Morgunblaðið - 05.10.1966, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLADIÐ
Miðvikudagur 5. október 196<
Eggert Kristjánsson stúrkaupmaður - Minning
í dag er Eggert Kristjánsson,
stórkaupmaður, til moldar bor-
inn, en hann lézt hér í bænum
hinn 28. september. Banamein
hans var hjartabilun. — Með
Eggerti er genginn einn meðal
hinna mikilhæfustu og mikils-
virkustu manna í íslenzkri Kaup
sýslustétt, eftirminnilegur og
svipmikill persónuleiki, höfð-
inglundaður drenskaparmaður.
Eggert var fæddur að Mýrdal
í Kolbeinsstaðarhreppi hinn 6.
október 1897 og var því tæpra
69 ára að aldri er andlát tians
bar að höndum. Foreldrar hans
voru Kristján Eggertsson, bóndi
að Mýrdal og síðar að Dals-
mynni í Eyjahreppi og kona
hans Guðný Guðnadóttir. —
Hann ólst upp með foreldrum
sínum og vann þeim fram yfir
tvítugsaldur. — Hugur hans
stóð þó aldrei til búskapar eða
sveitastarfa, heldur stefndi á
aðrar leiðir. — Hann fór til
náms við gagnfræðaskólann í
Flensborg og lauk þaðan prófi
vorið 1918. Var hann heima á
búi föður síns um eins árs skeið
að loknu námi, en fluttist hmg-
að til borgarinnar 1919 á 22.
aldursári, og lifði hér og staríaði
síðan til æviloka.
Glæsilegur maður hefir Egg-
ert verið í æsku. Hann var tríð-
leiksmaður, sterkur vel og nvat-
legur, enda ágætum íþróttum
búinn. Hunn hafði stundað
glímu, skíðagöngur og fleiri
íþróttir frá bernsku og var um
árabil einn hinna fremstu með-
al margra frækinna glímumanna
hér í borg. Vann hann oft til
verðlauna á því sviði, þar á tneð
al ósjaldan til sérstakra verð-
launa fyrir fagra glímu og glæsi
lega.
Það kom og snemma í ljós,
eftir að hann hóf störf hér á
viðskiptasviðinu, að hann bjó
ekki aðeins yfir líkamlegu at-
gerfi, heldur einnig og ekki síð-
ur yfir andlegu atgerfi og at-
orku. — Þegar litið er til baka
yfir allt, sem hann hefir starf-
að, allt sem eftir hann liggur
myndi mörgum þykja sem tveir
menn eða þrír væru vel sæmdir
af þeim afköstum. Fyrstu þrjú
árin starfaði Eggert við verzl-
unarstörf hjá öðrum, þar af
lengst hjá Mjólkurfélagi Reykja
víkur, en hinn 4. nóver^er 1922
stofnaði hann fyrirtækið Eggert
Kristjánsson & Co. og rak það
í fyrstu í félagi við Eyjólf heit-
inn Jóhannsson, en síðan sem
einkaeigandi, þar til fyrirtækið
var gert að hlutafélagi og var
síðan forstjóri þess og stjórnar-
formaður til dauðadags.
