Morgunblaðið - 21.09.1966, Side 8

8
MORGUNBLAÐID
Miðvikudagur 21. sept. 1966
Stöllurnar í herbergi 59, María S kagan til haegri og Þórunn Guð mundsdóttir.
„Aö þola
að sigra þau“
Rabb við Itfaríu Skagan
á Elliheimilinu
A AUSTURGANGI Elliheimilis-
ins Grundar í Vesturbæ Rvíkur-
borgar í herbergi 59 búa tvær
stöllur, þær Þórunn Guðmunds-
dóttir og María Skagan. Þegar
blaðakona Mbl. var á gangi
þarna vesturfrá einn laugardag-
inn núna fyrir stuttu, tók skyndi-
lega að rigna og skemmsta leiðin
tíi að forðast vaetuna, var því að
fara inn í Elliheimilið og dvelja
þar á meðan regnið buldraði
niður. Svo heppin var þessi
blaðakona að þekkja á Elliheimil
inu góða og skemmtilega konu,
sem var fús til viðræðna þessa
stund. Þessi kona er sú síðar-
nefnda af þeim sem ofan getur,
María Skagan. Hún er 40 ára
frá mörgu að segja og vill
gjarnan tala, og maður hlýðir á
með hinni mestu ánægju.
— En þú starfar eitthvað,
María, er það ekki?
— Það er nú það, að starfs-
aðstaða hér er ekki góð, mér
finnst eins og vinnukraftur ör-
yrkja sé ekki nýttur sem skyldi.
En þetta á etfir að breytast.
Þessi mál eiga eftir að þróast
upp í það sem þau eru í Dan-
mörku. Þar er samvinna á milli
sjúkraþjálfara, föndurkennara,
lækna og félagsráðgjafa um líð-
an og starf öryrkjanna. Með þess
ari samvinnu fæst í fyrsta lagi
vitneskja um það hvert hugur
gömul og öryrki eftir slys, sem sjúklingsins hneigist mest og í
öðru lagi hvað geta hans leyfir.
Þannig geta læknar, sjúkraþjálf-
arar og föndurkennarar leiðbeint
hún varð fyrir 18 ára að aldri,
— Sæl vertu, María.
— Nei, sæl og blessuð. Komdu
nú hérna inn og rabbaðu við
mig. Hafðu ekki áhyggjur út af
henni Þórunni, hún heyrir ekk-
ert blessunin. Hún situr þarna á
rúmstokknum sínum með prjón-
ana sína á milli handanna og
hefur hugann óskertan við þá, en
hún Þórunn mín er svo góð,
alveg eins og bezta amma.
Ég tyllti mér á rúmstokkinn
hennar Maríu. en hún sezt á
söðulstólinn sinn, sem hún segir
mér að sé eini stóllinn, sem hún
getur setið á. — Læknirinn í
Hornbæk á Norður-Sjálandi út-
vegaði mér þennan stól, segir
hún. — Ég var þar lengi á hæli
og þar hef ég náð einna mestum
framförum. Ég á tvo svona stóla,
hinn er hjá pabba og mömmu.
Þetta er eini stóllinn, sem ég
get setið við og vélritað.
— Hvað gerirðu þér til dund-
urs hérna á Elliheimilinu, María?
— Hérna á Elliheimilinu, seg-
irðu, og ég veit hvað þú átt við.
Ég kom hingað í haust, því hér
er góð heit innilaug og ég á
fyrst og fremst að stunda æfing-
ar og vera í heitu vatni. Þetta
er ein bezta æfingalaug, sem völ
er á hérlendis. — Það er enginn
staður til fyrir okkur öryrkjana
svo ég er nú hér niðurkomin
núna. Nú, það eru æfingarnar,
sem ég verð sí og æ að stunda
og svo má segja að þetta eilífa
randarí á herbergin drepi fyrir
manni tímann. Það er gaman að
hlusta á Gamla fólkið, það hefur
sjúklingum um starfsval og fé-
lagsráðgjafar síðan útvegað þeim
vinnu.
— Reiknarðu með að vera
lengi hér á Elliheimilinu?
