Morgunblaðið - 10.01.1967, Side 16

16
MORGTTNBLAÐK), MUÐJUDAGUR W). JANÚAR 10ðt.
Útgefandi:
Framkvæmdas t j óri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsia:
Áskriftargjald kr. 105.00
í lausasölu kr.
Hlf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigur'ður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðaletræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
7.00 eintakið.
ÁLSAMNING URINN
FORSENDA BÚR-
FELLS VIRKJUNAR
17' ommúnistamálgagnið hef-
ur að undanförnu reynt
— með undirleik Tímans —
aö telja lesendum sínum trú
um, að forsætisráðherra hafi
hallað réttu máli, er hann gat
þess í áramótaávarpi sínu,
að ársins 1966 mundi lengi
verða minnzt, vegna þess að
þá var ákvörðun tekin um
Búrfellsvirkjun, en sú virkj-
un hefði hlotið að dragast,
ef ekki hefði verið unnt að
gera samning um sölu raf-
orku til álbræðslu. Segja
þessi blöð, að ákvörðunin um
Búrfellsvirkjun hafi verið
tekin árið áður og Þjórsá
hefði verið virkjuð óháð því,
hvort áiverksmiðj a hefði ver-
ið byggð.
Sannleikur málsins er sá,
samkv. 6. gr. laga frá 20. maí
1965, að heimild var veitt til
virkjunar í Þjórsá allt að 210
þús. kflóvött, en hins vegar
engin ákvörðun tekin um
Búrfells vir k j un.
Þessi heimildarlög voru að
sjálfsögðu tilgangslaus, af
ekki var tryggður fjárhags-
grundvöliur virkjunarinnar,
en það var síðan gert á ár-
inu 1966, fyrst og fremst með
gerð álsamninganna, sem
marka tímamót í atvinnusögu
íslendinga.
Stjórnarandstæðingar segja,
að við hefðum haft nægileg-
an fjárhagsmátt til að byggja
Búrfellsvirkjun, þótt eigi
væri tryggð sala rafmagns til
álbræðslu og benda jafnvel
á, að gjaldeyrissjóðir okkar
hefðu nægt í þessum tilgangi.
Þessi yfirlýsing er út af fyr-
ir sig góð meðmæli með við-
reisnarstefnunni, en hins er
þó að gæta, að nauðsynlegt
er fyrir þjóð eins og íslend-
inga, þar sem miklar sveifl-
nr er í atvinnulífí, að hafa
verulaga 'gjaldeyrisvarasjóði
tál þess að tryggja gengi gjald
miðilsins og grípa til þegar á
móti blæs.
Traustur grundvöllur und-
ir Búrfellsvirkjun varð éin-
ungis fengin með löngu og
hagkvæmu láni frá Alþjóða-
bankanum, en samningurinn
við Svisslendinga um bygg-
ingu álbræðslu var grund-
völlur undir þeirri lántöku,
eins og alþjóð er kunnugt
Rétt er það að vísu, að fjár-
hagur íslendinga hefur
styrkzt svo mjög síðustu ár-
in, að út af fyrir sig kann það
að hafa verið unnt að byggja
Búrfellsvirkjunn fyrir eigið
fé, en hagkvæm hefði sú
virkjun ekki orðið fyrr en
eftir langan tíma, og tilgangs-
lítið er að byggja orkuver,
sem framleiða raforku, sem
ekki er hagnýtt, enda bentu
stjórnarandstæðingar mjög á,
að eðlilegt væri að fara smá-
virkjanaleiðina.
En meginatriði málsins er
það, sem forsætisráðherra
vakti athygli á, að samnin/gur
inn við Svisslendinga um ál-
bræðslu gerði kleift að ráðast
þegar í stórvirkjun, virkjun,
sem byggð er á traustum f jár-
hagsgrunni og gerir okkur ís-
lendingum kleift að ráðast
áður en mörg ár eru liðin í
frekari stórvirkjanir. Þannig
er sá tími lofes runninn upp,
að við hagnýtum afl stórfljót-
anna, og raunar virðist það
ekki seinna vænna, því að
verð á raforku frá kjarnorku-
verum fer mjög lækkancM og
ekki vitað hve líangt líður,
þar til kjarnorkuver geta
keppt við vatnsaflsorkuver.
