk frá öllum öðrum löndum
heims. Við höfum fengið land-
nema hvaðanæva að. Við leggjum
enn áherzlu á að fá gott fólk og
margir koma á hverju ári. Ekki
kemur margt frá Norðurlöndum
nú, því þau þurfa á sínu fólki
að halda.
— Það e.ru mikil samskipti
milli Vestur-íslendinga og ís-
John P. Sigvaldason,
sendiherra Kanada.
ust fyrstu fylkin samtökum. Síð-
an bættust fleiri í hópinn. Og
lendinga hér heima, sagði sendi-
herrann að lokum, og fólk af ís-
lenzkum ættum í Kanada ferðast
mikið til íslands. Þó þetta sé
önnur eða þriðja kynslóð íslend-
inga og tali ekki íslenzku, hafa
þeir mikinn áhuga á að sjá ís-
land, kynnast íslandi og þekkja
ísland. Þeir vita að íslendingar
hafa gefið veröldinni svo mikið
í fornbókmenntum sínum. Það
er ekki bara eins og hvert annað
land. Það er alveg sérstakt land.
Hlaut vegieg verð-
laun fyrir sellóleik
Hafliði M. Hallgrímsson lýkur námi
í London
1 júlímanuði sl. lauk Haf-
liði M. Hallgrímsson frá Ak-
ureyri burtfararpróf í cello-
leik frá Royal Academy of
Music í London. Fór prófið
fram í hátíðasal skólans að
viðstöddum áheyrendum og
þriggja manna dómnefnd.
Lék Hafliði það ásamt Ann-
Martin píanóieikara verk eft
ir Bach, Vivaldi, Haydn,
Max Bruch og Zoldan Kod-
aly.
Skömmu síðar fóru -fram
skólaslit við virðulega at-
höfn. Verndari skólans her-
togaynjan af Gloucester af-
henti þar prófskírteini og
verðlaun. Auk prófskírteinis-
ins hlaut Hafliði vegleg pen-
ingaverðlaun úr sjóði Mad-
ame Suggia, en hún var fræg
ur celloleikari og eiginkona
hins heimsfræga celloleikara
Pablo Casals.
Áður mun aðeins einn ís-
lenzkur hljóðfæraleikari hafa
tekið lokapróf frá Royal
Academy of Music, Þórunn
Jóhannsdóttir, píanóleikari,
en þess má geta, að hún og
Hafliði eru þremenningar.
Nokkru áður en próf þetta
fór fram, tók Hafliði þátt
Royal Academy of Music og
í keppnj selloleikara við
hlaut hann þar 2. verðlaun.
Áður en Hafliði hóf nóm
við Royal Acádemy of Music,
Hafliði M. Hallgrímsson
hafði hann lokið prófi frá
Tónlistarskólanum í Reykja-
vík og ennfremur stundað
nám á Ítalíu hjá Enrico
Mainardi, frægasta celloleik-
ara ítala. Hann mun verða
áfftm við tónlistarnám í
London, en væntanlega koma
fram á kammertónleikum
Sinfóniuhljómsveitarinnar á
næsta starfsári hennar.
Mannlaus bifreið
rennur á lcenu
með börn
SÍÐDEGIS í gær vildi það óhapp
til að mannlaus bifreið, sem var
í gangi, rann af stað og lenti á
konu, sem var á gangi með
barnavagn og letddi dóttur sina
litla. Mun teipan hafa fótbrotn-
að ,en konan skrámaðist nokk-
uð. Barnið í vagninum slapp ó-
meitt.
Bifreiðin stóð utan við ytri
vegkant austan benzínafgreiðslu
BP við gatnamót Nóatúns og
Laugavegs. Konar kom gangandi
með barnavagninn og dóttur
sína austan Langaveginn. Hún
vár komin á móts við bílinn er
hann rann af stað fram af upp-
hækkun, sem þarna er vegna
viðgerðar, skipti engum togum
að framendi bílsins lenti á kon-
unni með börn sin. Valt barna-
vagninn um, en svo vel var bú-
ið um barnið að það sakaði ekki.
Konan og börnin voru þegar
flutt á Slvsavarðstofuna og þar
búið um r.ár þeirra, en stúlkan
litla lögð inn í sjúkrahús.
Bifreiðin rann áfram á annan
bíl, sem kom aðvifandi og stanz
aði á honum. Urðu skemmdir
nokkrar á báðum bílunum.
