Morgunblaðið - 13.08.1967, Page 14

14
MORGITNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. AGUST 1367
Borgarfjörður eystri
er sumarlandið
ÞEGAR vorar og hlýir vindar
blása af landi og bæigja norð-
a'ustrinu til hliðar, bölvaldi Aust
urlands, þá er gaman að vera
Borgfirðingur.
ÍÞað er eins og snjórinn sé á
örvæntingarflótta og gróðurinn
gaegist upp brosandi og sigurre-if-
ur. Ár og lækir belja fram og
bera stundum með sér s'kraut-
lega steina, sem eru heimi'is-
prýði. Vonbráðar er orðið grjút-
Ijóst. Fáir staðir munu fegurri
á landi hér en Borgarfjörðar,
þegar hann hefur búizt sínu feg-
ursta skrúði.
Þeir, sem elska fegurð fjalla,
gróð'urs, steina og alls konar
jurta geta vart kosið sér betri
stað.
Nú eru hæg heimatökin fyrir
mörgium, síðan hinn mikli bíla-
ffloti myndaðist hér, svo eru það
fluigvélarnar. Sumarleyfin kinka
kwlli og torfærur allar að baki,
nema skortur sé á skotsilfri.
Ef þú lesandi góður ætlar að
gista Borgarfjörð í sumarleyf-
inu, þá þarftu ekki að kvíða nein-
um vegleysum. Frá EgiLsstöðum
er ágætur vegur alla leið eftir
því sem gerist hér á landi. Þegar
þú kemur á Vatnsskarð, sérðu
veginn kvíslast niður fjailið í
ótal krákustígum og það stirmr
á hann eins og silfurþráð. Hvíta
líparítið er svo góður ofaníburð-
ur, að hann gefur ekki maibiki
eftir. Þegar kemur ofan í Njarð-
víkina, hefur þú nóg við aug in
að gera, alls staðar blasir feg-
urðin við. Pýramídarnir í Njarð-
vík standa efcki að baki þeim í
Egyptalandi. Njarðvík er mik:ll
Sögustaður og gamlar minjar eru
þar enn við líði, Þorragarður,
Þiðrand'aþúfa og Guirnnarsskerin
út á Víkinni, þar er Gunnar Þið-
randabani átti að hafa hvílt sig,
er hann synti yfir víkina ber-
fættur á línbrókum, geri aðrir
betur.
Njarðví'k var lengi höfðingja-
setur og síðar var þar margbýli,
fólfksf jöldi var 50—60 manns. Nú
eru þar aðeins tveir bæir. Þar
bjó afabróðir minn, Jón Sigurðs-
son, hinn fróði, sem sikráði manna
bezt þjóðsögur og annan fróð-
leik. Hjá honum fékk séra Einar
Jónsison á Hofi stofininn að ætt-
um Austfirðiniga.
Þegar Narðvík sleppir taka við
Njarðvífcurskriður. Þar gefck
margur með sítt hjarta að vetrar
lagi fyrir 40—50 árum. Þá voru
þar þestagötur á neðstu nöfum,
en nú er þarna einn bezti vega-
kaflinn á þessari leið. Ekki
máttu gleyma að fara með faðir-
vorið, þegar þú kemur að Kross-
inium, sem átti að hafa verið sett-
ur þar til minninar um dráp
Nadda, kross þessi mun þó vera
frá eldri tímum. Naddi var ö-
vættur, sem settist að í Skriðun-
um og drap bæði menn og fé.
Einum hinna hraustu Njarðvík-
inga tóksit að vinna á óvætt
þessari. Trúlegt er, að þarna
hafi verið um sakamann að ræða,
því staðurinn var ákjósanlegur
til að sitja fyrir mönnum og
táka af þeim plögg og mat.
Þarna var hellir, sem kallaður
var Nadda-helllir, en hann er nú
hruninn saman.
í Skriðunum er annar hellir,
sem ég held að aldrei hafi venð
kannaður að ráði. Þjóðsagnir
herma, að þar hafi verið settir
inn kettir. Einn kom út um Dala-
belli í Hjaltastaðaþinghá og
annar um Sesseljuhelli í Grund-
arlandi í Borgarfirði. Skriðurn-
ar eru hrikalegar og hafðu bíl-
stjóri góður vakt á stýrinu, því
að velta kostar þig annað líf.
Gangi all't vel ertu von bráðar
kominn á Landsendann. Þar stíg
ég oft út úr bílnum og hleyp upp
í skriðuna, ef ske fcynni aðfalleg-
ur steinn hefði losnað hátt uppi
og borizt niður.
Brátt ertu kominn að Snotru-
•nesi. Þar bjó Snotra sækona, sem
hrakizt hafði á land, Mkást til
ekki greitt rétt akvæði. Hennar
hiuverk var ekki auðleikið, þar
sem hún átti sjö börn í sjó og
sjö á landi, þó varð þráin t,l
bernskustöð'vanna sterkari, hún
hvarf, en stóllinn hennar stóð
eftir í fjörunni, hann féll nú fyrir
fám ár um.
Næst taka við bæirn.r Fram-
nes og Geitavík. Glæsilégar f'ör-
ur eru frá Snotrunesi og inr, að
Bakkagerði. Á þessar fjörur hafa
í Borgarfirði eystra — Staðarfjall.
um þorpið, í
að líta inn í
ur skamrnt
kir’kjuni er
leiðinni er þess vert
kirkjuna, sem scend
frá Álfaborginni. í
fegursta altaristafla
heim á hvern bæ í firðinum
auistan Fjarðarár, þegar Hof-
strönd sleppir, taka við bæirnir
Sólbakki og prestsetrið Desjar-

Desjarmýri og Dyrfjöll. — Ljósm.: Páll Jónsson.
