Morgunblaðið - 12.11.1967, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. NÓV. 1967
13
miðað við verstu aðstæður sé
hægt að reikna með því að nót-
in eða nótakassinn tvöfaldi
þyngd sána, ef krapar og frýs
í nótinni.
— Hvað um hieðslu?
— Þetta er ákaflega breytilegt
eftir skipum og það er ekki hægt
að gefa út fastar reglur um það
atriði og það hlýtur að vera
heppilegast að úrskurðarvald í
þessum málum sé í höndum
skipstjóranna, því að yfirleitt
eru þeir kunnugastir sjóhæfni
skipanna.
— Hver er skoðun þín á dýpk
un nótanna?
— Dýpkun nótanna orsakast
af þeirri einföldu ástæðu að síld
in hefur ávallt legið dýpra og
dýpra ár frá ári nú síðustu ár og
það virðist vera regla að hún
hafi dýpkað á sér um 10 faðma
á ári síðustu 3—4 árin. Það er
auðvitað ekki um annað að ræða,
en að reyna að ná til hennar á
einhvern hátt. Hitt er svo annað
mál að ég tel það mjög hættu-
lega þróun að byggja skip ein-
göngu fyrir síldveiðar, það verð
Grímur Karlsson,
skipstjóri á Sæþóri frá Ólafsfirði.
ur að vera hægt að stunda á
•þeim bolfiskveiðar eða annan
veiðiskap. Reynsla þeirra
manna, sem við sjávarútveg hafa
fengist er í stytztu miáli sú, að
í mörgum tilfellum hefur sá út-
vegur etið börnin sín með því að
hregðast heilu plássunum.
Kristbjöm Árnason frá Húsa-
vík, skipstjóri á Örfirisey RE,
var að vinna á bátadekki þegar
við komum um borð, og spurð-
um hann um álit á síldarnót-
um:
— Ég veit það bara að eins og
þetta er í dag fær maður enga
Krisítbjöm Árnason,
skipstjóri á Örfirisey RE.
síld nema hafa stóra og sterka
nót, það byggist allt á því. Við
erum með nót, sem er 228 faðm-
ar á lengd, 103 faðmar á dýpt og
hún er 13 kg. á faðminn, en
þessi nót er allt of lítil til að
veiða síld í eins og síldin hegð-
ar sér núna.
— Telurðu hættulegt fyrir
skipin að hafa þessar stóru næt-
ur um borð?
— Það held ég ekki, að
minnsta kosti ekki fyrir stóru
skipin, en hitt er annað mál að
það getur verið hættulegt fyrir
minni skipin að hafa stórar næt
ur, en ég held að yfirleitt séu
spilin í minni bátunum ekki það
stór að þau ráði við mjög stórar
nætur. Aðalatriðið er náttúrlega
það að stórar nætur eru það
eina sem dugir í dag, því að síld
in er farin að standa svo djúpt
að hún er farin að veiðast allt
niður á 150 m. dýpi Hún er auð-
vitað neðar, en ef hún hefur
komið upp á þetta dýpi, þá hafa
þeir kastað og fengið út úr því.
Það skýrir sig þá sjálft hvað
fengizt í grunnar nætur.
Við hittum Pétur Sæmunds-
son, skipstjóra á Hrafni Svein-
bjarnarsyni, heima hjá sér í
Koflavík og í hehnsókn hjá hon-
um var Ólafur Sæmundsson,
skipstjóri á Hrafni Sveinbjarnar-
syni III. Þeir ræddu málin fram
og aftur:
Pétur: „Ég álít að í sumum til
fellum séu næturnar orðnar of
stórar fyrir margar stærðir af
bátum“.
Ólafur: „Já, sumum bátum, en
t.d. 300 tonna skipin þola alveg
stóru næturnar,’ sérstaklega ef
nótin er höfð niðri“.
Pétur: „Ég er r.ú sammála
þessu og þetta er mjög breyti-
legt eftir bátastærðinni".
Ólafur: „Skipið þarf ekki að
vera neitt verra hvað sjóhæfni
snertir, þótt stór nót sé um borð
og skipstjórarnir vita vel hvað
þeir eru að gera þegar þeir hlaða
skipin og sízt skyldu þeir sem
ekki hafa efni á, vera að hnjóða
í skipstjórana og brigsla þeim
um græðgi".
Pétur: „Ég get nefnt það sem
dæmi um skoðanir á að færa
nótina niður, að þegar verið var
að. byggja þennan bát, sem ég er
með, en hann er teiknaður af
Hjálmari Bárðarsyni, þá fór ég
fram á að bátnum yrði breytt
þannig, að. nótin yrði niðri á
bátnum, en svar skipaskoðunar-
stjóra var: „Hvað er að ykkur
skipstjórnarmönnum, er þetta
tízkufyrirbrigði hjá ykkur í
dag“. Ég taldi að með þessu væri
verið að tryggja betur sjóhæfni
skipsins og öryggi áhafnar og
þetta fékkst að lokum.
