Morgunblaðið - 05.07.1968, Side 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. JÚLÍ 1968
Einbúinn í Loðmundarfirði
r
Nú er hann líka að hverfa á broft
UM sl. helgi var oft getið um
eina kjósandann í Loðmundar-
firði ag erfiðleikana á að koma
því þannig fyrir að hann gæti,
sem aðrir íslendingar, kosið for-
seta — og svo fór að ekki tókst
vegna slæms sjóveðurs að ná at-
kvæði hans. Þessi maður er
Kristinn Halldórsson á Sævar-
enda í Loðmundarfirði, síðaisti
bóndinn í dalnum. Og reyndar
er þetta síðasta árið hans þar,
því nú í sumar gefst hann einnig
upp og hættir að búa, að því er
hann tjáði fréttamanni MbL, sem
barði að dyrum á hinum ein-
manalega bæ hans kvöld eitt
fyrir 3—4 vikum. Þá var óvenju-
lega gestkvæmt í Loðmundar-
„Hann er eins og hugur manns"
segir Kristinn. Hann kvarfar yfir
því að féð rási um allt, því nóg
er landrýmið. Og smalamennska
er erfið síðan Stakkahlíðarbænd-
ur fóru í fyrra og hann er einn
eftir. f>að tók líka tíma að
venja féð, það sótti í fyrstu í
átt til Seyðisfjarðar, þar sem það
var áður. Og Kristinn kveðst lík-
lega hætta búskapnum í sumar.
Þetta er allt orðið svo andstætt,
eins og hann orðar það. — Þegar
sauðburði er lokið ætla ég að
setjast niður og hugsa málið,
sagði hann. Ég er nú þegar á-
kveðinn í að fara, en hvert?
því þarf ég að átta mig á. Lík-
lega felli ég bústofninn og hætti
þú fórst að búa hér fyrir aðeins
fáum árum? Var ekki byggðin
þá þegar að fara í eyði?
— Maður áttar sig nú eigin-
lega ekki á hvaða vitleysa það
var, segir Kristinn. — Ég flúði
frá síldinni, forðaði mér úr
bræðslureyknum. Ég bjó á Seyð-
isfirði, þar sem Sunnuver er nú,
og var orðið að mér kreppt af
verksmiðjum. Það er auðvitað
andstætt að fara ekki beint í
gróðann, eins og hinir. En ég
sem sagt forðaði mér með mitt
fé. Ég hef gaman af búskap,
finnst allt annað að ráða mér
sjálfur. Hér þarf ég ekki að
biðja neinn um neitt. Já, mér
finnst skemmtilegt að vinna og
sækja ekkert til annaræa. Satit að
segja þá hélt ég að bændurnir í
Brúna byggði hann einn úr rekaviði. Hún er 42 m á lengd og traust mannvirki.
firði. Sex manna leiðangur var
þar kominn eftir sýnishornum
af perlusteini í landi Stakka-
hlíðar, hinum megin í dalnum,
og Kristinn bóndi hafði komið
á traktornum sínum niður á
klappirnar, þar sem báturinn
lagðist að, til að aðstoða við
flutning á farangri.
Við fjarðarendann í Loðmund-
arfirði gengur rif frá suðri þvert
yfir f jörðinn. Rétt innan við rif-
ið syðra megin stendur bærinn
Sævarendi, sunnan við Fjarðará.
Fréttamaður kemur þvert yfir
dalinn, frá Stakkahlíð, gegnum
þessa sérkennilegu hóla, sem
myndast hafa þegar feiknastór
skriða féll úr fjallinu og barst
6-7 km leið þvert yfir dalinn,
innan við rifin. Leiðin yfir ána
var greið, því Kristinn bóndi
hefur sjálfur og einn síns liðs
lagt yfir hana sterklega 42 m
langa brú, svo hann gæti komizt
þar yfir óhindrað með vinnu-
tæki sín, traktor, jeppa og snjó-
sleða. Brúna gerði hann úr reka-
við ar drum bu m, byggði búkka
undir hvern þeirra á árbotn-
inum. Það er ótrúlega mikið
mannvirki, gert af einum manni
— Þetta var að vísu erfitt, sagði
hann. En þetta var lífsspurs-
mál fyrir mig!
Baerinn á Sævarenda er snot-
urt hvítmálað steinhús og ber
vott um snyrtimennisku ábúand-
ans, að utan og innan.
Kristinn bóndi var ekki heima
þetta vorkvöld, þó orðið væri á-
liðið kvölds. Hann var að sinna
lambám sínum uppi í fjalU,
þjiálpa við sauðburðinn, bólu-
setja og marka, og var við það
la-ngt fram á nótt: Þetta eru
orðnar langar vökur, sagði hann.
— Ég hef ekki lengi sofið nema
2—3 klukkustundir á sólarhring,
En lömbin eru nú það sem mað-
ur byggir afkomu sína_ á. Það
er tekjulind búsins.. Ég hvíli
mig bara eftir 9auðburð.
Kristinn hefur um 150 kindur,
og einn hest til að smada á. Auk
þess hafði hann tvö önmur hross
frá Stakkahlíð í gjöf í vetur. Og
svo hefur hann hund og kött.
