Morgunblaðið - 03.12.1966, Side 17

Laugardagur 3. dea. I96<5
MORCUNBLAÐIÐ
17
Fleira mælir með rýmkun togveiðisvæðanna
en á móti
EGGERT G. Þorsteinsson hélt í
gær ræSu á fundi LÍÚ og ræddi
þau vandamál, sem steðja að
Bjávarútveginum í dag, svo og
þær ráðstafanir, sem ætlunin
mun að gera.
í upphafi ræðu sinnar drap
ráðherrann á síldarleitar- og síld
ai-rannsóknarskip það, er skýrt
var frá á baksíðu Mbl. í gaer. Þá
ræddi 'hann einnig um hafrann-
sóknarskip, sem fyrirhugað er
að smíða og er sagt frá því á
öðrum stað í blaðinu í dag.
Ráðherrann gat þess að í at-
hugun væri smíði skólaskips fyr
ir væntanleg skipstjórnaraefni og
sjómenn. Sagði hann að tilxaun-
ir þær, sem Sjóvinnunefnd
Æskulýðsráðs hefði fyrir at-
beina Reykjavíkurborgar og með
Btuðningi hins opinbera, staðið
fyrir, hefðu reynzt mjog gagn-
iegar. Eggert kvað það mjög
enikilsvert að skipstjórnarmenn
*iái þegar í upphafi réttum tok-
un á þeim fuUkomnu tækjum,
sem nú tíðkuðust. Hefði í þessu
•ambandi komið fram sú hug-
*nynd að útbúa skólaskip, og þá
uð breyta einhverjum togara,
sem lagt hefði verið vegna
ipekstrarerfiðleika og gera hann
hæfan til notfcunar við slíka
fcennslu. Sagðist Eggert vona að
ekki yrði mikiU ágreininigur um
þetta, og að málið fái nauðsyn-
legan undirbúning, og er þá að
sjálfsögðu fyrsta skrefið að
kanna til hlítar kostnaðarhlið
málsins.
f>á gat ráðherrann þess,
«ð sjávarútvegsmálaráðuneytið
hefði nýlega óskað eftir því við
menntamálaráðuneytið, að það
hlutaðist til um, að útvarpsráð
áætlaði kostnað við gerð sjón-
varpsþátta, er kynntu íslenzka
•jómennsku til þess að vekja
Úhuga almennings á henni.
Eggert Þorsteinsson ræddi því
næst nokfcuð um vandamál báta
útgerðarinnar og hugsanlegar
úrlausnir. Hann minnti á að
haustið 1065 hefði verið skipuð
nefnd til þess að rannsaka hag
©g afkomuhorfur bátaflotans af
ftærðinni 40-120 rúmlestir, sem
ekki mega stunda dragnótaveið-
cir í landhelgi og ekki þykja
hentugir til síldveiða. Hann
xæddi síðan nokkuð þær úrbæt-
ur, sem nefndin mælti með, en
hún skilaði áliti á sh sumri til
ríkisstjórnarinanr, en álitsgerð
nefndarinnar hefur þagar verið
til athugunar hjá ráðuneytinu.
Síðan sagði ráðherrann, er
hann hafði rætt að nokkru til-
Jlögur nefndarinnar, að sú spurn
*ng vaknaði, hvort heknila skuli
veiðar innan fiskveiðitakmark-
«mna eða hvort lengja skuli vei’ði
íímann ,en það mál kvað hann
*vo nátengt öðru máli, vanda
máli togaraiútgerðar og frysti-
iðnaðar í landinu.
Eggert sagði að stefna níkiS'
•tjórnarinnar hefði verið mjög
Ujós í landlhelgiismálinu og vilji
þáóðarinnar væri eindreginn
með útfærslu lanidheiginnar.
Hins vegar hafi því verið minni
gaumur gefinn hvernig nýta
mætti auðæfi hennar. Útfærslu
landhelginnar hefði þannig ekki
verið fyilgt eftir með nægilega
ékve'ðinni stefnu, hvernig nýta
beri þau hafsvæði ,sem lands-
menn hafi tileinkað sér með út-
Kæcrslunni. Eðlilegt var að ekki
vaeri mörkuð skýr stefna um
(þessi mál meðan landismenn áttu
enn í deilum út af 12 mílna land
helginni, en nú væri eðlilegt og
Ifcímabært að iþessi mál y.rðu tek-
m til athugunar, og að íhugað
væri hivernig hagkvæmast væri
•ð hagnýta fiskveiðilandlhelgina
Með þessu er ekki sagt að
llandsmenn eigi að slaka á kröf-
um sínum til al'ls landgrunns
færsla er enn í dag sú stefna,
sem ríkir og mun fram haldið
af fullri einurð, og ver’ður að
viona að í framtíðinni verði ekki
slakað á þeim kröfum .
