Morgunblaðið - 18.12.1966, Blaðsíða 22

22
MORGU N BLAÐIÐ
Sunnudagur 18. des. 1966
Emll Als læknlr:
Landsspítalinn
HUGVIT og vinnufúsir hendur
íslendinga munu, áður langt
ilíður, skapa eitt af öndvegis(þjóð-
tfél'ögum veraldar. En framsaekin
(þjóð hefur í mörg horn að líta
og verða því ekki ailir þættir
Ihins margslungna samfélags sam
íerða fram á lefð. Þjóðfélags-
smíði er flókið mál og marg-
þætt, sum veigimHcil atriði drag-
ast afturúr ef aðgát er ekki
Tröfð. Sj úkrah/úsmál íslendinga
Ihafa um skeið verið verið á þann
veg, að ugg vekur um framtíð
læknamenntunar og heilibrigðis-
þjónustu í hinu íslenzka þjóð-
félagi. Milljónum er varið til
Ibyggingar ófullkominna smá-
sjúkrahúsa á víð og dreif með-
an varhugaverð stöðnun ríkir
var'ðandi vöxt og viðgang þeirr-
ar einu stofnunar í landinu, sem
mögulegt er að geti náð þeim
þroska, að verða fuilkomin þjón-
ustu-, kennslu- og vísindastofn-
un í þágu heillbrigðismálanna.
Nútiímalæknisþjónusta byggir,
þegar hún rís hæst, á nánu sam-
starfi færustu sérfræðinga er
Ibúa við þau starfsskilyrði, sem
aðeins eru fyrir hendi á veiibúnu
stórsjúkrahúsi. Það mun verða
Iþjóðinni drýkeypt ef framámenn
hennar hika við að horfast í
augu við þessa staðreynd og
leiða hjá sér að leysa vandann.
Háskólaspítalar mannfleiri
þjó'ða sinna kennslu- og vísinda-
störfum öðru fremur og eiga
þess yfirleitt kost að láta þessa
.starfsemi ráða því hve mikium
fjölda sjiúklinga þeir taka við
til rannsóknar og meðferðar.
Háskólaspítala íslendinga er
fþeim mun þyngri vandi á hönd-
um, að hann verður, auk áður-
talinna kennslu- og visinda-
starfa, jafnframt að vera aðal-
þjónustusipítali landsins alls og
hverja stund við því búinn að
vera fengið til úrlausnar hin
erfiðustu verkefni, bæði varð-
andi greiningu (diagnostik) og
meðferð (terapi) alvarlegra sjúk
dóma. Ekki er meiri von til þess,
að hið íslenzka þjóðfélag megni
é næstu áratugum að koma til
þroska eða standa undir rekstri
nema einnar slíkrar miðstöðvar
læknavísinda. Þjóðin þarf að
eiga slíka stofnun, hefur ráð á
einni en engan veginn ráð á því
að vera án hennar. Gæði
þeirrar þjónustu, sem Land-
spítalinn veitir er mælistikan
þar sem lesa má reisn heilibrigð-
isþjónustunnar á hverjum táma.
Þau vandamál varðandi grein-
ingu og meðfefð sjúkdóma sem
vísað er til spítalans úr öllum
hyggðum íslands og ekki verða
Heyist af sérfræðingum hans verð
ur að vísa úr landi á miskunn
nærliggjandi þjóða. Metnaður
landsmanna mun varla sætta sig
við minna en það, að æðsta
s-tofnun þeirra til líknar sjúkum
geti krufið til mergjar svo til
hvern vanda um greiningu og
meðferð sjúkdóma samkvæmt
nýjustu þekkingu. Af þeirri
kröfu. má hvergi slá. Ekki að-
eins vegna þeirra, sem á hverj-
um tíma þurfa við hinnar beztu
llæknisihjálpar sem unnt er að
veita, en einnig vegna hins, a‘ð
ef ekki verður hart við brugðið
og efld kennslustofnun íslenzkr-
ar læknisfræði, mun menntun
lækna vorra í framtíðinni ekki
verða samtoærileg við þá, sem
veitt er með þeim þjóðum, er
ferðinni ráða í þessu efni.