ýrnsir gengið og kannsiki í ffleiri
en einum skilningi.
Norðan fjarðarins á þessari
leið gnæfa upp úr Nesþúfa og
Geitavíiburþúfa.
Sunnan fjarðarins blasa við
ofckur bæirnir Höfin og Hof-
strönd.
Húsfreyjan í Höfn á marga
glæsilega steina, enda hefur
þeirra verið aflað af kostgæfni
og ekki séð eftir maransikrafti tii
þe®sa verfcs. Þarna gleðja augað
fjöHin GeitfeU og Svartifiell, þar
búa svartálfar.
Nú öbum við inn í þorpið.
Þetta er lítið þorp, enda herjað
af áratuga aflaleysi. Hagur bess
hefur nú samt heldur vænkazt,
því að þar hefur risið síldar/erk
smiðja og tvær söltunarstöðvar.
Það, sem mest bagar, að höfnin
er ekfci góð og erfitt þar um að
bæta. Þarraa er samt Hótel B)rg
svo ferðalangarnir geta fengið
mat og gistingu. Við ökum í gegn
laradsiras, rraáluð af Jóhannesi S.
Kjarval. hann ólst upp í Geita-
vík, sem við fórum framhjá áðan.
Ungur reif hann sig burtu til
að sfcoða heiminn og ebki í hanra
hal'dið, sem vænlegt bóndaefni.
Altaristaflan er meistaraverk og
það skyggir ekki á þó Kristur
staradi á ÁLfaborginnf með Dyr-
fjölíin í baiksýn.
Þú ferð ekki framlhjá Álfa-
borginni, það er klettaborg, sem
gefur sýn yfir allara fjörðinn, í
norðri blasa við Dyrfjöllinn, þar
bjuggu vættir aLl hávaxnir, sem.
héldu vörð um fjörðinn. Álfa-
borgin er höfiuðstaður álfanna í
Borgarfirói, og þaðan er bezt
ákráða állfasaga okkar, skráð af
Jóni fróða í Njarðvík. Kirkju-
sókn álfa er inni í Kirkjudal í
svo nefndum kirkjusteini, sem
er Ál'fakirkja. Þar er oft Ijósa-
garagur á síðkvöldum.
Áf Álfaborginni sjáum við
mýri, sem stendur undir einu
fegursta fjallinu, Staðarfjallinu.
Þar bjó ákessan Gellivör, sem
Næsti bær er JöfcuiLsá. Þar
upp af er hraun mikið, drangar
rraeð grasivöxnum boll'um á milli
og blómgresi. Þetta hraun er
fiullit af ástarævintýrum, en tek-
ur ailltaf við nýjum. Þá kemur
Hvolil, þar bjó konan, sem kom
GeLl'ivör fyrir kattarnef, með
hjálp álfkonunnar í hólnum,
sem bærinn stendur undir. Hól
þennan má aldrei slá og þeir
sem það hafa reynt, leika það
ekki aftur.
Við höldum áfram, allt er vaf-
ið grasi og gróðri milli fjalla.
GiLsárvel'lir og Grund kioma fram
og þar næst Hólaland. í Grund-
arlandi eru Sesseljuhamrar og
Sess'eljuhel/lir. Þar átti Sesselja
hin rika að leynast í útlegð, eftir
að hafa verið grunuð um að hafa
fyrirkomið manni sínum með
aðstoð þess er hún elskaði meir.
Það hefiur allltaf ýmislegt fyigt
í kjölffuT ástarævintýra og gerir
víst enn.
Þegar ég var enn ungur, dó á
Hólalandi bóndi, sem var svo
forrabýl'l, að eftir hann fannst
vetlingur fuill'ur af gull'i. Síðan
efasff ég um, að nokkur á Borg-
arfirði (eyistra) hafi safnað gulli,
eða séð peninga úr því efni.
í norðri frá þessum bæjum
sikartar Tindafellið, sérfcennilegt)
fja'Ll, suradursagað með ótal tind-
um.
Innsti bærinra er eftir, Hvann-
stóð. Þar býr að ég hygg fjár-
fllesti bómdinn í Borgarfirði
eystra. Þetta er mikil jörð, en
þangað safnast, að ég held, helm
ingur atf öffliu þeim snjó, er festir
í Borgarfirði, era þegar næst til
jarðar, er hverri skepnu borgið.
Ekkert fær raskað ró þeirra
J/ slófi
um
í Njarðvíkurskriðum.
'sins
átti svo vandlætinn krafcka, að
hann snerti ekki við neirau öðru
en mannaketi á jólunum.
Það, sem sfcer úr með fiegurð
Borgarfjarðar, er lögun fjaLl-
anna og litauðgi þeirra, sem er
ólýsaralegur. Hitt er það, að
fjörðurinn er það breiður, að
fjöllinn njóta sín. Nú Skulum
við færa ofcfcur aftur yfir í
blLinn og aka inn sveitina.
hjóna, þó allt fenni í kaf, enda
haifa þau haft tíu börn nna.i-
borðs.
Viljir þú fræðast um fjárkyn
eða fiágætar jurtir, þá skaltu
koma þar við. Það er rraeð þeran-
an bónda eiras og þegar skipað
er á reiptogi, hann er á enda
reipisins, heldur fast og bifast
hvergi.
Halldór Pétursson.