Er skemmst frá því að ségja,
sem enda er alkunná, að fyrir-
tæki Eggerts blómgaðist og
dafnaði fljótt og vel, enda þótt
- hann byrjaði með tvær hendur
tómar og hefði ekki annað í
fyrirtækið að leggja en dugnað
sinn og stórhug. — Sá höfuð-
stóll reyndist hins vegar farsælli
og arðsamari en digrir sjóðir
hefðu reynst, án þessara eigin-
leika eigandans. Viðskipti fyrir-
tækisins tóku brátt yfir mjög
vítt svið, bæði í innflutnings-
og útflutningsverzlun og ekki
voru liðin full fjögur ár, er
Eggert stofnaði annað stórfyr-
irtæki, Kexverksmiðjuna Frón,
í félagi við aðra og keypti síð-
ar einnig Kexverksmiðjuna
Esju, nokkru eftir að hún var
stofnsett. Ýmsum fleiri fyrir-
tækjum átti hann hlut að, og
þá yfirleitt sem forystumaður
þeirra. Hann var stjórnarfor-
maður h.f. Banana, hf. Desa og
niðursuðuverksmiðjunnar Mata
hf. og í stjórn Innflytjendasamb
andsins var hann frá stofnun þess
til æviloka. — Síðustu árin var
milliganga um smíði fi I iskipa
fyrir íslenzka útgerðarmenn
vaxandi þáttur í starfsemi að-
alfyrirtækis Eggerts, og sá þátt-
ur þess, sem hann persónulega
lagði sig mest fram um að
rækja, vandasöm viðskipti og
harla mikilvæg. Hafði hann með
al annars milligögu um smíði
tveggja nýjustu skipa Guðmund
ar á Rafnkelsstöðum og er þess
skammt að minnast, frá heim-
komu hins siðara hvílíkt lof Guð
mundur bar á Eggert fyrir þau
viðskipti öll.
Það lætur að líkum, að Egg-
ert öðlaðist mikla reynslu og
þekkingu á viðskiptamálum Is-
lendinga, bæði inn á við og út
á við. — Þetta, ásamt alviður-
kenndum dugnaði hans, olli því
að hann var hvað eftir annað
kvaddur til að eiga þátt í við-
skintasamningum við aðrar þjóð
ir fyrir íslands hönd og skal
það ekki nánar rakið hér. t
mörgu fleiru kom það fram að
Eggert naut truasts og viður-
kenningar bæði innan lands og
utan. í stjórn Félags ísl. stór-
kaupmanna átti hann sæti í 18
ár, þar af formaður í 7 ar. Hann
var heiðursfélagi þei’ra sam-
taka. í stjórn Verzlunarráðs Is-
lands var hann 1934-1956, þar
af varaformaður í 3 ár og for-
maður i 7 ár. Um skeið var hann
í stjórn Félags ísl. Iðnrekenda
og í stjórn Vinnuveitendasam-
bands íslands frá upphafi. —
Aðalræðismaður Finnlands var
hann í rúman áratug Margvísleg
ur sómi var honum sýndur fyr-
ír störf sín, hlaut m.a. stór-
riddarakross hinna íslenzku
Fálkaorðu og kommandörkross
finnsku Ljónsorðunna.
Nokkuð gaf Eggert sig að
stjórnmálum um tíma fyrir
Sjálfstæðisflokkinn. Ekki sóttist
hann þar eftir auðunnum veg-
tyllum, heldur tók að sér að
fara í framboð við erfiðar að-
stæður í grónu andstæðinga-
kjördæmi. Vann hann þar mikið
og vel, eins og við mátti bú-
ast. Ekki bar hann þar sigur
úr býtum, en hafði ánægju af
glímunni.
Það ber einatt við um harð-
duglega menn, ekki sízt þá, sem
hasla sér völl á viðskipta- og
athafnasviðinu, að þeir verði að
sæta því, að þeim ókunnugur
almenningur hafi tilhneigingu
til að halda þá einnig harðlynda
og jafnvel að þeir sjáist lítt
fyrir í viðskiptum. — Ekki hefir
Eggert með öllu komist hjá
þessu á fyrri árum — og er
jafnvel ekki örgrannt um að
ég, sem þessar línur rita, hafi,
á meðan ég var honum algjör-
lega ókunnur, gert mér ein-
hverjar hugmyndir í þessa átt,
auðvitað með öllu óhugsaðar og
varla fyllilega meðvitaðar. —
Um leið og þessi játning er
gerð. skal líka tekið fram, að
varla hefi ég nokkrum manni
öðrum kynnst náið, sem svo
hefir reynst ólíkur því sem ég
hefði búist við. Það held ég og
sannast mála, að mannkostir
Eggerts hafi orðið æ fleirum
ljósir eftir því sem árin liðu,
og að sá misskilningur sem ég
nefndi hafi fyrir löngu verið
fallinn fyrir róða. — Vafalaust
hefir Eggert verið kappsfullur
og haldið einarðlega á sinum
málum, en víst er og hitt, að .á
engum hefir hinn viljað níðast
og einskis manns trausti bregð-
ast.
