Morgunblaðið - 09.02.1968, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUÐAGUR 9. FEBRUAR 1968
53í3S£E3m
Látinna sjómanna
minnst á Alþingi
Gryggisbelti í bifreiðar
frá ogmeð 1. maí 1969
— meirihluti allsherjarnefndar mœlir með
samþykkt frumvarpsins með breytingum
VIÐ UPPHAF fundar í Samein-
uðu-Alþingi í gær tók forseti,
Birgir Finnsson til máls og gerði
hin miklu sjóslys að undanförnu
að umræðuefni. Heiðruðu alþing
ismenn minningu látinna ís-
lenzkra og brezkra sjómanna
með því að rísa úr sætum.
Birgi Finnssyni fórust orð
m.a. á þessa leið:
„Hér á fslan-di grúfir kvíði og
sorg yfir heimilum þeirra, sem
taldir eru af með Heiðrúnu frá
Bolungarvík. Alþingi og þjóðin
öll taka þátt í þeirri sorg og
votta harmi slegnum aðstandend
um innilegustu samúð. í útgerð-
arborginni Hull i Bretlandi rík-
ir þungur harmur á heimilum
fjölda fiskimanna eftir þær
miklu fórnir, sem- hafið hefur
Alþingi
FUNDIR voru í báðum deild-
um Alþingis í gær, svo og
Sameinuðu alþingi. Sökum
rúmleysis í blaðinu bíða frétt
ir frá fundum þessum til
morguns.
krafizt siðustu vikurnar af þeirri
borg. Þar eins og hér rísa öld-
ur samúðar með ölium, sem um
sárt eiga að binda vegna hinna
geigvænlegu sjóslysa. Tilfinning
ar sorgar og samúðar eTU þær
sömu, hvort sem þær berast í
brjóstum íslendinga eða brezkra
manna.
Atburðir þessir minna enn
-einu sinni á þær miklu hættur,
sem sjómennskunni eru samfara.
Um leið minna þeir á þá skyldu,
að fyllsta öryggis sé gætt í sam
bandi við bygg:ngu skipa,, bún-
að þeirra, stjórnun og siglingu.
Þarf þetta allt, svo og slysavarn-
ir á landi, að vera eins fullkom-
ið og mannlegur máttur fær
frekast við ráðið.
Eiginkonur og aðrir aðstand-
endur sjómannastéttarinnar í
Hull hafa komið af stað hreyf-
ingu til þess að auka öryggi ást-
vina sinna á sjónum. íslending-
ar hljóta að styðja þá hreyfingu
af fremsta megni, og um leið
votta þeim syrgjandi ástvinum
hinna látnfi brezku sjómanna
innilegustu samúð.
Ég bið háttvirta alþingismenn
að taka undir orð mín og heiðra
minningu látinna ísienzkra og
brezkra sjómanna með því að
risa úr sætum.
Tekur sæti ú
Alþingi
f GÆR tók Ragnar Jónsson sæti
á Alþingi í forföllum Sverris
Júlíussonar, 10. landskjörins
þingmanns. Ragnar hefur áður
átt sæti á Alþingi.
Ný mól
Magnús Kjartansson (K) og
Lúðvik Jósepsson (K) flytja
frv. sem kveður á um eiignar-
rétt á Áburðarverksmiðjunni.
Magnús Kjartansson (K) flyt-
ur þingsályktunartillögu um
stjórnmálasamband við Austur-
Þýzkaland.
f GÆR kom til 2. umræðu í
efri-deild frumvarp um umferð
arlög, en meginefni þess, er að
lögleitt skuli að öryggisbelti
verði í bifreiðum. Fjallaði alls-
herjarnefnd deildarinnar um
málið og mælti Björn Fr. Björns
son fyrir áliti meirihluta henn-
ar.
Sagði hann að meirihlutinn
legði til að frumvarpið yrði sam
þykkt með nokkrum breyting-
um og væru þær helztar, að
ákvæði laganna tækju ekki til
bilfreiða sem væru eldri en frá
1. janúar 1961, og að lögin öðl-
uðust ekki gildi fyrr en 1. maí
1969. Flutrtingsmaður frumvarps
ins hafði hins vegar gert ráð
fyrir gildistöku laganna 26. maí
n.k.
Björn Fr. Björnsson gat þess
að allgherjarnefnd hefði sent
Húsavík, 2. febr.
UMFERÐARÖRYGGISNEFND
Húsavíkur og nágrennis hefur
opnað skrifstofu í féíagsheimil-
inu við Ketilsbraut. Skrifstofan
verður opin daglega og hlutverk
hennar er að hafa umsjón með
upplýsinga- og áróðursstarfsemi
í sambandi við breytinguna i
hægri umferð. Forstöðumaður
nokkrum stofnunum og trygging
arfélögum frurnvarpið til um-
sagnar. Hefði bu.'izt svör frá óll
um þeim aðilum að einum und-
anteknum. Hins vega" hefði um-
sögn frá Unife”ðarlaga-netnd
ekki borizt nógli *imanlega, til
að nefndin gæti kanntð hana, og
væri því lagt til að ■nalinu yrði
aftur vísað til nefndar.