STAKSTTIMAR
Tal og tjáning
Séra Sigurður Einarsson skáld
í Holti er ógjarnan myrkur í
máli, þegar hann ræðir um
menn og málefni. Svo er einnig
í mjög eftirtektarverðri grein,
sem hann skrifaði í 2. hefti tíma
ritsins Eimreiðin í fyrra um
íslenzka tungu. 1 þessari grein**
ir hann hispurslaust þær hætt- -
sem nefnist Tal og tjáning, ræð-
ur, sem steðja að íslenzkri tungu
og íslenzkri hugsun. Þar kemst
hann m.a. svo að orði:
„Það steðja að tungunni, eins
og við mælum hana nú, ýmsar
hættur, ég á hér hreinlega við,
eins og við mælum þegar við
tölum um daginn og veginn —
tólum um viðskipti okkar marg-
visleg og hversdagslega atburði
— framburðarhættur og hættur
um talvenjur. Þessi ótímgan ein
kennist af linku, atfylgisleysi.
Það er eins og við nennum ekki
lengur að hafa fyrir því að skila
orðunum afsláttarlaust úr
munni. Þetta lýsir sér í lin-
mælum alls konar, styttingum
orða, hálfdrafandi flausturs- ••
mæli í lágtón, úrfellingu orða
og setningarhluta, sem rétt
hugsun og eðli málsins krefur.
í stað þess er sloppið með að
gefa í skyn, hvað við er átt,
með bjálfalegum stöðluðum
táknum, eins og t.d. Sko þú
veizt. Þú veizt ha? Þessi linka
er í sumum tilvikum svo áber-
andi, að úr verður hrein afbök-
un orðanna, skræming .bögu-
mæli. Samfara þessari uppdrátt-
ársýki eru svo ýmsir mjög áber-
andi fylgikvillar. Orðfæð, brjóst
umkennanlegur vanmáttur þess
að raða orðunum saman, svo að
þau tjái skýra hugsun og aigert
getuleysi þess að gefa máli sinu
persónulegt yfirbragð og snið.
Það er sjálfsagt vinnandi veg-
ur að finna orsakir þessa, bæði
þjóðfélagslegar og sálrænar, þó
að þess skuli ekki freistað liér,
enda er ég ekki maður til þess
að gera slíka rannsókn — og
hefi ekki ástæður til þess. En
eitt vil ég taka mjög skýrt fram: .
Við skulum fyrir alla muni ekki
fara að kenna þetta erlendum
áhrifum. Svo mikið veit ég, að
þetta er að mjög verulegu leyti
heimafengið volæði og engan
veginn staðbundið í bæjunum,
kauptúnunum og þorpunum.
Sveitirnar — að minnsta kosti
sumar hverjar — eiga því mið-
ur alldrjúgan skerf í þeirri fram
leiðslu. Og halda í fáráðlings-
hætti heimalningsins að þctia
sé eitthvað fínt.
Iðkun máls er
þjálfun vits
Hvernig ég leyfi mér að halda
þessu fram? Um það kynni nú
einhver að vilja krefja mig
svars. Og það er algerlega rétt- a
mæt krafa. Þar til er þessu að
gegna: —
Ég hefi nú í nærri þrjátíu og
fimm ár verið prófdómari í móð-
urmáli í framhaldsskólum; í
gagnfræðaskólum og héraðs-
skólum um margra ára skeið,
en þar að auki haft náin kynni
af málfari barna í barnaskól-
um og allt upp í háskólastú-
denta. Ennfremur hefi ég ferð-
'azt mikið um landið og átt við-
ræður við fjölda manna af
ýmsum stéttum, mér liggur við
aö segja öllum stéttum. Ég hefi
á þessu timabili farið yfir þús-
undir úrlausna, ritgerðir, staf-
setningarstíla og málfræðiúr-
lausnir og á injög athyglisverð
sýnishorn af öllu þessu frá öllu '
timabilínu. Og ég lilusta talsvert
á útvaip, þegar ég má vera að
— einkum til þess að heyra,
hvernig menn tala. Af þessu
leyfi ég mér að álykta, að ég
hafi allglögga hugmynd um,
hvernig menn mæla á íslenzka
tungu og hvaða stefnu talvenj-
ur manna og framsögn málsins
hafa tekið á þessum áratugum
og vnðast vera að talra