Morgunblaðið - 03.12.1966, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 3. dee. 1966
„Góð afkoma ríkisins er forsenda veröstöð vunarinnar ‘ ‘
sagði fjármálðráðlierra í þingræðu í gær
Franiihald aí bls. 32
Bin auknar fjárveitingar ,en niú
aem fyrr er 1 mörg (horn a'ð Jíta,
og hefur nefndin fyrst og f.remst
ha ft að lei&arijósi, hvað hiún
italdi óihjákvæmilegt og ekki yrði
á frest skotið um leið og hún
*ð sjálfsögðu lagði sig fram um
að koma til móts við ós-kir manna
eftir því ,sem nefndin sá sér
fært og ásteeður leyfa.
Fjárlagafrv. (það, sem hér um
rœðir ,er hið fyrsta sem samið
er á vegum þeirrar fjárlaga- og
hagsýslustofnunar, sem sett var
á stofn innan fj ármálaráðuneyt-
isins fyrr á þessu ári.
Enda þótt frv. sé í meginatrið-
lum óbreytt frá því, sem verið
hefur hvað uipphyggingu snertir
og iþær ibreytingar, sem stofn-
unin teLur æskilegar við undir-
búning og samningu fjárl. bíði
næsta árs og korni þá til fram-
kvaemda í samræmi við nýsett
Ilög um ríki&reikning og fjárlög,
er það álit meiri hluta nefndar,
fið fjárveitingar til ríkisstofn-
ana eða reksturs þeirra séu
að þessu sinni í meira sam-
ræmi við raunverulegar þarf-
ir stofnanna en oftast hefur
tíðkazt. Þetta álit meiri hl.n.
er byggt á þeim upplýsingum,
sem n. hefur aflað sér og
fram hefur komið í viðræðum
n. við forsvarsmenn hinna
ýmsu ríkisstofnana.
Að þessu sinni ihefur hagsýslu-
Stjóri rikisins. Jón Sigurðsson,
starfað að niokkru leyti með nefnd
inni ,veitt henni margvíslegar
upplýsingair og hefur það auð-
veldað nefndinni störfin og flýtt
tfyrir afgreiðslu málsins. Þá hafa
nefndarmenn. sama hátt og áð-
ur skipt með sér verkum og unn-
ið að athugun einstakra mála-
fLokka miLli funda. Hefur það
einnig flýtt fyrir afgreiðslu máls
ins í heild.
Meirihluti fjárveitinganefndar
hefur flutt breytingartillögur
við tekjubálk frv. Eru þær byggð
ar á nýjum upplýsingum, sem n.
fékk frá Efnahagsstofnun ríkis-
ins. Hefur komið í ljós við endur
skoðun á tekjum ríkissjóðs fyrir
árið 1966 varðandi suma tekju-
liði fjárlagafrv., að gera má ráð
fyrir, að tekjur ríkisins á árinu
1967 verði sem fram kemur á fýrr
nefndu þskj.
Svo sem kunnugt er beitti
rfkisstj. sér fyrir því á s.l. hausti
að greiða niður hækkun á bú-
vöruverði, sem ella hefði komið
til framkvæmda í septembermán
uði s.L Síðan hefur komið til
framkvæmda hækkun á fjöl-
Skyldubótum og frekari niður-
greiðslur. Allar þessar ráðstafan
ir eru til þess ætlaðar að koma í
Veg fyrir verðhækkanir innan-
lands og skapa grundvöll að al-
mennri verðstöðvun. Af þessu
leiðir, að gera verður breytingar
á 17. og 19. gr. fjárlagafrv. verð-
andi þá gjaldaliði, sem þessar ráð
stafanir snerta. Nú hefur ríkis-
stjórnin lagt fyrir Alþ. frv. um
verðstöðvun. Að öðru i/eyti eru
sumir þessara þátta enn í athugun
hjá ríkisstj. N. hefur því frestað
afgreiðslu þeirra til 3. umr.
Önnur mál, sem n. hefur enn
ekki lokið athugun sinni á og
frestaði til 3. umr., eru m.a.
skipting á fé til nýrra skóla-
bygginga og skólastjóraíbúða,
enn fremur brtt. við 18. gr. og
nokkur erindi önnur, sem n.
mun taka til frekari athugunar
og afgreiðslu á milli umr. Þá
mun samvinnunefnd samgöngu-
mála skila till. um styrki til
flóabáta og vöruflutninga, sem
jafnan áður. Eins og fram kemur
í nál.meiri hl., eru brtt. við 2.
gr. frv. byggðar á nýjum upp-
lýsingum frá Efnahagsstofnun
ríkisins um tekjuáætlun ársins.
