Morgunblaðið - 08.09.1966, Blaðsíða 17

Fimmtudagur 8. sept. 19ð§
MORCUNBLAÐIÐ
17
Hundgá og aust-
rænn húsbándi
eftir Freystein Þorbergsson
Þessa mynd munu margir kannast við. Austur-þýzkir piltar
ráðast með steinkasti gegn so vézkum skriðdrekum.
Maður í búri
NÝLEGA var hér á ferð erlend-
ur rithöfundur, sem hafði fram-
fð þá höfuðsynd, að gagnrýna
stjórnarvöld lands síns. Maður
þessi var af ættlandi, sem mjög
er hjartfólgið sumum íslending-
um, en þó hafði hann orðið fyrir
hnútkasti landa sinna. Hlaut
hann litlar þakkir fyrir skrif sín,
sem gerð voru til að bæta mann-
legt samfélag, svo sem venja er
um gagnrýni rithöfunda.
Auk hnútanna, sem áður get-
ur, hafði maðurinn fengið aðra
bita frá yfirvöldum sinum, ó-
keypis vist á geðveikrahæli. Var
það einróma álit hlutaðeigandi,
að enginn vafi léki á andlegri
'heilbrigði hans, svo ekki þótti
rétt að hafa hann utan veggja
slíkrar stofnunar. Að lokum,
jþegar rithöfundinum var ekki
iengur haldi'ð í búri sökum and-
mæla siðmenntaðs heims, og
gömul fljótvirk ráð til að þagga
niður í honum þóttu ekki heppi-
leg, var hann sviptur heimkomu-
rétti í útlegð, borgararétti lands
síns. >etta síðasta var að sjálf-
sögðu mannúðlegt. Maðurinn
dæi þá ekki úr hungri. Engin
stofnun fannst í heimalandi hans,
eem látið gæti slíkan mann hafa
fé sér til framfærzlu.
Kerfismenn
Einmitt þegar rithöfundurinn
▼ar staddur á íslandi, voru hér
aðrir Austmenn, valdir með til-
iiti til orðs og æðis. Raunar héldi
enginn þeirra stöðu sinni, nema
vera tryggur kerfismaður, eða
kerfishundur, ef lesandinn vill
fremur nota það orð um þá
hundtryggu, sem gelta á það fyr-
ir kerfið, sem sigað er á hverju
einni og fá að launum feitu bit-
•na, þegar aðrir verða að láta
eér nægja hnútur.
Kerfismenn þessir, sem raun-
•r geta verið mætir menn að
ýmsu leyti, urðu hér fyrir undr-
um og stórmerkjum. Slík verald
•rgæði höfðu þeir áður ei aug-
um litið:
Falleg borg, vel byggð hús,
glæsilega bíla í undursam-
legri mergð. Vel klætt fólk,
glaðlegt fólk, frjálslegt fólk í
frjálsu landi. Nógar vörur,
vandaðar vörur, góðar vörur
í miklu úrvali. Ferðafrelsi,
prentfrelsi, talfrelsi við ná-
ungann.
Enginn sér þetta í skírara
Ijósi en þeir, sem vanir eru
hinu gagnstæða:
Dauflegri borg, lélegum hús
um, fáum bílum og ljótum.
Luralegt fólk, nöldrándi fólk,
ófrjálsu fólki í hrjáðu landi.
Ónógum vörum, lélegum vör-
um, slæmum vörum í litlu úr-
vali. Perðahöftum, ritskoðun,
njósnum um tal manna.
Rétt þegar kerfismenn sett-
ust að kræsingum í undraland-
inu, misstu þeir matarlystina.
>eir fengu að heyra útdrátt af
ummælum rithöfundarins, sem
prentuð hpfðu verið. Slík firn og
•kelfing. Ummæli hans prentuð!
Mannsins, sem talaði opinskátt
um stjórnarvöld þau, sem stjórn-
uðu landinu með ljótu bílunum,
ófrjálsa fólklnu, lélegu vörunum
og njósnunum. Þa'ð lá við að
flökurleika setti að kerfismönn-
um. Lélegar borðræður það. >eir
lýstu manninn geðveikan sam-
kvæmt forskriftinni. Gott gelt
það! Og kvörtuðu sáran undan
prentfrelsi á íslandi.