"Þegar litast er um í heimi is-
lenzkra sjúkrahúsmála blasir við
glundroði og fálm. Þjóðin á yfir
að ráða, auk minniháttar stofn-
ana, fjórum hálf- eða ófullgerð-
um sjúkrahúsum, þrem í Reykja
vík og einu á Akureyri. f land-
inu er ekkert sjúkrahús, sem tal-
ist geti fyrsta flokks í þeim
skilningi, a’ð það megni að ráða
hinar þyngri gátur sjúkdóm-
anna eða veita öllum sjúklingum
meðferð sem í boði ætti að
vera. Hvað þá, að nokkurt þeirra
geti. lagt af mörkum ríftegan
aXcArrf til vísinda pAíi sintnt laplrns-
kennslu eins og vera ætti. Þró-
unin hefur fallið í of marga far-
vegi. Við værum betur sett með
eitt fullkomið stórsjúkrahús en
fjögur hálfgerð.
Slík þróun hefði ekki aðeins
verið rétt frá sjónarmiði lækn-
isfræ’ðinnar, heldur einnig mikl-
um mun ódýrari fyrir skattgreið-
endur. Núverandi ástand krefet
þess að tímaibil miðsóknar
(centraliseringar) upphefjist í
spítalamálum þjóðarinnar. Ekki
fyrr en því er lokið er tíma-
toært að hneppa þau í fjötra
iþeirrar formúlu sem nefnd er
„jafnvægi í toyggð landsins”.
Það er sárgrætilegt til þess að
vita, að vort fámenna þjóðfélag,
sem þarf að viðhafa ýtrustu ráð-
deild í fjármálum skuli hér, sem
oftar, þafa hrakizt dýrustu leið-
ina vegna þess að markið var
ekki Ijóst og leiðin ekki vöi'ð-
uð ráðum þeirra er vit áttu að
hafa fyrir fjármála- og fram-
kvæmdavaldinu. Tilkoma Borg-
arspítalans I Reykjavík breytir
hér litlu um. Að vísu fjölgar
sjúkrarúmum til muna en sú
veila í spítalakerfinu, sem grein
þessi fjallar um jafn. áberandi
sem fyrr. Þjóðfélag vort þarf eft-
ir sem áður að leggja á það
kapp að eignast til umráða a.m.
k. eina stofnun sem framvegis
verði því hlutverki vaxin að
mennta verðandi lækna landsins.
Það stoðar ekki að fjölga frekar
sjúkrarúmum í landinu meðan
ekki er séð fyrir þvf, að heil-
'brigðisBiiálin eigi sinn fullskip-
aða hæstarétt. Þróunin á undan-
förnum árum, að tvistra ófull-
komnum smásjúkrahúsum um
land allt mun leiða til þess að
einangraðir læknar telja sig
knúða að ráðast gegn erfiðum
vandamálum án þess öryggis,
sem aðstaðan á stóru, velfbúnu
sjúkrahúsi veitir sjúklingunum.
Starf aUra lækna í landinu verð-
ur auðveldara og þjónustan við
hina sjúku betri ef læknastétt
landsins hefur að minnsta kosti
eitt fullkomið sjúkrahús að bak-
hjalli. Me’ð þessari fullyrðingu
er engri rýrð varpað á starísemi
hinna almennu lækna. Þeir bera
eftir sem áður hitann og þurugann
af heilbrigðisstarfinu, en fjöldi
vandamála er þess eðlis, að þau
verða ekki leyst svo viðhliítandi
sé nema fyrir samvinnu reyndra
sérfræðinga.
Hinu má ekki gleyma, að ef
læknismennt ekki á að hraka í
landinu .verður að stóihæta þá
miðstöð þar sem auga er haft
á því sem til framfara má horfa
fyrir læknisfræðina almennt,
þar sem vegin eru og metin þau
straumhvörf sem sifellt eiga sér
stað í læknavísindum heimsins
og sífellt endurnýjað matið á
því efni sem kenna skal læknum
framtfðarinnar. Slik stofnun
verður að veita starfskiöftum
sínum hin fullkomnustu skil-
yrði til starfa, því á þessum vett
vangi sem mörgum öðrum í landi
voru verður hver einstaklingur
að vinna starf tveggja. Lands-
spítalinn nýtur starfskrafta
imargra framúrskarandi lækna
en hvorki þeir né þjóðin, sem
þeir þjóna, geta sætt sig við að
stofnun þeirra sé aðeins hláfnað
verk, en hljóta að fylkja sér um
þá kröfu að Landsspítalinn fái
óskoraðan forgangsrétt að þeim
fjárveitingum, sem fuStrúar
þjóðarinnar ætla til sjúkrahús-
mála, þar til stofnunin er kom-
in í viðunandi hor.
