Morgunblaðið - 18.10.1967, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. OKT. 1967
5
Dr. Finnur Guðmundsson:
Svar við athugasemdum
SÍÐASTLIÐINN vetur kaus
stjórn Hins íslenzka náttúru-
fræðifélags fimm manna nefnd
til að vinna að náttúruverndar-
miálum á vegum félagsins. Ég
held að flestir, sem að þessum
miálum vinna, hafi fagnað þess-
ari nýbreytni, því að samtök
áhugamanna um náttúruvernd
hafa víða erlendis gegnt mikil-
vægu hlutverki við hlið hinna
opinberu aðila á þessu sviði.
í Morgunbl. í dag birtir þessi
nýstofnaða nefnd athugasemdir
við ummæli, sem höfð voru eft-
ir dr. Dillon Ripley í blöðum og
útvarpi, en hann var hér nýver-
ið á ferð í boði íslenzk- ame-
ríska félagsins. Af þessari rit-
smíð nefndarinnai verður ekki
ráðið, hvort nefndarmenn hafi
allir staðið að henni né heldur
hverjir þeir eru, en megintil-
gangur greinarinnar er hins veg
ar sá, að andmæla ummælum
dr. Ripleys um að íslendingar
hafi öðrum þjóðum fremur haft
skilning á nauðsyn þess að varð
veita jafnvægi í náttúrunni og
hafi tekizt það framar öllum
vonum. Þetta telja nefndarmenn
hina mestu fjarstæðu og full-
yrða að dr. Ripley hafi ekki
haft rétta vitneskju um þetta
efni og honum hafi því orðdð
á leið mistök. Þetta eru svo al-
varlegar ásakanir að ekki verð-
ur hjá því komizt að taka hér
til nánari athugunar málstað og
málflutning hinna áhugasömu
nefndarmanna þessarar ný-
kjörnu nefndar.
Dr. Ripley korn til landsins
föstudaginn 6. þ.m., og kl. 16.00
sama dag átti'hann viðtal við
fréttamenn blaða og útvarps.
Aðspurður um efni erindis þess,
sem hann hugðist flytja þá um
kvöldið á árshátíð íslenzk-ame-
ríska félagsins, gerði hann í
stuttu máli grein fyrir því, sem
hann ætlaði að segja, en jafn-
framt voru fréttamönnum af-
hent vélrjtuð eintök af ræðunni.
Það er athyglisvert í þessu sam
bandi, að það er ekki ræðan
sjálf heldur stutt frásögn í Morg
unblaðinu af biaðamannafund-
inum, sem náttúruverndarnefnd
m beinir athugasemdum sinum
að. Henni hefði þó verið inn-
an handar að afla sér vélritaðs
eða ljósprentaðs eintak af ræð-
unni, en, hún var og er eina
örugga heimildin um hvað það
raunverulega var, sem dr. Ripl-
ey kom tii íslands til að segja.
Þessí vinnubrögð nefndarinnar
eru út af fyrir sig með öllu ó-
verjandi. Ef nefndin taldi um-
mæli þau, sem höfð voru eftir
dr. Ripley í blöðum og útvarpi,
þess eðlis, að nauðsyn bæri til
að andmiæla þeim, var það bein-
línis skylda nefndarinnar að
afla sér öruggra heimilda um
það, hvað dr. Ripley hefði raun
verulega sagt í ræðu sinni. Það
er bókstaflega ekki hægt að
fjargviðrast opinberlega um
„hin leiðu mistök“ dr. Ripleys
og hafa ekkert annað fyrir sér
en það, sem fréttamenn segja
að hann hafi sagzt ætla að segja
við tiltekið tækifæri. Það sem
máli skiptir er hvað dr. Ripley
raunverulega sagði við þetta
tækifæri. En vinnubrögð nefnd-
arinnar í þessu máli skapa hins
vegar nöldurseggjum tilvalið
tækifærá til að gera mönnum
upp skoðanir. Slik vinnubrögð
eru ekki samboðin nefnd, sem
kjörin hefur verið af stjórn
Hins íslenzka náttúrufræðifé-
lags.
