Morgunblaðið - 30.11.1968, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. NÓVKMBER 1968
Eiríkur Loftsson
í Steinsholti —
ENN einn aí hinni rómuðu alda-
mótakynslóð er fallinn. Hann
var þó ekki í hópi þeinra sem
oftast eru nefndir þegar kyn-
slóð hans er nefnd þessu sæmd-
arfieiti, til þess hafði hann sig
ekki svo í frammi, að hann vekti
athygli þeirra, sem slík orð eru
munntömust.
Hann fæddist í Steinsholti 1.
maí 1884, þar ólst hann upp og
þar bjó hann siðan ævilangt.
Foreldrar Eiiríks voru, Loftur
bóndi í Steinsholti Loftsson frá
Austurhlíð, Eiríkssonar frá
Reykjum og kona hans Sigríður
Eiríksdóttir frá Hömrum, Kol-
beinssonar frá Hlemmiskeiði,
Eiríkssonar frá Reykjum og
voru því bæði í beinan karllegg
af Reykjaætt.
Lotftur í Steinsholti dó fyrir
aldur fram og varð því Eiríkur,
sem eldri bróðir, aðal fyrirvinna
heimilisins, að ég held 17 ára
að aidri. Þeir sem þekktu síðar
kappsemi hans og trúmennsiku
geta ímyndað sér þá alúð og
þrotlausa erfiði er hann þá innti
af höndum. Hann bar þess láka
nokkrar menjar, þar sem hann
reyndist í fæti í erfiðri smala-
mennsku, ungur a'ð árum. Af
þessu varð hann aldrei alveg
jafn góður, og hafði af því nokk
um baga, einkum er á leið æv-
ina.
Ætla mætti að slík kjör í
uppvexti gerðu menn alvöru-
gefna og þannig var Eirífcux
líka þegar við átti, þó var eitt
af sérkennum hans hve glaðvær
harrn vax í vinahópi og þá jafn-
an hrókur alls fagmaðar, átti þá
til að hafa mál úr hvers manns
munni. Emgan vissi ég leggja
fæð á hann fyrir það.
Árið 191(2 kvæntist Eiríkur
heitkonu simni, Sigþrúði Sveins-
dóttur frá Syðra-Langholti, þá
fluttri atð Ásum. Hjúskapur
þeirra var því orðin 56 ár er
hann lézt. Þau reyndust hvort
öðru vel og hlotnaðist mikil gæfa
þrátt fyrir erfiðleika og mikið
starf og jafnvei vegna þess. Væri
af baráttu þeirra mikil saga og
merkileg ef sögð væri. í þeim
atriðum úr ævi Eiríks sem hér
er getið, er enga sögu unnt að
segja öðruvísi en að saga þeirra
hjóna beggja verið sögð sam-
NORRÆNA HUSIÐ POHJOLAN TAIO NORDENS HUS
Finnski rithöfundurinn Ole Torvalds mun halda tvo
fyrirlestra í Norræna Húsinu sem hér segir: Mánudag-
inn 2. desember kl. 20 um „finnskar bókmenntir
á yfirstandandi áratug“ miðvikudaginn 4. desember
kl. 20 um „rökræður og fráhvaxf frá hefðum í nýjustu
bókmenntum Finna“.
Allir velkomnir.
NORRÆNA HÚSIÐ.
TILKYNNING
Samkvæmt samningum milli Vörubílstjórafélagsins
Þróttar í Reykjav og Vinnuveitendasambands ís-
lands og samningum annarra sambandsfélaga verður
leigugjald fyrir vörubifreiðar frá og með 1. desember
1968 og þar til öðravísi verður ákveðið, eins og hér
segir:
Fyrir 2% tonna bifreið Tímavinna: dagv. 184,80 efirv. 212,60 Nætur- og helgidv. 240,50
2% — 3 tonna hlassþ. 205,80 233,60 261,50
— 3 — 3% — — 226,90 254,70 282,50
— 3% — 4 — — 246,10 273,90 301,80
— 4 — 4% — — 263,70 291,50 319,30
— 4% — 5 — — 277,70 305,60 333,40
— 5 — 5% — — 290,00 317,80 345,60
— 5% — 6 — — 302,30 330,10 358,00
— 6 — 6% — — 312,70 340,60 368,40
— 6M> — 7 — — 323,30 351,10 379,00
— 7 — 7% — — 333,80 361,70 389,50
— 7% — 8 — — 344,40 372,20 400,10
Landssamband vörubifreiðastjóra.
tímis. Þannig var starfsárangur
annars ávöxtur af stuðningi
hins og sigrar annars frambom-
ir af alúð hins.