Er þá lagt til grundvallar, að
tekjuhækkunin milli áranna
1965-1966 nemi 18% einnig að
skattvísitalan verði ákveðin 18%
hærri en hún var 1966.
Hækkun á tekjuliðum.
Síðan fjárlagafrv. var samið,
liggja fyrir tölur um álagða
skatta í öllu landinu. Kemur þar
í ljós, að álagðir skattar reynd-
ust nokkru hærri, en reiknað
hafði verið með. Hækkar því á-
ætlunin fyrir 1967 að sama skapi,
þar sem aðrar forsendur eru ó-
breyttar. Þá er í þessari nýju
áætlun reiknað með hærri inn-
heimtuprósentu, en það er
samkv. reynslu ársins 1965.
Heildarupphæð tekju- og eignar-
skatts er því áætlað 643 millj. kr.
En þar frá dragast 40 millj. sam-
kv. 17. gr. til húsnæðismála
samkv. 4. gr. 1. nr. 19 1965 og
Jón Árnason
verður því nettóupphæðin á 2.
gr. frv. 603 millj. kr. eða 7 millj.
kr. hærri en frv. gerir ráð fyrir.
Varðandi aðflutningsgjöldin virð
ist ekki ástæða til breytinga að
dómi Efnahagsstofnunarinnar, en
þar er reiknað með 6200 millj. kr.
innflutningi cif og lagt til grund-
vallar, að meðaltollurinn verði
29.5%. Aukatekjur eru nú áætl-
aðar 60 millj. kr. eða um 5 millj.
kr. lægri en í frv. Er þaS samkv.
nýrri áætlun Efnahagsstofnunar-
innar varðandi till. meiri hl. n.
um áætlaða hækkun tekna af
söluskatti. Þá er gengið út frá
áætluninni um á lagðan sölu-
skatt 1966, reiknað með 5%
aukningu hreinnar veltu milli ára
196 6og 1967 og þá er einnig tek-
ið tillit til þeirra verðhækkana,
sem komnar voru inn 1. október
s.l., en að öðru leyti ekki reikn-
að með frekari verðhækkunum.
Samtals verða því tekjur af
söluskatti 1328.2 millj. kr., þar af
til jöfnunarsjóðs sveitarféiaga
samkv. 1. 106.3 millj. og nettó
verður upphæðin því 1221.9
millj. kr., sem er 43.7 millj. kr.
hækkun frá því, sem er í frv.
Þá er samkv. till. meiri hl. lagt
til að hækka 10. tölulið 2. gr.,
leyfisgjald af bifreiðum, um 4,5
millj. kr. Er þá lagt til grund-
vallar, að áætlað meðal fob-verð
á innfluttum bifreiðum á yfir-
standandi ári hefur reynzt hærra
en áætlað var, en bifreiðainn-
flutningurinn að öðru leyti ó-
breyttur frá fyrri áætlun. Loks
er lagt til, að tekjur samkv. 3.
gr., þ.e. af rekstri Áfengis- og
tóbaksverzlunar ríkisins hækki
um 8 millj. 170 þús. kr., en sam
tals hækkar tekjubálkur fjárlaga
frv. samkv. þessu um 63 millj.
370 þús. kr.
Síðan vék formaður fjárveiti-
nefndar að breytingartill. við
einstaka gjaldliði og gerði
grein fyrir þeim. Að lofcum
sagði Jón Árnason:
Verði brtt. fjvn. og meiri-
hluta hennar, sem ég lýsti samþ.,
leiðir það af sér, að á rekstrar-
yfirliti 25. gr. hækkar rekstrar-
afgangur um 46 millj. 452 þús.
kr. Svo af sjóðsyfirliti sömu gr.
út, hækkar liðurinn: afborganir
lána og til eignaaukninga um 7
millj. 740 þús. kr. Á rekstrar-
yfirliti verður því greiðsluafgang
ur 427 millj. 518 þús. kr., en á
sjóðsyfirliti greiðslujöfnuður að
upphæð 189 millj. 482 þús. kr.
