Morgunblaðið - 20.12.1968, Blaðsíða 2

Morgunblaðið - 20.12.1968, Blaðsíða 2
2 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1966 - RÆTT VIÐ Framhald af bls. 1 sumri frá Stjórninni: en ef ég lifi, þá fæ ég að heyra þetta allt.— “ Þetta ár skrifar Jón bróð- ur sínum aftur og lætur í ljós skoðun sína á frumvarpi til kosningalaga, sem Páll Melsteð hafði samið fyrir þjóðfundinn, og segir þar: „Ekki kann eg vel við frumvarpið til kosninjgar'lag- anna: að hafa þær tvöfaldar, er með öllu skakt, allur Int- eresse fyrir þinginu fer við það, og ríður þó á að halda honum við einkum þar út- gjöldin til þess vaxa þó, því fleiri, sem Alþíngismennirnir verða, og kostnaðurinn eykst x við það. Að fjölga Alþíngis- mönnunum lízt mér mikið gott, þó er það sem þú segir hin mestu rangindi, að láta fámenn ar sýslur kjósa jafnmarga, sem hinar fjölmennu. Ekki býst eg við að ná þar setu, eg er, sem hver annar sýslu- maður, ekki í uppáhaldi hjá fólki, og mundu þeir heldirr kjósa sér einhvern fjósastrák enn mig, en það gildir einu þó eg nái þar ekki tiJL, eg keppist ekki eptir því, og þeg ar enginn trúir mér fyrir því að koma þangað, ætti eg ekki heldur þar að vera“. BRÉF KONRÁÐS RWUÐ í ÞÝZKALANDI. Bréf Konráðs Gislasonar til Brynjólfs eru skrifuð í Þýzkalandi 1844, en þar leit- aði hann lækninga við augn- meini. Eru þau um 15 talsins, sem eru skrifuð þetta eina sumar, og í þeim er að finna nákvæmar lýsingar á því, sem hann sér, heyrir og hugsar. Við lestur á öllum bréfunum kynnumst við e.t.v. engum eins vel og Konráði, eins og hann var á þessum árum. Og Aðalgeir sýnir okkur útdrátt úr einu bréfa hans, þar sem hann segir m.a.: „Nú er haldið áfram, þang að til við komum til Forste (aflias Forsta) þar eru höfð hestaskipti (alltaf 3 hestar, hver við hliðina á öðrum frá Hoyerswerde, en áður 4, 2 aptar og 2 framar) fyrir utan Gasthof zum König von Preuss en. Hvaða gull er þar í glugg anum? Það er líklega dóttir húsbóndans. Nei, hún kemur út og með henni kápa og kú- fort og svo frv. Jeg hef ekki nýlega orðið fegnari — setið aleinn í vagninum frá Sprem- berg, og nú erum við tvö, hvorki of margt eða of fátt. Það er vel farið: eg hef erm í vasa mínum bonbons frá Poldini. Nú er farið að skrafa og skeggræða: það er að skilja: hún skeggræðir ekki, því hún er skegglaus, eins og Jónas. Það er ekki leiðum að líkjast. Við skröfuðum margt og þar á meðal um Dres- den. Hún var ekki sérlega að sér, og mundi ekki eins vel eptir neinu fallegu í Dresden, eins og „der Tempel". „Der Tempel" hugsaði jeg: hvaða „Tempel" er í Dresden? En þá kom mér f hug, að Dr. Kummer — jeg held þú þekk ir Dr. Kummer — kallaði sam kunduna í Dresden ekki Syna goge, heldtrr Tempel. Jeg fór að gá betur að blessuðum augunum, hvað þau hvoru ein hvernveginn „hræðilega" mó- svört, og sá um leið ofurlitla bugðu á blessuðu nefinu. Nú hún er ekki lakari fyrir það. En hvað höndin er mjúk, og hvorki of hvít né of rauð. Demoiselle Röschen Slessinsky frá Cottbus, ættuð frá Gratz (sem þú, Brynjólfur Péturs- son? munt finna hér um 6 mflur í útsuður frá Posem.) Já Röschen heitir hún. Þar var orð að sönnu. Röslein, Röslein, Röslein roth, Rösl- ein auf der Heiden". Ja víst er hér heiði — einlægursand ur, að kalla má vaxinn lágum viði. En nú er þó vegurinn farinn að verða mikils til of stuttur, þar sem hann var áð- ur í lengra og leiðinlegra lagi. Nú erum við í Pforten og fáum aðra hesta: en okkur þóknast ekki