Sveinn Guðmundsson, kvaðst
hafa ætlað að mæla fyrir breyt-
ingartillögu við frumvarpið, en
léti það hins vegar bíða, þar
sem málið færi aft'ir til nefnd-
arinnar.
Einar Ágústsson sem er flutn-
ingsmaður frumvarpsms, sagðist
vera sammála þeim breytingar-
tillögum er meirih’uti nefndar-
innar hefði lagt »’!, og þakkaði
hann jafnfraint góðar undiivekt-
verður Vigfús Hjálmarsson,
slökkviliðsstjóri.
í öryggisnefnd eiga sæti 14
fulltrúar - bæjaryfirvalda lög-
gæzlu og ýmissa félagasamtaka
á Húsavík og tveir fulltrúar frá
hverju sveitarfélagi. Formaður
nefndarinnar er Guðmundur Há-
konarson, forseti bæjarstjórnar.
— Fréttaritari.
ir við málið.
Umferðoröryggisnefnd n Húsnvík
- Skýrsla O.E.C.D.
Framhald af bls. 28
anir til þess að hafa hemil á
aukningu inniendrar eftirspurn-
ar og innflutnings, auk þess sem
gengisbreytingin ætti að hafa
verulega þýðingu. Enda þótt
áhrif gengisbreytingarinnar og
annarra aðgerða komi ekki fram
að fullu fyrr en eftir nokkurn
tíma, megi vænta þess, að veru
lega dragi úr halla á viðskipta-
jöfnuði á árinu 1968.
Segir í skýrslunni að árang-
ur fari mikið eftir stefnu stjórn
valdanna og viðhorfi launþega,
atvinnurekenda og bænda. Eitt
helzta viðfangsefnið yrði að
draga úr verðhækkunum af völd
um gengisfellingarinnar og
koma í veg fyrir, að óhjákvæmi
leg verðhækkun innfluttra vara
og yrði til þess að hrinda af stað
víxlhækkunum verðlags og kaup
gjalds.
Segir i skýrslunni að stjórnar-
völdin hafi þýðingarmiklu hlut-
verki að gegna við að efla skUn-
ing allra hlutaðeigandi aðila á
nauðsyn sem mestrar festu kaup
gjalds og annarra tekna. En við
skilyrði óbundinna samninga
um kaupgjald og tekjur bænda
mun árangur gengisfellingarinn-
ar í hættum jöfnuði út á við
vera að mjög miklu leyti kom-
inn undir samstarfsvilja og
ábyrgri afstöðu launþega, at-
vinnurekenda og bænda.
Hér á éftir fer skýrsla O.E.C.D.
í heild:
Inngangur.
Ör hagvöxtur hefur verið á
fslandi undan ár, og óx þjóðar-
framleiðslan að meðaltali um
5.8% á ári á fimm ára tímabil-
inu frá 1961—1966. Vöxtur þjóð
arteknanna varð enn meiri en
þetta vegna bættra viðskipta-
kjara. Á hinn bóginn fylgdi hag
vext'num mikil hækkun fram-
leiðslukostnaðar og verðlags, er
starfaði af of mikilli þenslu eft-
irspurnar og of mikilli aukningu
kauipgjalds og tekna. Þrátt fyrir
þetta hélzt greiðslujöfnuðurinn
út á við tútölulega traustur, og
stuðluðu góð aflabrögð og örar
verðhækkanir útflutningsafurða
að þessu. Gjaldeyrisforðinn hélt
áfram að aukast mestan hluta
þessa tímabils.
Ástandið breyttist mjög á síð-
astliðnu ári. Minnkun erlendrar
eftirspurnar, er kom fram í verð
lækkun útflutningsafurða, dró
úr vexti þjóðarframleiðslu og
þjóðartekna á árinu 1966. Á ár-
inu 1967 minnkaði útflutningur-
inn verulega vegna slæmra afla-
bragða og enn frekari samdrátt
ar erlendrar eftirspurnar. Þjóðar
framleiðsla dróst saman og mik
ill greiðsluhalli le:ddi af sér öra
minnkun gjaldeyriisforðans.
