Morgunblaðið - 16.09.1967, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. SEPT. 1967
3
Þjóðgarðurinn að Skaftafelli af-
hentur ísfenzka ríkinu
í GÆR var við hátíðlega at-
höfn afhentur Þjóðgarður
íslcndinga að Skaftafelli í
Öræfum. Formaður Náttúru-
verndarráðs, Birgir Kjaran,
afhenti formlega Gylfa Þ.
Gíslasyni, menntamálaráð-
herra, Skaftafell, sem eign
og Þjóðgarð hins íslenzka
ríkis.
Viðstaddir þá athöfn voru auk
ráðherra, meirihluti náttúru-
verndarráðs, vegamálastjóri,
skipulagsstjóri ríkisins, fulltrú-
ar ferðamálaráðs, hreppsnefnd
Öraefinga og listakonan Kristín
Þorkelsdóttir, sem gert hefir
glaesilegt merki fyrir Ntáttúru-
verndarráð og nú var afhjúpað í
fyrsta sinn, en mun síðar prýða
þá staði er ráðið sérstaklega
Varða. Þá voru viðstaddir full-
trúar blaða, útvarps og sjón-
varps.
Klukkan 9 f.h. fóru vígslugest-
ir með flugvél Flugfélags íslands
til Fagurhólsmýrar og þaðan með
jeppum Öræfhi@a að Skaftafelli.
Við komuna í Skaftafellsland var
athöfnin þegar framkvæmd,
enda skúraleiðingar og veður við
sjálvert, en þá stund er athöfn-
in flór fram var sól og blíðviðri,
en að henni lokinni gerði skúr
á ný.
Fyrsti liður athafnarinnar var
að koma fyrir á uppistöðu við
þjóðgarðshliðið merki Náttúru-
vernarráðs, en að því unnu full-
trúar ráðsins.
Þá flutti Birgir Kjaran ávarp.
Sagði hann m.a.:
Hæstvirtur menntamálaráð-
herra, heiðruðu gestir.
Náttúruverndarráð er valdalít
i] stofnun, sem hefur þó veiga-
mikl'U hlutverki að gegna í nú-
tima þjóðfélagi, sem er að vera
nokkurskonar sáttasemjari miUÍ
manns og lands, gæta þess að
fyrir tilvenknað mannsins verði
náttúru landsins ekki spillt og
þá jafnframt að greiða fyrir að
landsmenn fái notið náttúrufeg-
urðar lands síns.
í stríði ýmist tapast eða vinn-
ast margar orrustur áður en sig-
ur vinnst. Svo hefur og verið
í tíu ára stríði Náttúruverndar-
ráðs íslands. — Nýverið beið
náttúruverindarmólstaðurinn
lægri hlut á bökkum Mývatns,
en í dag fögnum við sigri í
skjóli hins volduga Vatnajökuls.
Saga málsins er í fáum orðum
þessi:
Siðan rakti hann málið í stór-
um dráttum frá upphafi og
satgði:
Hinn 22. febrúar 1961 gerði
Nátúruverndarráð einróma sam-
þykkt þess efnis, að stefnt skyldd
að því að jörðin Skaftafell í
öræfum í Austur-Skaftafells-
sýslu yrði friðlýst sem þjóðvang
ur (þjóðgarður) skv. d-lið 1. gr.
laga um náttúruvernd nr.
48/li9'56. Var samþykkt þessi
gerð að tillögu dT. Sigurðar Þór-
aninssonar, jarðfræðings, sem
borin var fram í ráðinu á fundi
þess hinn 8. nóv. 1:960. Greinar-
gerðdna skýrði hann og í stuttu
mAli.
Að lokum sagði Bixgir Kjar-
an:
„Það hefur tekið lengri tíma
en æskilegt hefði verið að ganga
frá máli þessu. Náttúruverndar-
ráð telur það markverðast allra
þeinra mála, sem það hefur haft
með höndum á 10 ára starfsferli
ráðsins, og er þakklátt öllum
þedm, er stuðlað hafa að far-
sælli lausn þess, og þá ekki
sízt menntamálaráðherra og fyrr
verandi og núverandi fjármála-
róðherra, sem fré upphafi hafa
sýnt friðlýsingu Skaftafells vin-
semd og góðan skdlning".
Ræðu sinni lauk Birgir Kjar-
an svo:
„Og þá ekki síður hinni al-
þjóðlegu stofnun World Wild
Life Fund, sem af miklu örlæti
hefur styrkt þetta fyxirtæki og
gert yfdrleitt mögulegt að festa
'kaup á jörðinni.