Hundurinn smalar með honum.
alveg búskap. Það er of erfitt að
venja féð aftur á nýjan stað,
— En hvernig stóð á því að
Stakkahlíð, Magnús og Sigurð-
ur, ætluðu að vera hér áfram. En
svo þegar börn Magnúsar fóru
að stækka og þurftu að laera og
Sigurður var orðinn heilsulítill,
þá fluttu þau burt. Það var sl.
sumar.
— Ég sé að þið hafið verið
byrjaðir á jarðabótum?
— Já, þeir létu grafa mikið af
skurðum. Og ég lét líka grafa
og þurrka upp land. Það er erfitt
að fera frá þessu. Ég er búinn
að leggja svo mikið í þetta og
bjó hér svo stutt. Húsið mætti
gera mjög gott. Það var að vísu
búið að standa autt í itvö ár, en
ég hef dittað að því. Já, mér
finnst slæmt að þurfa að fara.
— Nú befur þú verið hér einn
í vetur. Hvernig áhrif hefur það
á mann að vera einbúi — langt
frá öðru fólki?
— Það er andstætt að vera úti-
lokaður frá mannlífinu, ekki er
því að neita, svarar Krisitinn. —
Eitt er nú það, að maður getur
ekki hróflað sér. Ef eitthvað
kemur fyrir, þá veit enginn um
það. Maður má ekki við því sjálf
ur. Ekki heldur skepnanna
vegna. Svo fær maður leiðiköst.
Aðalatriðið er að hafa næg verk
efni og meðan svo er, þá er þetta
ágætt. En svo koma eyður í og
frístundir, og þá verður maður
ómögulegur af að geta ekki talað
við fólk. Það munaði öllu að
'hafa fólkið í Stakkahlíð í ná-
grenninu. Konan var svo al-
mennileg við mig, meðan þau
voru hér, og hjálpaði mér með
ýmislegt. Ég hefði verið ánægð-
ur hér, ef þessi eini bær hefði
haldizt í by.ggð.
— Annars hefur farið vel um
mig í vetur, bætir Kristinn við.
Ég er stálhraustur. Ekkert amaði
að mér, utan það að ég sneri mig
á fæti í haust og var slæmur í
hálfan mánuð. En ég þrælaðist
samt við að sinna mínum sitörf-
um. Aðdrætti hef ég fengið frá
Seyðisfirði. Flóabáturinn kom
hér við áður, en hætti þegar hitt
fólkið flutti burt. Eg vierð því að
fá bát fyrir 1200 kr. hingað, ef
ég þarf einhvers með. Frændur
mínir í Húsavík, naestu vík fyrir
norðan, komu líka á móti mér á
fjallið. Þangað gat ég farið á
snjásleðanum. Og ég hef sírna.
— Já, það er gott að búa ihér.
Ef það væii vitað að eitthvað
yrði úr námuvinnslu og þeir
færu að byggja hér, þá mundi ég
Kristinn bóndi í bæjardyrunum
á Sævarenda.
vera kyrr. En þá þyrfti að búa
þannig í haginn að aðstæður séu
góðar fyrdr einn mann eða fáa.
T.d. þyrfti að þurrka heyið með
súgþurrkun. Og eins þyrfti að
vera hægt að gefa alveg inni að
vetrinum.
Hvernig var þetta í vetur.
Var ekki kalt og enfitf?
— Það var snjólétt framan af,
en síðan innistaða út maímánuð.
En ég á enn næg hey til að gefa
það sem eftir er og hefi haft
lítil matarkaup. Vordð hefur ver-
ið óvenju kalt. ísinn lá upp að
frarn í júni. Og gaddur hefur
verið í túninu. Það sýnir vel hve
óvenjiu kaldur veturinn hefur
Framhald á bls. 14.
„Þakka Guði fyrir farinn veg“
— segir Sesselja Hansdóttir, sem
í dag á 75 ára afmœli
„Líf mitt hefur ef til vill ekki
alltaf verið eintómur dans á rós-
um, en þegar ég lít yfir farinn
veg, þakka ég Guði fyrir það,
sem hann var búinn að leiða mig
yfir“, sagði frú Sesselja Hansdótt
ir, Ásgarði 51 í Reykjavík — en
hún á 75 ára afmæli í dag, —
þegar við hittum hana að máli
í vikunni í tilefni af þessu merk-
isafmæli.
„Ég hef verið svo lánssöm í
lífinu, að þeir, sem hafa orðið
vinir mínir hafa verið það til
dauðadags, sýnt mér órofa
tryggð. Ég hef ekki kynnzt nema
góðu fólki".
„Segðu mér fyrst svolítið frá
uppruna þínum og fyrstu árum“.
