Morgunblaðið - 08.09.1966, Blaðsíða 12

12
MORGU NBLAÐIÐ
Fimmtudagur 8, se$t. 1966
Tveimur bjargaö
í Ölpunum
Björgunariiiaður fórst
MONT Blanc hefur lengi ver-
ið eftirsótt fjall fyrir sport-
.klifrara, enda hæsta f jall
Evrópu. Nú, þegar búið er að
sigra alla tinda þessa fjalls,
þá gengur keppni fjallamann
anna út á það að finna sífellt
erfiðari leiðir upp á ákveðna
tinda. En þetta er hættuleg
íþrótt, þó hún hafi á undan-
farin ár aukizt mjög vin-
sældum. Og hefur hetjudýrk-
un það stóru hlutverki að
gegna, ekki sízt eftir að Ten-
sing og Hillary klifu hæsta
tind Mont Everest árið 1953
og urðu alþjóðlegar hetjur af.
Á tveimur mánuðum í sumar
fórust 30 fjallaklifrarar í
Frönsku-ölpunum, þar á með
al þýzkur fjallagarpur í björg
unarleiðangri, sem sendur var
eftir tveimur þýzkum pilt-
um. sem sátu fastir á sillu í
5 daga.
Piltarnir, sem heita Her-
mann Schridde-Muller, þrí-
tugur að aldri, og Heinz
Ramisch, 23 ára gamall, héldu
helgi eina í ágústmánuði af
stað upp á Dru-tind, lentu í
hríðarbil, og komust hvorki
aftur á bak né áfram. Urðu
þeir að sitja í 5 sólarhringa
á 60 sm. breiðri sillu uppi
undir hátindi, eða í nær 4000
metra hæð, áður en leitar-
menn í þyrlu komu loks auga
á þá. Strax og fréttin barst
til fjallabæjarins Chamonix,
rauk af stað hópur fjalla-
manna undir forustu frægra
fjallakappa og fór upp norð-
urhliðina, sem er tiltölulega
auðveld, með það fyrir aug-
um að ná til Þjóðverjanna
vestan í tindinum annað
hvort með því að fara yfir
tindinn eða kringum hann.
En ís og snjóflóðhætta tafði
hópinn. Þá safnaði banda-
rískur fjallaklifrari að nafni
Gray Hemming, saman björg-
unarliði til að fara beint upp
hina bröttu vesturhlið tinds-
ins, sem aldrei hefur verið
klifin nema af honum sjálf-
um árið 1962. Á einum degi
tókst flokki Hemmings að
komast upp á sillu, aðeirís
10—15 metrum neðan við
Þjóðverjana. Og um hádegi
á öðrum degi komust tveir
af björgunarliðunum, Hemm-
ing og Frakkinn Rene Des-
maisons á silluna til Þjóð-
verjanna, meðan þyrla sveim-
aði hjá með sjónvarpsmenn
og blaðaljósmyndara frá
franska blaðinu Paris Match.
Fáum mínútum síðar kom
hið opinbera björgunarlið að
ofan, en björgunarlið Hemm-
ings lét ekki Þjóðverjana af
hendi og fór með þá niður
vesturhliðina, 36 tíma gegn-
um snjó, þoku og jafnvel
þrumuveður. Þaðan flutti
þyrla Þjóðverjana, sem voru
alveg úrvinda orðnir, til
Chamonix, þar sem þeim var
vel fagnað.
Það sló þó á fagnaðarlætin
brátt fréttist að 25
ara
Björgunarmennirnir tveir, llemming og Desmaisons, Ctii
vinstri) komnir á silluna til þjóðverjanna, Ramisch og Sc-
hriddle-MiiUer, sem höfðu hafizt þar við í 5 sólarhringa.
Lagt af stað niður í böndum. Þjóðverjarnir milli tveggja
björgunarmanna. Myndirnar eru teknar úr þyrlu.
gamall þýzkur fjallaklifrari,
Wolfgang Hegler, hefði farizt
við björgunarstörfin, þegar
hann rann til og hengdist í
sínum eigin kaðli, þar sem
hann var að klifra upp kletta
með einum leitarflokknum.
Þetta atvik hefur vakið
talsvert umtal um það, hvort
ekki ætti að setja reglur um
leyfi til að klifra í ölpumun,
þar sem ferðir á erfiðustu
tindana væru bannaðar, óðr-
um en þeim sem sérstaklega
þættu til þess hæfir. En opin-
berum aðilum þykir ekki fært
að setja slíkt bann, sem erfitt
yrði að framfylgja og að
hefta „frelsi í háfjöllunum"
þykir ekki gott.
Ný dönsk bókmenntasaga
so var tíðin, að mikið og gott
samband var milli danskra og
íslenzkra bókmennta. Það var
eldgamalt, allar götur frá því
Saxi fróði sagði frá sínum ís-
lenzka heimildarmanni. Síðan
mátti Kaupmannahöfn um langt
•keið heita höfuðstaður íslands
fg þangað sóttu íslenzkir mennta
menn margskonar áhrif. Danskir
lærdómsmenn og dönsk skáld
íengu mikinn fróðleik og ýmsar
fyrirmyndir úr íslenzkum forn-
ritum. Af þessu er að mestu
óskrifuð mikil saga.
