Morgunblaðið - 18.10.1967, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. OKT. 1967
17
— Alþingi
Framhald á bls. 12
bygg, að miðað við bá ákvörðun
að taka upp verðtryggingu launa,
sé þarna ekki um bein ágrein-
ingsatriði að ræða a.m.k. sem
máli skipta Á sínum tíma var
það skýrt tekið fram, að skuld-
fbinding ium gildi þessara laga
igildi að sjálfsögðu ekki lengur
heldur en þeir samningar eða
samkomulag, sem frv. byggir á.
Það þótti hins vegar ekki ástæða
til þess að hafa neinn slíkan
gildistima ákveðinn í frv. sjálfu.
í>að verður að fara eftir aðstæð-
um, viðhorfum á hverjum tíma,
hvað í þessum efnum er ákveðið.
Frá því, að vísitalan fyrst var
hér upp tekin, hygg ég á árimu
1939, hefur um hana gilt marg-
’háttuð og mismunandi löggjöf.
Hún veitir launþegum að vissu
leyti tryggingu. Það er óumdeilan
legt, en hins vegar hefur hún
hættur í sér fólgnar varðandi of
öran verðbólgtuvöxt sem einnig
kemur niður á launþegum eins
og öðrum landsmönnum Það er
þess vegna hvorki hægt að segja
að verðtrygging eða vísitala skuli
undir öllum kringumstæðum
vera lögboðin né heldur* að al-
igert bann við þesau skuli að
staðaldri vera í lögum. Það
verður að fara eftir ástandi
og horfum í efnhagsmál-
um hverju sinni, hvað til-
tækilegt þykir í þessum
efnum. Eins og á stóð 1960
vegna þeirra breytinga, sem þá
voru taldar óhjákvæmilegar og
leiddu af ástandi fyrri ára,
þótti ekki fært að halda fyrri
ákvæðum um vísitölubindingu
kaups í lögum. Þessu fylgdi aft-
ur á móti það, að kaupgjalds-
samningar voru gerðir til mjög
skamms tíma. Vinnufriður varð
ærið ótryggur og þegar það kom
í ljós í vor, að það var skil-
yrði af hálfu verkalýðshreyfing
arinnar fyrir samningsgerð, sem
að öðru leyti þótti viðhlítandi
og átti að standa til eins árs, að
verðtrygging karnps væri tekin
upp að nýju á þessu tímabili og
bannið úr lögum numið, þótti
ekki áhorfsmrál, að rétt væri að
verða við þeim óskum, enda
hygg ég, að það sé almannaróm-
ur, að mikið hafi áunnizt með
þeim vinnufriði, sem í vor tókst
að semja um.“
Þetta sagði ég orðrétt hinn 20.
október 1964 í þessum stól. í um
ræðunum á eftir tóku þátt tveir
aðilar, sem áttu hlut að þessu
samkomulagi, þeir Eðvarð Sig-
urðsson og Hannibal Valdimars
son. Þeir líta gildi verðtrygg-
ingar öðrum augum en ég, en
þeir gerðu engar athugasemdir
við þessar yfirlýsingar mínar.
Þeir eru þeim efnislega ósam-
þykkir, en þeir vissu, að þetta
voru þær yfirlýsingar, sem ég
g-af, áður en þessi samningur
var undirritaður, þannig að
hann var með öllum fyrirvara
gerður um það, að eftir að ár
væri liðið frá 5. júní 1964 væru
menn frjálsir um ákvarðanir
varðandi verðtrygginguna sem
önnur atriði, sem þá var samið
um og ekki sérstaklega fram
tekið að skyldu gilda til lengri
tíma. Það greiðir ekki fyrir
máli, að blanda inn í það brigzl
um um svik og heitrof, þegar
gagnstæðar yfirlýsingar liggja
fyrir.