Fráleitt væri að rita svo minn
ingargrein um Eggert Kristjáns-
son, að ekki væri stangaveiðin
nefnd á nafn. — Lætur að líkum
að hann gat eigi all-lítið veitt
sér hinna ytri gæða lífsins, en
fátt þeirra held ég hafi vi rið
honum kærara en stangveiðin.
Hún var honum í rauninni mejra
en aðeins ytri gæði, svo m,kJa
hressingu og endurnæringa,
veitti hún honum og dyrmæta
hvíld frá krefjandi störfum.
Einmitt í sambandi við þessi
mál hófust kynni okkar Egg-
erts. Var ég þá meðal forsvars-
manna félags, sem hafði náð
undir sig miklum hluta veiði-
réttinda, sem Eggert, við annan
mann, hafði þá um skeið haft
óskoruð umráð yfir, og átti hlut
að samningum við hann um
ýms atriði í sambandi við fyrir-
komulag veiðanna. — Ekki fór
á milli mála að honum hafði
sárnað að þurfa að játa hlut
sinn, en það sem vakti athygli
mína og aðdáun, var, hve fram-
koma hans við okkur persónu-
lega, sem í þessum málum stóð-
um fyrir félagið, var virðuleg,
| og vingjarnleg, — jafnvel höfð-
ingleg í vissum efnum.
Nokkru seinna hófust svo
með okkur miklu nánari kynni
, fyrir samstarf í félagsmálum,
| kynni sem kennt hafa mér að
meta hann þeim mun meira,
sem þau hafa legur varað. Eitt
hið fyrsta sem ég varð áskynja
um Eggert, eftir að nánari kynni
tókust. Var það, hve afburða
vinsæll hann var af sínu fjöl-
menna starfsliði. -— Þessi mikli
starfsmaður, sem svo ríkar kröf
I meiri hvíldar. — Líklega hefir I
j þó öllum verið ljóst að pað
, myndi varla verða á meðan j
; hann stæði upp. — Nokkru j
! mun hann þó hafa verið farinn
að taka meira tillit til heilsu
sinnar síðasta árið, en eitt var
það þó, sem hann aldrei dró
af sér við, — starfið — já og
stangaveiðin ekki fyrr en allra
síðustu mánuðina. Honum auðn
| aðist líka að lifa til hinstu
stundar eins og hann áre;ðan-
lega helzt hefur kosið sér, — í
j fullu starfi, við fulla starís-
; gleði.
Eins ljúfur húsbóndi og Egg-
ert var starfsfólki sínu, má þess
; nærri geta, hvílíkur heimilisrað-
| ir hann hefur verið, enda er það
1 mjög rómað af öllum sem til
j þekkja og mest af ástvinum
j hans, sem þess nutu. — Eggert
I kvæntist hinn 8. apríl 1922 eftir- 1
ur gerði til sjálfs sín, átti það
. umburðarlyndi til að bera, að
hann var mildur og skilnings-
góður er hann <iat störf ann-
arra og lét þá þó njóta sinna,
. sem vel gerðu. — Hygg ég að
flestir þeir, sem hjá honum hai'a
unnið, muni bera honum það, að
I ágætara húsbónda myndu þeir
ekki geta kosið sér, enda gerði
hann sér far um að vera starfs-
fólki sínu vinsamlegur vinnufé-
lagi, ekki síður en yfirmaður.
