Morgunblaðið - 13.07.1967, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. JÚL.Í 1967
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritst j órn'arfulltr úi:
Auglýsingar:
Ritstjórn og afgrelðsla:
Auglýsingar:
í lausasölu:
Áskriftargj.ald kr. 105'.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bj-arnason frá. Yigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími IO-iIOO.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
7.00 eintakið.
á mánuði innanlands.
SKA TTARNIR
CJkaittskráin hefur verið lagð
^ fram í Reykjav£k og
menn eru nú að kynna sér,
hvað bei-m sé gert að greiða
í skatta. Nú orðið eru ska-ttar
raun-ar lagðir á eftir fösitum
reglum, þannig að menn eiga
að geta fyrirfram vitað nokik
urn veginn hvaða ska-tta þeir
flá, ef adilt er rétt fraim talið,
þótt skattreglur séu að vísiu
svo fíóknar, að talisverðan
tíma taki að kynna sér þær.
Sá háttur er nú á bafður
að á einum álagmngarseðli
eru hin margvísiegu gjöld tii
ríkiis og borgar. Þannig geta
á seðli, setm borinn er til
gjaldenda, verið 12 tegundir
gjalda, auk gjalda tii borgar-
innar. Er þar um að ræða
ýmis fastákveðin gjö'd eins
og aknannatryggingargjaM,
sem skiptir þúsnndium króna,
og svo gjöM sem ákveðin eru
eftir vissum gjaldstiigum,
eins og tekjuisfcattur og eigna
skattur.
Flestuim finnst sijál'fsagt nú,
eins og ætíð áður, nóg um
gjöM þau, sem þeim er gert
að greiða, ekki sízt þegar þeir
fá tillkynninigu um öll gjöld,
bæði til borgar og ríkáis á
sama seðlinum. ÓHíkiegt er
samt sem áður að menn vildu
missa af þeirri þjónustu,
sem þeim er veitt af ríki og
borg, og fáir mundu æskj a
þesis að veruilega draigi úr
framkvaemduim, en þá er
heldur ekki um annað að
ræða en að borgaramir greiði
fyrir þessa þjónusitu og him-
ar mikl'u framkvæmdir.
Nærri lætur, að á álaign-
ingarseðlium Reykvíkinga séu
tiligreind gjöld til rikis og
ýmássa stofnana, sem nema
náliægt sörnu upþhæð og
gjöffld, sem borgarbúar greiða
í sinn sam'eiginllega sjóð,
borgarsjóðinn. Flesitir Mta að
vonum fyrst og fremst á
heiMarupþhæðina: hvað þeir
þurfa að greiða aJllls, og þá
hefur viljað við brenna að
reynít væri að rugl'a um fyrir
miönnum og telja þeitai trú
um, að mesitmegnis væri um
að ræða greiðsfflur ttl borgar-
innar, en eins og áður eegir
rennur ekki nema um hellm-
ingur gjaManna tid borgar-
sjóðs.
Þegar skattseðl'amir berast
mönmum, vellta þeir gjiarnan
fyrár sér, hvort ekki sé of
l'angit gengið í slkattheimitu,
Ihvort ektoi sé unnt að draga
úr útgjöldium og l'ækkia
sfcaltta. Sllíkar umræður eiga
sér stað í ölflium frjóteum
þjóðfélögum og sýniist nokk-
uð isitt hverjum. Þó hefur
reyndin orðið sú, að ska/ttar
eiiu víðast hærri en hér á
landi, bæði á emstaklttnga og
fyrirtæki.
Atvinnurekendur hér á
l'andi eiga bágt með að trúa
því, að þeir greiði 'etoki hærri
sfcatta en starfsibræður þeirra
erliendis, því að þar sjá þeir
fyrirtætoin efiast og safna
gildum sijóðum, en hér er
ætíð þurrð einkafjármagns.
Ástæðan er efekd sú, að skaitt-
heimta sé rmeiri hér en í ná-
grannalöndunum, heldur hin,
að þar hagnast fyrirtæki
meira en hér, greiða veru-
lega skatta, en halda samt
sem áður eftir hlufta hagnað-
arins till U'þpbygginigar og
endurbóta.