Um leið og hinu íslenzka ríki
verður nú afhent Skaftafell +il
vörzlu hefur Náttúruverndarráð
sett hér niður merki sitt, sem nú
'birtist almenningi í fyrsta sinn,
sem eins og sjá má er laufblað,
en á efra helmingi þess er fjall
og fljúgandi fugl, en á neðri
helmingnum öldur og fiskur. —
Er tilætlunin að framvegis verði
allir staðir á landinu, sem ein-
'hverrar náttúruverndar njóta
auðkenndir með þessu merki,
sem gert verður úr mismunandi
efni, eftir því, sem henta þykir
á hverjum stað. Merkið gerði frú
'Kristín Þorkelsdóttir.
Ég hefi nú lokið máli mínu
og leyfi mér að biðja hæstvirt-
sn menntamálaráðherra að taka
við Skaftafelli fyrir hönd
íslenzka ríkisins. — Þetta er
gjöf til þjóðarinnar aDrar —
megi hún vel njóta“.
Að lokinni ræðu Birgis Kjar-
an flutti menntamálaráðherra
svohljóðandi ávarp.
„Góðir áheyrendur!
Hvers vegna erum við íslend-
ingar? Hvað gerir okkur að ís-
lendingum?
Slíkum spurningum er venju-
lega svarað á þá lund, að það sé
tungan, sagan, sem gerzt hefur
í landinu, sú menning, sem hér
hefur verið að myndazt í næst-
um 1100 ár. Auðvitað er tungan
og sagan snar þáttur íslenzks
þjóðernis. Auðvitað værum við
ekki þeir Íslendingar, sem við
erum, án þeirra ör.laga, sem for-
feður okkar hafa sætt í meira
en þúsund ár, án þess lífs, sem
hér hefur verið lifað, þeirrar
reynslu, sem hér hefur hlotizt,
þeirrar gleði, sem hér hefur ver
ið notið, þeirrar sorgar, sem hér
hefur verið borin.
En værum við íslendingar án
íslands? Værum við þeir íslend-
ingar, sem við erum, ef landið
væri ekki eins og það er? f
næstum 1100 ár hefur ísland alið
forfeður okkar og sjálf okkur,
í næstum 1100 ár
hefur það ýmist agað börn
sín eða leikið við þau. í næstum
1100 ár hafa forfeður okkar og
við horft á fegurð þess og hrika
leik, dáðst að því, lært að elska
það. Það er hluti af okkur. Við
erum hluti af því. Án íslands
væru engir íslendingar.
Oft er talað um skyldur okk-
ar við tunguna, söguna, þjóð-
emið, menninguna. Á þær skyld
ur verða aldrei lögð of þung
áberzla. En of sjaldan heyrist
talað um skyldur okkar við land
ið. Auðvitað eigum við að varð-
veita tunguha, þjóðernið. En eig-
um við ekki einnig að varðveita
landið? Megum við missa land-
ið, glata því á þann hátt, að
náttúra þess spillist, það glati
sérkennum sínum, fegurð sinni?
Auðvitað ekki. Eins og við yrð-
um minni íslendingar og verri,
ef tunga okkar spilltist, saga okk
ar týndist, menning okkar eýdd-
ist, yrðum við ekki líka minni
íslendingar og verrii, ef landið
okkar skemmdist? Auðvitað.
Þess vegna er það þáttur í ei-
lífri baráttu fslendinga fyrir því
að vera íslenzkir að varðveita
landið, vernda náttúru þess,
standa vörð um sérkenni þe'ss,
gæta fegurðar þess.
Af þessum sökum er mér það
innilegt gleðiefni að veita við-
*töku fyrir hönd ríkisins land-
svæði, þar sem íslenzk náttúra
er einna fegurst og sérstæðust,
þar sem ísland er íslenzkara en
víðast hvar annars staðar. Ég
veit, að gjörvöll íslenzk þjóð
fagnar því, að nú er fyrirhug-
að að þetta landsvæði verði þjóð
garður, það verði friðað, þann-
ig að fegurð þess megi haldast
ósnortin, tign þess órofin. Ég
vona, að mörg spor þessu lík
verði stigin á næstu árum. Það
mundi hjálpa okkur til þess að
halda áfram að vera íslending-
ar, sannari íslendingar en við
erum. Þeim mun betur sem við
gætum landsins, þeim mun frem
ur eigum við skilið að eiga það,
þeim mun traustari verður sú
heild, sem ísland og íslendingar
hljóta ávallt að vera“.
Þar með var hinni formlegu
athöfn lokið. Héldu menn síðan
heim að bæ á Skaftafelli og þágu
veitingar i boði menntamálaráðs,
en síðan dreifðist hópurinn um
þjóðgarðinn til þess að skoða
fiann. Blaðamaður Mbl. mun síð-
ar skýra frá því er hann sá þar
'og heyrði.
