Morgunblaðið - 21.11.1967, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. NÓV. 1967
Ráðstefna Læknafélags
fslands um heilbrigðismál
LÆKNAFÉLAG íslands gekkst
fyrir ráðstefnu um heilbrigðis-
mál nú um helgina. Til ráð-
stefnunnar var boðið öllum
læknum og læknanemum, full-
trúum hjúkrunarfólks og svo
annarra, sem að heilbrigðismál
um starfa á einn eða annan
hátt.
Aðalmál fundarins var stjórn
un heilbrigðismála. Um það
voru flutt fjögur framsöguer-
indi. Önnur mál voru: hjúkrun
arvandamálið, heimilislæknis-
þjónusta og vandamál hennar
og vandkvæði læknisþjónustu
dreifbýlisins. Miklar og fjör-
ugar umræður urðu um öll er-
indin. Ráðstefnan fór fram í
Domus Medica á laugardag og
sunnudag. Forráðamenn Lækna
félags íslands kölluðu síðan
blaðamenn til fundar í gær og
sögðu frá því helzta, sem bar
á góma á ráðstefunni, sem er
hin fyrsta sinnar tegundar
haldin hér.
í upphafi ráðstefnunnar
flutti Arinbjörn Kölbeinsson,
formaður L. í. ávarp og skýrði
frá tildrögum ráðstefnunnar.
Á aðalfundi félagsins 1966 var
þáverandi stjórn falið að stuðla
að því að hafinn yrði undir-
búningur að heildarskipulagi
heilbrigðismála. Lögð var fram
greinargerð í júlí sl. þar sem
aðferð var lýst til að rannsaka
skipulag þessara mála, undir-
búa framtíðaráætlun um þró-
un þeirra. Samþykkt var og
ályktun þess efnis, að stjórn-
in beitti sér fyrir ráðstefnu þar
sem fjallað yrði aðallega um
stjórnun heilbrigðismála. Boð-
ið var fulltrúum, sem flestra
aðila, er að framkvæmd og
stjórnun heilbrigðismála starfa.
Með því vildi L.f. leggja á-
herzlu á, að heilbrigðismálin
eru ekki einkamál læknanna
og þyrfti að koma til samvinna
fjölda aðila um þau mál.
Jóhann Hafstein, heilbrigðis-
málaráðherra, flutti stutt ávarp
og óskaði ráðstefnunni farsæld-
ar við störf sín.
Þá var tekið fyrir aðalmál
fundarins, stjórnun heilbrigðis-
mála og var fyrsti framsögu-
maður Sigurður Sigurðsson,
landlæknir.
Landlæknir gerði ítarlega
grein fyrir stjórnun heilbrigðis-
mála í ýmsum löndum, einkum
á Norðurlöndum. Hann sagði,
að hérlendis væri öll stjórnun
einfaldari í sniðum, enda eðli-
legt, þar sem þessi mál hefðu
mun minna verið endurskoðuð
hér en ananrs staðar. Land-
læknir rakti nokkuð ástand" í
heilbrigðismálum almennt hjá
okkur, tölur sýndu að ungbarna
dauði væri minni en í mörgum
löndum og meðalaldur ís-
lenzkra kvenna — 76 ár —
væri hvergi hærri. Þetta benti
til að ástandið væri gott, en
þess skyldi þó gætt, að þessar
tölur væru engan veginn full-
kominn mælikvarði á læknis-
þjónustuna.