Ólafur: „Það er ells ekki rétt
það sem hefur verið sagt í blöð-
um um þetta mál í sambandi við
þróun síldarnóta að stækkun
þeirra hafi orðið á stuttum
tíma. Talað er þar um að þegar
kraftblökkin var að koma hafi
síldarnæturnar verið um 30—50
faðma djúpar og 120—130 faðma
langar, en þetta er alls ekki
rétt, því að stærð nótamna á þess
um tímamótum var almennust
50—65 faðmia djúp og 180—200
faðma löng. Þannig hefur þessi
síldarnótaþró.un alls ekki skeð
ó eins stuttu tímabíli og skipa-
skoðunarstjóri hélt fram í grein
í Morgiunblaðinu um daginn og
þar.na er halliað réttu máli“.
Pétur: „Það gefur au.galeið að
ef þessar nætur væru ekki gerð
ar dýpri og lengri, þá hefði lít-
ill afli borizt á land og verður
ekki að neyma að nýta bátaöot-
iann með skynsaimiegasta móti“.
Ólafisr: „Þegar báturinn er
kominn undir skammidekkið með
'lestarfarm, en nú eru lög fyrir
!því að það miegi ekki hlaða nema
á ska’mmidekk (giiida frá 1. okt.
til vors), þá væri æskilegt að
það yrði athugað frá skipaskoð-
uninni að þeim bátum, sem hlað
ast undir skammdtekk með full-
an lestarfram, hvort ekki væri
ástáeða til að 'breyta þeim, þann-
ig að þeir hlaðist ekki nema á
skammdekk með fulla lest“.
Pétur: „En svo er bara eitt
atriði; hefur moikkur ef.ni á að
kaupa þessar risastóru nætur,
siem nefndar hafa verið í þessu
orðasfcaki um málið".
Hrafn Sveinbjarnarson hefur
113 faðma djúpa nót, 280 faðma
langa og hún vegur um 12 tonn.
Hrafn Sveinbjarnairson III. hefur
107 faðma djúpa nót, 2180 faðma
lamga og hún vegur um 11—12
tonn.
Daníel W. F. Traustason skip-
stjóri á Kóp frá Vestmannaeyj-
um saigðist hafa nót aem væri
hátt í 2 kirkjluturma á dýpt, eða
76 faðmia djúpa, 220 faðrna lamga
og um 6 tomma þunga.
— Hv,ert er álit þitt á stærð
síldarnóta?
— Mitt áldt á stærð sild'arnóta
er að hvier skipstjóri ætti að hafa
Daníel W. F. Traustason,
skipstjóri á Kóp frá Vestmanna-
eyjum.
það í höndunum, sem hann teliur
sig ráða við miðað við bát og að
stæður. Enginn á að geta haft
áhrif á það nema skipstjóriinm
sjálfur, hann á hreinlega að
stjórna því. Reynslan af þessu
er sú að þeir sem bezt eru út-
íbúnir með nætur og amnað slíkt,
þeir skila beztum árangri.
Tgkmörkun á nótum og hleðslu
frá því opinbera er ég algjörlega
mótfallinn og allri íhlutun þar
um. Að mínu áliti finnst mér
orðið nóg komið hvað gengið er
á okkur skipstjórana, að við sé-
um ekki ábyrgir gerða okkur.
ísienzki flotinn og fiskveiðar á
honum væru ekki svona í dag,
ef komin væri þvingandi lög-
gjöf úm að ekki mætti gera
þetta og hitt í fiskveiðunum, sem
er breytilegt eftir bátum og að-
stæðum, ef skipstjórnarmenn
væru bundnlr einhverjum laga-
skruddum ssm þeir þyrftu að
kíkja í, í það og það sinnið. Það
gæti orðið svolítið hlægilegt, ef
skipstjóri kæmi út á brúarvæng
með lagaskrudduna og segði við
strákana: „Þið megið ekki taka
þennan háf, strákar, það er ekki
í lögum“. Þannig skruddur væru
bazt geymdar í harðri straum-
röst“.
A.J.
Frá vinstri: Pétur Sæmundsson, skipstjóri á Hrafni Svein-
bjarnarsyni og Ólafur Sæmundsson, skipstjóri á Hrafni Svein-
bjarnarsyni III.
Sextugur i dag:
Ólafur Þ. Pálsson
múrarameislari
í DAG er Ólafur Þorkell Páls-
son, múraramieistari, sextugur.
Ólafur er sonur þeirra hjóna Páls
Ólafssonar, múrara og konu hans
Þuríðar Hafliðadóttur, og því
reykvíkingur í hús og hár, enda
fles.um borgarbúum af góðu
kunnur eftir um 40 ára utmfangis-
m kið starf.
’Hann lauk sveinsprófi í múr-
araiðn hér í Reykjavík árið 1930,
og var meistari hans Kristim
Sigurðsson, því föður Ólafs ent-
.3 ekk: aldur til þess að taka
hinn unga son sinn í læri.