Og þótt einstakldngsskattar
þýki lttka háir hér, þá er
það einniig staðreynd, að þeir
eru mun hærri í fl'eistum ná-
grannállöndium, ag þar geta
skattar orðið mi'kllu rne'iri
hliuiti heildartekna en hér,
þótit ókkur finnisf nóig um.
M'eginatriðið er, að skattar
mega al'drei verða svo háir,
að þeir beimllínils lami áhuga
mianna og dragi þannig úr
framförum.
AUÐSTJÖRN
ALMENNINGS
egar rætt er um skabta, er
'e'kki úr vegi að vefcja at-
hygli á þeim megimmun, sem
er hvarvetna á stefmu filiokfca
eins og Sjáifistæð isflo/kksiins
annars vegar og vinsitrd
manna hinsvegar. Sjálfistæðis
fllofcburin.n byggir á þeirri
megiinhugsjón, að mauðsyn-
ltegt sé að frélisi borgaranna
isé sem mest og þar með tailið
fjárhagsiegt frelisi og efna-
hagsiegt sjál'fstæði. Fliökfcur-
inn viilfl því eftiriáfa borgur-
unum eins imiiki'l yfirráð afia-
fjár og unnt er. Grundvalil-
arstefna vinstri manna er
himsvegar sú,. að ríkisvaíldið
eiigi að hatfa sem mest náð
fjármagnsins og takmarka
eigi sem mest ráðsitöfumar-
rétt borgaranna yfir fjármun
um.
Það er þarna sem fyrst og
fremst sfcillur á miili í hinni
póiitísku baráttu. Hiitt er srvo
annað miál, að vinstri fHokk-
arnir haflda nú orðið efcfci
mjög á lofti þjóðnýtingair-
istefnu sinni, en ræða hins-
vegar um „féilagsleg úrræði“
og ýmis'legt flieira með ffim/um
nöfnum. Engu að síður eru
yiffirráð borgaranna yfir fjár-
magnli þjéðfólagsins eiltur í
þedrra beinum.
Af þesisum meginstefnum
lieiðir það, að Sj'álfstæðis-
menn miða opimberair fram-
kvæmdir ætíð við það, sem
þeir telja að greiðslluiþoil borg
Frú IViao - hreinsari
óperu og flokksins
Eftir John Roderick
Tokíó, — (AP)
HÚN gekk fram í sviðsljósið fyr
ir einu ári. Þrátt fyrir háðsglós-
ur, aðkast og öfund múgsins,
heldur Chiang Ching áfram að
vera voldugasta konan í Kína-
ríki eiginmanns síns.
Fyrir fáeinum árum virðist
hún hafa verið hlédræg húsmóð
ir, fullkomlega ánægð með að
standa í risasíörum skugga eig-
inmanns síns, Mao Tse-tungs
formanns kommúniistafjokksins.
Hún lagði þetta hlutverk á hill-
una árið lQöö, en tók við nýju
hlutverki: Verjandi Mao-trúar.
Hún varð þekkt um allt megin-
landið fyrir harða og eitraða
gagnrýni sína á Pekingóperunni.
Átak 'hennar á þessu sviði hef-
ur aflað henni hverrar ábyrgð-
arstöðunnar á fætur annarri.
Hún var gerð að ráðgjafa í
menningarhreinsun hersins,
næstráðanda í hreinsunarnefnd
flokksins, tók sér alræðisvald í
öllum málum, sem lúta að list-
um í Kína, og fékk við það við-
urnefnið „Rauða keisaradrottn-
ingin".
YfirburSir hennar í Iheimi kín
verskra kvenna í dag eru alveg
óefaðir. Hún 'hefur ýtt til hliðar
betur þekktum konur eins og
Teng Yng.Ohao, konu Chou En-
Lais, forsætisráð'herra og Soong
Ching-Ling, ekkju Sun Yat-
Sens, stofnanda kinverska lýð-
veldisins. Þá 'hefur hiún núið
fögru nefi fyrrverandi keiypinaut
ar síns, frú Liu S'hao-Chi, upp úr
aurnum á götum Pekingborgar.