Verðlag og kaupgjald hélzt ó-
breytt frá haustinu 1966 til
haustsins 1967 Auknar niður-
greiðslur og minnkandi eftir-
spurnarþensla áttu sinn þátt í
þessu. Hár framle;ðslukostnaður
olli atvinnuvegunum áframhald-
andi erfiðleikum, þrátt fyrir
stöðugleika kaupgjaldsins. Á síð
ustu mánuðum hafa þýðingar-
miklar ráðstafar.Ir verið gerðar
til þess að takmarka vöxt inn-
lendrar eftrspurnar og komi
aftu á jafnvægi út á við. Geng-
isfelling sterlingspundsins gaf
tilefni til leiðrféttingar á gengi
íslenzkrar krónu. Nýja gengið,
sem tilkynnt var 24. nóvemiber
er kr. 57.00 fyrir Bandaríkja-
dollar, og felur í sér 24.6% geng
islækkun gagnvart Bandaríkja-
dollar og 12% gagnvart sterlings
pundinu.
Niðurstöður.
Greiðslujöfnuður landsins
varð mjög óhagstæður á árinu
1967, að mestu af völdum óhag-
stæðra ytri skilyrða, einkum lé-
legra aflabragða og mikils verð-
falls útflutningsafurða. Leiddi
þessi þróun til mikillar rýrnun-
ar gjaldeyrisforðans. Jafnframt
hafði mikil hækkun framleiðslu-
kostnaðar um árabil, ásamt verð
fallinu er síðar varð, valdið at-
v'nnuvegunum erfiðleikum og
teflt í tvísýnu, hvort unnt væri
að reka útflutningsatvinnuveg-
ína og þær framleiðslugreinar,
er keppa við innflutning, á arð-
bærum grundvelli. Þegar þar við
bættist gengisfelling sterlings-
pundsins og nokkurra annarra
gjaldeyristegunda, var breyting
á gengi íslenzku krónunnar I
rauninni óhjákvæmilegt.
Verulegs bata á jöfnuðinum út
á við virðist mega vænta á ár-
inu 1968. Líkur virðast á því,
að nokkur bati muni verða á
aflabrögðum og afurðaverði.
Gerðar hafa verið ráðstafanir til
þess að hafa hemi! á aukningu
innlendrar eftirspurnar og inn-
flutnings, auk þess sem gengis-
breytingin ætti að hafa veru-
lega þýðingu. Enda þótt áhritf
gengisbreytingarinnar og ann-
arra aðgerða komi eki fram að
fullu fyrr en eftir nokkurn tíma,
má vænta þess, að verulega
dragi úr halla á viðskiptajöfn-
uði á árinu 1968. Af þessum sök
um og vegna þess fjármagnsinn
flutnings ,sem sennilega mun
eiga sér stað á árinu, má vænta
þess, að gjaldeyriisforðinn hætti
að minnka, og jafnvel að hann
gæti aukizt eittihvað á ný.
Mikið mun þó komið undrr
stefnu stjórnarvaldanna og við-
'horfi launþega, atvinnurekenda
og bænda. Ei'tt helzta viðfangs-
efnið verður, að draga úr verð-
hækkunum af völdum gengis-
fellingarinnar ag koma í veg. fyr
ir, að óhjákvæmileg verð'hækk-
un :nnfluttra vara verði til þess,
að hrinda af stað víxlhækkun-
um verðlags og kaupgjalds.
Gengisfellingin var nauðsynleg
vegna mikils halla út á við, er
var afleiðing verðfalls og afla-
brests, ásamt of mikilli hækkun
kaupgjalds og annarra tekna á
undanfarandi tímabili. Til þess
að jafnvægi út á við nái'st á nýj-
an leik, þarf að beina fram-
leiðsluöflunum í ríkara mæli að
úttflutninigi og að framleiðslu, er
komi í stað innflutnings. Helztu
leið'rnar til þess að koma þessu
fram eru bætt samkeppnisað-
staða atvinnuveganna og minnk-
un kaupgetu neytenda af völd-
um hækkaðs innflu'tninigsverð-
lags. Verðhækkanirnar af völd-
um gengisfellingarinnar réttlæta
því ekki hækkun kaupgjalds.
Áframhaldandi festa í kaup-
gjaidi og verðlaigi er því nauð-
synlegt sk lyrði þess, að gengis-
breytingin sé ekki unnin fyrir
gíg-
Af þessu má draga þýðingar-
miklar ályktanir um stefnu
stjórnarvalda. Augljóslega er
æskilagt, að haldið verði uppi
varkárri stjórn almennarar eft-
irspurnar, svo að stuðlað sé að
bættum v'ðskiptjöfnuði og
festu í kaupgjaldsmálum. Nokk
uð slaknaði á eftirspurn á ár-
inu 1967. Eftir núverandi horf-
um og efnahagsstefnu að dæma,
virðiist líklegt, að efnahagsstarf-
semin muni aðeins aukast hæg-
um skrefum á árinu 1968, þannig
að eftirspurn muni haldast til-
tölulega slök. Hins vegar ríkir
óhjákvæmilega um þetta tals-
verð óvissa, ekki sizt þar sem
atvinnustarfsemin er svo mjög
háð breytilagum sjávarafla, en
einnig meðfram vegna þess, að
stefnan í efnahagsmálum, ekki
sizt að því leyti sem hún kem-
ur fram í afgreiðslu fjárlaga fyr
ir árið 1968, er ekki orðin fuil-
mótuð, þegar þetta er ritað. Af
þessum sökum er þýðingarmik-
ið ,að stjórn eftirspurnarinnar
sé haldið sveigjanlegri, svo að
hægt sé að hamla gegn of mikilli
aukninigu eftirspurnar, ef til
kemur.