Þá ræddi ráðherrann ýmsar til
lögur, sem fram hefðu komið um
lausn þessa vandamáls ,að hve
miklu leyti ætti að leyfa veiðar
innan landhelginnar .Allir virð
ast á einu máli um það, að land-
helgina beri að hagnýta á sem
hagkvæmastan hátt. Menn grein
ir aftur á móti á, þegar rætt er
'Urn, hvaða veiðiaðferð sé hag-
kvæmust, hváða veiðarfæri arð-
vænlegast. Ráðherrann kvað
margar spurninga'r vakna við
þetta og öllum væri vandsvarað,
en mikilvægasta spurningin væri
að sjálfsögðu: Hvað þolir land-
helgin mikið veiðiálag án þess
að valda tjóni á framt.ðarveið-
inni.
Síðan sagði ráðherrann:
„Fiskifræðingar okkar telja
mögulegt að nýta landhelgina
ibetur .Þeir telja bötnvörpu ekki
skaðlegra veiðarfæri en önnur.
— sagði sjávarútvegsmálaráðherra Eggert G.
Þorsteinsson á aðalfundi LÍIJ í gær
Þeir telja áð þorsks'tofnin'Um stafi
m<est hætta aif veiðum ókyn-
þroska fisiks og ungviðis. Nefna
þeir í því sambandi einkum
svæði fyrir Norður- og Norð-
austurlandi, sem nú eru utan
landheilgi. Þetta er nefnt hér
þvl það er rétt að álit vísinda-
manna okkar heyrist. Eitt mesta
hagsmunamál okkar íslendinga
nú er því tvámælalaust friðun
ókynþroska fisks.“
Þvlí næst nefndi Eggert G. Þor
steinsson aðgerðir þær, sem grip-
ið hefði verið til svo sem etækk-
un möskvastærðar o.s.frv.
Þá ræddi ráðherra um vanda-
mál togaraútgerðar og gat þess
að nefnd sú er sjávarútvegsmála
ráðherra hefði skipað hinn 23.
desember 1965 hefði komist að
þeirri niðurstöðu að meðalhalli
olíukynts togara, en flestir tog-
ararnir eru af þeirri gerð, verði
milli 5 og 6 milljónir króna á
þessu ári. Hallinn verði auðvitað
misjafn hjá hinum ýmsu togara
fyrirtækjum. Ráðstafanir þessu
til bóta er breyting á lögum
um verðjöfnun á olíu og bens-
íni. Er ráðherra veitt þar heimild
til endurgreiðslu á verðjöfnunar
gjaldi því, er togarar greiða í
sjóðinn.
Á fleiri atriði til lækkunar
útgerðarkostnaðar togara hefur
verið bent, svo sem fækkun skip
verja o.fl., en að óbreyttum að-
stæðum er óraunhæft að gera
ráð fyrir verulegum breytingum
þar á a.m.k. ekki með samþykki
sjómannasamtakanna. Þá kvað
ráðherrann útlitið á erlendum
mörkuðum ekki gefa ástæðu til
bjartsýni, hvorki hvað verð
snertir né tolla.
Afli togaranna hefur verið lít-
ill að undanförnu og ekki kvað
ráðherrann ástæðu til að ætla
að hann myndi aukast í nánustu
framtíð að óbreyttum aðstæð-
um og má í því sambandi benda
á að innan fárra ára mun 12
mílna fiskveiðilandhelgi taka
gildi við Grænland, sem orsaka
mun skerðingu veiðisvæðanna
þar.
Minnsta togaranum í flotanum
var nýlega breytt til veiða með
hringnót. Kostaði breytingin 6
milljónir króna. Skipaskoðunar-
stjóri hefur á vegum sjávarút-
vegsmálaráðuneytisins gert á-
ætlun um kostnað við slíkar
breytingar á öðrum togurum og
miðað við eimknúin 650 rúm-
lesta togara telur hann kostnað
ræmi við hækkun kaupgjalds,
hefur þessi þróun eigi að síður
leitt til mikillar aukningar vel-
megunar hjá almenningi og meiri
aukningar en dæmi eru til oft-
ast nær áður, bæði hér og í ná-
lægum löndum.
Þess hafa sézt all greinileg t
merki um nokkurt skeið undan
farið, að þessari hagstæðu þróun
væri nú lokið a.m.k. um sinn.