Chiang Ching er heldoxr ekki
langt frá stopulum val'datindi
kínverskra karlmanna. Þrátt fyr
ir einstaka gagnrýniraddir í
fyrra, er (hún meðad sjö eða átta
manna, er ganga hinum 73 áira
gamla eiginmanni hennar næst
að völdum.
Eitt sinn tók hún að sér mokst
ur Ágíasarfjóss „endurskoðunar
innar“ og „and-Maoista“. Hún
kom fyrir kattarnef ýmsum
valdamestu mönnum flokksins.
Sagt er, að síðan í ágúst sl. hafi
hún átt þátt í því að gera höfð-
inu styttri þá Hsu Hsiang-Chien,
marskálk og fyrrum formann
■hreinsunarnefndar hersins, Tao-
Chu, varaforsæisráðherra og
áróðursstjóra flokksins, og Yeh
Ohjen-Ying, marská'lk.
Á einn eða annan hátt höfðu
þessir menn sýnt henni andstöðu
og langur valdaferill þeirra og
Chiang Ching, eiginkona Mao
Tse-Tung, varaformaður hreins-
unarnefndar kínverska kommún
istaflokksins.
frægð nægðu ekki til að bjarga
þeim. Jafnvel Chou En-Lai varð
fyrir árásum ’hennar einu sinni,
er hann studdi Yeh við að skipa
hennum að aðstoða eina af stofn
unum and-Maoista.
Ekki er vitað, Ihvort hiún er
meðlimur í miðstjórn flokksins.
Tvisvar hefur þó nafn hennar
verið birt með stjórninni. Venju
lega er ihún aðeins titluð sem
varaformaður hreinsunarnefndar
flokksinsins. En hún sltur í for-
sæti á mikilvægum fundum, tal
ar í nafni miðstjórnarinnar,
Maos, og allra listgreina þjóðar-
innar.
Hvaða öfl 'hafa umbreytt þess
ari fyrrverandi ó(þekktu möl-
flugu í skrautlegt fiðrildi á
skjaldamerki Maoxsmans?
Menn hneigjast helzt að því,
að þessi breyting hafi byrjað ár-
ið 1959, er hún sá Mao vera að
sökkva í gleymsku vegna and-
stöðu og þagnarsamsæris eftir-
manns 'hans í forsetastóli, Liu
Sihao-Chi og fylgismanna hans.
Chiang Ching var eitt sinn
leikkona með einhverja ’hæfi-
leika, og hún hóf gagnárásir á
þeim vígvelli, sem hún þekkti
(bezt, á leiksvið og kvikmynda-
tjald. Þar varð hún einnig fyrir
hrakningum og auðmýkingum.
En þrái, Ihæfileiki til tjáning-
ar (ræður hennar eru ekki að-
eins hvassyrtar, heldur einnig
líflegar og vel upp hyggðar) og
n'áin þekking á kenningum Maos
hjálpaði henni áfram.
Hún vissi, 'hvað þurfti að gera,
hvað Mao vildi og hvað vantaði.
Mao hóf baráttu sina til að
ná fyrri völdum, árið 1965, á
harðri gagnrýni á leikriti, sem
nefndist „Hai Jui rekin-n úr em
hætti“ og var eftir aðstoðarborg
arstjórann í Peking, Wu Ham.
Mao sagði, að þetta væri árás
á sig og brottrekstur sinn á fyr-
irreninara Lin Piaos, Teh-Huai,
marskálki.
Það var Chiang Ohing, sem
sagði Mao frá undirróðursiþræði
leikritsins. Maoistar tímasetja nú
upp’haf hreinsananna og miða
það við þessa leikgagnrýni.
Chiang Ching hóf árásir á
Peking-óperuna, árið 1964. Það,
sem hún sá þar, var hreinrækt-
uð og opinská villutrú.