Ennfremur hafa stjórnarvöld-
in þýðingarmiklu hlutverki að
gegna við að efla skilning allra
hlutaðeigandi aðila á nauðsyn
sem mestrar festu kaupgjalds og
annarra tekna. En við skilyrði
óbundinna samninga um kaup-
gjald og tekjur bænda mun ér-
angur gengisfellingarinnar í
bæítum jöfnuði út á við vera að
mjög litlu leyti kominn undir
samstarfsvilja og ábyrgri afstöðu
launþega, atvinnurekenda og
bænda.
Stjórnarvöldin kunna að vilja
hagnýta þær aðstæður, sem nú
hafa skapazt, til þess að gera
ráðstatfanir til bættra starfshátta
í ýmsum greinum efnaíhagslífs-
ins. f fyrsta lagi hefur reynsla
síðustu ára leitt í Ijós, að þörf
er á kerfi, er draga myndi úr
tekjusveiflum af völdum breyti-
legs afla og útflutningsverðlags.
Verðjöfnunarsjóður frystiatfurða,
sem nýlega hefur verið sefctur
á tfót, er upphaf á þessari braut,
en vandlega verður að gæta
þess, að kerfið sé miðað við raun
hæft útflutningsverðlag. Svipað
fyrirkomulag ætti einnig að geta
orðið gagnlegt í öðruim greinum
sjávarútvegsins.
í öðru lagi hefur vegna tillifcs
til kjaramálanna reynzt mjög
örðugt að framfylgja stefnu í
fjármálum ríkisins, er ynni
gegn verðbólguþróun. Hinn
verulegi greiðslu'halli, sem mynd
aðist á árinu 1967, varð að miklu
leyti t:l vegna aðgerða til að
stöðva hækkun verðlags og kaup
gjalds. Enda þótt stöðvun verð-
lags og kaupgjalds hafi í sjálfu
sér verið þýðingarmikill árang-
ur, átti sú aukning niður-
geiðslna ag styrkja, sem kom
henni til leiðar, bersýnilega þátt
í að auka á eft:rspurn í landinu
þ.á.m. eftirspurn eftir inntflutn-
ingi, og olli þannig nokkru um
hinn óhagstæða greiðslujöfnuð
gagnvart útlöndum. Það er því
abhugunarafni, hvernig bæta
megi hagstjórnaraðferðimar,
svo að beita megi fjármálastjórn
ríkisins til stjórnar etfnahags-
mála án þess að valda röskun
á vettvangi verðlags og kaup-
gjaldis. Hin nýja vísitala fram-
færslukostnaðar, sem gagnstætt
hinni fyrri felur ekki í sér beina
satta, er þýðingarmikið skref
í þessa átt.
í þrðja lagi getur stefna stjórn
arvaldanna stuðlað að aukinni
hagræðingu og framleiðni, enda
þótt þetta verkefni hljóti að
miklu leyt að vera á vettvangi
atvinnufyrirtækjanna sjálfra og
samtaka þeirra. Eins og málum
er háttað, er líklegt, að aðgerð-
ir stjórnarvalda geti einkum
komið að gagni við umbætur á
skpulagbsyggingu atvinnuveg-
anna. Þar sem afcvinnuvegir
landsmanna eru einkum býggð-
ir uipp atf tiltölulega smáum fyr-
irtækjum, kann að vera fyrir
hendi verulegt svigrúm til að ná
aukinni hagkvæmni með sam-
einingu í stærri einiiKgar. Þess-
ar ráðstatfanir má efla með að-
gerðum stjórnarvalda, einkum á
sv ði lánstfjármála. Ennfremur
hefur aukið frjálsræði í utanrík
isviðskptum og niðurtfærsla
tolla á síðustu árum haft í för
með sér harðari samkeppni er-
lendis frá og ýtt undir hagræð-
ingu á iðnaði, er startfar fyrir
innlendan markað. Tollar eru
enn háir og gæti frekari lækk-
un þeirra verið þýðngarmiikll
þáttur í stefnu stjórnarvaldanna
til að stuðla að aukinni fram-
leiðni.