Morgunblaðið - 13.10.1968, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. OKTÓBER 1968
—e-, U i — -------------í--i-í l LLU.
Séra Bjami Sigurðsson:
FARARSKJÚTINN
Við sátum inni í faílegri stofu og virt-
um fyrir okkur skeifu yfir dyrunum,
gæfumerkið á heimili hestamannsins. Og
háaldraður maður tók til máls og sagði:
Þegar ég var dren,gur, brýindi faðir
Trjirm fyrir oidcur systkinunum, ef við
legðum beizli við hest nálægt vatni, að
gæta vel að hófum hans áður en við
lærum honum á bak. Alltaf gat viljað
til, að nykur úr vatninu væri á beit í
grennd við það, og þeim, sem sté hon-
um á bak, varð ekki við bjargað, því
að þessi óvættur æddi þá með hann
beint í vatnið, og dagar hains voru
tialdir. En nytkurinn varð bezt þekktur
á því, að hófar hans sneru öfugt, það
vissá fram, isem aftur veit á hestum.
Einaitt er því svo farið í lífinu, að í
andvarafeysi göngum við á hönd þeim
öflum, sem okkur reynist seinna meir
ofviða að losast undan, þegar við sjá-
um, aíS stefmt er í tvísýnu. Fararskjót-
inn, sem við kusum okkur til að bera
okkur að marki, reyndist við nánari í-
hugun annar en við hugðum í upphafi.
Týndi sonurinn í dæmisögtumni fór
ekki að heiman til að gjörast svína-
hirðir. Það var nú eitthvað annað. Fyrir-
ætianir hans voru bundnar hamingju,
frelsi, sjálfræði, ævintýrum — allt heið-
arieg markmið, sem hægurinm var hjá að
skýra og réttlæta fyrir fjö'lskyldu sinni.
Hann átti sér allra snotrustu drauma,
en fararskjótinn, lífsstefnan, sem hann
valdi sér að markinu, bar hanrn á ann-
arlegar slóðir.
Líf okkar er barmafullt af þvílíkri
reynslu. Dag eftir dag giftast ungir elsk-
endur. Það má lesa hjartsláttinn í aug-
um þeirra. Og þau þrá ö'll friðsælt heim-
ili og von þeirra snýst um lfitil böm.
En þegar frá líður, sjáum við allt of
marga þessara bjartsýnu ferðalanga,
sem ætluðu til fyrirheitna landsins, lenda
í fúafenjum. Fararskjótinn, sem þau
stigu á bak, vilíti á sér heimildir. Lífs-
hættirnir, sem þau kusu sér fúll vonar
og bjartsýni, báru þau á annarlegar
slóðir.
Við skulum horfast í augu við þá stað
reynd að áfamgaistaður okkur í lífimu
er að óverulegu leyti kominn umdir
þokkalegum fyri.rætlunum, heldur þeim
fararskjóta, þeirri lífsstefnu, sem skiilar
okkur á íeiðarenda.
Óskir okkar eru yfirleitt hreinar og
heilar: Gott heimi'li, heiðarleiki, nota-
drjúgt líferni ekki alls ósnortið af fórn-
arlund Krists, og ef guð lofar, vammlaus
elli. Við óskum að komast í góðan á-
fangastað. En við látum oft staðar num-
ið við þá frómu ósk, en gleðjum hjarta
okkar við ybnn frá grandvörum mark-
miðum án þess að svara þessari grund-
vallarspurn: Förum við þann veg, sem
'liggur í þennan áfanga, núna í dag, í
venjum okkar og breytni? Er farar-
skjótinn, leiðin, lífsstefnan líkleg til að
skila okkur að marki?
Vafalaust viðurkenna allir kristnir
menn með sjálfum sér, að keppikelfið
sé að Mkja í sem flestu eftir Kristi, en
leiðirnar, sesm við ve'ljum, eru oft víðs
fjarri að samsvara þeirri kröfu. Draum-
ur, óskhyggja, hugsjón vill einatt verða
af öðru sauðahúsi en veruleikurinn
sjálfur, og við gleymum okkur við leik
lítilsverðra skeljabrota á ströndinmi.
Líkast til verðum við aldrei fulíkom-
lega ánægð með okkur sjálf, og meðan
svo stendur, erum við ekki víðs fjarri
réttri leið. Og það er reynsla þeirra,
sem farsælastir eru í lífi sínu, hvort sem
er í gleði eða sorg, stríði eða friði, að
trúin veiti það svar, sem er viðhlítandi
í allri leit. Rúmgóður faðmur hennar
hefir á öílum öldum borið lífsstefnu
manna á rétta leið.