Fimm af sex bömum þedrra
hjóna búa nú á föðurleifð sinni
og gera garðiinn frægan svo að
landskunnugt er. Hafa gömlu
hjónin til skamms tíma, af á-
hugia verið þátttakendur í þeirri
uppbyggingu, sem þau fyrst og
fremst lögðu þó grundvöilinn
að.
Ýmsum hefir fyrr og síðar
þótt nóg lof það sem borið er á
menn í æviminningum, stundum
svo að úr verði háð. Þetta tel
ég mig ekki þurfa að óttast, þar
sem Eirífcur var gæddur ýmsum
dyggðum í svo ríkum mæli, að
um þær getur naumast orði'ð of-
mælt. Efst í hug mínum er trú-
mennskan. Ekkert var fjær Ei-
SjShuhi
Bífar af öllum gerðum til sýnis
og sölu í glæsilegum sýningar-
skólo okkar að Suðurlandsbraut
2 (við Hallarmúla).
Gerið góð bílakaup — Hagstæð
greiðslukjor — Bílaskipti —
Landrover bensín ’64
Toyota Corona ’66
Saah ’65
Benz dísil 190 ’63
Opel Cadett ’64
Benz 220 ’60
Taunus 12 M ’63
Chevrolet ’59
Morris ’63
Opið til kl. 3 í dag.
Tökum vel me5 farna bíla í
umboðssölu — Innaohúss eða
uton — MEST ÚRVAL
-- MESTIR MÖGULEIKAR
y M B 0! H
HORISTIÁNSSON Hi
SUÐURLANDSBRAUT 2, VIÐ
HALLARMÚLA
,SÍMAR 35300 (35301 - 35302)
............. II.I lllll—a—llllilll ..—IIIIIIIM.. I lt mi—wrwr liWI
NÝJAR VÖRUR
Glæsileg sending af hollenzkum vetrarkápum, frökkum, drögtum
og stuttum pilsum tekin fram í dag.
Vegna hagstæðra innkaupa er verði mjög stillt í hóf.
Bernharð Laxdal,
Kjörgarði.
ríki, en að bregðast því sem
honum var trúað fyrir. Ég held
að það hafi verið rauði þráður-
inn í hinmi meiira en áttræðu
voð, sem æviskeiið nefnist og nú
hefir verið felld. Margir muna
og mega þakka aMð hans, er
hanm hafði á höndum forsjá
heimavistar barnaskólans okkar.
er sú stofnun var að mótast. Ég
hygg a!ð þá hafi ekki annað heim
ili hér átt nærgætnari heimilis-
föður. Aðstaðan var þó ekki
mjög góð, ekki sími, ekki akfær
vegur, ekki daglegar ferðir í
kaupwtaS. Allt þetta varð að
bæta upp með fyrirhyggju og
ósérhlífni. Skólastjórinn sem þá
var, Unnur Kjartansdóttir frá
Hruna hefir sagt mér að þessi
ár hafi verið sín beztu um æv-
ina. Þar átti Eiríkur góðan hlut
að. Hann var mörg ár trúnaðiar-
maður sveitar sinnar hjá Siátur-
félagi Suðurlands. Einnig var
hanm lengi í safnaðarstjórn
Stóra-Núpssafnaðar. öll þessi
störf einkenndust af hinu sama
og állsstaðar eigmaðist hanm
vini.