Hver greiðslujöfnuður fjárlaga-
frv. endanlega verður er ekki
hægt að segja um, að svo komnu
máli. Fer það að sjálfsögðu að
mestu eftir því sem ég áður hefi
sagt varðandi viðbótarfjárveit-
ingar vegna niðurgreiðslu á vöru
verði og hækkunar fjölskyldu-
bóta. Munu hvort tveggja þess-
ara liða liggja fyrir við endan-
lega afgr. málsins við þriðju
umræðu.
Halldór E. Sigurðsson (F):
Ég vil fyrsit minnast á þau um-
mæli hv. formanns fjárveitingar
nefndar um það, að frv. sé bet-
ur undirbúið nú en oft áður.
Ég get ekki fallizt á þetta, og
finnst mér í þessu vera ómakleg
árás • á þá, sem undirbúið hafa
fyrri fjárlög. Ég vil einnig benda
á, að það vantaði 70 milljónir
inn í fjörlögin.
Þessi fjárlög enu næstum ein-
um milljarð hærri en fjárlög
yfirstandandi árs, en þó vantar
þar að gert sé ráð fyrir hinum
srtórauiknu niðurgreiðislum, sem
munu verða um 730 millj., aukn
ingu á f jölskyidubótum, sem
mun verða um 170 milljónir og
bein aðstoð við atvinnuvegina,
sem mun verða 350 milij. Tekju
áætlun fjárlagafrv. er byggð
upp á verðbólguþróuninni, þrátt
fyrir fögur loforð um stöðvun
dýrtíðar. Og jafnvel stjórnar-
sinnarnir eru nú farnir að bila
í trúnni á ágæti stefnu sinnar.
í ræðu, sem forseti Sameinaðs
þings flutti í haust, sagði hann,
að verðbólgan væri stærsti vand
inn. Og forsætisráðherra sagði í
ræðu, sem hann flutti einnig í
haust, að margir veltu því fyrir
sér, hvort baráttan við verð-
bólguna hefði mistefcizt. Og það
hefur einmitt gerzt, og ástæðan
er sú, að fyrirheitin voru blekk-
ing. Stefnan hefur verið verð-
bólgugjafi í stórum stíl, og þær
ráðstafanir, sem gerðar voru, til
að minnfca verðbólguna, hafa
aukið hana, vegna þess, að þess-
ar ráðstafanir eru miðaðar við
minnkandi framkvæmdir, en sú
varð ekki raunin. Dugnaður
fólksins og góðærið í landinu
urðu til þess, að framkvæmdir
jukust og því eru ráðstafanirnar
mislukkaðar. Og ef ríkisstjórn-
in hefði áttað sig á því, hefði
hún getað breytt um stefnu. En
stjórnin neitar að viðurkenna
aðra stefnu en sína eigin, hún
lítur ekki á hina leiðina og neit-
ar að viðurkenna hana. Þess
vegna er svona komið í þjóðlíf-
inu.
Það voru gefin mörg og stór
fyrirheit um hagsýni í ríkis-
rekstrinum. Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur ráðið fjármálaráðherra
embættinu frá 1959 og mætti því
ætla, að eitthvað hefði verið
gert. Það voru gefin 59 fyrir-
heit um sparnað hjá ríkissjóði.
Árangurinn er að finna í greinar
gerð fjárlagafrv. fyrir árið
1967. Það er sagt m.a., að mikið
skorti til að nægileg heildarsýn
sé yfir allan ríkisreksturinn.
Ráðherra lýstir því yfir, að hann
viti ekkert um ríkisreksturinn.
Það er góður árangur af bættum
hagsýsluvinnubrögðum.
Já, það hefur orðið lítið úr
sparnaðinum. Það hafa verið
stofnuð ný embætti og stoínan-
ir, eins og hagsýslunefndir og
gjaldheimtan, skattalögreglan
og margt fleira.
Allir vita, hvernig samskipti
urðu við læknanna og verkfræð
ingana, og allir hljóta að viður-
kenna, að það hefði verið heppi-
legra að sýna þessum stéttum
meiri sanngirnL Þessi ríkis-
stjórn lýsti því líka hátíðlega
yfir, að ekki kæmi til mála að
semja við Alþingi götunnar. Og
stéttarfélögin skyldiu sjálf
semja við atvinnurekendur og
þeir einir bera kauphækkanirn-
ar. en hvað skeði. Samdi ríkis-
stjórnin ekki við stéttarfélög og
og var kauphækknum ekki
hleypt út í verðlagið.