Þegar ég las ritsmíð náttúru-
verndarnefndarinnar í Morgun-
bl. í dag (mér er tjáð að hún
hafi verið send bæði blöðum og
útvarpi til birtingar) gerði ég
þegar ráðstafanir til að fá ein-
tak af ræðu dr. Ripleys, og eftir
að hafa lesið har.a fæ ég ekki
betur séð en athugasemdir
nefndarinnar séu alveg
út í hött og án minnsta
tilefnis. Og meira að segja hin
stutta frásögn í Morgunbl. hinn
7. þ.m. um efm það, sem dr.
Ripley fjallaði um í erindi sínu,
en við þá frásögn miðar nefnd-
in athugasemdir sínar, var að
mínu viti ekki þess eðlis, . að
hún gæfi tilefm til hinna drama-
tísku viðbragða þessarar ný-
stofnuðu og lítt reyndu nefnd-
ar. Við verðum að hafa í huga
í þessu sambandi,-að dr. Ripley
er víðförull maður, sem hefur
séð mörg lönd og kynnzt mörg-
um þjóðum. Það er því ekki ólík
legt, að hann hafi betri aðstöðu
til að gera samanburð á ástand
inu í þessum efnum í hinum
ýmsu hlutum heims en sumir af
hinum mætu rnönnum, sem eiga
sæti í náttúruverndarnefnd
Hins íslenzka náttúrufræðifé-
lags.
En hvað sem eþssu líður, þá
er það skoðun dr. Repleys að
við séum betur á vegd staddir
í þessum efnuin en margar aðr-
ar þjóðir og að íslendingar hafi
öðrum þjóðum fremur sýnt
skilning á nauðsyn þess að varð
veita jafnvægi náttúrunnar.
Þessu er ég sammála, og ég sé
ekki að þessu verði andmælt
með rökum. Vitaskuld er hér
eins og annars staðar við marg-
vísleg vandamál að etja á þessu
sviði, og okkur hefur einnig
hent slysni, eins og þegar inn-
flutningur minka var leyfður.
En því verður ekki á móti mælt
að náttúra ísiands er enn til-
tölulega óspjölluð þó að það sé ef
til vill ekki nema það litlu leyti
okkur sjálfum að þakka. Að
vísu er öllum ljóst að beit hef-
ur valdið miklum breytingum á
gróðunfari landsins og sums
staðar leitt tii uppblásturs og
landauðnar. En spjöll af völd-
um beitar á íslandi eru þó ekki
sambærileg við hina gífurlegu
gróðureyðingu af völdum beitar
í hinum fornu menningarlönd-
um umhverfis Miðjarðarhaf og
víðar. Það er eflaust þessi mun-
ur, sem dr. Ripley á við þegar
hann segir i erindi sínu, að við
höfum haldið sauðfénu í skefj-
um svo að ekki hafi komið til
algerrar landauðnar. Hitt er svo
annað mál, að það er ekki okk-
ur sjálfum að þakka, að ísland
skuli ekki vera verr farið af
beit en raun ber vitni. Það sem
gerir gæfumuninn er sú stað-
reynd, að á Íslandi er ekki
hægt að hafa fleira fé en unnt
er að fóðra yfir veturinn, en í
Miðjarðarhafslöndunum og
raunar miklu viðar er þeirri
takmörkun ekki til að dreifa.
Til skilnings á ummælum dr.
Ripleys um skynsamlega notk-
un íslendinga á náttúruauðæf-
um landsins ber að hafa í huga,
að hann er fuglafræðingur.
Honum eru því nærtækust
dæmi þess, hvernig íslendingar
hafa nytjað viilta fugla án þess
að tefla tilveru þeirra í hættu.
Má þar til nefna nytjun æðar-
varps, bjargfugiaveiðar, töku
andareggja við Mývatn, o.fl. Á
þessum og fleiri sviðum hafa ís-
lendingar staðið fiestum þjóðum
framar um skilning á því, hvern
ig umgangast beri náttúruna.
Þessa er víða getið í erlendum
ritum um náttúru íslands og
um þetta hefur dr. Ripley því
verið vel kunnugt. En hann hef
ur eflaust ekki órað fyrir þvi,
að lofsamleg ummæli hans um
íslendinga af þessu tilefni
myndu sæta aðkasti af hálfu
fulltrúa Hins íslenzka náttúru-
fræðifélags. En svo vill til að
Smithsonian Instution í Wash-
ington, sem dr. Ripley veitir
forstöðu, var fyrsta stofnunin,
sem þegar árið 1889 sendi hinu
nýstofnaða safni Hins íslenzka
náttúrufræðifélags stórgjafir og
hefur bæði fyrr og síðar sýnt
félaginu og safninu margvíslega
vinsemd.