Hundgá
Svo hátt ber orðið gelt kerfis-
manna i landi voru, að þess
munu vart dæmi með öðrum lýð-
ræðisþjóðum. Stefnir í þá átt, að
kerfismenn einoki stofnun þá,
er Ríkisútvarp nefnist, hvað er-
lendar fréttir varðar. Af þeim
fjölda frétta sem berast, velja
þeir tfðum þær ómerkilegustu,
ef þær eru gott gelt fyrir kerfið
og afbaka jafnvel sumt. Játa
ber, að aðstaða útvarpsstjórnar
til hlutleysis er erfið. Hneyksii
og misfellur í hinum frjálsa
heimi teljast til undantekninga
og fréttamatar. Eru því básúnuð
út um heim. Samsvarandi fyrir-
bæri í ólíkum myndum eru dag-
ægt brauð í heimi kommúnism-
ans, en þar þögguð niður sem
fastast. Útvarpsstjórn er þó ekki
starfi sínu vaxin, nema hér verði
breyting á til batnaðar.
Hámarki nær gelt kerfismanna
í dagblaði því, sem Þjóðvilji
nefnist, en kemur fram sem ill-
vilji í mörgum málefnum, enda
stjórnað af kommúnistum. Er
illt til að vita, að slikir menn
skuli hafa flest völd i flokki
þeim, er Alþýðubandalag nefn-
ist, og gæti veríð þarfur flokkur,
ef hann léti loks til leiðast að
kasta út dreggjum kerfismanna,
svo þeir mættu einangrast, en
gengju ekki áfram sem úlfar í
sauðagærum.
Svo lágt skríða kerfismenn
Þjóðviljans, að þegar höfundur
þessarar greinar gat ekki lengur
orða bundizt um véfengda kúg-
un alþýðunnar í höfuðlandi kerf-
isins, kúgun, sem á sér vart sinn
líka í heiminum, þótt víða sé al-
þýðan kúguð, þá þurftu mehn
þessir, sem telja sig bera hag
aliþýðu fyrir brjósti, að ráðast
með níði og útúrsnúningum á
þennan málssvara alþýðunnar —
sovézkrar alþýðu. Ef alþýðu-
sinni, sem af eigin raun þekkir
langan vinnudag og lágt kaup,
og samúð hefir með verkalýð
allra landa, er svo óforsjáll að
lýsa fyrst yfir samstöðu með
sovézkum verkalýð, áður en
hann kemur að þeim íslenzka,
þá á hann vísan óhróður og níð
frá þeim öfuguggum, sem virða
og tigna sovézka kúgara, stjórn-
arvöld þau sem opinbert hafa
fjöldamorð á samvizku, en út-
húða íslenzkum stjórnarvöldum,
sem stjórna að vísu misjafnlega,
en hafa ekki morð á samvizk-
unni.
Framkoma sú, er að ofan
greinir, er undarleg, en þó er
hún aðeins vanaviðbragð, ósjálf-
rátt gelt hundsins í Austurkoti
að manninum, sem reynir að
þræða hinn grýtta veg sannleik-
ans, sem að þessu sinni sneiðir
að hugmyndafjallinu Austri.
Hefði maðurinn haldið hinn
beina og breiða veg lyginnar, er
líklegt að hundurinn hefði sofið
á verðinum.
Sá breiði vegur lyginnar, sem
að og frá Austri liggur, er
áróður Sovétmanna og undir-
lægja þeirra. Er það efni bóka,
blaða, tímarita, útvarps, sjón-
varps, kvikmynda og ýmis
selluáróður, sem kveður á um
sæluríki í austri. Áróður komm-
únista er feikilegur að magni,
ofstæki og fundvísi. Eru þeir
meistarar í faginu síðan Adolf
Hitler leið, en hann var jafnoki
þeirra. Verður síðar vísað í bók
Hitlers, Mein kampf, því til
sönnunar.
Þar sem allt veldi kommúnis-
mans hvílir að miklu leyti á
áróðri — stöðugum áróðri, mun
ég nú taka það efni til nokkurar
meðferðar. Og ræði þá fyrst um
Sovétríkin sjálf.
Kerfið.
Árið 1958 voru íbúar Sovét-
ríkjanna taldir rúmlega tvö
hundruð milljónir manna, en
flokksbundnir meðlimir komm-
únistaflokksins voru þá aðeins
um átta milljónir. Eru þá ung-
kommúnistar og aðrir reynslu-
kommúnistar ekki taldir með.