Þá er fjárfesting skipulagslaus
og á þessum fjárlögum er hlutur
verklegra fpamkvæmda minni en
nokkru sinni fyrr. Skólabygg-
ingar eru í algjör.u reiðileysi,
þótt þarna sé um að ræða bygg
ingar, sem þola enga bið. Sömu
sögu er að segja um samgöngu-
mál, en ekkert er veitt til vega-
sjóðis, þrátt fyrir hátíðleg loforð
um það, og þrátt fyrir það, að
ríkissjóður hefur hundruð millj-
óna í tekj.ur af umferð í landinu.
Við Framsóknarmenn munum
áðeins bera fram eina breytingar
tillögu við frv. og er það vegna
þess, að við teljum að ekki sé
jidkkur leið að leggja fé í nema
hrýnuistu nauðsynjar, enda er
óðaveðbólgan og fyrirhyggju-
leysið svo mikið. Og það er of-
sköttunin og stefnuleysið, sem
hafa leikið þjóðarbúskapinn
svona grátt.
Geir Gunnarsson (K): ís-
lenzk alþýða óttaðist það mest,
að Sjálfstæðisflokkurinn, sern
heldur fram kenningum um liið
frjálsa framtak og alræði einka-
framtaksins, næði völdum á ís-
landi. Og að því kom, að hann
gerði það, og var það með að-
stoð krata. Og með tilstyrk
þeirra hafa Sjálfstæðismenn
stjórnað í sjö ár eftir kenning-
um sínum, sem eru algjörlega
andstæður þeim kenningum og
skoðunum, sem Alþýðuflokkur-
inn hélt fram fyrir nokkrum ár-
um.
Allri viðHeitni verkalýðsins til
að fá samstarf um stöðvun verð-
lags hecfur verið neitað, og stefna
ríkisstjórnarinnar hefur beinlínis
orðið til þess, að verðbólgan
magnaðist, og síaukinni fjárþörf
ríkissjóðs er fullnægt með meiri
skattlagningu. Stórfelldur niður-
Skurðir eru í opinberum fram-
kvæmdum, og má neína sem
dæmi um afleiðingu stjórnar-
stefnunnar.
Nú er farið að tala um stöðv-
un, og lagt er kapp á að fá
verkalýðstfélögin til samstarfs.
Ætlunin er að leika sama leikin
og 1959, þegar þjóðin var blekkt
íram yfir kosningar. En þrátt
fyrir þessa miiklu herferð fyrir
stöðvun, þá eru fjárlögin ekki
miðuð við það og þau hatfa aldrei
verið hærri en nú og bera mörg
einkenni verðbólgunnar.
Það hefur verið bent á skipu-
lagsleysi í ríkisrekstrinum, m.a.
í greinargerð fyrir fjárlagatfrv.
Og sem dæmi um skipulagsleysið
er, að fyrir nokkru voru tveir
bílar sendir fevölds og morgna
til Hafnarfjarðar að ná í tvo ráð-
herra.
Mínar breytingartillögur eru
flesitar um sparnað, og ég vil
segja að það er víða hægt að
spara, t. d. sé ég enga ástæðu
til að reisa einhvern hknnasitiga
uppi á Skólavörðuholti. Helztu
tillögurnar eru þær, að hætt
verði öllum tilkostnaði í sam-
bandi við Nato. Aðeins verði
haft eitt sendiráð á Norðurlönd-
um. Þá er gert ráð fyrir að auka
styrk til sjúklinga, sem leita
þurfa læknishjálpar erlendis,
einnig að hækkaður verði styrk-
ur til jarðhitaranmsókna.
Magnús Jónsson (S): Ég vil
þakka fjárveitimganefmd fyrir
störf sín sem hún hefúr unnið af
trúmennsku og samvizlkusemi.
Sérstaklega vil ég þó þakka
meirihluta hennar. Pormaður
fjárveitinganefndar vék rétti-
lega að því í ræðu sinni, að með
hliðsjón af verðstöðvunarfyrir-
ætlunum yrðu þingmenn að sam-
einast um að afgreiða fjárlögin
af hófeemd. Auðvitað væri æski-
legt að geta veitt meira til
margra málaflokka, svo sem til
sjúkrahúsa, Skóla og svo fram-
vegis, en fjánmagimu er alltaf
einhver takmörk sett.
