Morgunblaðið - 03.10.1968, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 196«
Mý sending
Það sem kynni að orka tví-
mælis er sá háttur að dubba
skáldsögur upp í leikhúsverk
og láta sem um raunveruleg leik-
rit sé að ræða. Mér vitanlega
hefur aldrei takizt að gera veru-
lega gott leikrit úr skáldsögu,
hvorki hérlendis né erlendis.
Leikbúningur „Islandsklukkunn-
ar“ er ekki annað en lauslega
tengt svipmyndasafn úr skáld-
sögunni. Leikbúningur „Manns
og konu“ býður að vísu uppá
heillegri efnisþráð og samfelld-
ari atburðarás, en er samt ekki
mikið meira en myndasyrpa úr
skáldsögunni, þar sem höfuð-
áherzla er lögð á sérkennilega
persónumótun og þjóðlífslýsingu.
Dramatísk spenna er sama og
engin — leiksviðið sjálft er ekki
lífrænn partur af leiknum, held-
ur einungis hlutlaus umgerð um
sögu sem verið er að sýna.
Með þessum orðum er ekki
verið að varpa neinni rýrð á þá
Emil Thoroddsen og Indriða
Waage, sem sömdu leikgerð
„Manns og konu“. Þeir hafa
verið trúir fyrirmynd sinni
og unnið verkið fagmannlega
með megináherzlu á hinum
kjarnmiklu og uppmálandi sam-
tölum. En lífsanda leikhússins
hafa þeir ekki megnað að blása
í verkið fremur en flestir aðrir
sem glímt hafa við svipaðar
þrautir. Ástæðan er einfaldlega
sú, að lögmál skáldsögunnar og
lögmál leikhússins eru andstæð
og ósættanleg.
Ég komst ekki til að sjá
„Mann og konu“ fyrr en á
fjórðu sýningu á laugardags-
kvöldið, og var leiknum að sjálf-
sögðu ákaflega vel tekið af troð-
fullum áhorfendasal. Jón Sigur-
björnsson setti verkið á svið og
hefur að mínu viti farizt það vel
úr hendi. Sýningin var áferðar-
falleg, snurðulítil, hæfilega hröð
(nema á stöku stað), „þjóðleg"
og víða fjörmikil. Samt náðihún
hvergi verulegum tökum á mér,
var einungis athyglisverð þjóð-
lífsmynd frá liðinni tíð sem bar
vitni natni og genhygli leik-
stjóra og leikmyndarsmiðs.
Steinþór Sigurðsson átti ekki lít-
inn þátt í þekkilegu yfirbragði
sýningarinnar með smekklegri,
raunsærri umgerð leiksins, þar
sem hvert smáatriði var gaum-
gaeft.
Kannski var það skemmtileg-
ast við sýninguna, að þar komu
fram tveir leikarar sem fóru
með sömu hlutverk þegar leik-
urinn var fyrst sýndur fyrir
35 árum, veturinn 1933-34, og
hlaut þá meiri aðsókn en öll
fyrri verk í sögu Leikfélags
Guðmundur Magnússon (Finnur) og Valdemar Helgason
(Hjálmar tuddi).
Reykjavíkur. Mun hann hafa
haldið því meti framá stríðsárin
þegar „Gullna hliðið“ kom til
sögunnar.
Brynjólfur Jóhannesson lék
séra Sigvalda fyrstur manna und-
ir árslok 1933 og hefur nú vak-
ið hann til lífsins á ný af sinni
alkunnu hugkvæmni og öruggu
tilfinningu fyrir heilsteyptri per-
sónumótun. Séra Sigvaldi varð
í meðförum hans sérstæður og
eftirminnilegur fulltrúi mann-
gerðar sem allir íslendingar
kannast við úr daglegu lífi, þó
presturinn sé að vísu hreinrækt-
aðri en títt er um íslenzkar aura-
sálir og svindlara. Á stöku stað
fannst mér Brynjólfur ofgera í
hummi sínu í því skyni að kitla
hláturtaugar leikhúsgesta, enda
er honum sú list öðrum fremur
lagin, en séra Sigvaldi varð
óneitanlega manmleg persóna í
Þorsteinn Gunnarsson (Þórarinn), Margrét Magnúsdóttir
(prestsmaddaman) og Valgerður Dan (Sigrún).
allri sinni blindu aurafýsn og
meinbægni: hann vakti í senn
sterka andúð og meðaumkun.
Valdemar Helgason lék Hjálm-
ar tudda nú eimsog fyrir 35 ár-
um og dró upp ákaflega hnyttna
lýsingu á þessum matgráðuga
hálfvita sem stendur miðja vegu
milli manns og skyniausrar
skepnu. Burðir hans og látæði
allt var hnitmiðað og hrollvekj-
andi.
Jón Aðils lék smalann forð-
um. en fór nú með hlutverk Sig-
urðar bónda í Hlíð, hrekklausr-
ar gæðasálar sem sér ekki við
klækjum prestsins. Fór hann
smekklega og trúverðuglega með
lítið hlutverk.