Klukkan rúmlega 17 var gest-
um ekið til flugvallarins að Fag
urhólsmýri á ný. Höfðu ráða-
menn þá skoðað ýmsar aðstæð-
ur bæði til gestamóttöku í þjóð-
garðinum og ráðgast um margt
annað er gera þarf staðnum til
sóma til þess að hann megi
gegna hlutverki sínu.
Menntamálaráðherra flytur ræðu við afhendingu þjóðgarðs-
ins. Hjá honum stendur Birgif Kjaran formaður Náttúru-
STAKSTEIMAR
Hvar eru hug-
sjónir unga fólksins?
Það hefur löngum verið háttur
ungs fólks að vera uppreisnar-
afl í samtíð sinni. Sú uppreisn
hefur tekið á sig ýmsar myndir
á mismunandi timum. Hún hefur
komið fram í nýjum og ferskum
hugsjónum ungra manna um skip
an þjóðfélagsins á hverjum tíma
og hún birtist okkur einnig í
bitlatizku nútimans, sem hefur
tekið á sig sérkennilegasta mynd
í hverfi einu í San Fransisco á
vesturströnd Bandaríkjanna, þar
sem síðhærðir „hippies", sem
eru önnur kynslóð bítlanna,
myndað sitt eigið þjóðfélag, sem
afneitar siðvenjum hins mennt-
aða heims, þar sem LSD og önn-
ur nautnalyf skapa óraunveru-
legan heim og þar sem hugsjónir
sósíalismans eru framkvæmdar
af óeigingirni og sjálfsafneitun —
allt er sameign, jafnvel LSD.
Nýjar og ferskar hugmyndir um
þjóðfélagsmál eru jákvæð upp-
reisn. Tilraun hippíanna í San
Fransisco til þess að losna við
hefðbundið umhverfi sitt er nei-
kvæð, en sýnir glögglega það
mikla djúp, sem er staðfest milli
tveggja kynslóða. Hér á tslandi
höfum við — til allrar hamingju
— ekki kynnzt að ráði hinni nei-
kvæðu uppreisn unga fólksins,
en við höfum heldur ekki kynnzt
jákvæðri uppreisn — því miður.
Hvar eru hugsjónir unga fólksins
á Islandi í dag? Hverjar nýjar,
ferskar og djarfar hugmyndir
hafa komið fram úr röðum æsku
íslands sl. áratug? Hvar er hin
frjálshuga æska, sem á að vera
óbundin fordómum og kreddum
hinna eldri, aflvaki nýrra hug-
mynd, nýrrar stefnu? Er hún
ekki tU?
Öflug samtök
íslenzk æska hefur skapað sér
öflug samtök, ekki sízt á sviði
stjórnmálanna. Stjómmálasam-
tök ungs fólks hér á Iandi, hverj-
um flokki sem þau tilheyra, eru
án efa öflugri, betur skipulögð
og tiltölulega fjölmennari en
sambærileg samtök æskunnar í
í flestum öðrum löndum. En
ekkert þessara samtaka hefur
um langt árabil sýnt með sér
sjálfstætt lífsmark. Ekkert þeirra
hefur um langt skeið brotizt
fram og bent á nýjar leiðir. Sem
þjónustustofnanir fyrir stjóra-
málaflokkanna eru þau vafalaust
gagnleg. En eru þessi samtök
ánægð með slíkt hlutverk? Láta
þau sér nægja að vera uppeldis-
stofnanir fyrir gamlar hugmynd-
ir í stað nýrra? Rækja þau
skyldu sína við íslenzkt æsku-
fólk með því að ala það upp í
hugmyndaheimi kynslóðar, sem
ólst upp og þroskaðist í öðrum
heimi, öðru umhverfi, sem er
gjörólíkt því, sem unga fólkið
vex upp við í dag?
Jákvæð uppreisn
Eldri kynslóðin hefur tekið að
sér að leysa verkefni og vanda-
mál liðandi stundar. Hún býr yfir
reynslu og þekkingu. En þjóð-
félagið staðnar, þjóðlifið sjálft
verður leiðinlegt, ef rödd æsk-
unnar lætur ekki til sín heyra,
hávær, ef til vill óþroskuð og
reynslulítil, en samt sem áður
rödd nýrrar kynslóðar, sem hefur
nýjar hugsjónir, ferskar hug-
myndir, djarfar skoðanir — rödd
fólks sem þorir að láta skoðun
sína í ljós — hispurslaust. tsland
skortir margt. Eitt af því er já-
kvæð uppreisn unga fólksins,
hún mundi engan skaða.