Morgunblaðið - 03.10.1968, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 1968
3

Kristnihald undir Jökli
•II
//
Helgatell gefur út nýja skáldsögu eftir
Halldór Laxness, Jbó fyrstu frá hendi
höfundar í s.l. 8 ár
RAGNAR Jónsson í Smára, boð-
aði blaðamenn á sinn fund í gær
í tilefni þess, að í dag kemur á
markað frá Helgafelli ný bók
eftir Halldór Laxness. Bókin
heitir „KRISTNIHALD UNDIR
JÖKLI“, og er 334 blaðsíður í 45
köflum. Paradísarheimt, síðasta
skáldsaga Laxness kom út fyrir
8 árum.
„Mér finnst þetta vera æðis-
gengin bók“, sagði Ragnar í
Smára í gær, „og ég held að ég
hafi ekki verið eins spenntur að
lesa nokkra bók og þessa, Lax-
ness kemur æði víða við í þess-
um 45 köflum, sem eru í bók-
inni og ég held að þessi bók veiti
bara svar við flestu, sem okkur
viðkemur og þá kannski sér í
lagi hjónabandinu. Þarna loemur
fram kannski albezta hjónaband-
ið, þar sem þau eru ekki allt of
mikið saman“.
Ragnar sagði að búið væri að
það vegna þess, að þeir væru
ríkir. „Meira að segja túngey-
ingar kaupa ekki eins mikið af
bókum og eru þeir þó sérstakt
menningarfóik", isagði Ragnar.
Ragnar kvað mikið af sjald-
gæfum orðum og orðatiltækjum
vera í bókinni Kristnihald undir
jökli.
Bókarkápu gerði Erna Ragn-
arsdóttir innanhúsarkitekt.
Um skáldsöguna og höfundinn
segir útgefandi á bókarkápu:
• „Eins og alltaf er ný bók frá
hendi Halldórs Laxness ekki ein-
ungis viðburður í bókmenntum
heldur öllu menningarlífi voru
Og eins og jafnan fyrr kemur
hann á óvænt með ferskum töfr-
um listar sinnar, persónulegum
viðhorfum og ritsnilld, sem virð-
ist ekkert visra ómáttugt.
Ef til vill hefur Halldór sjald-
an haft jafnmörg vopn á lofti og
leikið jafn fimlega og kátlega eða
brautina aftur“. í raun og veru
er það oft á ábyrgð hvers les-
anda, hvernig hann vill lesa sög-
una. Ef til vill mætti í einföldustu
orðum auðkenna hana með mál-
tækinu, að „ekki er alit sem sýn-
ist“. Eins og í veröld, þeirri, sem
bókin lýsir, kynni óvarkár les-
andi að lenda á afgötum.
Sagan er lokaður heimur með
sínum lögmálum. Hún gerist að
vísu í orði kveðnu vestur undir
jökli og geymir heillandi náttúru
lýsingar þaðan. Um hvað er hún?
Með jöfnum rétti mætti segja, að
hún fjallaði um galdrakonur og
fullkomið hjónaband, til dæmis.
Lykilorð nútíðar og fortíðar, al-
þjóðleg og íslenzk kenniorð
standa hlið við hlið í sögunni.
Það er oft eins og persónurnar
lifi samtímis í nútíð og grárri for
tíð. Rök ævintýris og lygasögu
gilda til jafns við lögmál svokall
aðs veruleika. Sumar persónurn-
ar eiga sér dularfulla sögu 'út í
löndum, og konan, sem stundum
heitir Úrsúla, er öðrum þræði
goðsögn og vættur, ef vill. Þjóð-
saga og veruleiki renna saman á
áhrifamikinn hátt í sögulok og
hvorugu gert hærra undir höfði.
Sú skáldlega samhæfing, sem er
reyndar mjög í ætt við fornar,
íslenzkar hefðir, skapar þessari
nútimalegu „dæmisögu" djúpar
og furðulegar viddir“.
Af bókum Laxness hérlendis
kvað Ragnar mest hafa selzt af
Gerplu, eða um 25000 eintök, en
sú bók var einnig gefin út í skóla
brotsformi og vasabókarformi.
Meðal útgáfubóka Helgafells á
þessu ári eru:
Njáls saga á ensku með teikn-
ingum og litmyndum. Luxusút-
gáfa bundin í alkálfa'skinn.