„Það er þá fyrst til að taka, að
ég er fædd í Hansbæ við Klappar
stíg, sem eldri Reykvíkinigar
muna áreiðanlega eftir. Faðir
minn hét Hans Adolf Guðmunds-
son, og hafði áður búið í Gufu-
nesi. Ég naut föður míns ekki
lengi við, því að hann dó þegar
ég var tveggja ára að aldri. Móð-
ir mín fékk eitt sinn vonda mis-
linga, en þeir voru ákaflega al-
geng farsótt í þá daga og land-
læg, og þegar ég kom heim frá
fermingu minni, var mér til-
kynnt lát hennar. Hún hét Helga
Hjartardóttir. Ég var eins og
fleiri fermd í Dómkirkjunni. Við
vorum 3 systkinin, en Snjáfríður
systir mín, dó ung. Bróðir minn
var Hjörtur Hansson, sem seinna
var mjög kunnur í Verzlunar-
mannafélagi Reykjavikur. Er
hann einnig látinn fyrir all-
nokkru.
„Mér var nú komið í fóstur til
góðra hjóna, Kristínar Magnús-
dóttur frá Laugarnesi og Her-
manns Guðmundssonar, og reynd
ust þau mér fjarska vel. Við
bjuggum á Smiðjustígnum, og
átti ég þar lengi heima. Ég var
eins og altítt var þá í vistum hing
að og þangað, og fór í síld noxður
á Oddeyri hjá Akureyri. Þegar
ég var 16 ára lærði ég að dansa
í Iðnó, og þótti mér sérstaklega
gaman að dansa, og langaði mig
mikið að komast út fyrir lands-
steinana til að læra meira í
dansi og söng, en til þess voru
nú ekki efnin á þeim dögum. En
ég kenndi svo sjálf dans í 4 ár
í Báruhúsinu við Tjörnina, sem
seinna var kallað KR-húsið. Ég
hafði um 300 nemendur. Dans og
söngur var mitt líf og yndi í þá
daga, og er ennþá, og ég man eft-
ir því, að ég söng einsöng 1 barna
stúkunum Æskunni og Svövu.
Það þótti mikið þá, og mikið
þótti mér vænt um það, þegar
Jakob Möller gekk til mín, þegar
ég kom niður af „senunni" og
rétti mér 300 krónur, sem þá var
mikið fé.
Og svo liðu árin, og ég gifti
mig 23. júlí 1917. Maðurinn minn
hét Jón Jónsson, og var lengi
vélstjóri á togurum, bæði á Egg-
ert Ólafssyni og fsíendingL
Séra Friðrik Friðriksson gaf
okkur saman í KFUM-húsinu, og
blessuð gamla konan, hún móðir
hans, Guðrún Pálsdóttir, hélt
okkur veizlu á eftir með súkku-
laði og kökum. Við hjónin áttum
svo heima í húsi fósturforeldra
minna á Smiðjustíg 9. Við höfum
eignazt 2 syni, Magnús Kristinn,
strætisvagnstjóra og Hans, starfs
mann hjá 9ÍS, en þeir eru kvænt
ir indælum konum, Sigríði Krist-
ínu Sigurðardóttur og Ingibjörgu
Ingimundardóttur, og börnin
mín og barnabörnin eru auga-
steinar mínir og hafa reynst mér
sérlega vel“.
„Áttuð þið svo ekki sumar-
bústað í Grafarvogi í eina tíð?“
„Jú, og þar lifðum við indæla
tírna við hlið góðra nágranna.
Jón var ráðinn til þess að sjá um
laxveiðar í Grafarvogi, og keypti
sér grásleppuskúr, en ég eldaði
svo í tjaldi við hliðina. Hann
fauk svo ofanaf okkur eina nótt-
ina og mikið vorum við feginn
að sjá mann koma hlaupandi yfir
móana til okkar ,og bjóða okkur
húsaskjól hjá sér, en þetta var
nágranni okkar í næsta sumar-
bústað, Sigurbjörn í Vísi. En upp
úr þessu reistum við okkur nýj-
an sumarbústað, og var honum
valið nafnið LAXHÓLL, og var
þetta kveðið um:
„Laxhóll þetta hús skal heita.
Hér má fjöldinn sjá:
Allir þeir, sem orku beita,
auðnast sigri að ná“.
Já, það má nú segja, að okkur
leið vel í Laxhól, og þar var oft
glatt á hjalla. Eftir að Jón minn
hætti á sjónum vann hann við
rörlagnir í landi. Ég missti mann
inn minn 1939, og síðan ég varð
ekkja hef ég búið hjá Magnúsi
syni mínum og konu hans. Og
Jón sonur þeirra kom eiginlega
upp í fangið á mér, þegar ég
missti manninn minn, og hefur
verið sérstakur augasteinn
minn alla tíma síðan“.
„Gg hvað viltu svo segja, Sess-
elja, að lokum, á þessum tíma-
mótum í lífi þínu?“
„Ég vil bara endurtaka þakkir
mínar til sona minna, tengda-
dætra og barnabarna fyrir allt,
sem þau hafa verið mér, og þá
má ég ekki gleyma öllum vinum
mínum nær og fjær. Vinátta
þeirra og tryggð hafa gert líf mitt
ríkara og fyllra, og ég á þeim
öllum mikið að þakka“, sagði
þessi heiðurskona, sem elskar
dans og söng, þegar við kvödd-
um hana og óskuðum henni hjart
anlega til hamingju með þennan
hátíðisdag. — Fr. S.