Á seinni tímum hefur þetta
bókmenntasamband rofnað eða
dofnað. Menn þekkja hér varla
lengur danskar bókmenntir eins
•Imennt og oft var áður. Það er
heldur erfitt að fylgjast hér með
dönskum nýjungum og venjulega
fremur fábreytilegt um að litast
í bókabúðum, ef leitað er danskra
bóka, líklega af því að þeim
finnst daufur markaðurinn. 1
einni búðinni hefur legið óselt
gaánuðum saman það eina eintak
»em kom þangað af tveimur
beztu bókum danskra höfunda,
•ð talið er, frá síðastliðnu ári.
Dönsk blöð og tímarit eru samt
aftur farin að seljast hér meira
en önnur samskonar útlend rit.
í sumar var prófessor Hakon
Stangerup hér á ferð og flutti
fróðleg og skemmtileg erindi um
danskar bókmenntir og sagði
m. a. frá þeirri nýju dönsku
bókmenntasögu seni nú er að
koma út hjá forlagi blaðsins
Politiken.
Ég hef séð tvö fyrstu bindin,
en þau eiga að verða fjögur, og
það þriðja á að koma í sumar,
eftir Hakon Stangerup og Olaf
Friis og ná yfir hálfa öld, frá
Georg Brandes til Johs. V. Jen-
sen.
í fyrsta bindinu segir frá
dönskum bókmenntum frá rúna-
tíma til Johannesar Ewald, eða
ævalöngum tíma frá 200 til 1800.
Þetta bindi er eftir Gustav Al-
'beck og Billeskov-Jansen. Þar er
fjallað um rúnir og hetjukvæði,
um Saxa, klaustrabókmenntir,
iþjóðvísur, sálma Kingos og um
Holberg og seinast um Ewald,
Wesel og Baggesen.
1 öðru bindinu, eftir Albeck,
Oluf Friis og Peter P. Rohde seg-
ir fyrst frá Oehlenschlager og
síðan frá þeim ,sem voru and-
legir erfingjar hans, og frá Inge-
mann og Grundtvig, og seinna
frá H. C. Andersen og frá Sören
Kierkegaard, stórum og miklum
tímum, þegar danskar bókmennt-
ir urðu heimsbokmenntir. Æv-
intýri H. C. Andersen eru um
allar jarðir og áhrif Kierkegaards
eru sívaxandi út um heiminn.
Frá þessu tímabili eru einnig
menn, sem þá og síðar höfðu
mikil áhrif á andlegt líf á ís-
landi. Jónas Hallgrímsson var
nokkuð handgenginn þeim Sór-
eyjarskáldum, Ingemann og
Hauch, sem m. a. skrifaði
skemmtilega um Njálu. Um eitt
danskt skáldverk frá þessu
skeiði. „Kong Renés datter“ eftir
Hertz, sagði Jónas Hallgrímsson
að það væri „Það yndislegasta,
sem ég veit til hafi oltið upp úr
Dönum“. Löngu seinna skrifaði
séra Matthías í minningum sínum
um kynni sín af Georg Brandes
og um Grundtvig og orti um
hann stórbrotið kvæði: Allt, sem
norrænt var og verður — vígi
fann í brjósti hans.“ Svona má
rekja saman næstum þrotlaust
þræðina í dönskum og íslenzkum
bókmenntum.
Góð dönsk bókmenntasaga er
því girnileg til aflestrar á marg-
an hátt fyrir íslendinga. Þessi
nýja bókmenntasaga er það
vissulega. Hún er fróðleg, en vel
skrifuð og létt og lipurt, efninu
vel og aðgengilega skipað niður,
brotið þægilegt og bækurnar
snyrtilegar og prýddar góðum og
fróðlegum myndum. Þar er byggt
á nýjustu rannsóknum og að
jafnaði haldið skilmerkilega og
skemmtilega á þeim, og farinn
hófsamur meðalvegur milii ævi-
sagna og aldursfarslýsinga og
bókmenntaskýrgreiningar og
gagnrýni.
Seinna bindi bókmenntasög-
unnar var í fyrstu prentað í
fimmtíu þúsund eintökum, svo
að góður jarðvegur hefur þótt
fyrir slíkt rit og er það þó ekk-
ert smásmíði, því að hvort bindi
er 600—700 bls. í dönskum bók-
menntarannsóknum hefur nú ver
ið mikil og skemmtileg gróandi,
og margt í þeim einnig forvitni-
legt fyrir útlendinga. Ég held að
þessi nýja danska bókmennta-
saga ætti gott erindi í íslenzk
bókasöfn og í ýmsa skóla hér.
Vilhjálmur Þ. GLslason.
V..... ..........
Styrktarfélag van-
gefinna fær 100
þús. kr. gjöf
SAMVINNUTRYGGINGAR
gáfn Styrktarfélagi vangefinna
stórgjöf í titefni 20 ára afmælis
fyrirtækisins. Var það spari-
sjóðsbók með 100.000 króna
innstæðu.
Stjórnarformaður Samvinnu-
tryggina, Erlendur Einarsson og
framkvæmdastjórinn Ásgeir
Magnússon, afhentu formanm
Styrktarfélagsins, Hjálmari Vil
hjálmssyni, ráðuneytisrtjóra
þessa höfðinglegu gjöf hinn 29.
ágúst sl.
Styrktarfélagið færir gefend-
um hugheilar þakkir og ármðar
óskir.
(Frá Styrktaríélagí vangefirma)
Bókhald
Stúlka vön almennri bókfærslu getur fengið vinnu
frá kl. 1,30 — 5 e.h. Tilboð sendist afgr. blaðsins
merkt: „4213 — Bókhald“ fyrir 15. sept.
Veitingahúsið ASK.UK
SUDURLANDSBRAUT 14
býður yður
mjólkurís og IVIilk shake
S í M I 38 550.