Morgunblaðið - 03.10.1968, Blaðsíða 10

f
10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 196«
í MEXfKÓBORG ER FERÐAMAÐURINN
HÆRRA EN Á HVANNADALSHNJÚK
Ur húsagarffi hins fallega nýja sögusafns í Mexico. Þaff verffur menningarmiffstöff olympísku
leikjanna og þar mun olympíueldurinn brenna. Hlíf, er safnar regnvatni niffur gegnum stilk
inn í tjörn, veitir skjól og svala.
FYRRI GREIN
OLYMPÍULEIKAR eru að hefj
ast í Mexiko. Eflaust hugsa ýms
ir sér að fara þangað. í fyrra-
vetur var blaðamaður frá Morg
unblaðinu í Mexikoborg og lagði
leið sína einmitt um þá staði, sem
líklegt er að ferðamenn fari um,
ef þeir sækja leikina. En það er
Mexikoborg þar sem Olympíu-
leikarnir eru haldnir, og
Acapulco, þar sem siglinga-
keppnin fer fram. Milli þessara
borga er ákaflega skemmtileg
leið, sem gefur einmitt góða hug-
mynd um Mexiko, því höfuð-
borgin stendur uppi á sléttunum
í yfir 2200 m hæð yfir sjávar-
máli og með því að aka niður
fjalllendið til strandar, þar sem
Acapulco er, er farið í gegnum
öll gróðurbeltin og margvíslega
lifnaðarhætti fólksins. Á þessari
'leið eru sérlega skemmtilegir smá
bæir, eins og Cuarnavaca og silf
urbærinn Taxco. Tilvalið er að
fara þetta á tveimur dögum og
gista í Taxco. Reyndist það
blaðamanni Mbl. svo vel, að hann
gerði það í báðum leiðum.
Mexiko er ákaflega skemmti-
legt land á mælikvarða ferða-
mannsins. En það er langt frá
íslandi. Þó tekur ferðin ekki svo
langan tíma, því hægt er að fara
með Loftleiðaflugvél til New
York og þaðan fljúga flugvélar
daglega og oft á dag. Svo langa
leið er auðvitað dýrt að fljúga.
f fyrra kostaði farið fram og
aftur frá New York til Mexiko-
borgar 220 dollara með Eastern
Airlines. En hægt mun vera að
komast frá íslandi fyrir um 20
þús. En þegar komið er til Mexiko
er flest ódýrt miðað við önnur
lönd, Þó háir það ferðamannin-
um þar, eins og svo vfða í fá-
•tækum löndum, að hann verður
að gæta sín vel að drekka ekki
vatn hvar sem er og neyta þá
heldur ekki ávaxta af mörkuð-
um, því þeir eru þvegnir úr
menguðu vatni, og þiggja ekki
ísmola út í drykkinn sinn nema
á viðurkenndum ferðamannahót
elum. Öruggu staðirnir fyrir út-
lenda ferðamenn að þessu leyti
eru því hótelin og stórir veit-
ingastaðir, þar sem ferðamenn
hafa auðvitað sprengt upp verð-
ið. Heimamenn eru vanir gerlum
í vatninu, sem margir gestkom-
andi verða fárveikir af, ef þeir
gæta sín ekki. Hótelin hafa
hreinsað vatn og þau glæsileg-
ustu hafa það jafnvel í krönum
í herbergjum. Þess er rétt að
geta að ferðaskrifstofa hér er
að skipuleggja ferðir á Olympíu
'leikana fyrir einstaklinga fyrir
35 þús. kr. með hótelum. Sá, sem
staddur er í Mexikoborg, er
hærra yfir sjávarmáli en þó
hann væri á hæsta tindi íslands,
Hvannadalshnjúk. Þessa gætir
nokkuð, ef maður ætlar að ganga
langt eða leysa af hendi eitthvert
erfiði. En iðjulaus ferðamaður
finnur tæplega til þessa. Borg-
in stendur á sléttu með eld-
brunnum fjöllum í kring. Þaðan
er jöklasýn, því snævi þaktir
tindar Popoctepetl og Ixtaccihu-
atl gnæfa upp yfir fjöllin í
fjaska.