Kristján Thorlaeius (F) sagði
að hér væri engan veginn um
nýjar efnahagsaðgerðir að ræða
af hálfu ríkisstjórnarinnar. Þær
hefðu í raun og veru komið til
í fyrra. Munurinn væri sá að á'ð-
ur hefðu álögurnar verið greidd-
ar úr ríkissj., en nú ætti að fara
beint í vasa almennings eftir
þeim. Þetta hefð' ríkisstjórnin
gert að ráðnurn hug. með tilliti
til Alþingiskosninganna í vor.
Þyrfti hins vegar ráðstafanir til
þess að mæta þe;m erfiðleikum
sem upp hefðu komið í sumar,
mundu þær koma fram í öðrum
myndum og hefði forsætisráð-
herra óbeinlínis boðað þær í
ræðu sinni í gær.
Kristján sagði, að stefna sú
sem ríkisstjórnin hefði fylgt
hefði að undanförnu leikið at-
vinnuvegi landsir.s mjög grátt
og ennfremur launþega, sem
gætu nú alls ekki lifað á dag-
vinnukaupi einu saman. Engir
ríkisstjórn hefði verið þjóðinti''
jafndýr og þessi.
Magnús Jónsson, fjármála-
ráðherra svaraði í ræðu sinni
nokkrum atriðum er fram
höfðu komið I ræðu Magnúsar
Kjartanssonar. Ræddi ráðherra
fyrst um fyrirspurn þingmanns-
ins um hina nýju vísitölu og
sagði að vísitala þessi væri
reiknuð út samkvæmt samkomu
lagi sem gert hefði verið við
verkalýðsfélögin 1964. Þá hefði
verið ákveðið að reikna út nýja
vísitölu til fróðieiks, þar sem
vitað hefði verið að grundvöll-
ur gildandi vísitöiu og neyzlu-
venjur fólks hefðu breytzt mik-
ið frá 1953—1954. en þá hefði
grundvöllur hennar verið lagð-
ur. Ákveðið hefði verið að Kaup
lagsnefnd og Hagstofan reikn-
uðu þessa vísitölu út og hefði
hún nú lokið rannsókn á neyzlu
venjum og vísitöiugrundvellin-
um. Af hálfu verkalýðsfélag-
anna hefði ekkert komið enn
fram opinberlega um afstöðu
þeirra til þessarar nýju vísitölu,
Magnús Jónsson
en hitt væri engum vafa undir-
orpið, að hún væri miklu rétt-
ari en sú gamla. Frá 1. febr.
1966 til 1. maí 1967 héfði þessi
vísitala hækkað um 7,1 stig, en
sú sem nú væri gildandi hefði
hækkað um 6,5 stig. Væri því
það augljóst að á þessu tíma-
bili hefði nýja vísitalan sízt ver
ið launþegum óhagstæðari en sú
sem .gildandi væri.
Rétt væri að grundvöllur þess
arar vísitölu væri nokkuð annar
en grundvöllur hinnar og væri
miklu fleira sem hefði áhrif á
hana. Með tilkomu hennar væri
t.d. nær ómögulegt að greiða
vörur niður, þar sem hvert stig
mundi kosta ríkissjóð það miklu
mieira fé, en nú væri. Það hefði
ekki verið ætlun ríkisstjórnar-
innar á neinn hátr að auðvelda
sér neinn eftirleik með því að
taka þessa vísitölu upp, og ef
verkalýðsféíögin sæju sér eirt-
hvern sérstakan óhag í því að
hún yrði tekin upp, kæmi vissu
lega ti-1 greina að endurskoða
það mál.
Þá vék fjármáiaráðherra að
skattrannsóknum. Sagði hann
að í þeim efr.um yrði ekki á
ríkisstjórnina deilt. Það hefði
fyrst í hennar tíð verið teknar
upp kerfisbundnar aðgerðir til
þess að fyrirbyggja skattevik.