Annar eiginleiki E:ríks O'g þó
skyldur hinum fyrri og stund-
um afleiðing hans, var hve óspar
hanm var á orku sína. Hann var
allþrekmikill og urðu dagsverk-
in eftir því. Þessa naut heimili
hans mest en þó margir fleiri og
kunnur varð hamn af erfiðum
vetrarferðum , sem hann hafði
gleði af að rifja upp í elliuni.
Þriðji þátturiihn í faxi Eiríks,
sem ég vii ekki láta ógetið, var
umhyggja hans fyrir þeim sem
áttu í erfiðleikum og hann náði
til. Um það mumdu margir geta
vitna'ð. Mér finnst nú að vin-
átta okkar hafi grumdvallazt fyr-
ir réttum fknmtíu áram. Faðir
minm var fáum árum eldri en
Eiríkur og þeir voru því tryggða
vinir. Svo vill til að dánardæg-
ur beggja varð hinm 23. nóvem-
ber, en á milli liðu fknmtíu ár.
Þá var goitt að eiga að menn
eins og Eirík í Steinsholti.
Óhugsamdi er, að í minnmgax-
grein eins og þessari, verði allir
góðir eiginleikar Eiríks upptald-
ir, svo sem vert væri. En um
ævi hans mætti meðal annaxs
geta þess, að efnahagur hans var
lengi fram eftir tæplega í sam-
ræmi við dugnað hans og atorku.
Um það verður þó ekki kemmt
fyrirhyggjuleysi e'ða vankunn-
áttu. Frekar mætti um kenna
öðrum eigimleikum sem nefndir
hafa verið að framan og ekki
höfða mjög til fésældar. Allt
fór þó vel að lokum.
Allmörg ár eru nú liðin síðan
hann seldi jörð og bú í hendiur
barna simna. Áfram starfaði
hann þó að heill og hag heim-
ilisins eftir getu. Fáa menn hef-
ir verið ánœgjulegra heim að
sækja, en hann á þessum árum.
Mest hefir þá bocrið á í fari hans,
ásamt þakklæti til guðs og
manna, ánægju og stolti yfir því
sem vel hefir gengið, í vitund
þess að hafa a'ð nokkru saníðað
eigin gæfu.
Þess var áður getið, að Eiiík-
ur starfaði fyrir kixkjuna, sem
hann er nú kvaddur í. Auk þess
sem þar er getið, var hann j
fjöldamörg ár þátttakandi S
hverri guðsþjónustu með þrótt-
miklu bassaröddinmi sinni. Á
allan hátt rækti hann trú sína
eins og bezt verður á kosið, fyrst
og fremst með breytni sinni. Þó
finnst mér að engum geti þótt
óviðeigandi er ég legg honum í
munn í lok þessara hugleiðinga
orð þau sem fyrir koma í Háva-
málum og Guðmundur skóla-
skáld lagði í munn þeim Gunn-
ari og Njáli er þeir hyggjast
„ganiga til hvíldax með glófagr-
an skjöld, glaðir og reifir hið
síðasta kvöld.“
Einar Gestsson.
EIRÍKUR Loftsson bóndi í
Steinsholti er láitinn.
Þessi fregn kom mér reyndar
ekki á óvart. Hann varð fyrir
því óhappi fyrir rúrr.um hálfum
mánuði að skrika fótur heima
hjá sér og detta með þeim af-
leiðingum, að hann lærbrotnaði
og varð það Eiríki ofraun.
Eiríkur I Steinsiholti, eins og
hann var kallaður af vimum sín-
um og sveitungum var fæddur
í Steinsholti 1. maí 1884. Ólst
hann upp í foreldrahúsum við
algeng sveitastörf. Er faðir hans
dó, var hann ráðsmaður hjá móð
ur sinnd, unz hann kvæmtist Sig-
þrúði Sveinsdóttur frá Syðra
Langhoilti í Hruna'.iannahrepp
og tóku þau ungu hjónin við búi
í Steinsholti. Þau hafa lifað 56
ár í farsælu hjónabandi og eigm-
ast 6 böm. Búa þau í Steins-
holti myndarbúi, nema yngsta
dóttirin Margrét sem gift er Jóni
Ólafssyni bónda í Geldimgaholti,
og er því í mæsta nágrenni.