Strax og komið er til borgar-
innar, áttar ferðamaðurinn sig á
því að þetta er vissulega stór-
borg. I Mexikoborg búa um 6
millj, manna og eru aðeins Tokyo,
London, New York, Shanghiai
og Moskva stærri. Maður verður
þessa strax var. Ekkert er hægt
að fara nema í einhverju farar-
tæki. Ein aðalgatan,Reforma, er
víst um 50 km. á lengd, ef allt
er talið. Þetta er mikil og glæsi-
Jeg breiðgata, sem torg með minn
ismerkjum og grasflötum slíta.
Þarna eru hótel, verzlanir, skrif-
stofur flugfélaganna (m.a. Loft-
leiða) og fleiri stórfyrirtækja og
lengra í burtu er aðallistigarður
borgarinnar, Chapultepec, með
höll og söfnum. M.a. er þar hið
nýja og fræga sögusafn, sem all-
ir ferðamenn hljóta að sjá. Þó
leigubílar séu samkvæmt mæli
ákaflega ódýrir, getur ferðamað
urinn lent í vanda, ef hanm ekki
varar sig á bílstjórunum. Leigu
bíllinn minn út í sögusafnið kost
aði 6 peso, en enginn af hinum
fjölmörgu leigubílstjórum við
safnið vildi aka mér fyrir minna
en 30 peso til baka og ekki að
ta'la um að aka eftir gjaldmæli.
Úti á breiðgötunni mátti þó taka
strætisvagn í bæinn fyrir hluta
úr peso, ef maður vissi af hon-
um. Á þessari götu hafa Mexi-
kanar einmitt tekið upp fyrir-
komulag, sem ég þekki ekki ann
ars staðar. Svokallaðir Peseros
aka fram og aftur eftir þessari
löngu götu og rétta út hendi
íeð uppréttum tveim fingrum, ef
enn er laust sæti í bílnum hjá
þeim. Fyrir einn peso getur far-
þeginn svo setið í svo langt sem
f hann vill eftir beinni línu og stig
Éj ið Út þar sem hann vill. Satt að
segja voru leigubílstjórarnir í
Mexikoborg eitt af því fáa hvim
| leiða í þessu ágæta landi.
Mexikanar eru skemmtileg
blanda af tveimuf kynþáttum og
tvenns konar ólíkri menningu,
|| sem virðist hafa runnið alveg
s|§ saman. Þeir eru Indjánar og
Spánverjar, í útliti miklu líkari
Indjánum en maður heldur fyr-
irfram. Allt ber merki um þenn-
an tvöfalda menningararf. hegð-
un íbúanna, byggingar þeirra,
andlitssvipurinn, mataræðið o.s.
frv. Við erlenda gesti eru Mexi-
kanar að jafnaði elskulegir,
frjá'lslegir og sérlega hjálpfúsir,
en þeir ætlas't líka til að gestur-
inn komi fram af sömu kurteisi
og tilgerðarleysi. Mexikanar eiga
sér gamla menningu, og reyndar
er nauðsynlegt að hafa svolitla
nasasjón af sögu þeirra, ef kom-
ið er til Mexiko.
Áður en saga Norður Evrópu
varð til, var Mexiko orðið eitt
mesta menningarríki veraldar, og
nær sagan 4000 ár aftur í tím-
ann. Taiið er að þjóðflokkar hafi
komið frá Asíu yfir Norður Am-
eríku og sezt að þarna á háslétt-
unum, þar sem spruttu upp ýms
menningarríki. Mayarnir höfðu
t.d. tímata'l og stærðfræðilega
tækni löngu á undan Evrópu-
mönnum. Aztekarnir settust að
rétt sunnan við Mexikoborg á 14.