Regína Þórðardóttir lék Þór-
dísi konu Sigurðar og helzta mót-
herja séra Sigvalda. Túlkaði
hún hlutverkið af reisn og til-
þrifum framanaf, og sló sérlega
nærfærna strengi í síðasta þætti
þar sem aldur og mótlæti hafa
markað hana. Sú breyting var
listilega túlkuð.
Inga Þórðardóttir vakti mikla
kátínu með túlkun sirnni ó Staða-
Gunnu, bróðurdóttur séra Sig-
valda, sem engist í örvæntingar-
fullu karlmannsleysi. Varð hún
bæði bro.s'ieg og brjóstumkenn-
anleg í meðförum Ingu, en bezt
var hún 1 síðasta þætti í von-
svikunum yfir þeim eiginmanni
sem er ekki annað en tuska í
höndunum á henni
Edda Kvaran lék Þuru gömlu
hreppsómaga, fulltrúa íslenzkr-
ar hjátrúar, af ómenguðum for-
dæðuskap.
Steindór Hjörleifsson gerði
Grími meðhjálpara gormælt skil
í sjálfsánægju sinni, einfeldni og
bib'líutilvitnuinum. Túlkunin var
hnyttileg, en ekki fyllilega ör-
ugg.
Kjartan Ragnarsson lék Egil,
son meðhjálparans og eiginmann
Staða-Gunnu, með skringilegustu
tilburðum, en varð samt minna
úr hlutwsrkinu en efni stóðu til
sökum of ýktrar skopgervingar
og ónógrar hnitmiðunar í mótun
persónunnar.
Borgar Garðarsson náði hins-
vegar ákaflega góðum tökum á
Hallvarði Hallssyni, skóp veru-
lega eftirminnilegt mannskrípi
með skýrar og skemmtilegar út-
línur.
Guðmundur Erlendsson brá
upp drengilegri mynd af heljar-
menninu Bjarna á Leiti, fulltrúa
fornra dyggða og fslendinga-
sagna, en honum varð næsta lít-
ið úr atriðinu þar sem Bjami
leysir niðrum Grím og flengir
hann, þó það vekti að sjálfsögðu
hlátur leikhúsgesta!
Eru þá enn ótalin hjúin sem
allt gamanið snýst um, elskend-
urnir Þórarinn stúdent og Sig-
rún í Hlíð. Hlutverkin eru ekki
veigamikil, bæði heldur einhæf,
en þau Þorsteinn Gunnarsson og
Valgerður Dan skiluðu þeim
mjög þekkilega. Þorsteini tókst
prýðflega í túlkun sinni á upp-
Framh. á bls. 21
Getum bætt við okkur
kjöti í frystigeymslu.
Sænsk íslenzka frystihúsið
Sími 12362.
N auðungaruppboð
annað og síðasta á hluta í Ljósheimum 16 B, hér í borg,
þingl. eign Guðrúnar Jóhannsdóttur fer fram á eigninni
sjálfri, laugardaginn 5. október 1968, kL 11.30 árdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
LEIKFÉLAC REYKJAVÍKUR:
MAÐUR OG KONA
Leikhöfundar: Emil Thoroddsen
og Indriði Waage
Leikstjóri: Jón Sigurbjörnsson
Leikmynd: Steinþór Sigurðsson
Það verður ekki af íslending-
um skafið, að þeir hafa lifandi
áhuga á þeim leikhúsverkum
sem fjalla um þjóðleg efni og
liðna tíð, samanber til dæmis
„Fjalla-Eyvind", „Galdra Loft“,
„Gullna hliðið“, „íslandsklukk-
una“ og nú síðast „Mann og
konu“ sem Laikfélag Reykjavík-
ur hefur sýnt fyrir fullu húsi frá
fyrstu sýningu. Þessi áhugi virð-
ist ekki fyrst og fremst beinast
að því leikræna eða dramatíska
í verkunum, heldur að því sögu-
lega, þjóðlega og þó fyrst og
fremst því persónulega, þ.e.a.s.
sérkennilegum persónum. Nú má
þykja sjálfsagt að allsnægtakyn-
slóðinni sé forvitni á að virða
fyrir sér á leiksviðinu lífskjör
og aðbúnað fyrri kynslóða í
landinu — þó ekki væri til ann-
ars en auka sjálfsánægjuna. Og
sízt verður það talið til lasta að
sýna þjóðlegum hefðum ræktar-
semi á þeim tyllidögum þegar
menn slíta sig frá imbakassan-
um til að fara í leikhús. Og
ekki er heldur neitt við það að
athuga að menn hafi áhuga á sér-
kennilegum og skringilegum per-
sónum og gamni sér í þeirra fé-
Lagsskap eina kvöldstund.
Inga pórðardóttir (Staða-Gunna) og Brynjólfur Jóhannesson
(séra Sigvaldi)

Nauðungaruppboð
annað og síðasta á hluta í í Háaleitisbrajut 36, hér í borg,
talin eign Gústafs A. Valdimarssonar, fer fram á eigninni
sjálfri, laugardaginn 5. október 1968, kl. 11 árdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
ENSKIR KARLMANNASKOR
Hagstætt verð
SKÓBÚÐ AUSTURBÆJAR
LAUGAVEGI 100.