Skattsvik væru ekki ný bóla á
íslandi, þau hefðu viðgengizt í
áratugi og því þætti mörgum
sem aðgerðir þær, er beitt
hefðu verið væru of harkaleg-
ar. Engin tilraun hefði verið
gerð á einn eða annan hátt til
að hindra starfsemi skattrann-
sóknanna. Rétt væri að forróða
maður stofnunarinnar væri bú-
inn að segja upp störfum, en
það stafaði ekki af því að á-
greiningur hefði orðið milli
hans og ráðuneytisins. Róðherra
sagði að hann hefðí lagt að for-
stöðumanni stofnunarinnar að
halda ófram störfum sínum, þar
sem hann hefði reynzt hinn
traustasti í starfi sínu, en eigi
að síður hefði skattrannsóknar-
stjórinn ekki séð sér fært að
halda starfi sínu áfram. Nú
hefði verið ráðinn nýr maður
til þessara starfa, og kvaðst ráð
herra vona, að hann gæti auk-
ið, fremur en minnkað það stacf
sem þar væri að vinna. Aldrei
hefði verið gert neitt til þess
að halda hlífiskildi yfir ein-
um eða neinum við skattrann-
sóknir, en hitt væri svo annað
mál að rökstuddar ástæður
væru fyrir því að stórfyrirtæki
svikju síðiur undan skatti en
smáfyrirtæki. Athuganir hefðu
verið gerðar einnig hjá stórfyr-
irtækjum og hefðu þær bent í
þessa átt. Ráðherra sagði að vit-
anlega væri mjög auðvelt að I
gera þessi mál tortryggileg og
væri því nauðsynlegt að hið
rétta kæmi fram í þeim.
I lok ræðu sinnar sagði
Magnús Jónsson fjármálaráð-
herra, að óumdeilanlega væri
kjarni málsins nú sá, að í rík-
issjóð vantaði 750 milljónir kr.
til þess að endar næðu saman.
Þess væru fordæmi að ftárlaga
frumvörp hefðu verið lögð fyr-
ir Alþingi með stórkostlegum
greiðsluhalla t.d. á valdatímum
vinstri stjórnarinnar. Sjálfstæð-
ísmenn hefðu þá talið þau vinnu
brögð fráleit, og teldu enn. Það
hefði verið skoðun ríkisstjórn-
arinnar að óhugsandi væri ?ð
leggja fjárlagafrumvarp fyrir
Alþingi án þess að gera tillóg-
ur um úrlausn vandans. Með
því væri ekki sagt. að það væru
einu úrræðin sem til greina
kæmu. Stjórnarandstöðunni
stæði til boða að koma með sín
ar tillögur, en hins vegar væri
ekkert gagn að óljósum fullyrð
ingum og bollaleggingum, sem
ekki ættu sér stoð í veruleikan-
um.
Staðreynd væri að þjóðartexj
ur hefðu á undaníörnum árum
vaxið meira en nokkru sinni
fyrr í sögu þjóðarinnar. Stjórn-
arandstæðingar héldu því nú
fram, að atvinnuvegirnir væru
í kalda koli, svo ekki mætti eft-
ir því ætla að þeir hefðu notið
goðs af auknir.gunni, þá héldu
þeir því einnig fram að hagur
almennings hefði aldrei yerið
verri en nú, svo samkvæmt
þeirra kenningum hefði hann
ekki heldur notið aukningarinn-
ar. Hvert hefði hún þá farið?
Ráðherra sagði aö okkar vandi
væri sá að við hefðum dreift
út öllum þjóðartekjunum jafn-
óðum og þær öfluðust. Deila
mœtti á ríkisstjornina fyrir að
hafa ekki tekizt að halda í þetta
fé, en síður en svo hefðu kom-
ið frá stjórnarandstæðingum
aðfinnslur í þá átt.
Alltaf væri hægt að saka
hvern annan um það sem aflaga
hefði farið, en staðreyndin væri
sú að þjóðin þyrfti í dag að
leysa efnahagsvandamál sín á
sem breiðustum grundvelli.
Hann væri ekki það mikill að
ekki væri hægt að komast yfir
hann, en gæti hins vegar orð-
ið okkur þungt áfall, ef ekki
væri brugðizt við honum á rétt-
an hátt.