Hækkun verðlags og launa hafði
skapað mikla erfiðleika hjá þeim
atvinnugreinum sem ekki höfðu
orðið aðnjótandi erlendra verð
hækkana eða ekki geta aukið
framleiðni sína í sama mæli og
aðrar greinar. Á þetta ekki sízt
við um útgerð togaranna, þótt
þar komi aðrar ástæður einnig
til greina, svo og um útgerð
smærri báta. Aftur á móti benda
þær upplýsingar, sem fyrir liggja
ekki til annars en að afkoma
fiskvinnslunar hafi verið
nokkurn veginn viðunandi fram
á síðustu vetrarvertíð a.m.k. þar
sem afkastageta er í einhverju
samræmi við möguleika til hrá
efnisöflunar. A síðastliðnu vori
hófst svo hið alvarlega verð-
Eggert G. Þorsteinsson, sjávar útvegsmálaráðherra flytur ræðu fan útflutningsafurða, einkum
sína í gær. Næstur ráðherranum situr Sverrir Júlíusson ,for- mjöls, lýsis og freðfisks, svo sera
maður sambandsins, en lengst til hægri er Sigurður H. Egils- fyrr er greint frá.
son ,framkvæmdastjóri LÍÚ. (Ljósm.: Ól. K. M.) _ .. ,
Erfiðleikar þorskveiðanna
annans vegar og verðfall afurð-
anna hins vegar, hefur nú skap-
að nýtt viðhorf í íslenzkum efna
hagsmálum. Það hefur verið aug
ljóst frá því á fyrra hluta þessa
árs, að grundvöllur var ekki fyr
ir hendi fyrir áframhaldandi
hækkunum kaupgjalds. Ríkis-
stjórnin hefur því á undanförn-
um mánuðum unni að því að
skapa skilyrði þess, að frekari
hækkanir verðlags og kaup-
gjalds ættu sér ekki stað um að
minnsta kosti eins árs skeið.
Þetta hefur verið gert með við-
ræðum við fulltrúa verkalýðs-
hreyfingarinnar, með því að
stuðla að hóflegum samningum
'um afurðaverð landbúnaðarins á
sL hausti, með aukningu niður-
greiðslna á tveimur síðastliðn-
um mánuðum, og síðast en ekki
sízt með því frumvarpi til verð-
stöðvunar um eins árs skeið, sem
nú liggur fyrir Alþingi.
Það þarf ekki að fara um það
mörgum orðum, hverja þýðingu
það hefur fyrir þjóðarbúskapinn
allan, og þá einkum og sér i
lagi fyrir sjávarútveginn, að sú
stefna, sem þannig hefur verið
mörkuð, reynist framkvæman-
leg. Það er enn, síður en svo
Ijóst, hver muni verða þróunin í
verðlagi útflutningsafurða, þegar
frá líður. Það er heldur ekki
fullkomlega ljóst, hverjar leiðir
eru vænlegastar til eflingar
þorskveiðanna. Stöðvun á frek-
ari hækkun verðlags, og þar
með væntanlega stöðvun á frek-
ari hækkun framleiðslukostnað
ar, skapar nauðsynlegt svigrúm
til þess að snúast gegn þeirn
vandamálum, sem nú hafa skap-
azt.
króna að meðtöldum stýrisút-
búnaði. Til viðbótar kæmi svo
kostnaður við veiðarfæri allt að
2 millj. króna.
Ráðherran kvað þessa úrlausn
allt of kostnaðarsama og taldi
hana ekki vekja miklar vonir
sem framtíðarlausn á málum út-
gerðarinnar, og síðan sagði ráð-
herrarm:
„Eins og sjá má af því sem
sem hér hefur verið rakið á
togaraútgerð sér litla framtíð
hér á landi fái hún ekki meiri
og betri úrlausn mála sinna. Með
an óbreytt ástand varir, er þess
ekki að vænta að marga fýsi til
fjárfestingar á nýjum skipum í
þessari veiðigrein.
Auðskildar eru því kröfur tog-
báta- og togaraútgerðarinnar til
aukinna veiðiheimilda í fiskveiði
landhelginni.
Má reyndar segja, að engin
önnur tillaga, er verulegu máli
skiptir, hafi komið fram til úr-
lausnar þessum vanda. önnur
úrræði er að sem mestu gagni
mættu verða því vandfundin.
Eins og áður segir er (hér um
sameiginlegt vandamál tog'báta
og togaraútgerðar að ræða, sem
eðlilegast er að fjnna á eina
lausn. Erfitt er að greina á milli
stærðar skipa, enda eru það
veiðarfærin en ekki skipin, sem
um er deilt. Veiðarfærið er það
sama, hvort sem skipið er lítið
eða stórt. Togarar eiga ekkj í
minni erfiðleikum en bátar, eink-
um þar sem þeir geta ekki
stundað aðrar veiðar en botn-
vörpuveiðar, sem hinum minni
skipum er þó kleift. Hér kemur
fleira tjl.