Verk Hannesar Hafstein, ljóð
og laust mál, öll ljóð skáldsins,
nokkur viðauki, sem ekki hefur
Ragnar í Smára með eintak af
„Kristnihald undir jökli“.
áður birzt, sögur, greinar, bréf
og fl„ inngangur eftir Tómas.
Grettissaga í útgáfu Halldórs
Laxness, teikningar eftir Schev-
ing og Þorvald Skúlason. Með
nútímastafsetningu.
Smásagnasöfn eftir Kristmann
og Jón frá Pálmholti.
Ný skáldsaga, hin fyrsta, eftir
Jón Óskar.
Kjarvalskver, samtalsbók Matt-
híasar Johannessen við Kjarval.
Innlönd, ný ljóðabók eftir
Hannes Pétursson.
Ný ijóð eftir Vilborgu Dag-
bjartsdóttur, og fleira.
Halldór Laxness.
Froskmenn fundu
áfengiskassa
— í Reykjavíkurhöfn
senda 20 eintök til væntanlegra
þýðenda í ýmsum löndum. Bók-
in kostar 4‘90 kr. fyrir utan sölu-
skatt og sagði Ragnar að miðað
við stærð bókarinnar væri hún
10% lægri, en sams konar bókar-
form í fyrra. Upplagið á þessari
fyrstu útgáfu er 5000 eintök.
Aðspurður kvað Ragnar mest
seljast af bókum frá Helgafelli,
og þar með ritverkum Laxness,
á ísafirði. Síðan kæmi Akureyri,
en þar seljast helmingi fleiri
bækur, en í Reykjavík miðað við
íbúatölu. Minnst sagði Ragnar
seljast af bókum í Keflavík. Þá
sagði hann að Borgfirðingar virt-
ust kaupa meira af bókum held-
ur en annað sveitafólk og taldi
hann ekki ólíklegt að þeir gierðu
af meiri gáska á stundum að til-
brigðum máls en í þessari sögu.
Eins og miklir höfundar einir
geta, bregður hann stundum
geiri skopsins gegn eigin list —
gegn listinni sjálfri. Þetta er
óhátíðleg bók og óbundin hvers-
daigslegum formum. Hér ber allt
fyrir augu á örum sjónhverfinga
leik: hugmyndir, orð, hugtök,
fólk, tíma og sögu. Höfundurinn
leikur sér að formum, skýrslu,
þjóðsögu, reyfara, leiksenu, goð-
sögn, heimspekilegri og guð-
fræðilegri viðræðu. Þessari
sögu verður aldrei lýst í fáum
orðum: Hún er full af andstæð-
um speglum og endar í villu og
þoku, þó að söguhetjan leggi af
stað í þeirri von að finna „þjóð-
í FRAMHALDI af því að skip-
verji á Fjallfossi var tekinn á
laugardag, er hann var að bera
72 flöskur af áfengi og 20 þús-
und vindlinga út í bifreið sína,
lét tollgæzlan fara fram rann-
sókn á skipinu. Komu við hana
mest í ljós hólf og leifar af varn-
ingi. Töldu tollgæzlumenn þá
líklegt að eitthvað kynni að hafa
farið í sjóinn af smyglvarningi.
í gær voru svo fengnir frosk-
menn af varðskipunum og köf-
uðu þeir niður með skipinu.
Fundu þeir fljótlega tvo kassa
af áfengi, sem talið er að vairpað
hafi verið fyrir borð. Fjallfoss
liggur við Örfirisey, framan við
skemmuna og ekki þægilegt að
kafa þar.
Skipið hafði í síðustu ferð
m. a. komið til Hamborgar, þar
sem það stanzaði nöktora daga
vegna viðgerðar. Höfðu toll-
gæzlumenn grun um að þar
hefði farið óeðlilega mikið áfengi
um borð.
# KARNABÆR
TíZKUVERZLUN UNGA FÓLKSINS — TÝSGÖTU 1 — SÍMI 12330.
NÝKOMNAR VðRUR
beint frn tízkumiðstöð ungn fólksins
LONDON:
Ég er sko enginn tízku-
kóngur, en án þess að
hafa mig fyrir því, hef
ég sannfrétt að tweed
sé að koma í tízku.