öld fyrir Krist og þar sem við
höldum okkur einmitt í ferðinni
á sömu slóðum og þeir, skulum
við láta okkur nægja að segja
frá þeim. Sagan segir, að guðir-
nir hafi bent þeim á að setjast
að, þar sem .örnin sæti á kaktusi
og gleypti snák. Og þeir komu
einmi'tt auga á örn eta slöngu á
kletti úti í stóru vatni þarna á
saltsléttunni. Ekki lótu þeir það
á sig fá, heldur settust þarna að
og upp reis menningarríki. Þeir
reistu geysileg hof, settu upp
skóla og skrifuðu má'l, sem geym
ir sögu þeirra og komu sér
upp ótrúlega nákvæmu tímatali.
Þeir ófu, unnu málma og gerðu
leirker og byggðu upp hleypta
vegi eða brýr til lands. Þetta
efur smám saman verið fyllt upp
svo nú verður ma^ur ekki var
við að borgarstæðið hafi ein-
hvern tíma verfð stöðu-
vatn. Þessu getur maður fengið
að kynnast nánar í sögusafninu
fræga í Chapultecgarði við Re-
forma. Á neðri hæðinni eru að
allega minjar hins forna Mexi-
ko, en á efri hæðinni eru sýnd-
ir nútíma lifnaðarhættir Mexi-
kana í hinum ýmsu héruðum.
Safnbyggingin sjálf er ný og stór
kostleg. Hún er byggð kringum
stóran húsagarð, en þar gnæfir
yfir nokkurs konar risaregnhlíf
úr steini, sem safnar regni að
miðju og veitir því niður gegn-
um stilkinn og síðan nýtist það
í tjörn, en svali og skjól mynd
ast í garðinum. Línurnar og öll
arkitektúr hússins er svo fallegt
að undrum sætir.
Trú Aztekanna krafðist stöð-
ugra mannfórna og voru þeir því
síður en svo vinsælir nágrann-
ar. Þegar Hernan Cortes kom
1519 til að leggja Mexiko undir
Spánarkonung, fékk hann auð-
veldlega stuðning frá öðrum kyn
flokkum, og gat með þeirra hjálp
sigrað hið 200 ára gamla Azt-
ekaveldi á tveimur árum. f næstu
300 ár blaki fáni Spánar yfir
Mexiko. Ekki var þar þó frið-
samlegt. Annars vegar í deilun-
um voru Indjánar og Mexikan-
ar, hins vegar herinn, kirkjunn-
ar menn og voldugir landeigend
ur. 1810 sauð upp úr hjá bænd-
unum, sem gerðu byltingu og
1821 höfðu Mexikanar brotizt
undan spænsku krúnunni. Ekki
leiddi það þó til meiri friðar í
landinu. Hver hendin var upp á
móti annarri og barizt var um
völdin, þar til Napoleon III i
Frakklandi greip í taumana og
sendi her. Hann setti Miximil-
ian erkihertoga frá Austurríki
keisara Mexiko 1864, en skildi
hann og Karlottu konu hans svo
eftir varnarlaus og herlaus, svo
Juare, næsti forseti, lét einfald-
lega taka þau af lífi. Skömmu
seinna tekur við 30 ára einræði
Portfirio Diazar, sem endar með
bændauppreisninni 1910, þar sem
sundurleitir fuglar eins og Mad
ero, Emiliano Zapata og Pancho
Villa o.fl. hafa forustuna. Á
næsta áratug lýstur sundurleit-
ustu öflum saman og næstum
tæta sundur hina nýfrjálsu þjóð,.
1920 sezt Calles á forsetastól og
síðan hafa kosnir forsetar tekið
Framh. á bls. 21
Frá Mexikoborg. Þar blandast saman fornar minjar og nýtízku
legar byggingar.
Hluti af geysistóru veggmálverki eftir Diego Rieva í Þjóffar
höllinni á Zocalotorgi í Mexikobarg. Hún sýnir Tlatelolco-
markaðstorgiff fyrir daga Spánverjanna.