Ó’.afur gerist, að sjálfsögðu,
félagi í Múrarafélagi Reykjavík-
ur strax 1930, er hann lauk
sveinspróf. sínu, enda er hann
iéiag. lyndur maður. Hann er og
mjög stéttvís og hefur fórnað
mlkiam tíma og fyrirhöfn í þágu
múrarastéttarinnar og raunar
allrar iðnaðarstéttarinnar í
lieild.
Hann hefur verið virkur fé-
lagi í Múrarameistarafélagi
Reykjavíkur allt frá því að hann
gerðist þar félagi árið 194® og
gegnt þar margvíslegum trún-
aðarstörfum. Hann var t.d. end-
urskoðandi félagsins 1960-1961
og er nú gjaldkeri þess, en því
embætti hefur hann gegnt síðan
1961.
Þá var hann formaður í hús-
byggingarfélagi iðnaðarsamtak-
anna í þrjú ár og barðist mikið
fyrir þvi áhugamáli iðnaðar-
manna að reisa sér veglegt hús
á eignarlóð sinni, sem er geysi-
stór og liggur meðfram Hall-
veigarstíg allt frá Ingólfsstræti
að Bergstaðastræti.
Þá var ólaf'ur gjaldfceri Styrkt-1
arsjóðs iðnaðarmianna í sjö ár
samfleitt, en það er afar tím.a-
frekt starf, þótt það láti l'ítið yfir
sér.
Ekki efa ég að Ólafur muni
hafa gegnt fjölmörgum öðrum
trúnaðarstörfum fyrir stéttar-
samtök iönaðarmanna, enda þótt
mér, ófaglærðum manninum, sé
ekki kunnugt um það.
Ólafur kvæntist Guðrúnu Sö-
rensen 3. júní 1933, yndislegri,
tápmikilli og afburða myndar-
legri konu og hefur hún reynzt
'hönum happadrjúgur lífs-
förunautur, ekki hvað sízt á
þeim byrjunarárum hjónabands-
i.ns, Kreppuárunum, þegar allt
þurfti til, þrek, dugnað og hörku
til þess að fleyta fram lí.finu.
Á þessum árum var svo lítið
um atvinnu og þurfti að leggja
sig svo fram eftir hverju verk-
efni, að haustið 1934, efth lélega
atvinnu fyrri hluta árs, bauðst
Ólafi starf við múrhúðun húss á
Siglufirði, að ekki var hikað við
að flytja þangað búferlum, með
konu og barn til þess að hreppa
hnossið.
Á Siglufirði bjó Ólafur síðan
fram á stríðsbyrjun, og liggur
eftir hann mikið starf þar á norð
urslóðum. Læknishúsið á Sigl-u-
firði mun hann hafa ‘byggt eða
fullgert. Aðalgötu kaupstaðarins
lagði hann og steypti og mun
það vera ein fyrsta gata á land-
inu, sem var steinsteypt, og var
svo vel frá því verki gengið, að
til skamms tima, að minnsta
kosti, hafði engin teljandi við-
gerð þurft að fara fram á göt-
unni, og má vera að svo sé enn.
Þá sá hann um allt múrverk
við Skeiðsárvirkjunina í Fljót-
um í Skagafirði og var þar yfir-
verkstjóri, en það verk mun
hafa tekið um tvö ár að full-
gera. Frá Skeiðsárvirkjun fá
Siglfirðingar rafmagn sitt.
Af þessn má sjá að Ólafur er
Siglfirðingum að góðu kunnur,
enda á hann þar stóran kunn-
ingja- og vinahóp. Er Ólafur
fluttist aftur til Reýkjavíkur,
var hann, fyrst á eftir, kenndur
við Slglufjörð og kallaður óli
Sigló, lil aðgreiningar frá tveim
alnöfnum sínum í múrarastétt, en
það undarlega við þetta er að
hann mun vera sá eini þeirra,
sem er Reykvíkingur í húð og
hár.
Það mun hafa verið árið 1941,
sem Ólafur fluttist aftur tii
Reykjavíkur. Fjölskyldan hafði
slækkað því nú voru synimir
orðnir tveir. Hann gerðist verk-
stjóri hjá Höggaard & Schultz
við hitaveituframkvæmdir, sem
þá stóðu sem hæst. Ólafi var fal-
ið að sjá um lagnir í öllum mið-
bæ borgarinnar, en það var
vandasamasti hluti verksins, því
víða gæ.ir þar flóðs og fjöru rétt
undir fó!tum manna, þótt fáir
gefi því gaum, og gefur að skilja,
að öll einangrun og raunar öll
lögn yfirleitt er hið mesta
vandaverk við þvíiíkar aðstæð-
ur.
Ekki get ég stilll mig um að
segja hér eina Iitla gamansögu
af Ólafi frá þessum árum. Ólaf-
ur er einn hinn mesti kjarkmað-
ur sem ég þekki, og veit ég ekki
til þess að hann hræðist nokk-
urn hlut — nema rottur og mýs,
en við þær er hann líka svo stór-
skelkaður að undrun sætir.
Þegar að því kom að leggja
Framhald á bls. 23