Fyrstu æskumimningar mínax
eru bundnar heimilinu í Steins-
holti. Fram til 1918 bjuggu for-
eldrar mínir í sambýli við Eirík
og Sigþrúði og þá þegar sköp-
uðust þau tengsl við þetta þrótt-
mikla heimili sem hafa verið
mér mikils virði æ síðan.
Eiiriikur í Steinsholti var einn
af aldamótamönnunum. Hann
átti því láni a fagna að sjá
drauma sína rætast í orðsins
fyllstu merkingu. Starf þeirra
hjóna er stórbrotið.
Þegar Eiríkur og Sigjþrúður
hófu búskip 191,2, voru túnin
smá og lýfð, eins og gerðist. En
þau hófu smemma túnasléttun og
endurbyggðu bæjarfiús, þrátt
fyrir ómegð og margvíslega
óáram, heimskreppu, verðfall á
afurðum og grasleysisár. Allt
þetta stóðst bóndiimm í Steimholti
en hann stóð sannarlega ekki
einn, konan hans gaf honum
þann kjark og þrótt sem dugði
til að sigrast á öllum erfiðleik-
um.
Eiríki féll aldrei verk úr hendi
meðan kraftar leyfðu, enida sagði
hann eitt sinn við mig: — Nú er
ég tilbúinm til áð fara, því að mú
get ég ekkert orðið gert. — Þetta
lýsir betur en £Lest annað
hverniig Eiríkur var. Hann kveið
engu, þvl að hann vissi að eims
og maðurinn sáir mun hann og
uppskera.
Síðustu 20 árin hafa kynni
okkar Eiríks orðið nánust og era
mér ógleymanlegar samveru-
stimdimar með honum, bæði
heima í Steimsholti, á ferðalög-
um og í Reykjaivík. Þar var góð-
vild'in í fyrinrúmi, bæði í orðum
hams og atinöfnum.
Það leiddist emgum í návist
Eiríks, lífsgleði hans yljaði öll-
um og það var svo skemmtilegt
að heyra hann lýsa ýrnisu því,
sem við hafði borið. Ferðalögun-
um erfiðu um hávetur, ýmist til
Eyrarbakka eða Reykjavíkur,
við að sækja björg í bú, þar sem
brotizt var é vegleysum í nátt-
myrfcri og svartabyi með þumga
vagna en sterka hesta. Þetta
fanrnst mér ævintýri líkast miðað
við þau skilyi’ði sem núma eru,
bílana, vegima, rafljósin. Nú eru
afurðimar sóttar heim á hlað,
öruggur markaður fyrir þær, en
áður var hann ltíill eða enginn.
Eiríkur skildi vel gildi félags-
mála, ekki sízt fyrir bændur.
Hann var um lamgt skeið deild-
arstjóri Sláturfélags Suðurlande
í sinni sveit og ómetanlegt starf
hefur hamn unnið í sóknamefnd
kirkju sinmar.
Að ævikvöldi horfðir þú yfir
farinn veg, Eiríkur mirnn. Þú
horfðir yfir stóru túnin í Steins-
holti, þar sem bylgjast hið
græna gras hvar áðux var mói
og mýrarsund. Þar sem áður
vom moldarhús þröng og köld,
eins og gerðist í þínum upp-
vexti, eru nú risin stór, björit
og hlý hús bæði fyrir menn og
málleysingja. Það var þinm óska
draumur að þetta mætti verðá
í Steinsholti og hann rættist
með samhljáp barna þinna, þau
njóta nú verka þimna, því að
hugur þimn og hönd lagði alla
undiirstöðu.
Eiríkur minn, ég þakka þér
allt, ekki sízt hlýja, fölslcvalausa
brosið þitt og handtakið þitt
styrka. Þitt dásamlega viðmót
sem mætti mér á stéfctinni I
Steinsholti, er mig bar að garði
þínum, gleymist ekki. Samver-
an með ,þér verður mér ómnetan-
legt vegamesti, líf þitt alit tfl
eftirbreytnu
Far þú í friði, friður Gu@s þig
blessi.
Guðmundur Magnússoa.