— Ég veit ekki hvernig það
verður, mest langar mig til að
vera hjá pabba og mömmu, þar
sem ég lengstum hef verið. Þar
sem þau búa núna er um 30
tröppur að ganga upp, svo það
gengur ekki. En mamma á nú
orðið erfitt með gang, orðin full-
orðin kona, er búin að fá tvisvar
blóðtappa eftir uppskurð, svo
þau eru að reyna að skipta um
húsnæði og langar mig þá mest
til að fá 1—2 herbergi hjá þeim.
— Ég minnist þess einkar vel
að þú sért bókhneigð.
— Já ég les mikið og hef sér-
staklega gaman af ljóðum. En
það er nú bara þetta með bæk-
ur, þær eru svo dýrar, að vísu
er bókasafn hérna en nýjustu
bækurnar er aldrei hægt að fá,
þær eru alltaf í útláni. Mér finnst
vanta „Pocket“ bókaútgáfuna t.d.
ætti að gefa bækur þánnig út
í endurútgáfu, eins og gert var
með „79 af stöðinni". Þá geta
þeir sem ekki sjá í aurana keypt
fyrstu útgáfu, við hin bíðum og
kaupum þá seinni.
— En varstu ekki eitthvað að
tala um það áðan að þú vélrit-
aðir?
— Jú, ég vélrita spakmælin
mín.
— Spakmælin þín?
— Já, ég er að safna spak-
þarf ekki að vera langt, sérhvert
orð var eitt sinn kvæði“.
Þegar hér var komið sögu, stóð
María Skagan upp, gekk óstyrk-
um skrefum að skrifborðinu sínu
og tók þar upp þykka möppu, er
hún síðan rétti mér um leið og
hún sagði: — Hérna hefurðu
spakmælin mín og nú langar
mig til að lesa nokkur þeirra
upp fyrir þig.
í möppunni voru fjöldamörg
hólf og Maria Skagan fór með
höndina ofan í nokkur þeirra,
dró upp úr hverju þeirra nokkr-
ar vélritaðar síður og sagði: —
Hér er sálin, og hér er vizkan,
nú og hér hefurðu veruleikann.
Einhvers staðar hér á hjartað
líka að vera. Jú, hér er það og
hérna hefurðu guðina. Þannig
hefur hún „sorterað" spakmælin
sín niður í þessa þykku möppu.
— Sum af þessum spakmæl-
um mínum eru þýdd úr „Sand
and Foam“ eftir Kahil Gibran,
en hann er einn af mínum uppá-
haldshöfundum. Ég er alltaf að
lesa og svo tíni ég svona út úr
hitt og þetta, það veitir mér
mikla ánægju.
— Þú varst á skóla, er það
ekki?
— Ég var i Verzlunarskólan-
um, en kláraði hann aldrei. Ég
varð fyrir slysi. — Sjáðu nú t.d.
þetta hérna í „Sand and Foám“,
segir hún. „The reality of the
other person is not in what he
reveals to you, but in what he
cannot reveal to you“. Þetta
mælum í eina bók og langar mig fl°kka ég undir veruleikann
er
til að hún komi út í janúar—
febrúar. Ég á bara eftir að fá
leyfi hjá nokkrum höfundum.
Það er ekki svo ýkja langt síðan
ég byrjaði að safna þessu saman,
en allt frá því ég var telpa hef
ég haft áhuga á spakmælum.
Mér fannst alltaf meira gaman
að einu spakmæli en langri
ræðu, enda er það nú einu sinni
þannig, að það sem oft er bezt
í ræðunum eru spakmælin eða
ljóð, sem ræðumenn mjög svo
viturlega salta oft inn í ræður
sínar. Það vill oft verða þannig
að ef menn ætla að segja eitt-
hvað, nota þeir alltof mörg orð,
sem síðan útvatnast bara og
verða meira og minna merkingar
laus. Það er nefnilega eins og
Emerson eitt sinn mælti: „Kvæði
— Komdu með eitthvað á ís-
lenzku.
— Hér er dálítið um þögnina,
það er úr bókinni „Dagen för í
Morgen“ eftir Leif Jörgensen.