Ég er vegurinn, ■ segir Kristur. En
þann veg komumst við ekki, meðan hóf-
ar fararskjótans isnúa öfugt.
EFTIR EINAR SIGURÐSSON
Þorskveiðarnar.
Það er alltaf eitthvað, sem
sérstaklega vekur athygli við
hverjar veiðar, og má segja, að
það sé einkum tvennt í sambandi
við þorskveiðarnar núna, hinar
háu sölur stóru stálbátanna í
Bretlandi og siglingar togaranna.
Nokkrir stórir togbátar hafa
undanfarið verið að veiða fyrir
brezkan markað og flestir selt
fyrir geysihátt verð, allt upp í
sem svarar % milljón króna.
Þetta hafa verið 180 lesta bátar,
og hafa þeir verið með &0—60
lestir af fiski. Svarar þetta til
um 15 króna fyrir kg. og enn
hærra verð hefur fengizt, ef mik
iil koli hefur verið í aflanum.
Það er ekki þar fyrir, að tog-
ararnir hafa selt fyrir álíka verð
í Þýzkalandi.
Tíð hefur verið stirð til sjáv-
arins hér sunnan lands og lítið
um róðra undanfarið, en afli hef
ur ekki verið sem verstur, þegar
á sjó hefur gefið.
Landanir togaranna eru nú al-
veg að leggjast niður hér heima,
nema þá bslzt á AkureyrL Tveir
togaranna, Narfi og Þorkell
Máni, landa samt enn heima. Er
það tvennt, sem ræður þar mestu
um. Þegar afli er lítill eins og
oft á haustin í rysjóttri tíð, um
og innan við 100 lestir, er ekki
nokkur leið að koma skipunum
út hér heima, þegar túrinn gerir
400—500 þúsund krónur. Af
þessu fær fólkið um helminginn.
Ólían er 200—300 þúsund krónur
og svo veiðarfæri og allt annað.
Þar að auki er þetta oft mjög lé-
legur fiskur til vinnslu í frysti-
húsunum.
Sildveiðarnar.
■Það hefur gengið mjög brös-
ótt á síldveiðunum og ómögu-
legt að segja annað en að þær
hafi brugðizt það sem af er. Þær
eru ekki nema 14 hluti af því,
sem þær voru í fyrra á sama
tíma, og þótti þá ekki beysið.
Það má segja, að fjöldinn af bát-
um hafi ekki séð síld, o.g þó að
hæstu bátarnir séu með 2500
lestir, þá er það ekkert borið
saman við það, sem þyrfti að
vera og það sem áður var.
Undanfarna daga hefur orðið
vart þó nokkurrar síldar hér fyr
ir Suðvesturlandinu. Bátamir
hafa verið að fá 50 til 150 lestir
i róðri. Sildin er falleg og góð,
hvort heidur til frystingar eða
söltunar, sem er í þann veginn
að hefjast.
Lánamál og nýbygging
„Fundur í Útvegsmannafélagi
Reykjavíkur 5.10 1908, skorar á
Alþingi og ríkisstjórn, að leysa
nú þegar skuldamál sjávarút-
vegsins á viðunandi hátt. Bend-
ir fundurinn á með tilliti til
fyrirhugaðra efnahagsráðstaf-
anna, að ekki sé viðhlítandi
lausn þessara mála nema 20%
af útflutningsverðmæti sjávaraf-
urða séu ætluð til þess að standa
undir afborgunum og vaxta-
greiðslum til stofnlánasjóða og
gjaldeyrisbankanna. Eðlilegt
væri að slík upphæð yrði lögð
í sérstakan sjóð sjávarútvegs-
ins sem stæði undir þessu hlut-
verki og væri jafnframt nýbygg-
ingarsjóður. Samþykkir fundur-
inn að kjósa 3ja manna nefnd
til þess að fylgja þessum málum
eftir“.
Tillaga Útvegsmannafélags
Reykjavíkur um, að 20% af út-
flutningsverði sjávarafurða verði
lögð í sjóð til þess að standa und
ir stofnlánum sjávarútvegsins og
til nýbygginga, er mjög merkileg
uþpástunga til þess að koma
tveimur erfiðustu málum sjávar-
útvegsins á heilbrigðan grund-
völl.
Við vaxandi erfiðleika sjávar-
útvegsins hefur fjárhagslegt getu
leysi hans bitnað einna harðast
á greiðslu á stofnlánum og endur
nýjun flotans og endurbótum á
hraðfrystihúsunum. Má segja, að
hér sé rekið í fullkomið strand.