að stíga niður þessar 10 mínútur, þó það kynni að vera gaman að skoða hjer greifahúsið. das Schloss (Þjóðverjinn kallar allt iSchloss) sem er bæði stórt um sig og nýlegt og þokka- legt. Ef jeg ætti Pforten, þá veit jeg hvað jeg skyldi gera. Við höldum áfram: stundum er hreinviðri og sólskin, en stundum skúrir. Röschen seg- Konráð Gíslason ir, það rigni inn á okkur um hliðargluggann: mjer dettur í ekki hug að rengja það. Þarma komum við að staðnum, þar sem járnbnautin á að liggja, og erum við komin til Guben og ekki nema hálf stumd til miðaptans — jeg er hræddur um, að úrið þitt hafi skipt náttúru sinni sje farið að hlaupa. Proveniemt medii sic mihi saepe dies, allt saman í mesta sakleysi. Þrisvar hefur hún beðið mig að halda nú áfram í kvöld og fara með sér til Crosen, og þrisvar hef jeg orðið að afsegja henni: því jeg verð að vera í Gub- en í nótt og á morgun — ekki það Guben sé svo merki- leg, þó þar kunni að vera 12 eða 13.000 manns eða svo fög- ur, þó sumir fealli hana „das Paradies von der Nieder-Laus itz“, heldur af því jeg hef lofað „uppá mína æru og trú“ að heimsækja hjer 2 stúlkur, aðra í Guben sjálfri og aðra í Lúbbingchem, sem liggur eina mílu í austur frá Guben. Stadtrath Löscke hef iur visað mjer á ,,bláa eng- ilinn" og þangað fer eg með kofortið mitt, þó það sé nokk- uð langt frá pósthúsinu og hinum megin við brúna á Neisse: en aumingja Röschen verður að bíða í gestastof- unni þangað til um náttmál. Jeg lofa að heimsækja hana aptur, og það væri niðings- skapur að enda það ekki. Jeg vildi jeg mætti fara með til Gratz. En lofaðu mér samt að fara að sofa lagsmaður. Aum- inga Röschen. Stakkars flikka, hefði Jónas sagt. Þá þykir mér meira til Sax eflfar koma, þó hún sé mórauð eins og stúlkurnar hans Jón- asar. Hún er þó so ömurleg út á íslandi. Grímur ætti að taka sig til og léggjast með henni og láta hans svo elta sig út til Islands, og verða þar síðan að ódauðlegum straum- æsi.“ BENEDIKT GRÖNDAL DAPUR — Eitt bréf er frá Bene- dikt Gröndal, heldur Aðal- geir áfram, — ódagsett, en sennilega frá 1850. Þar biður hann Brynjólf að sjá til þess. að hann verði skrifari á þjóð fundinum. Svarbréf Brynjólfs er glatað, hafi hann svarað, en það eitt er vitað að Bene- difet varð ritari á fundinum. f þessu eina bréfi kemur fram, að Benedikt er niðurbrotinn maður og ljóst að hann finn- ur andúðina leggja á móti föður sínum hér heima vegna Peratsins 1850. Hann segir í þessu bréfi orðrétt: „Nú sit eg heima á voru kalda föðurláði, sem mér finnst sárkallt, ekki einungis líkamlega, heldur líka and- lega. Eg skyldi ekki leyfa mér að skrifa þér til ef ekk- ert væri erindið, því þú munt hafa nógum bréfum að svara, þó mitt gengi undan. En þetta erindi ætla eg að setja sein- ast í bréfið, af því það getur verið, að það verði — kannske ja — ekki óáríðandi dramatíkst momentum í mínu lífsdramati. — ....Hér í Reykjavik er öld- ungis óverandi fyrir mína lund, því óvinátta manna er svo aum sem verða má og hvur er upp á móti öðrum, og það kemur að allt of miklu leyti niður á mér, sem þó persónu- lega er fyrir utan það allt, og ekki hef gert neinum manni hér illt, mér vitanlega. Jeg vona, að stundirnar líði — þó lég finni fyrirfram að þær verði lamgar, því hér er eng- in bók sem lesandi er, og eng- inm maður, sem eg get talað við um það, sem mér þykir skemmtilegt, og sem ég veit að nokkuð muni sympathisera með mér. . . . Eg ætlaði að biða þig um, ef