„Andrúmsloftið var mettað af
áherzlu á hið forna gegn því
nýja“, sagði hún síðar, „af dýrk-
un á öllu útlendu og fyrirlitn-
ingu á Kínverjum, hrósi um
dauða menin, en níði um þá lif-
andi. Ég sá í Ihendi mér, að gætu
bókmenntir okkar og listir ekki
samræmzt efnahagslegum grund
vallanhugsjónum sósíalismans,
mundu þær óumflýjanlega vinna
þeim tjón.“
Aðferð hennar var sú að end-
urskrifa, umskrifa og umsemja.
Undir eftirliti 'hennar breyttu
höundar og leikarar (enginn
þeirra kannaðist auðvitað við að
vera andvígur Mao) setningum
sínum og söguþræðinum og
gæddu jafnvel raddir sínar nýj-
um blæbrigðum til að þóknasí
Chiang Ching.
Óvinir 'hennar sögðu, að hún
hefði eytt tveimur tonnum aí
pappír í að umskrifa tvær óper-
ur. Hún kærði sig kollóttan um
það. Hún umskrifaði eina óperu
10 sinnum.
Árangur þessa starfs varð í
augum surnra gagnrýnenda róm
antík af versta tagi og áróður í
ýktustu mynd, — en þetta var
allt í anda Maos.
Chiang Ching var bergmál
Maos í vinnu sinni við óperuna.
Hann er sjálfur gamall óperu-
unnandi og hafði fyrr á árum
lagt til breytingar á sígildum
söguiþræði kínverskra ópera til
að gæða hann pólitiskum til-
gangi fyrir nútímann.
í augum margra líta uppörv-
anir Ohiang Chings á þorpurum
og and-Maoistum í bókmenntum,
listum og leikh'úsum Kína út
eins og upphrópanir gamallar
Framhald á bls. 20
aranna fléyfi, og tafcmanka
igjaMhieimtuna við það, að
fj árh agisa'fkomia einisitaíkílinig-
anna batni og efnahagistegt
sjálistæða þeinra aukiat ár
frá ári, einis og raiunin hetfiur
flJika orði/ð á hériendiiis. Vinstri
roenin hinsvegar ákveða fyrir
‘friam, að þetta og hiltlt sku'li
riikÍBvialllcliið gera, og það
hriyiggir þá ek'fci hefldnr gléð-
uir, ef gjaldlhieilmlta til að
standa undir hinium fyrír-
fram áíkveðnu framkvæmd-
•uim veldlur því, að aufcinn
Wuiti fjiármagns safnaet á
hendiur ríkiisiins, en hfllulfcur
borgaranna verður minni en
áður.
Þennan megimmun á ffliofck
uim verða menn að hafa í
hiuig.a, þegar þeir áfcveða,
hverj'um þeir fyfligja að mál-
um. Um hitt verður ætíð
deillt, einnig meðafl þeirra
sem gera sér gnein fyrir því,
að naulðisyniegt er að aulka
fjárhaigisJlegt sjállfisitæði borg-
aranna, hve langt megi á
'hverj'um tíma ganga í opin-
berum frarnkvæmdum og
þjómuistu — og þar með í
gjalllcllh'eimtu.
VIÐEYJARSTOFA
Ofl'. vebur var undirritaður
^ s'amninguir millli rikis-
sjóðs og eigenda Viðeyjar
um kaup rtíkissjóðs á Viðeyj-
anstoÆu og liandi uimhverfiis
hana.
Viðeyjarstofa hefur sem
kunnuigt er verið í niður-
níðsliu uindanfarin ár og oft
hefur verið um það rætt, að
naiuðsymlegt væri að hún
kæmiiEit í opimbera eigu og
yrði við haldið. Því ákvað
ríkiísstjórnin að festa kaup á
Viðeyj.arsbofu og hefur hún
nú verið mebin og er þess að
vænta, að brátt verði hatfizt
handa um endurbætur og við
hald þessarar meriku bygg-
ingar.
Áreiðanlegt er, að hver ein
asti ísflendiimgur fagnar því,
að af kau'pum þessum hefur
orðið, og nú mun mönnum
verða tíðföruflt út í Viðey, og
ferðir þangað munu auika á-
huga fióllks á að kynna sér
sögu þjóðarinnar.
i