„Einmitt það sem hann lét ósagt
var mér mikilvægast. Veröld
þagnarinnar er án endimarka,
orð eru oftast hindranir — óyfir-
stíganlegur virkisvetur sem ein-
angrar mennina hvorn frá öðr-
um. Orð eru síðasta úrræðið sem
við grípum til, ef við getum
ekki talað saman. „Hér eru tvö,
sem eru stutt og laggóð „Vitur
maður spyr sjálfan sig, heimsk-
inginn aðra“, og hitt, „Að þola
örlögin er að sigra þau“. Þetta er
úr Kristöllum.
— Hér er enn fleira um þögn-
ina.
— Æ, nei, ekki meira um hana.
Menningarsjóður
Súðavíkurhrepp
'Ávarp til íbúa Súðavíkurhrepps
FYRSTU ávarpsorð mín skulu
vera samfagnaðaróskir. Ég trui
því, að byggðarlagið hafi eign-
azt þroskavænlegan kvist, sem
mun vaxa og verða ar’ðsamur,
þegár fram líða stundir, og pví
ábatasamari sem þroskaár hans
verða fleiri.
Þessi gróandi kvistur er mér
kær.
Þið — en ekki ég — eigið að
njóta ávaxtanna.
Hann á að vera ykkur hvatn-
ing til dáða og drengskapar, afl-
vaki menningarátaka í framsókn
til bættra lífskjara, já, miklu
betri lífskjara og þægilegri en
við nýliðarnir í byrjun tuttug-
ustu aldarinnar bjuggum við.
Gróðurkvisturinn, sem ég
nefni svo, er Menningarsjóðjr
Súðavíkurhrepps. Hann var
stofnaður árið 1965. Fyrsta út-
hlutun úr þessum sjóði mun
fara fram árið 1970. Það, sem
kom mér til þess að senda ykkur
þeskar línur, er sú staðreynd, að
sjóðurinn er að engu leyti mm
eign, heldur að öllu leyti sam-
eign ykkar.
Nú vil ég vinsamlegast benda
ykkur á, að mér sýnist eðlilegt
að þið vilduð stuðla að sem ör-
ustum vexti hans og sýnduð hon-
um velvilja og hlýhug, t. d. með
því að efla hann með áheitum og
gjöfum nú í góðærinu, mögru ár-
in geta líka komið. Loks vil é°
minna á, að vel væn viðeigandi
að minnast latinna ástvina með
dánargjöfum til sjóðsins.
Minnist þess sérstaklega, að
allir íbúar byggðarlagsins, ungir
sem gamlir, munu, beint og ó-
beint, njóta góðs af starfsemi
sjóðsins, kynslóð fram af kyn-
slóð. Höfuðstólinn má aldrei
skerða, en helmingur af öllum
vöxtum af höfuðstól, áheitum,
gjöfum og minningargjöfum
verður lagður árlega við höfuð-
stólinn, hinn helmingurinn verð-
ur til úthlutunar.
Ef við verðum öll samhuga
um eflingu þessa sjóðs og fylgt
verður þeim grundvallartillög-
um, sem ég hef gert um ávöxtun
hans, þykir mér ekki vonlaust,
að þessi sameign ykkar muni
verða um ein milljón króna árið
1985, á hundrað ára árstíð minm.
Hér að framan hef ég nú hva.t
ykkur öll til samstarfs og ég
treysti því, að þið munið ekki
bregðast í þessu ykkar eigin vei-
ferðarmáli.
Nú er ég sjálfur orðinn áttatíu
og eins árs og vel þa'ð, þetta verð
ur síðasta átakið sameiginlega
með ykkur Súðvíkingum.
Handleiðsla Guðs míns hefur
alltaf verið mér dásamlegur
styrkur, og ég finn æ betur til
nálægðar hennar og i trausti tii
ósköp ertu mikið fyrir þögnina,
María mín.
— Já, segir hún og brosir. —
Það á nú rætur sínar að rekja
til dvalar minnar í Danmörku.