A undanförnum áratugum hef-
ur verið komið upp í landiniu
afkastamiklum og vel útbúnum
frystiiðnaði. Hefur þessi frysti-
iðnaður átt tilveru sína undir
þeim bolfiskafla og flatfiskafla,
er frá togurum og bátum berst.“
Þá ræddi ráðherrann um það
að að undanförnu hefðj mikið
verið rætt að kaupa skyldi skut-
togara, en hins vegar hefði verið
hallazt frekar að því að fé slíkan
leigðan í fyrstu til reynslu, og
færði hann rök fyrir máli sínu
í 5 liðum. Sagði hann að fyrir-
liggjandi erfiðleikar í togaraút-
gerð okkar ásamt tekjumöguleik-
um áhafna, eru hér þung á met-
unum og að sínu áliti væri frum-
nauðsyn að íslenzk reynsla verði
fengin áður en lagit verði út í
milljónatuga eða hundruð millj
þvert á móti. Frekari út- 11111 munu verða um 8 milljónir óna fjárfestingu nýrra skipa
Minnti hann á að á sínum tíma
hefði stjórnarvöld legið undir
ámæli fyrir að leyfa etoki smíði
20—30 nýrra togara af stænstu
gerð þeirra — Leyfð var smíði
fjögurra og væru þeir nú í hópi
þeirra er verst gengju, vegna
mikils verðmunar miðað við hin
eldri skip.
>á ræddi Eggert G. Þorsteins-
son nokkuð um vandamál frysti-
iðnaðarins og sagði að auknar
veiðar skipa á loðnu- og síld-
veiðum hefði dregið úr því
magni sem frystihúsin hafi feng-
ið. Nýting á afkastagetu frysti-
húsanna hefði því orðið mjög
óhagstæð. Þá hefði verðfall á er-
lendum mórfcuðum og orðið
mikill baggi á frystiiðnaðinum.
Það yrði því mikið áfall fyrir
þennan iðnað ef frekari fækkun
togara ylli minni hráefnasöfnun.
Talið er að auka megi hráefna-
söfnunina með auknum togveið-
um og nýta má betur afkasta-
getu þess togaraflota, sem nú er
fyrir hendi, en hráefni frá tog-
veiðum er eitt hið bezta sem
frystihúsin fá. Ráðherrann gat
þess að Félag isl. botnvörpu-
skipaeigenda hefði krafizt þess
að fá aukna veiðiheimrld allt að
fjögra mílna mörkunum, sem í
gildi voru samkrvæmt reglugerð
frá 1052 um fiskveiði í landhelgi
íslands.
Þá ræddi Eggert G. Þorsteins-
son um útflutningsverð nokk-
urra helztu sjávarafurða íslend-
inga 1965—’66, en því næst ræddi
hann um þýðingu verðstöðvun-
ar fyrir sjávarútveginn, og sagði
hann þá:
Á undanförnum árum hafa
hækkanir verðlags og launa ver-
ið örar hér á landi og miklu
örari en í nágrannalöndum okk-
ar. Á árunum 1960 tii 1966 var
meðalárshækkun tímakaiups hér
á landi um 16%, samanborið við
um 8% í flestum Bvrópulöndum,
og meðalárshæktoun verðlags
11—'12% samanborið við um
4% í Evrópulöndum yfirleitt.
Það er hinn öri vöxtur síld-
veiðanna á undanförnum árum,
mikil framleiðniaukning í fisk-
iðnaði, og þá einkum hjá hrað-
frystihúsunum, ásarnt miklum
verðhækkunum á íslenzkum út-
flutningsafurðum, sem hefur
skapað grundvöll fyrir því, að
kaupgjald hér á landi hefur get-
að hækkað svo mikliu meir en í
nálægum löndum. Enda þótt
verðlag á innlendum vörum og
þjónustu hafi hætakað í sam-
Þá ræddi sjávarútvegsmálaráð
herra rökin, sem mæltu því með
að veittar skyldu auknar veiði-
heimildir til veiða innan land-
helginnar og síðan þær, er voru
á móti, og komst hann að þeirri
niðurstöðu, að auknar togveiðar
í landhelgi mundu tvímælalaust
bæta aðstöðu útgerðarinnar,
en þær myndu ekki leysa
öll vandamál hennar, en aðal-
atiriðið væri ékki að allur vand-
inn væri leystur, heldur að stefnt
sé í rétta átt.
Síðan sagði ráðherrann:
„Þótt auknar veiðar með botn
vörpu í landhelgi leiði til meiri
afla, þurfa þær ekki þar með
að leiða til aukinnar ofveiði.
Talið er af fiskifræðingum, svo
sem fyrr er greint, að mesta
hættan í sambandi við ofveiði
fiskistofna, sé veiði ókynþroska
fiski. Slíkt á sér stað í ríkum
mæli fyrir Norður- og Norðaust
urlandi. Eru þar að verki nær
Fframhald á bls. 25.