Þá mgeum vdo ekki heldur
gleyma því, að dr. Ripley átti
mikilvægt erindi tií íslands, og
á ég þar við uppástungu hans
um stofnun alþjóðlegrar rann-
sóknarstöðvar á sviði náttúru-
vísinda á fslandi. Þetta er ekki
að öllu leyti ný hugmynd, en
stuðningur jafnmerks manns og
dr. Ripley er við þetta mál, get-
ur haft úrslit.aþýðingu fyrir
framgang þess Þetta er stórmál,
sem er sameiginlegt hagsmuna-
mál allra íslenzkra náttúrufræð
inga, og gestum sem dr. Ripley
ber því að taka með tilhlýði-
legri kurteisi en ekki með smá-
smugulegu nöldri um alger auka
atriði.
Að lokum v;l ég leyfa mér að
taka hér upp orðrétt smákafla
úr grein náttúruverndarnefndar
innar þar sem hún andmælir
binum lofsamlegu ummælum
dr. Ripleys um ísland og ís-
Lendniga. Þessi kafli hljóðar
svo:
„Þessar staðiiæfingar dr. Ripl
eys hljóta að hafa verið byggð-
ar á upplýsingum, sem hann hef
ur fengið frá hériendum mönn-
um, og verða þær því tæpast
skrifaðar á hans reikning. En
einmitt af þeim sökum, að heiin
ildarmenn svo ágæts manns,
hafa ekki haft næga þekkingu
til brunns að bera í þessum efn-
um, hafa dr. Ripley orðið þessi
leiðu mistök á. Nefndin verður
að harma þetta.“
Ég verð að játa, að mér er
ekki fyllilega ljóst, hvað nefnd-
in meinar með þessum þvætt-
ingi, en ég vona að harmur
nefndarmanna taki að dvína,
þegar þeir gera sér ljóst, að dr.
Ripley afher.tá fréttamönnum
vélritáð eintak af ræðu sinni
nokkrum klukkustundum eftir
að flugvél hans lenti á íslandi.
Það verður því að ætla, að dr.
RipLey hafi samið ræðu sína
sjálfur án aðstoðar „hérlendra"
manna. Með því ætti þungum
áhyggjum að vera létt af nefnd
armönnum.
17. október 1967.
Finnur Guðmundsson.
íbúð til leigu
3ja herb. risíbúð í Vesturbænum, með húsgögnum,
ísskáp, síma og fleiru til leigu nú þegar. Tilboð
merkt: „Vesturbær — 5929“ óskast send afgr. Mbl.
fyrir 20. þessa mán.
Saumavélar óskast
Erum kaupendur að góðri saumavél og
overlock vél.
SKINFAXI H.F.,
Síðumúla 17. — Sími 31220.
Hin nýja »lína« vindlanna
Trygging á góðum vindli
- er hinn nýi
DIPLO
DIPLOMAT
SCANDINAVIAN TOBACCO COMPANY
BY APPOINTMENT TO THE ROYAL DANISH COURT
380 A
VERÖLDIN OG VIÐ
Fyrir um það bil líu árum
gaf Setberg út Fjölfræðibókina.
Hér sem annars staðar naut
hún mikilla vinsælda, ékki sízt
vegna hinna mörgu ágætu
mynda, sem hana prýddu. Bókin
seldist upp á nokkrum árum
í óvenju stóru upplagi.
Þessi nýja bók, VERÖLDIN OG
VIÐ, minnir að mörgu leyti á
Fjölfræðibókina, enda er hún
kölluð Ný fjölfræðibók.
Athugandi er þó, að hér er
um alveg nýja bók að ræða,
bæði lesmál og myndir, allt
nýtt af nálinni. Bókin er ætluð
til þess að vekja áhuga og
forvitni lesenda um fjölmörg
viðfangsefni: Jörðina, plöntur
og dýr, véiar og tækni,
daglegt líf og þarfir, stjörnur
og sólkerfið, uppgötvanir og upp-
finningar og ótal margt fleira.
200 lesmálssiður i stóru broti
með 1600 myndum
SETBERG
NÝ fjölfrœðibók “
Freysteínn Gunnarsson þýddi og staðfœrði