Rikisvaldið hefur því í sívaxandi
mæli séð sig tilneydd til að
hlaupa hér undir bagga. Var það
fyrst í vetur, þegar 124 millj.
króna voru lagðar í sjóð til þess
að standa undir vaxta- og afborg
unargreiðslum af lánum smærri
fiskiskipa, og svo aftur, þegar
verið var að koma síldarflotan-
um af stað í vor og lofað var
greiðslu á afborgunum og vöxt-
um af stofnlánum allt að % hlut
um fyrir árið í ár.
Áður var búið, að setja vá-
tryggingar skipanna í svipað
kerfi, þó að útvegsmenn greiddu
sjálfir iðgjöldin með útflutnings
gjaldi á sjávarafurðir.
Á þessum þrengingartímum
síðustu ára hafa útgerðarmenn
og fiskverkendur aldrei haft fé
undir höndum nema til allra
brýnustu daglegra útgjalda, svo
sem hlut skipshafnar, olíu og
veiðarfæri og illa það. Allar
stærri greiðslur hefur þeim ver-
ið gjörsamlega um megn að ráða
við. Það er heldur engin furða,
þegar þeir hafa þurft að gamga í
í gegnum eins miklar þrengingar
og xaun hefur á orðið, mikið
verðfall afurðanna, aflabrest og
stöðugt hækkandi tilkostnað,
enda hefur tapið verið gífur-
legt, og skiptir það ekki hundr-
uðum heldur þúsundum milljóna
króna síðustu 2-3 árin. Það sýn-
ir aðeins, hve sjávarútvegurinn
var öflugur fyrir þessa kreppu,
að hann skyldi standa þetta af
sér, án þess að stranda alveg.
Aldrei hefur önnur eins auðjöfn-
un átt sér stað á íslandi og þessi
síðustu ár.
Skuldir sjávarútvegsins hafa
ekki aðeins verið að hlaðazt upp
með vöxtum og dráttarvöxtum
í stofnlánasjóðunum, heldur líka
í gjaldeyrisbönkunum, sem lán-
að hafa oft og mörgum sinnum
til að bæta úr sárustu neyðinni
og átt hefur að vera til bráða-
birgða, en síðan festzt og hlaðið
á sig. Þær bætur, sem sl'étt hef-
ur verið á skuldafat sjávarútvegs
ins, hafa því engan veginn náð
að hylja gatið, hvað þá meira,
þannig að hér er komið í hrein-
asta óefni og verður að bæta úr
með róttækum. aðgerðum, ef
ekki á enn verr að fara.
En nýbygging og endurnýjun
er engu siður mikilvæg frá sjón-
armiði heildarinnar. Það er al-
veg sama, hvað hver segir, það er
engin atvinnugrein til í dag til
þess að taka við sívaxandi fjölda
fólks á vinnumarkaðnum svo
meanju memi önmiur em sjáwarút-
vegurinn, hvað sem síðar kann
að verða.
Það verður því að taka með
raunsæi á þessum tveimur mestu
vandamálum sjávarútvegsins í
sambandi við fyrirhugaðar efna-
hagsráðstafanir og þá dugir ekk
ert minna en það, sem útvegs-
m:nn í Reykjavík hafa lagt til,
20% af útflutningsverðmætinu.
Þeir eru ekki að biðja um að
gefa sér neitt eða fá opinberan
styrk. Þeir ætlazt til, að það
verði tekið af verðmæti útflutn-
ingsafurða þeirra. En þeir ætlazt
þá jafnframt til, að þeir búa við
þann rekstrargrundvöll, að þeir
geti samt gert út báta sína og
rekið frystihús eða verksmiðju
á venjulegan hátt.
Slík sjóðsmyndun leysti ekki
vanda lausaskuldanna, sem eru
miklar, en þegar lagt væri til
hliðar fyrir vörum og afborgun-
um af stofnlánum og skuldum í
gjaldeyrisbönkunum, ætti að
vera auðvelt fyrir sjávarútveg-
inn að ráða við lausaskuldirnar.
Þegar vanskil við stofnlámasjóði
og banka væru komin í lag,
kæmi röðin að nýbyggingarsjóði.
Markaðsleit.
Norðmenn leggja nú mikla
áherzlu á markaðsöflun og hafa
nýlega ráðið tvo sérfræðinga til
að afla nýrra markaða. Sérsfak-
lega bera Norðmenn saltfiskinn
og skreiðina fyrir brjósti. Gera
þeir sér vonir um, að ef stríðinu
í Nígeríu ljúki innan skamros,
myndist þar markaður smátt og
smátt á ný fýrir skreið. Og um-
fram allt leggja Norðmenn
nú áherzlu á vörugæði og segja:
Menn standa aftur og aftur and-
spænis því, að vörugæðin eru
hæsta spilið, sem við höfum á
hendinni, þegar keppt er um
markaðina.