Það eru þess vegna stein-
runnir afturhaldsmenn, sem
berjast gegn stórframkvæmd
unum og hagnýtingu þess
auðs, sem við íslendingar enn
eigum í stórfljótunum. Þessi
afturhaldsöfl verður að kveða
niður og einbeita kröftunum
að stórvirkjunum á meðan
fjárhagslegur grundvöllur er
til þess, vegna þess að vatns-
aflsvdrkjanir verða alltaf sam
keppndshæfar, eftir að þær
hafa verið afskrifaðar og þess
vegna er verið að skapa kom-
andi kynslóðum mikil auðæfi,
sem þær annars færu á mis
við.
SIGURINN í
LANDHELGIS-
MÁLINU
egar samkomulagið náðist
við Breta um lausn land-
helgismálsins, sýndu lands-
menn, að þeir fögnuðu mjög
þeim geysimikla árangri, sem
náðist, enda trúðu menn því
varla, að svo hagkvæmt sam-
komulag hefði tekizt Hags-
munasamtök brezka útvegs-
ins sögðu líka umbúðalaust
að brezk stjórnarvöld hefðu
gefizt upp og brezkir togara-
menn kölluðu samkomulagið
uppgjöf af Breta hálfu.
Alltaf öðru hverju reyna
stjórnarandstæðingar engu
að síður að gera það tortryggi
legt, að við Íslendingar lýst-
um því ýfir að við mundum
hlíta því að skjóta mætti á-
greiningi til Alþjóðadómstóls
ins í Haag ef Bretar sættu sig
ekki við framtíðarráðstafanir
okkar í friðunarmálum, en við
lýstum því skýrt og skorinort
Indónesla:
„Segið þeim, að ég
hafi sent ykkur“
Súkarnó og Suhartó.
ÞAR kom fáum á óvart, er
herrétturinn í Jakarta
dæmdi Omar Dhani, fyrrv.
yfirmann flughers Indó-
nesíu, til dauða í síðustu
viku. Sannað þótti að
Dhani hafi verið einn höf-
uðpaurana í hinu blóðuga
en misheppnaða samsæri
kommúnista aðfaranótt 1.
október 1965. Glögglega
kom í Ijós í forsendum
dómsins, að tveir valdhaf-
anna á þeim tíma, sem
fengu sama dóm en hafa
ekki enn verið líflátnir,
þeir Subandró utanríkis-
ráðherra og Jusuf Dalam
ráðherra Miðbankans, voru
framarlega í enn umfangs-
meiri stjórnmálabaráttu.
Það var baráttan milli yf-
irmanna hersins og Suk-
arno, sem enn heldur velli
að nafninu til a.m.k. Til að
grafa undan orðstír Suk-
arno hafa herforingjar
með Suharto í fararbroddi
notfært sér réttarhöldin til
að sýna fram á þann þátt,
sem Bapak (faðir: Su-
karno) sjálfur átti í sam-
særinu.
í þessum réttarhöldum var
framburður Dhanis þeim hlið-
hollastur. Dhani skýrði m. a.
frá því, að hina örlagaríku
nótt hafi Sukarno komið flug-
leiðis til Halimflugvallarins í
grennd við Jakarta. Er hon-
um var skýrt frá ráni og
morðum sex hershöfðingja
klappaði hann Supardjo hers-
höfðingja, og leiðandi manni
í samsærinu, á bakið og sagði:
„Vel af sér vikið. Byltingar
hafa sína kosti og galla, eink-
anlega þær stóru. Stundum
eru þær blóðugar. Það skiptir
ekki máli meðan þær ekki
fara út um þúfur“.
Brottvikning forsetans
Dauðadómnum yfir Dhani
var fylgt eftir með ítrekuð-
um kröfum um brottvikningu
Sukarnos úr forsetastóll. Til
að taka slíkt skref hefur hinn
nýi utanríkisráðherra, Adam
Malik, kallað saman skyndi-
samkomu Ráðgjafarþings al-
þýðunnar, sem hefur úrskurð
arvaldið í sínum höndum. Hin
valdamiklu samtök Múha-
meðstrúarmanna í Indónesíu
styðja eindregið, að slíkt þing
skuli haldið. Samtökin hafa
mest að óttast, ef Sukarno
styrkir valdaaðstöðu sína, því
það voru ofstækismenn úr
þeirra hópi, sem hrundu af
stað kommúnistablóðfórnun-
um miklu eftir uppreisnina.