það væri mögulegt fyrir mig og þig, að taka mig fyrir skrifara á Al- þingi að sumri, ef eg ekki get komið niður til Hafnar í vet- ur og byrjað að lesa. Bænin Benedikt Gröndal er stutt, hvurt hún er mikil eða lítil veit eg ekki sjálfur, hvurt hún er mér hagkvæm, það veit eg ekki heldur, en það held eg að eg vitl, að hér hentar mér ekki að vera, og aldrei hef eg kvalizt eins í Höfn og mér hefur leiðst hér, því hér er svo að segja alls enginm, sem eg get talað við, og það er allt voru bless- aða skólamáli að kenna. Eg vildi nú einskis annars óska en eg gæti 'lokið mér af. Brynjólfur! ef þú getur gert nokkuð í því máli sem við kemur pabba, þá vertu ekki á móti honum vegna mín, og vegna sjálfs hans líka: hann vill ekkert annað em fara frá skólanum, og hafa frið. Mig dreymdi einu sinni, að eg væri hjá þér og væri að gráta — hér er heldur eng- inn sem eg hef sagt það sem í þessu bréfi stendur, þó það séu engir eiginlegir leyndar dómar, af því eg þekki engan og enginn vill líklega þekkja mig." JÓN THORODDSEN f ORRUSTU " f safninu er einnig að finna bréf frá Jóni Thoroddsen, þar sem hann segir frá her- mennsku sinni í danska hern- um. Lýsir hann þar orrustu, sem hann lenlti í, mjög ná- kvæmlega, eins og hún kom honum fyrir sjónir. Bréfið er ritað eftir páska 1848, og þar segir Jóin m.a. „Nú er þá að skrifa þér fréttirnar: á laugardaginn fyr ir páska kom eg frá Korsör til Flensborgar með Carolinu Ama'liu, þangað til lifðum við lagsmenn í sællífi, en þáurðu þess skjót umskipti um kvöld ið heldum við frá Flemsborg fótgangandi til herbúðanna, sem þá voru á Gottorp: við vorum 44 „Frivillige" og feng um einn leutenant til fylgdar og leiðsögu, það var nokkuð örðugur gangur fyrir væra fætur, í verstu færð niða- myrkri og ateypiregni, alla nóttina, á páskadagsmorgun- inn sleimruðustum við til Gottorp dauðdrepnir og þreyttir — þó eg exclusive — og hugðum nú til hvíldar og ináða um daginn. Danir höfðu fyrir skömmu unnið sig ur og hertekið nokkra við Ek ernförde og uggðu nú einskis ófriðar: dátarnir voru í mestu ró að snapsa sig hingað og þangað í bænum, nokkrir að bursta klæði og raka sig, nokkrir að spila, þeir góðu og guðhræddu, sem þó eru mjög fáir, gengu í kirkju, „Fortropperne" voru við Dainavirki og þaðan höfðu menn ekki frétt aninað en kyrrð væri á öllu, þess utan sögðu þeir, að Prússar væru menn kristnir og héldu vel sabbatið en reyndin varð á að Prússar vildu eta páska- lambið í Slesvík: í stuttu málli að segja áður enn mokkurn varði sáu menn fánur Prússa skamrrut frá Slesvík, og báru þær djiarft fram til borgar- innar. - - - Þrettánda Bata- íljon sem eg er með var skip- að að verja eitt batteri, sem Danir höfðu seitt á brúarsporð inm og þann enda bæjarins sem vissi mót Prússum og liggur til útsuðurs við bæinn. - Fyrst gekk töluvert bágt að komast þangað gegnum götur nar, Prússar höfðu sitt Batt- eri rétt á móti við og létu bylja kanonuskot á okkur félfl þar strax í fyrstu hríð af okkur 1. kafteinn cvg Ob- ersten var særður í fótinn og hefðum við verið þar stundu 'lengur mundum við all ir hafa farið helveg, við urð- um því að hörfa þaðan baka til við hús rétt við borgar- hliðið, þar þótti dátum nokk uð heitt, því á aðra hliðina jós batteríið á okkur kúlum em á aðra hliðina sku'tu dátar Prússa yfir skíðgarðinn, -*en við gátum lítið svarað þeim þar held eg mig hafa sært Pr: dáta sem ætlaði að skjót- ast —tir t/or^’ð pn ecT cVnut 4 Viarm eg þá