j Eins og Ijóst má vera af því,
I sem hér hefir verið rætt, er
; ákaflega fjarri því að Eggert
væri maður harðlyndur eða
kaldur. Þeir, sem vel þekktu
hann, vissu, að hann átti þvert
á móti til að bera hjartahlýju
og samúð og svo viðkvæma
lund, að sjaldgæft mátti telj-
ast. — Því var hann einnig
j mjög hjálpsamur, en flíkaði því
! ekki, heldur var honum óljúft
að láta sín við slíkt getið.
| Alla tíð lagði Eggert mikið á
sig við störf sín. Vinnan var
honum þó ekki byrði heldur
ávallt gleðigjafi, eins og að lík-
j um lætur um slíkan atorku-
j mann. Svo fór þó að lokum, að
hans mikla þrek og hreysti fór
að láta á sjá, og fyrir 10 árum
varð hann fyrst alvarlega veik-
ur af þeim sjúkdómi, sem nú
hefir orðið honum að aldur-
tila. — Þrjár miklar legur lá
hann á þessum árum, vegna
þessa sjúkdóms og hina fjórðu,
sem ekki reyndi hvað rninnst á
hann, vegna mikilla skurðað-
gerða á báðum hnjám. Lítið vildi
! hann þó sjálfur gera úr þess-
um veikindum sínum, enda var
honum ekki við annað verr en
að vinir hans — að ekki sé
minnst á hans nánustu — hefðu
áhyggjur út af heilsu hans. —
Af sömu ástæðu tók hann því
jafnan líklega þegar rætt var
við hann um að hann fæn að
fara sér hægar og unna sér
lifandi konu sinni, Guðrúnu
Þórðardóttur bónda að Vogs-
ósum í Selvogi Eyjólfssonar,
ágætri konu, sem hefir verið
manni sínum ómetanleg stoð og
stytta. Voru alla tíð slíkir kær-
leikar með þeim hjónum, að
öllum, sem til þekktu var ljost
hversu farsæl þeirra sambúð
hafði verið. Mestan hluta bú-
skapar síns áttu þau fagurt
rausnarheimili að Túngötu 30,
hér í bænum og var þar gott
að koma, vit \ti þeirra.
Börn þeirra Eggerts eru fjög-
ur, Gunnar, viðskiptafréeðingur,
sem kvæntur er Báru Jóhanns-
dóttur, verkstjóra Benediktsson-
ar, Kristjana, gift Magnúsi Ingi-
mundarsyni, söngstjóra á Akur-
Jónssonar og Edda, gift Gísla
ur Jóninu Snorradóttur bókara
Jónssonar og Edda gift Gísla
V. Einarssyni viðskiptafræðing.
— Barnabörnin eru orðin 16 og
eitt þeirra, sonardóttirin Guðrún
Edda er að mestu — og í mikl-
um kærleikum — alin upp hjá
afa sínum og ömmu.
Barna-barna-börnin eru tvö.
Eggert hefur ávallt viljað starfa
með skylduliði sínu. — Faðir
hans vann við fyrirtæki hans
frá 1924, að hann brá búi, og
fram undir 1950 og nú vinna
synir hans og tengdasynir þar
allir og veita því forstöðu. Egg-
ert sagði oftar en einu sinni
við mig, að fyrirtækið yrði i goð
um höndum þó að hann félli
frá.
Ég votta frú Guðrúnu, börn-
um hennar og öðrum ástvinum
dýpstu samúð vegna missis
beirra. en samgleðst þeim vegna
þeirra minninga sem þau eiga
um góðan eiginmann, föður,
tengdaföður og afa.
Eins má að lokum ekki ógetið
vera, þegar Eggerts er minust
en það eru störf hans í Frí-
múrarareglunni á íslandi. Þann
félagsskap mat Eggert flestu
meir og þar var honum truað
fyrir miklum störfum. Verður
hans þar lengi saknað, enda
vandfyllt það skarð, sem hann
lætur eftir sig.