Fullgildir kommúnistar voru því
aðeins fjórir af hundraði íbúa
og mun það hlutfall einnig láta
nærri í dag. Af þessum fjórum
er talið að þrír séu hagsmuna-
kommúnistar, það er menn, sem
trúa ekki á hugsjónina, en kjósa
að notfæra sér hana til þess að
ná forréttindaaðstöðu. Þar sem
aginn og eftirlitið í flokknum
er sem reiddur risavöndur,
kemur þetta ekki að sök. Starfs-
hæfni meðlima er góð.
Hlutverk meðlima kommún-
istaflokksins er að halda þjóð-
inni í járngreipum valdhafanna
— höfuðpauranna í flokknum,
hvort sem um er að ræða einn
einvald, eins og á tímum Stai-
íns, eða meira dreift vald á
fáar hendur eins og ástandið er
í dag. Þetta gera þeir með stjórn
á her, lögreglu og menntastétt,
eins og sagði í grein minni
Austur og Vestur, en hvernig
fer sú stjórn fram?
Stjórn kommúnistaflokksins á
áhrifastéttum þjóðfélagsins fer
fram með áróðri. Áróðri og
njósnum. Enginn verður með-
limur kommúnistaflokksins fyrr
en eftir langan reynslutíma, nema
hafa vissa kunnáttu, hæfni og
eiginleika. Þessar átta mil’jónir
meðlima kommúnistaflokksins
eru njósnarar. Það er aðals-
merkið, sem þeir bera í huga
Freysteinn Þorbergsson.
almennings. En auk þess eru
þeir allir áróðursmeistarar í
meira eða minna mæli. Á flokks-
fundum eru þeir skyldaðir til að
leggja út af dægurmálum í
anda flokksins til skiptis. Endur
segja grein í Pravda eða ísvest-
ía og koma með eitthvað frá eig-
in brjósti. Sannleiksgildi frá-
sagnarinnar skiptir ekki máii,
ef ræðan er einungis góður
áróður og ekki of augljós lygi
þeim, sem ekki hafa nein gögn
í höndum. Þeir flokksmenn, sem
skara framúr í list Hitlers og
Göbbels, fá áhrifastöður við
stjórn útvarps, sjónvarps, dag-
blaða, tímarita og annarra áróð-
urstækja. Þeir, sem auk þessa
hæfileika hafa ýmsa aðra, hafa
líkur á að komast í stöður for-
stjóra verksmiðja og aðrar
áhrifastöður, en minni spá-
mennirnir í listinni verða að
gera sér að góðu minniháttar
áhrifastörf eða einungis eftirlit,
sem er sovézka orðalagið yfir
njósnir. Með minniháttar áhrifa-
störfum er átt við stöður verk-
stjóra, trúnaðarmanna flokksins
á fiskiskipum, skrifstofustörf af
hærri gráðu og fleira. Varast
ber þann misskilning, að ein-
ungis flokksmeðlimir komizt í
háar stöður. Margir þeir, sem
skara framúr í störfum, geta
unnið sig upp í hærri stöður. ef
þeir sýna flokknum ekki and-
stöðu. Flokkurinn er of fámenn-
ur til að hafa allar áhrifastöður
á hendi. Það kemur ekki að sök,
eftirlitið er víðtækt. Njósnarar
flokksins eru í hverju horni.
Sumir eru verkamenn, og ýmsir
fara laumulega með flokksskýr-
teini sitt.
Lærisveinar Hitlers.
Áróðursmeistararnir, sem sitja
sellufundi og stjórna fjölmiðlun-
artækjunum, gæta þess að hlýða
skipunum að ofan og hafa starf-
semi sína, áróðurinn, í lagi.
Leggja út af fréttum í anda
flokksins og búa til fréttir þegar
þurfa þykir. Þeir fylgja ákveðn-
um reglum, sem sumum má
fletta upp á í bók Hitlers, Mein
I Kampf, en aðrar eru ávöxtur
j langrar æfingar.
I Þær reglur sem mest stinga í
eyru erlends borgara, sem lært
j hefir rússnesku og býr við hinn
daglega áróður, eru einmitt
frumreglur Adolfs Hitlers, sem
hann setur fram í eftirfarandi
hugleiðingum í bók sinn Mein
Kampf:
Áróðurinn verður að verá ein-
faldur, hann verður að miðast
við hæfi hins heimskasta í hópn-
um. Hann má ekki fela í séi
flókið skoðanakerfi, sem kemur
mönnum í vanda að velja og
hafna. Jafnframt því, sem áróð-
urinn er einfaldur, verður hann
að vera einhliða. Og þar sem
fjöldinn er skilningssljór,
heimskur og gleyminn, verður
að endurtaka þessar einföldu
skoðanir ótalmörgum sinnum.