HERRADEILD
★ STAKIR SKÓLAJAKKAR
★ STAKAR BUXUR — ULL OG
TERYLENE
★ SKÓLAPEYSUR
★ SKYRTUR — BINDI — KLÚTAR
DÖMUDEILD.
★ KÁPUR — TWEED
★ PILS — TWEED
★ BUXUR — TWEED
★ MINI-PEYSUR LANGERMA
★ SKYRTUBLÚSSUR O. M. FL.
ALLT ENSK ÚRVALS FRAMLEIÐSLA
STAKSTtl Wlí
Framþróun
í skólamálum
Það er hættulegur hugsunarhátt
ur að halda, að skólakerfi okk-
ar sé á því stigi, að lagfæring- '
ar á námsefni eða einstökum af-
mörkuðum þáttum skólastarfs-
ins sé nægileg breyting. Fræðslu
lterfi okkar er staðnað og úr-
elt og stöðugt eru dregnir fram í
dagsljósið fleiri og fleiri atriði
til stuðnings þeirri fullyrðingn.
f sjónvarpsþætti fyrir nokkrum
dögum var athygli vakin á því,
að hinir almennu starfsmenn í
sjávarútvegi, fiskverkun, land-
búnaði, verksmiðjuiðnaði og
verzlun hljóta enga sérmenntun
eða sérstaka þjálfun til undir-
búnings lífsstarfi sínu. Á sama
tíma og nær þriðjungur hvers
aldursflokks í Sviþjóð leggur
fyrir sig langskólanám er það
aðeins rúmlega tíundi hluti
hvers. aldursflokks á íslandi,
sem það gerir. Háskóli fslands
miðar menntun nemenda sinna
enn við þarfir þjóðfélagsins fyr-
ir hálfri öld. Hann útskrifar em
bættismannaefni og lækna en lit
ið annað og sinnir að sáralitlu
leyti þörfum atvinnulífsins fyrir
sérmenntað starfsfólk á tækni-
sviði. Þeir, sem halda að við slík-
ar aðstæður sé nægilegt að gera
breytingar í skólunum „skref
fyrir skref“ eru á rangri braut.
Umræðurnar
um skólamólin
Um nær eins árs skeið hafa
víðtækar umræður staðið yfir
um nauðsynlegar breytingar á
fræðslukerfinu. Þessar umræður
hafa farið stöðugt vaxandi og
kröfurnar um, að þessi mál yrðu
tekin föstum tökum hafa sífellt
orðið sterkari. Það þarf enginn
að lialda, að þetta hafi verið
alda, sem sé nú gengin yfir o"
menn geti í rólegheitum dund-
að við takmarkaðar breytingar
hér og þar. Þessar umræður
munu halda áfram og þær munu
leiða til þess, að í hugum fólks
mótast betur en nú er hvernig
bezt er og hagkvæmast að
breyta fræðslukerfinu. Það er
nauðsynlegt að þessar umræður
verði hafnar yfir alla pólitíska
togstreitu og allir þeir aðilar
sem hér eiga hlut að máli legg-
ist á eitt um að gera íslenzka
fræðslukerfið þannig úr garði,
að það fullnægi nýjum kröfum.
Aukið
rannsóknarstarf
Fyrir nokkrum árum var lagð
ur grundvöllur að auknu rann-
sóknarstarfi á sviði skólamála
með stofnun skólarannsóknar-
deildar menntamálaráðuneytis
ins. Þetta var spor í rétta átt.
Hins vegar hafa menn bundið ó-
þarflega miklar vonir við þetta
starf í ljósi þeirrar staðreynd-
ar, að mannafli er mjög tak-
markaður og fjármagn einnig.
Það væri merki um góðan vilja
opinberra aðila í þessum efnum,
ef mannafli skólarannsókna yrði
stóraukinn og einnig fjármagn
til þessa rannsóknarstarfs. Þetta
er raunar grundvallaratriði í
sambandi við allar breytingar á
skólakerfinu. En menn verða að
gera sér grein fyrir því, að við
höfum dregizt svo langt aftur
úr að gera verður róttækar ráð-
stafanir strax til þess að ráða
bót á því. Þess vegna er þess
að vænta, að ekki verði gerð til
raun til að gera of mikið úr smá
vægilegum lagfæringum hér og
þar. Þær eru lofsverðar svo
langt sem þær ná, en betur má
ef duga skal.