Fundarboðið hafði ekki til-
ætluð áhrif á hinn aldraða
byltingaforingja. í kveðju-
veizlu í Bogor-höllinni bað
hann tvo sendiherra Indó-
nesíu, sem voru á förum til
Washington og Brussel fyrir
skilaboð:
„Segið þeim“, mælti Suk-
arno, „að Sukarno sé ennþá
forseti Indónesíu og að hann
hafi sent ykkur.“
Mótleikur hershöfðingj-
anna var sá, að þeir létu tug-
þúsundir hermanna ganga
fylktu liði um stræti Jakarta
til að minna á, að enn hefðu
þeir lykilvöldin í landinu.
Síðar sagði Malik, er hann
kiom að leynilegum fundi:
„Það er von á góðum frétt-
um í janúar.“
Að loknum réttarhðldun-
um yfir Dhani gaf einn að-
stoðarráðherra það í skyn, að
Sukarno yrði sjálfur leiddur
fyrir herrétt. Þetta vakti mik-
inn fögnuð stúdenta í Ja-
karta, sem vilja hann um-
svifalaust frá völdum.
Hér á Suharto við erfitt
vandamál að stríða. Sukarno
hefur enn mikið fylgi í Vest-
ur- og Mið-Jövu. Hann hefur
látið svo ummælt, að þótt
íbúar Jakarta séu á móti hon-
um, fylgi honum enn að mál-
um fólk utan höfuðborgar-
innar. Ljóst þykir, að ef hann
yrði færður frá völdum fyrir-
Framhald á bls. 22.
yfir að vdð mundum halda á-
fram að vinna að frekari frið-
un landgrunnsins.
Rétt er því að rifja það
upp, að varaformaður Fram-
sóknarflokksins, sem jafn-
framt er lagaprófesisor, lagði
ríka áherzlu á það, að við hög
uðum aðgerðum okkar í land-
helgismálum ætíð svo, að við
værum við því búnir að
leggja málið undir alþjóða-
dómstól, enda er það mála
sannast, að íslendingar hafi
aldrei hugsað sér að halda á
málum á annan veg en þann,
að samrýmanlegt væri þjóða-
rétti, enda fásinna að smá-
þjóð eins og íslenddngar geti
tekið einhvern rétt með valdi.
Og raunar tryggðum við rétt
okkar með þessu ákvæði, því
að Bretar verða einnig að
sæta því að ágreiningur fári
til dóms, ef við krefjumst
þess.
Þess er þá iíka að gæta, að
á tveimur Genfarráðstefnum
börðumst við íslendingar fyr-
ir því að 12 mílna fiskveiði-
takmörk yrðu samþykkt sem
alþjóðalög, en með samkomu-
laginu við Breta fengum við
12 mílur og geysilþýðingar-
miklar breytingar á grunn-
línum, án þess að viðurkenna,
að 12 mílur væri aliþjóðar-
regla. Við lýstum því meira
að segja beinlínis yifir í orð-
sendingu utanríkisráðherra
til Breta, að við mundum
halda áfram að vinna að frek-
ari útfærslu. Þetta var sá
mikli árangur, sem menn ór-
aði ekki fyrir að náðst gætí, er
við fluttum mál okkar á Genf
arráðstefnunum. Þar vildu
stjórnarandstæðingar fá lög-
festar 12 mílurnar, en þykj-
ast svo ekki skilja það, hve
miklu hagkvæmara sú lausn
var, sem náðist Þeir tala
meira að segja um, að við
höfum bundið hendur okkar,
þótt við næðum þessum ár-
angri, einmitt án þess að
binda hendur okkar á þann
veg, sem þeir börðust fyrir á
Genfarráðstefnunum.
Þótt við Íslendingar yrðum
bæði gramir og hryggir, er
Genfarráðstefnunum lauk, án
þess að 12 mílurnar væru lög-
festar sem allþjóðalög, þá get-
ur við nú glaðst yfir því, að
svo fór, vegna þess að sam-
komulag náðist við Breta, án
þess að við værum bundnir
við 12 mílur. Þess vegna get-
■um við haldið áfram að vinna
að útfærslu fiskveiðitakmark
ana og munum líka gera það,
þótt skynsamlegt sé að fara
með gát og undirbúa jarðveg-
inn vel, áður en við tökum
næista skref. Að þessum mál-
um er líka unnið og þróunin
er með okkur, einmitt vegna
þess að rétt var á málum hald
ið, er samkomuLagið við
Breta var gert.