Morgunblaðið - 18.12.1966, Blaðsíða 21

SunnuíJagur 18. des. 196«
MORCUNBLADID
21
JT _ _
Jóhann Hjólmarsson skrifar um i T 1 R
Ástarsaga frá liðinni öld
Gottfried Keller:
RÓMEÓ OG JÚLÍA
< SVEITAÞORPINU.
Njörður P. Njarðvík þýddL
> Bókaútgáfa Menningarsjóðs,
r/ Reykjavik 1966.
KMÁBÆKUR Menningarsjóðs
eru með geðþekkari bókum, sem
prentaðar eru hérlendis. Hvort
f tveggja fylgist að: vandaðar
tfcókmenntir og góður frágangur.
‘ Hannes Pétursson hefur með rit
atjórn þessa bókaflokks unnið
' þarft verk, stuðlað að útkomu
■tuttra skáldverka, íslenzkra og
■rlendra, bóka sem önnur for-
lög hefðu liklega veigrað sér við
•ð koma á markað. Óþarfi er að
benda lesendum, sem áhuga hafa
A bókmenntum á þennan bóka-
fflokk, en þess skal getið að sú
bók, sem hér verður raett um er
22. smábók Menningarsjóðs.
*. Rómeó og Júlía í sveitaiþorp-
lnu, eftir svissneska rithöfund-
inn Grottfried Keller, er þýdd af
•íirði P. Njarðvík, og ekki er
•nnað að sjá en hann hafi unn-
ið sitt verk af alúð og virðingu
tyrir þessu magnaða skáldverki.
Njörður skrifar eftirmála um
Gottfried Keller, rekur helstu
teviatriði rithöfundarins, og ]ýs-
ir aðferðum hans. Njörður P.
•fjarðvík segir m.a.: „Gottfried
Keller skrifar ákaflega breiðan
«>g litríkan stíl að hætti nítjándu
•idar höfunda, þeirra er rita á
þýzka tungu. Þessa tegund stíis
•r erfitt að þýða svo að öll blæ-
brigði haldist og þýðanda þess-
•rar sögu er ljóst að ekki hafa
•llir fíngerðustu drættirnir í
•ndliti sögunnar komið fram í
«>egli íslenzkrar túngu i með-
förum hans“;
Þessi saga Kellers er að mörgu
leyti auðugt skáldverk. Kftir
lestur hennar er mér innan-
brjósts eins og ég hafi lesið
langa og viðamikla bók, stóra
ættarsögu- Keller tekst á 90
blaðsíðum að skapa furðulega
samofna veröld, gæða fábreyti-
legt umihverfi myndvísi og klið-
andi máli. Ást, sem fær skjót
endalok og er í upphafi dæmd
Chen eru börn fátækra bænda,
til að tortímast, er afniviður
þessarar bókar. Saili og Vren-
ohen eru börn fátækra bænda
óvina og keppinauta um jörð-
ina og gæði hennar. Pilturinn
Sali verður í ógáti þess valdandi
að fella skugga á hina hreinu
ást, einmitt þegar hann er að
verja Vrenohen gegn hefnigirni
föður hennar, sem ekki þolir að
sjá dóttur sína með syni óvinar
síns. Jafnframt því að skugginn
byrgir hamingjuna, og allt sýn-
ist vonlaust, eflist ástin, skilur
köllun sína, og verður að þeim
skæra loga, sem ekkert getur
slökkt nema dauðinn sjálfur; ef
honum er það unnt. Dauði ungu
elskendanna í bókarlok sveipar
ástina ljósi um leið og hann af-
máir (hana. Elskendur, sem velja
í vanmætti sínum þá leið að
flýja lífið og skyldur þess, ásak-
anir og skammsýni mannanna,
eru að vísu ekki sannfærandi í
augum nútímalesenda, sem van-
ist hafa öðrum ráðningum. En
þvi má ekki gleyma að Keller
samdi þessa bók árið 1054—55,
og ekki hefur afstaða hans þótt
kynieg þá.
Lesandinn gtur ekki komist
hjá því að finna að skáldverkið,
Gottfried Keller
sem hann heldur á er gamalt, en
hann lítur ekki á það sem galla.
Rómeó og Júlía í sveitaþorpinu,
er ein af þessum sígildu bókum,
sem vegna mannvits og djúp-
sæis bæði minna á liðna tíð, og
varða nútímamanninn og vanda-
mái hans; þegar þær eru komn-
ar inn 1 líf lesandans verður
þeim ekki auðveldlega þokað
burt. Hljómur þeirra lifir, harm-
rænn undirtónninn vekur hug-
ann til starfa, kallar á endur-
skoðun, býr hijóðlega an mark-
visst um sig.