Vinda þarf bráðan bug að því
a'ð koma á fót við Landssprtal-
ann eftirtöldum deildum: Augn-
sjúkdómd., háls-, nef- og eyrnad.,
taugasjúkdómadeild og síðar
deild fyrir heilaskurðlækningar.
Bæklunansjúkdómadeild. Deild
fyrir næma sjúkdóma og aftur-
toatadeild (rehaibilitering).
Efla þarf rannsóknarstofur að
tækjum og starfsliði. Koma þarf
á fót umfangsmiklu bókasafni
fyrir allar deildir sameiginlega
eða við hverja deild fyrir sig.
Upptalning þessi er ekki full-
komin og ýmsar fleiri sérdeildir
munu komast á legg er tímar
Mða og landsbúum fjölgar. Verði
vel að læknua spítalans búið
með tiliiti til starfsskilyrða þarf
ekki að óttast skort á sérfræð-
ingum. Þeir ménn spretta af inn-
lendum meiði og með timanum
eiga deildir Landsspítalans að
geta tekizt á hendur a.m.k. drjúg
an bluta þeirrar kennslu, sem
verðandi sérfræðingum er ætl-
úð. Hér bíður mikið hlutverk,
sem kallar á samstillt átak
stjórnarvalda og samtaka áhuga-
manna. Hinn almenni framfara-
áhugi ásamt batnandi fjárhag
þjóðarinnar þarf m.a. að bein-
ast að lausn þessa verkefnis. —
Beina þarf að einu marki þeim
dreifðu aðgerðum, sem annað
veifið er gripið til i því skyni
að bæta úr augljósri vöntun á
einstökum atriðum innan spítala-
kerfisins. Samkvæmt því ætti
stöð sú til heyrnarprófunar, sem
stofnsett hefur verið að flytjast
í námunda við væntanlega háls-*
nef- og eyrnadeild Landsspítal-
ans. Á sama hátt á glákuleitar-
stöð sú, sem áformuð er, hvergi
heima nema við þá augndeild,
sem brátt ver'ður að stofna viS
kennsluspítalann. Þannig þarf
að stefna sem flestum öflum, ep
að einstökum þáttum vilja
vinna, að sama marki, því að
þjóðin megi sem fyrst eignast
myndarlega kennslu- og visinda-
stofnun í heilbrigðismálum og
þannig forða því, að við verðum
eftirlbátar í þessu fremur eni
öðru, sem hátt þarf að rósa i
menntuðu og sjálfstæðu þjóðfé-
lagi.
Verði nú einhverjum á aS
spyrja: Eif skoðanir greinarhöf-
undar eru réttar, hví er þá ekki
snúið vfð af hinni röngu braut
og lagt inn á þá sem heillavæn-
legust er fyrir alþjóð? Þeirrl
spurningu tel ég mér ekki færst
að svara til fullnustu, en vill
benda á, að ekki hefur opimber-
lega verið birt nein sú áætlun
er beri vott um yfirsýn eða
framsýni í þessu efni. Sennilega
er engin slík áætlun til. Von-
andi ber þjóðin gæfu tiil að koma
málefnum Landsspítalans í sllikt
horf að sóma hennar verði borg-
ið hvað þennan þátt þjóðMfcim*
snertir.
Lundi í nóvemlber lð©6
Emil Als læknir. j

y
miáK
LVdU.
U
SNYRTIVÖRUR
GOTT ÚBVAL
MÝKOMIÐ
LYFJA-
BÚÐIN
IÐUNN
LAUGAVEGI 40.
■^%K^%FULLMATIC
12
fullkomin þvottakerfi, sem
velja má um
1 Suðu
2. Heitþvottur
3. Bleyjur
4. Mislitt
5. Viðkvæmur þvottur
6. Viðkvæmur þvottur
7. Stífþvottur/þeytivinda
8. Ullarþvottur
9. Viðbótarbyrjun
10. Non-iron
11. Nylon/non iron
12. Gluggatjöld
100”
90*
100"
60*
60*
60’
90*
90"
40*
Leikandi létt!
Aðeins snúa einum snerli og þér
eruð örugg um rétta þvotta-að-
ferð. Yður getur ekki mistekizt.
«, Oomatocg - fUmf »az*
Rafha Haka Fullmatic sjálfvirka þvottavélin fer sigurför \un
landið. Hagkvæmir greiðsluskilmáiar.