Hér ■skal því ekki á móti mælt,
að þótt Hitler sé þannig læri-
meistari kommúnista í áróðrin-
um, mun hann einnig að nokkru
hafa stuðzt við aðferðir þeir,'a
sjálfra. Nasizminn og kommún-
isminn eru bræðrastefnur í
mörgum greinum. Svo ofboðs-
leg ér endurtekningin, bar na-
skapurinn og blindan í innan-
landsáróðri kommúnista í Rúss-
landi, að ofanrituð orð Hitl.ers
um nauðsyn hins endurtekna,
og einhliða áróðurs, eru sem
gullin yfirskrift á meginhluta
hins feikilega áróðurs í Rúss-
landi nútímans.
Sviti milijóna.
Af öðrum reglum í innan-
landsáróðri Rússa má nefna
fjölbreytni til að halda athygli
þolandans vakandi, og ólíkar
tegundir af áróðri fyrir óskylda
hópa. Þeim mun æðri sem hóp-
urinn er, sem sefja skal, þeim
mun vandaðri og fjölbreyttari
áróður, þeim mun lægri þolend-
ur, þeim mun meiri endurtekn-
ing, einfaldleiki og einhæfni.
Þetta skýrist af dæmum. Sauð-
svartur almúginn, sem býr í
sveitunum og ekki fær að flytja
til stórborganna, fær einkum
fábrotnar, langdregnar og leið-
inlegar kvikmyndir til skoðunar.
Aðalefni — áróður fyrir vinnu.
Stúdentar í háskóla fá hins veg-
ar fjölbreyttari og skemmtilegri
kvikmyndir með flóknari áróðri.
Einnig fá þeir erlendar myndir,
sem sýna ljótar eða svertar
myndir úr alþýðulífi í vestri.
Algengustu vestrænu myndirn-
ar eru því ítalskar. Af sömu
ástæðum er Halldór Laxness
vinsæll erlendur höfundur tii
þýðingar, þótt kostir hans koini
einnig til. Útvarpsáróður er
margslunginn, endurtekningar
og slagorð fyrir almúgann, fínni
áróður og flóknaf fyrir mennta-
stéttirnar.
Mjög er vandað og til kostað
til utanlandsáróðurs. Sökum al-
ræðiskerfisins, má eyða ávöxt-
unum af striti milljóna til þess
eins að halda uppi áróðri, bein-
um og óbeinum. Styrkja þá og
ala, sem skara framúr í listum
og íþróttum ýmis konar. Mynd-
ast þannig ný grein yfirstéttar,
sem er kostnaðarsöm, en slær
roða á nafn Sovétríkjanna er-
lendis. Slíkt nota áróðursmeist-
ararnir ekki einungis til að
frægja þjóð sína heima og er-
lendis, heldur einnig til að svæfa
almúgann og sætta hann við
kjör sín. Svipað má segja urn
geimrannsóknir, þótt þar komi
fleira til. Hér verður ekki fjöl-
yrt um þær fjárfúlgur, sem fara
í undirróðursstarfsemi Rússa
erlendis, en þess einungis getið,
að hin stórfellda upplýsinga-
starfsemi þeirra, goðsögnin um
sæluríkið í austri, er einhver
mesta heimsblekking, er um get-
ur frá örófi alda.
Núllaðferðin.
Nú hefir lítillega verið rætt
um sovézkan áróður og reglur
þær sem hann styðst við. Ef
fjalla ætti um hann nánar, svo
sem einstakar aðferðir og atriði,
væri slíkt of langt mál fyrir grein
þessa. Einungis skal hér bent
á eina aðferð sem dæmi. Eina af
fjölmörgum. Er það núllaðferð-
in svonefnda. Þar sem ákaflega
margar tölur þarf að falsa, og
oft gæti kostað vangaveltur að
ákveða í hvaða upphæð skal
breyta ákveðinni tölu, hefií
verið fundin upp aðferð, sem
mjög er handhæg, oft ma koma
við og feiur í sér baköryggi. Er
það núllaðferðin, og fer þetta
fram á eftirfarandi hátt: Nú skal
falsa tölu í áróðursskyni og er
þá einungis núlli bætt aftan við
hana, eða einn stafur skorinn
aftan af henni, eftir því í hvora
áttina falsa þarf. Síðar, ef upp
Framhald á bls. 21.