„Þessi saga mundi hljóma eins
og léleg eftirlíking annarrar el
hún byggðist ekki á raunveru-
legum atburðum“, segir Keller.
Þessi setning staðfestir að Gott-
fried Keller sé raunsæishöfund-
ur þótt ekki megi ganga fram
hjá lífsafli sögu hans: dulúðinni,
sem vakir yfir hverjum hlut;
ljó* stundum hrollkennt, geig-
vænlegt, miðlar þeim birtu.
Höldum áfram lestrinum: „f
nánd við hið fagra fljót er renn-
ur framhjá Seldwyl í tveggja
til þriggja kilómetra fjarlægð
hefst upp víðáttumikil hæð, vel
ræktuð, og sameinast siðan aft-
ur frjósamri sléttunni. Alllangt
frá rótum hennar stendur þyrp-
ing stórra bóndabæja og yfir
ávala hæðarinnar lágu fyrir mörg
um árum þrír fagrir, langir akr-
ar hlið við hlið eins og þar væru
strengdir þrír risavaxnir borð-
ar“. Fyrst erum við leidd inn á
svið sögunnar af nákvæmum,
ýkjulausum sögumanni, síðan
birtast akrarnir þrír í likingu
risavaxinna borða, og þá gruriar
okkur að nú hefjist flutningur
örlagasögu, okkur vitrast fyrstu
tíðindi atburða, ef til vill vá-
legra. Andblær sögunnar hefur
náð okkur. Eða upphaf annars-
kafla: „Hvel uppskeran tók við
af annarri og alltaf urðu börn-
hi stærri og myndarlegri og
akurinn ,sem enginn átti, mjórri
milli hinna sem breikkuðu sí-
fellt".
Akrarnir vaxa og þá eímdK
ósamlyndi bændanna, börnw
taka út þroska sinn, búa sig
grunlaus undir að gjalda
þrjósku feðranna, láta einlaeg-
ustu tilfinningu sína dæma sig
til dauða. Það sem vex ber
feigðina í sér; þegar það er al-
skapað er timi kominn tii að
falla, verða bráð undarlegra
afla, tilgangs þeirrar kvalar,
sem á sér ekkert vænlegra fórn
arlamb en það, sem þykist hafa
greint skin hamingju.
Sagan um Rómeó og Júlíu i
sveitaiþorpinu: þau Saii og Vren-
chen, sem að dómi blaðanna
báru vitni „hinu síaukna sið-
leysi og tryllingi ástríðnanna“,
er fögur í einfaldleik sírnun, stór
brotin samþjöppun sárrar
reynslu, sem einnig býður hugg-
un; sönnun lifandi, óbugandi
kennda. Gottfried Keller er mik-
iU í þessu skáldverki. íslenzkir
lesendur ættu að njóta vel bók-
arinnar, eins og þær þjóðir, setn
búið hafa henni veglegan sesa.
Johann Hjálmarsson.
Meðeigandi óskast
í gott innflutningsfyrirtæki sem hietfur einkaunv-
boð fyrir vinnuvélumn, verkfærum og ýrnsu
fleiru, Æskilegt væri að væntanlegur umsækj-
andi gæti imnið að fyrirtækinu.
Umsóknir sendist á afgreiðslu blaðsins fyrir 23.
þ.m. merkt „8109“.
Frá sundstöðunum
í Reykjavík
Sundstaðirnir eru nú opnir alnienningi allan
daginn frá kl. 7.30 til 19.30 og verður svo þang-
að til skólar hefjast að nýju eftir áramótin. Á
aðfangadag og gamlársdag er opið til hádegis.
Lokað á jóladag, annan dag jóla og nýársdag.
MCRKIR
ISLCNDINGAR
/ bókinni „Merkir íslendingar" eru 12
ævisögu þjóðkunnra íslenJinga
Ari Þorgilsson, fróðL
Guðmundur Bergþórsson, skáld.
Magnús Grímsson, þjóðsagnaritari.
Sveinbjörn Sveinbjörnsson, tónskáld.
Magnús Helgason, skólastjórL
Halldór Hermannsson, bókavörðuK.
Gísli Magnússon (Vísi-Gísli).
Gísli Konráðsson, sagnaritari.
Jón Jónsson, ritari.
Björn Sigfússon, alþm.
Guðmundur Finnbogason, landsbókav.
Pálmi Hannesson, sektos.