Helgi Valdimarsson, læknir
tók næstur til máls. Hann gagn
rýndi stjórn og skipan heil-
brigðismála hérlendis og mætti
segja, að breytingar á stjórn-
sýslu hefðu engar verið gerðar,
síðan landlæknisembættið var
stofnað fyrir 200 árum. Hér
þyrfti að koma til síkvik stjórn
arsýsla, er iiieta mundi allar
breytingar sem þyrfti að gera
miðað við aðstæður á hverjum
tíma. Breytingar hjá okkur
ættu að vera auðveldari en
víða annars staðar vegna fá-
mennis, þá væru íbúar mjög
samstæðis og fátt gamalla
hefða, sem ekki mætti hrófla
við. Hann sagði, að heilbrigðis-
stjórnin hefði staðnum þrátt
fyrir breytingar og þróun á
flestum öðrum sviðum. Við-
fangsefni hefðu vaxið henni
yfir höfuð og því blasti nú al-
Sigurður Sigurðsson
landlæknir
gert öngþveiti við. Hann sýndi
töflur og skýringamyndir um
stjórnun á Norðurlöndum og
varpaði fram nýrri hugmynd
um þessi mál. Segja mætti, að
einkunnarorð hennar væru:
„Stjórnsýslukerfið stendur og
fellur með upplýsingakerfinu.“
Þar er gert ráð fyrir, að öll
velferðarmál þjóðfélagsins
verði sameinuð undir stjórn'-
málalega ábyrgð eins ráðherra.
f tengslum við það starfi heil-
brigðismálaráð, skipað fulltrú-
um neytenda og helztu aðilum
heilbrigðisþjónustunnar. Ráðið
komi saman a.m.k. einu sinni á
ári til að skiptast á upplýsing-
um, samræma sjónarmið og
ræða málin á breiðum grund-
velli. Gert er ráð fyrir, að á
þingum þessum sé kosið í fram
kvæmdastjórn og nefndir til að
sjá um athuganir og fram-
Arinbjörn Kolbeinsson,
formaður Læknafélags ísilands
kvæmdir einstakra mála. í
stjórninni sitji einnig stjórn-
skipaðir aðilar. Læknislærður
maður verði ráðinn fram-
kvæmdastjóri með veiðeigandi
sérþekkingu, sé hann formaður
stjórnarinnar og ábyrgur fyrir
daglegum rekstri. Helgi sagði,
að ekkert mælti á móti því, að
embættismaður þessi væri kall
aður landlæknir. Framkvæmda
stjórinn þyrfti að hafa stórum
meira framkvæmdavald og
sjálfstæði gagnvart pólitískum
aðilum en landlæknir hefur
nú.
Meginbreytingin við þessa
hugmynd eru þau gagnkvæmu
upplýsingaskipti, sem gert er
ráð fyrir, að fari fram áð
minnsta kosti einu sinni á ári,
á milli heilbrigðisstjórnarinnar
annars vegar og framkvæmda-
stjórnarinnar hins vegar.
Stjórnin móti stefnuna, er hún
hafi viðað að sér upplýsingum
frá fastanefndum og fulltrúum
heilbrigðismálaráðs. Fram-
kvæmdastjórnin þurfi að geta
lagt einstök mál undir álit rík-
isstofnana, og er í tillögunni eða
hugmyndinni talað um áætlana
deild, framkvæmda- og skipu-
lagsdeild svo og rekstrardeild
ríkisins.
Ólafur Björnsson, læknir var
þriðji framsögumaður. Hann
benti á ýmsar aðgerðir til að
kanna ýmsa þætti heilbrigðis-
þjónustunnar, afköst sjúkra-
húsa, óþarflega langan legu-
tíma, óeðlilega rúmþörf vegna
langlegusjúklinga og fleira.
Með nákvæmum rannsóknum
og skipulagningu og stórauk-
inni hagræðingu mætti leysa
ýmis verkefni, sem úrlausnar
krefðust, og ætti það sérstak-
lega við skipulagningu á notk-
un sjúkrarúma spítalanna.