Eðvarð Sigurðsson (K) sagði
að bersýnilegt væri að nú væru
kosningavíxlar ríkisstjórnarinn-
ar fallnir. Nú væru komnar
fram tillögur um mikið álag sem
mundi koma harðast niður á lág
launafólki og barnafjölskyldum
sem notuðu langmestan hluta
tekna sinna til þess að kaupa
brýnustu nauðsynjar. Væri það
skoðun sín að með þessu frum-
varpi væri roíinn grund'völlur
allra kjaraisammnga. Samkvæmt
gildandi lögum og samningum
ætti fólk að fá 8% kauphækkun
til að mæta þeim verðhækkun-
um sem ráðstafanir þessar fælu
í sér. Af þessu leiddi að skoða
bæri ráðstafanirnar sem beina
striðsyfirlýsingu á hendur
verkalýðsins. Af þessum ráðstöf
unum mundi óumflýjanlega
hefjast nýtt ófriðartímabil á
vinnumarkaðinum. Nauðsynlegt
væri fyrir ríkisstjórnina að hgfa
það í huga við afgreiðlslu þessa
máls.
Ráðstafanirnar yrðu því sár-
ari fyrir láglaunafólk að þær
kæmu nú í kjöifar minnkandi
tekna sem orðið nefðu hjá vinn-
andi fólki vegna samdráttar í
atvinnulífinu. TaLsmenn stjórn-
arinnar töluðu óspart um aukn-
ar þjóðartekjur og hlutdeild
verkafólks í þeim. Þessi aukn-
ing á þjóðartekjum hefðu kom-
ið til vegna þess að fólkið í
landinu hefði lagt á sig óhemju
lega mikla vinnu, og það hefði
vitanlega aukið tekjur þess.
Síðar í ræðu sinni vék Eð-
varð að því að það væri al-
gjört grundvallaratriði að
tryggja atvinnu, en sér virtist
ekki sú stefna sem ríkisstjórn-
in nú boðaði vænieg til þess, —
mundi miklu fremur stuðla að
áframhaldandi samdrætti í at-
vinnulífinu. Þá sagði Eðvarð, að
það væri krafa verkalýðsstétt-
arinnar að efnahagsaðgerðirnar
yrðu líka að kom niður á þeim
sem mest hefðu og bæru úr
býtum. Það væri einnig krafa
hennar að séð yrði til þess að
framtöl manna til skatts yrðu
á annan hátt en verið hefði.
Rikisstjórnin stæði frammi fyr-
ir því að verkafólk myndi ekki
hlíta efnahagsaðgerðarlögunum
nema það væri gert. Vitanlega
væru efnahagsörðugleikarnir
miklir og ríkissjóður þyrfti að
ná saman endum hjá sér, en.
það þyrftu flein og ekki sizt
alþýðuheimilin og væri því ekki
stórmannlegt hjá ríkisstjórninni
að ráðast eingöngu á garðinn
þar sem hann er lægstur.
Sjávarlóð
Einbýlishúsalóð við Skerjafjörð til sölu. Lóðin er í
fremstu röð. Tilboð merkt: „1200 ferm. — 210“
sendist Mbl. fyrir föstudag.
SAMKVÆMISKJOLAR
síðir og stuttir.
BRÚÐARKJÓLAR
síðir og stuttir.
Aðeins einn af hverri gerð.
KJÓLASTOFAN, Vesturgötu 52.
Atviima
Ungan reglusaman mann vantar atvinnu nú þegar.
Vanur skrifstofu- og verzlunarstörfum og sölu-
mennsku .Tilboð óskast send Mbl. fyrir laugar-
dag merkt: „Sölumennska — 5927“.
Stfttttaít . . . ræsir bílinn
SMYRILL
IAUGAVECI 170 - SÍMI 12260
Fyrsta flokks
rafgeymir
sem fullnægir
ströngiistu kröfum
Hring-
stigar
Hagstætt verð,
leitið upplýsinga og
verðtilboða.
Þeir sem hafa ■ huga
að fá hringstiga af-
greidda fyrir ára-
mót, vinsamlega
hafi samband við
skrifstofu vora sem
fyrst.
Sænsk gæðavara.
Einkaumhoð fyrir:
HVERFISGÖTU « KKYKJAVÍK .S SÍMI 1 81 11