Þorskveiðarnar við Vestur-
Grænland.
Veiðarnar við Grænland hafa
brugðizt í ár. Norskir fiskifræð-
ingar segja, að við Vestur-Græn-
land sé þorskurinn á mörkum
þess svæðis, sem hann heldur
sig á. Þorskur hafi áður horfið
gjörsamlega við norðanvert
Grænland eftir því sem sögur
herma á árunum 11850-60. Þetta
getur nú stafað af sjávarhitan-
um og ýmsu öðru, svo sem of-
veiði. Það er enn of snemmt að
segja um, hvort hér er um var-
anlegt fyrirbrigði að ræða eða
ekki.
Norsku tanksíldveiðiskipin.
Norðmenn láta mikið yfir, hve
vel hafi tekizt til með veiði
sumra tanksíldveiðiskipanna
norsku. Þeir harma, að þeir
skyldu ekki vera búnir að taka
upp þessa geymsluaðferð á síld-
inni, á meðan hægara var að
veiða hana en nú. Reynsla Norð-
manna af síldinni í sumar er sú
sama og íslendinga, að hún stakk
sér, þegar báturinn nálgaðist torf
urnar. Tveir norskir bátar fengu
sína nóttina hvor einhverju sinni
í haust sína 4000 hektólítrana
hvor og fylltu geymana. Síldin
fór í flökun í Kristiansund.
Áform Norðmanna í skipasmíði.
Norðmenn eru nú að smíða
skip fyrir Færeyinga fyrir 400
millj. króna. Annars er heldur
lítið að gera hjá skipasmíða-
stöðvum sumsstaðar í Noregi,
sem smíða minni skip. Fjármagn
segjast Norðmenn hafa nóg til
skipasmiði.
Nú eru uppi ráðagerðir um að
smíða 170 feta síldveiðiskip,
nokkru stærri en nýsköpunartog
ararnir, sem yrðu verksmiðju-
skip, sem unnið gætu úr aflan-
um um borð.
Norska saltsíldin.
Alls voru saltaðar á hafi úti af
norskum skipum 115.000 tunnur
af síld. í landi voru saltaðar um
15.000 tunnur, svo alls hafa Norð
menn saltað í sumar um 130.000
tunnur af síld. Norðmenn segjast
ekkert hafa afgangs til að selja
Rússum í ár.
Ótrúlegt aflaverðmæti.
Gamalt hvalveiðiskip, „Kos-
mos“ hefur farið í lieiðangur á
miðin út af Norðvestur-Afríku.
Erá 1. jan. til miðs september í
ár hefur „Suidenkrueus", eins
og skipið heitir nú framleitt
30.000 lestir af lýsi og 101.000
lest af fiskimjöli. Skipinu hafa
fylgt 20 snurpubátar til að afia
því hráefnis, sem er pilchard-
fiskur af síldarstofni, 15-20 cm.
langur. Á skipinu voru 200
manns.
Ef raynt væri að gera sér grein
fyrir, hve mikið verðmæti þetta
ofboðslega mikla magn er í ís-
lenzkum krónum, væri hægt að
áætla það um 900 millj. króna,
eða 14 hluta af ársútflutningi ís-
lendinga. Talið er, að mjölfram-
leiðsla íslendinga í ár verði um
60.000 lestir. Þegar hún var mest,
var hún 180.000 lestir.
tfartrtiarkurtir
INNI
ÚTI
BÍLSKLRS
SVALA
HURÐIR
ýhHi- lr tftikuriir h
.. ■ ■ ■ ý: .: -
p|||Í|§
I. D. VILHJALMSSDN
HANARGÖTU 12. SÍMI 19669
Rafvirkjar — atvinna
Innflutningsfyrirtæki vill ráða nú þegar til starfa
rafvirkja á aldrinum 25—-35 ára.
Starfið felst aðallega í viðgerðarþjónustu, jafnframt
sölu- og afgreiðslustörfum. Nauðsyn.'egt er að við-
komandi hafi bifreið til umráða.
Væntanlegir umsækjendur skili eiginhandarumsókn-
um, með upplýsingum um fyrri störf, á afgreiðslu
Morgunblaðsins fyrir 19. þ.m., merktum: „Þjónustu-
störf — 2207“.