Síðasta erindið um stjórnun
heilbrigðismála flutti Ásmund-
ur Brekkan. Hann rifjaði upp
sögu landlæknisembættisins og
tók í sama streng og fyrr var
komið fram á þá leið að hér
vantaði að því er virtist lífræn
tengsl heilbrigðisstjórnarinnar
við alla aðila, sem að heilbrigð-
ismálum starfa, hvort heldur
væru félagasamtök eða ein-
staklingar. Ásmundur sagði, að
ekki væri vafi á því, að meðal-
Jóhann Hafstein,
heilbrgiðismálaráðherra
aldur manna mundi halda á-
fram að hækka næstu ár. Þeg-
ar væru til blóðbankar, beina-
bankar, augnabankar. Læknar
gætu sem hægast skips um nýru
milli manna. Hjartalifrar bank
ar væru á næsta leiti. Eftir
að hafa fjallað nánar um ýmis
skipulagsatriði heilbrigðismála
sagði læknirinn m.a. að vand-
inn sem við horfði væri aðeins
brot af þeim vandamálum, sem
þekkingarþróunin knýr okkur
til að viðurkenna og glíma við
ef við eigum að lifa af. Þar
ætti hann ekki aðeins við okk-
ur, heldur næstu kynslóðir,
sem eiga að byggja þetta land
í nábýli og fastari tengslum
við aðra hnattbúa en við gerð-
um okkur ljóst í dag.
Næsta mál fundarins var
sjúkrahúsmál. Framsöguerindi
fluttu læknarnir Páll Gíslason
og Árni Björnsson.
Páll Gíslason talaði um
sjúkrahúsmál utan Reykjavík-
ursvæðisins og minnti á, að
víða hefðu sjúkrahúsin verið
byggð fyrir áhuga og þörf leik
manna, en ekki eftir neinni
heildaráætlun um þörf lands-
hluta. Nú væru í byggingu
nokkur ný sjúkrahús úti á landi
og stækkun annarra, en meira
átak þyrfti að gera. Skipuleggja
þyrfti vandlega þörfina í hverj-
um landshluta og haga vinnu-
brögðum eftir því. Hann talaði
um almenn atriði læknisþjón-
ustu úti á landi og ýmsar til-
lögur til úrbóta.
Þá þyrfti að setja lágmarks-
kröfur um starfsemi hvers
sjúkrahúss og þyrftu heilbrigð-
isstjórn, samtök lækna og eig-
enda sjúkrahúsa að setja þess-
ar reglur.
Árni Björnsson, lagði áherslu
á þó staðreynd, að við hefðum
nú um áraskeið staðið í því að
byggja þrjú stór sjúkrahús 1
borginni og með því* befðu
kraftarnir dreifzt meira en
hefði verið byggt eitt sjúkra-
hús með stækkunarmöguleik-
uim. Hann sagði, að öll þau
rúm, sem á þessum þremur
sjúkrahúsum yrðu, væru dýr
sjúkrarúm, það er gerð fyrir
skammlegu eða aíkút sjúklinga.
Hins vegar hefði þörfum
langlegusj úklinga ekki verið
sinnt.
Nú væri sú stefna teikin að
bæra á sér að láta hjúkrunar-
og umönnunarþönfima sitja í
fyrirrúmi, en ekki h.ina gömlu
deildarskiptingu, sean verið
hefur. Árni saigði, að sjúkra-
rúmaþönfinni væri fullnægt
hvað skammlegusjúklinga
snerti, þegar spítalar þessir
væru komnir í gagnið. Hins
vegar hefðu langlegusjúklingar
orðið afokiptir og meðan ekki
væri tekin upp gagnger endur-
skipulagning myndi okkur
stöðugt skorta fleiri sjúkrarúm.
Árni Björnsson sagði síðan:
„Eins og ég minntist á eru
sjónarmið að breytast mjög
varðandi skipulag og hlutverk
ajúkfth'úsa. Því valda hinar
stórkostlegu framfarir tmdan-
farinna áratuga, sem ná inn á
öl'l svið þjóðfélagsins. Spítali
er ekki lengur dvalarstaður
sjúkra eða kyrrlátur biðsalur
dauðans, heldur rannsóknar-
stofnun eða verksmiðja, þar
sem öllum tiltækum ráðum er
beitt til að skilja eðli sjúkdóm-
anna og þar með finna leiðir
til að lækna þá á skömmum
tíma og jafnframt tefja fyrir
dauðanum, því að á morgun
getur iyf eða aðferð, sem ekki
er til í dag, læknað hinn dauða
dæmda.“
Ámi sagði, að óðum fjölgaði
eftirlitsdeildum á sjúkrahúsum
erlendis, sem tækju við öllum
bráðum sj úkdómstilfellum á
áfeveðnu svæði, Þeir sem þurfa
rannsóknir eða aðgerða við, er
krefjast lengri dvalar á sjúkra-
húsi en 3—4 sólarhringum eru
sendir á viðeigandi deildir.