Gunnar J. Möller.
í dag verðúr til moldar bor-
inn Eggert Kristjánsson stór-
kaupmaður. Hann andaðist mið
vikudaginn 28. f.m., í miðri önn
dagsins.
Okkur starfsfólki hans hefur
lengi verið ljóst, að Eggert gekk
ekki heill til skógar. Við áttum
alltaf von á, að hann yrði að
draga sig í hlé frá störfum. en
hann kunni ekki að hlífa sér
og þess vegna féll hann, vo að
segja mitt á meðal okkar
Eggert var mikill athafna- og
mannkostamaður, og við dáð-
umst að orku hans og þeitkingu
á ýmsum sviðum mannlífsms,
svo og á hinni fáguðu fram-
komu hans á hverju sem gekk.
Þrátt fyrir mik'ar annir og uu-
svif og oft langan vinnudag,
var svo sem hann hefði nægan
tíma til hinna óskyldustu hluta.
Ljóðmæli og goðar bæku- ias
hann mikið og gaf se- alltaf
tíma til að jófa fagur-a lista,
enda ber bæði vmnustofa hans
og heimili honum þar fagurt
vitni. Engum gat heldur dulizt,
hversu frábær heimilis faðir
hann var.
Við starfsfólk hans teljum það
lán í lífi okkar að hafa veiið
honum samferða, unnið undir
hans stjórn, notið handleðslu
hans og umhyggju, sem oft náði
langt út fyrir það svið sem
starfi okkar tilheyrði.
Nú, þegar við kveðjum herm
í hinzta sinn, viljum við íáia
í ljós hryggð okkar og söknuð
vegna fráfalls hans, og við þökk
um honum samferðina.
Konu hans, uörnum, tengda-
börnum og öðrum vanda’n i,m.
um sendum við okkar inniíeg-
ustu samúðarkveðjur.
Minningin um mikilhæfan og
góðan dreng mun lifa.
I DAG kveðjum við einn af
máttarstólpum stórkaupmanr.a-
stéttarinnar á fslandi, sem á
fimmta áratug stóð í fararbroddi
stéttar sinnar til eflingar frjálsri
verzlun og haftalausri starfsemi
heildverzlunar á fslandi.
Ég tel, að ekki sé á neinn hall-
að, þótt Eggert Kristjánssyni sé
eignað og þakkað að mjög veru-
legu leyti það frelsi, sem í dag
ríkir í innflutningsmálum þjóðar
innar, þótt honum auðnaðist því
miður ekki að lifa þann dag, er
síðustu leifum hamla og hafta
yrði á brott kastað.
Eggert Kristjánsson hóf ungur
umsvifamikla verzlunarstarfsemi
og stofnáði árið 1922 umboðs- og
heildsölufyrirtækið Eggert Krist
jánsson & Co., sem hann rak af
stórhug til dauðadags. Hann lét
sér málefni stórkaupmanna
miklu skipta og var einn af stofn
endum Félags íslenzkra stór-
kaupmanna þ. 21. maí 1928.
f stjórn félagsins átti hann
sæti frá 1931 til 1949, samfleytt
í 18 ár, eða lengur en nokkur
annar fram til þessa. Hann var
formaður félagsins frá 1934 til
1949 eða í 15 ár.
Eggert gegndi og fjöldamörg-
um öðrum trúnaðarstörfum fyrir
stórkaupmannastéttina, sem hann
vann að af fórnfýsi og geysi-
miklum dugnaði.
Félag íslenzkra stórkauo-
manna gerði Eggert að heiðu’s-
félaga sínum 1957 til að s.i na
honum nokkurt þakklæti 'fyrir
þann mikla skerf, sem hann hafði
lagt til eflingar stórkaupmanna-
stéttarinnar og baráttumála
hennar.
Framh á bls. 19.