Minnihlutar nefndarinnar hafa
lagt fram sínar tillögur. Frá
Framsóknarmönnum kamur að-
eins ein tillaga, og er hún um
fjárveitingu til vegasjóðs. Það
hafa verið gerðar ráðstafanir til
að afla fjár til handa sjóðnum,
og vegaáætlunin hefur alls ekki
tatfizt vegna þessa. Fulltrúi ann-
ars minnihluta gerir sparnaðar-
tillögur og ber að þaka það. Ég
gæti vel fallizt á að fækka sendi-
ráðunum, en það er mjög mikið
vandamál og alls ekki auðvelt
viðureignar. Ég hef bent á það,
að fella ætti raunar niður öll
sendiráð Norðurlandanna inn-
byrðis og láta skrifetofur Norð-
urlandaráðs sjá um þá fyrir-
greiðslu, sem sendiráðin annast.
Eins gæti ég vel fallizt á það, að
ef til tals kæmi að fjölga sendi-
ráðum, væri eðlilegt að setja það
niður í einhverju af hinum ný-
frjálsu ríkjium. Eins er það rétt,
að fylgjast verður vel með ferða-
lögum á vegum hins opinbera og
sjá til þess, að þau verði ekki
misnotuð. Og auðvitað á að hafa
vakandi auga með öllum ríkis-
rekstrinum til að koma í veg
fyrir óþarfa fj áreyðslu. Um rík-
islögregluna á Keflavíkurflug-
velli vil ég segja það, að meðan
erlendir menn eru þar, verðum
við að halda uppi löggæzlu á
vellinum. Um hinar tillögurnar
vil ég ekkert segja um á þessu
stigi málsins, en þær eru margar
athyglisverðar. Þó vil ég benda á
í sambandi við dráttarbrautirnar,
að tillaga þingmanns er engin
lausn. Vandamálið er, að það er
skortur á framlagi ríkissjóðs til
þessara brauta. En þetta mál er
í rækilegri athugun hjá ráðu-
neytunum.
Um ræður minnihlutatfúll-
trúanna mætti vissulega margt
s e g j a. En það sem ein-
kenndi ræðurnar var, að það
gætti mom meiri hófeemi og
Skilnmgs hjá framsögumanni
annars minnihiluta heldur en
hjá fulltrúa Framsóknar. Og með
an ég hlýddi á ræðu hans, sem
mér fannst stórfurðuleg, var ég
að velta því fyrir mér, hvera
kon-ar innsprautu hv. þingmað-
ur hefði fengið áður en hann
samdi ræðuna. Hann gengur á
svig við staðreyndir og ég vil
taka það strax fram, að það er
alls ekki verið að kasta steini
að þeim, sem imdirbúið hat'a
fjárlög undanfarinna ára, þegar
sagt er að lögin væru betur und
irbúin nú. Það er dagsanna að
það var óviðunandi ástand að
láta undirbúning fjárlaga vera
hjáverk og það er illa farið að
reyna að gera lítið úr stofnun-
inni, sem hefur með undirbúning
inn að gera, því að hún er ung
og ekki enn fengin full reynsla,
hvernig hún getur bezt komið
að gagni.
Stefnan hlýtur að vera sú að
meta þarfirnar og skera ekki nið
ur út í bláinn. Það er rangt að
kalla það skort á aðhaldi þótt
veitt sé ríflega til stofnunar, en
það á að fylgjast vel með. Þing
maður nefndi það að gleymst
hefðu 70 milljónir. Það er ekki
rétt en það lágu ekki fyrir niður
stöður um þessar fjárhæðir þegar
fjárlögin voru samin.
Ég vil taka undir orð annars
minnihluta um að það beri að
gæta spamaðar. Og ég er honum
sammála með bifreiðakost ríkis
ins. Það er mikið vandamál og
erfitt en sett hefur verið nefnd
til að fylgjast með rekstri bif-
reiða ríkisins og settar hafa verið
reglur um hámarksverð þeirra
bifreiða sem embættismenn hafa
heimild til að kaupa.
Framhald á bls 25