Aðrir sjúklingar eru sendir
af deildinni að rannsókn lok-
inni. Hefur k'omið í ljós, að
deildir þessar spara vinnukraft,
auk þess sem þær koma í veg
fyrir þá truflun er verða á
rekstri almennra sjúkradeilda
vegna inntöiku sjúklinga með
bráða sjúkdóma hvernig sem á
stendur.
Árni Björnsson sagði síðan
við blaðamenn, að ekki væri
fráleitt að hugsa sér, að nýta
mætti það hótelrými, sem autt
er í Reykjavík á veturna fyrir
þá sjúklinga, sem einkum og
fyrst og frernst koma til rann-
sókna. Ódýrara væri að kosta
dvöl sjúklingsins á hóteli en
á sjúkrahúsi.
María Pétursdóttir, form.
Hjúkrunarfélags fslandis, hafði
framsögu um hjúkrunarvanda-
málið. María talaði um verk-
svið hjúkrunrkvenna, vék að
sjúkrungrkvennaskortinum og
ástæðum hans. Hún sagði frá
athugun, sem gerð var á veg-
um fjármálaráðuneytisins á
því hve margar hjúrunarkonur
væru í starfi, hve margar
hjúkrunarkonur væru í starfi,
hve margar hefðu horfið frá
störfum og fleira í því sam-
bandi. Niðurstöður eru birtax í
3. tbl. tímarits um hjúkrunar-
mál. Þá sagði María frá
skýrslu, sem sénfræðinga-
nefnd Alþjóðaheilbrigðisstofn-
unarinnar lagði fram árið 1966
og tillögum, sem þar birtust.
Stefán Bogason, læknir tal-
aði næstur um heimlislækna-
þjónustuna og vandamál henn-
ar.
Hann sagði, að sú þróun
hefði orðið hér á landi sem
víða annars staðar, að færri
ungir læknar vildu nú leggja
fyrir sig almenn læknisstörf og
stöðugt færu fleiri í sérnám
hvens konar. Nauðsynlegt væri
að viðurkenna heknilislæknis-
þjónustuna sérstaklega og veita
þeim læknum, sem vildu snúa
sér að henni sömu aðstæður og
kjör og öðrum læknum. Sumir
hefðu haldið því fram, að al-
mennir læknar séu orðnir úr-
eltir; sérfræðingar gætu unnið
öll störfin. Augljóst er, að svo
er ekki og full ástæða til að
endurskoða kennslu við lækna-
deiidina með það fyrlr augum
að búa unga lækna undir ai-
mennar lækningar meira en
gert er nú. Emnig þurfi að
kanna þörf þjóðarinnar fyrir
almenna lækna og sérfræðir.ga
í hinum ýmsu greinum, svo að
hægt sé að benda ungum lækn-
um á, hvar þörfin sé mest. Frá-
leitt sé, að atvinnuhorfur og
launakjör í öðrum löndum ráði
sérgreinavali íslenzkra lækna.
Síðasta mál á dagiskrá var
um vandkvæði læknisþjónust-
unnar í dreifbýlinu og hafði
Örn Bjarnason, læknir fram-
sögu
Örn sagði, að með læknaskip
unarlögunum frá 1965 væri
opnuð leið til sameiningar hér-
aða og þar með myndun starfS
hópa í héruðunum, Þar væri
átt við að þrír eða fleiri læknar
hefðu samistarf og starfsskipt-
ingu með sér. Þetta væri nú
sums staðar í undirbúningi og
ungir læknar úti á landi hefðu
byrjað athugun á því að koma
Framhald á bls. 31
BIAÐBURÐARFOLK
OSKAST
í eftirtalin hverfi
Eskihlíð frá 14—35 — Granaskjól — Túngata -
Laugarásvegur — Hranuteigur.
To//ð v/ð afgreidsluna i sima 10100