hvarf hann: loks- Grímur Thomsen ins tókst Batteríi Prússa að ónýta Batteri okkar á brúnni og sprengja húsið, sem við sitóðuan á bak við urðum við þá þaðan að fara og snúa til slotsins gegnum bæinn og ekki var þá örgranmt um að skotið væri þá úr gluggunum á dátana: í slotinu dvöldum við nokkra hríð þar til að flokkur nokkur af Prússum réðst þar að að norðan verðu: lta og 4ða Compani sem eg var við var skipað að fara á móti honum, eg var á vinstra fylkingararmi og varð einna fyrstur til sð skjóta og féll sá er fyrir varð, annan mann skaut eiinm undirfoiringi frá lta Compagnie sneru þá Prúss ar á flótta og eitum við þá inn í skóginn. Af minni fram- göngu hefi eg nú sagt og því má eg við bæta, að ekki fann eg til hræðslu í minnsta máta en miklu fremur gramdist mér að geta ekki verið meira við bardagann en eg var, og kvöl þótti mér að horfa á dátana hvað vesældarlega þeir báru sig í mínu Companíi því í hríðinni sem eg gat áðan um bak við húsið, köstuðu þeir sér niður og sumir sátu eftir hverju tækifæri að skjótast út úr og leggja á flótta.“ GRÍMUR THOMSEN MEÐAL HELDRI MANNA Þá er komið að bréfum Gríms Thomsens, en þau eru ein bezita heimildin, sem til er um ævi hans á árunum 1845—50. Hið fyrsta þeirra er skrifað heima, en hin eru skrifuð í París, London, Þýzka landi oig Brússel. í þeim segir hann frá mömnum, sem hann kynnist, og góð lýsing er á hinu glæsilega 'lífi, sem hann hefur lifað, en hann hefur haldið sig meðal heldri manna á þessum stöðum, segir Aðal- geir ennfremur. Fer á eftir útdrá'ttur úr þremur bréfum til Brynjólfs: Hinn 1. nóv. 1846, skrifar Grímur: Andskoti leikur Rachel vel, eg hef afldxei á minni ævi heyrt annan eins málróm, Hún lék Phedru, hana Phedru, sem átti Theseuis bónda, en var skotin í stjúpsymi sínum Hypp olytusi. En nú var Hippolytus harður í hom að tafea, eins og Jóseph heitinn Skaptason frá Gyðingalandi: hann vildi ekki leggjast með Phedru, af því hann var svo skírlífur — og hún of gömul. En þetta tók hún illa upp, eins og nærri má geta, því það gjöra stúlk- ur og kanur allajafna og svo sagði hún Theseuisi, að — Hippolytus hefði gent sérþað nauðugri, og svo velti Thes- eus tuggunni (tóbakgtugg- unni í munni sér, spýtti um tönn og sló hnefanum í litla borðið, og var það karlmann- lega gjört og svo — og svo — varð slagsmál og djöful- skapur í höllinni. — Þessa rullu spilaði nú Rachel vel, einkum röddin, og eg hef aldrei heyrt ainnan einis máil- róm, hún hvíslar svo það heyr ist um allt húsið og tekur undir í brjósitum karla og kvenna." Hinn 4. jan. 1847. segir hann: „Mínar actíur standa víst ekki öllu hærra meðal íslend inga en vatnsaktiur Hjainta með Dönum, því -ekki fæ eg seðil né kveðju frá neinum nema yður, og það má eg hafa út með hörkunni. fmynda mér þó, að þið fréttuð ekki neitt af mínum syndsamlegu lífernis háttum hér, svo sem kvenna- fari né þess konar. Hvergi í veröldinni er annars eins hægt að fá sér stúlku eins og hér, maður þarf ekki annað en felappa í lófana, þá koma 10, hvor annarri snotrari (jolie): frítt kvenfólk er hér ekki til: að minnsta kosti hef eg enn þá ekki séð neina, sem þú mundir kalla fallega, og það er þó þér þyki Sníddarasálin fal leg. Þar á móti sér maðurhér ivarla ljótt andlit: þær eru hér aliar liðlegar og laglegar, kuinma að búa sig, og líta út, eins og þær séu velvaxnar, þó að það sé ástundum máske Framhald á bls. 22

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.