Ég fékk svo mikið af kjaftæðinu
þar, að síðan kann ég svo vel
að meta þögnina. Kerlingarnar
þar* voru alltaf síkjaftandi þar
og mest um mat.
— En hér er kafli úr bók eftir
Gorki, en þann höfund held ég
mikið upp á: „En meðal annarra
orða, þar sem ég hafði þrengt mér
inn í leik lífsins af slíkri gjör-
bygli, þá hafði ég týnt því niður
að hata, en ekki vegna þess að
það sé erfitt, — að hata kemur
ósköp auðveldlega — heldur
vegna hins, að slíkt er gagns-
laust og jafnvel ósæmandi, því
að þegar öllu er á botninn hvolft,
þá hata menn eitthvað, sem er
þeirra eigið“.
— Svo langar mig til að lesa
fyrir þig eitt sem er um lífið:
„Lífið er ekki viðfangsefni, sem
unnt er að leysa heldur leyndar-
mál, sem þú verður að lifa‘.
— Og að lokum langar mig til
að þú hlustir á enn eitt spak-
mælið, og það er um manninn,
og um leið ætla ég að segja þér,
að það er í öðru fólki, sem
ég finn gleðina. Þetta spak-
mæli er svona: „Ef nokkuð er
til í heiminum í raun og sann-
leika heilagt og stórfenglegt, þá
er það aðeins hinn sívaxandi
maður, — hann er dýrmætur,
jafnvel þegar hann er mér ekki
að skapi“.
Þar með kveð ég þessa stór-
brotnu konu.
S. ól.
4 prófessors-
embætti laus
í LÖGBIRTINGI frá 10. sept. eru
auglýst laus til umsóknar fjögur
prófessorsembætti við Háskóla
Islands. Þessi embætti eru: Eitt
i lögfræði. Þrjú í heimspeki-
deild, þ.e. eiit í ensku, eitt í Norð
urlandamá’.um, einkum dönsku
og eitt í ahnennri sagnfræði.
Umsókna' Irestur um stöðurnar
er til 10. oktober.
hennar geri ég þetta áheit.
Ef mér endist líf og starfsorka,
heiti ég því að greiða í Menning-
arsjóð Súðavíkuriirepps og
Barnasjóðinn kr. 25.000 — tuit-
ugu og fimm þúsund krónur —■
á ári, árin 1967—1970, af starfs-
launum mínum, sem skiptist til
helminga á milli sjóðanna, ef
sjóðsstjórnin samþykkir eftirfar-
andi tillögu mína:
Barnasjóðurinn verði sérdeild
innan Menningarsjóðsins með að
skildum fjárhag, þannig, að af
peningum þeim, sem standa ínni
á sparisjóðsreikningi í Lands-
bankanum á ísafirði, verði i.ö'3
inn á sérstaka sparisjóðsbox
Barnasjóðsins, stofnupphæð, sem
fullnægi tilgangi hans.
Hver sú upphæð þarf að ven,
hef ég ekki getað gert mér grem
fyrir, þar eð ég hef engin sv )r
fengið við endurtekinni beiðui
minni til oddvita og fyrrveranai
sóknarprests um nauðsynlegar
upplýsingar.
Sömuleiðis hefur sjóðsstjórnin
ekki sinnt fyrirspurn minni j.n
verkaskiptingu innan hennar, og
hlýt ég hér enn að ítreka beiðni
mína um svör.
Þar sem., málefni sjóðsins eru
mér áhugamál, leyfi ég mér að
bera fram þá ósk við þá, sem
með þau fara, að ég fái að fylgj-
ast með fjárhag sjóðsins, meðan
ég lifi.
Ef stjórnarmeðlimum þykir ég
leggja þeim ónæðissamt starf á
herðar, þar sem er ávöxtun sjóðs
ins samkvæmt áðurnefndum til-
lögum mínum, verð ég að segja,
að mér sýnist, að efling og við-
gangur sjóðsins hljóti að vera
oddvita hreppsins sérstakt áhuga
mál, þar eð hér er vissulega um
hagsmunamál byggðarlagsins að
ræða.
Grímur Jónsson
frá Súðavík,