Morgunblaðið - 08.03.1969, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MARZ 1969.
5

vísitölunnar
Frá sveit til sjávar
Grundvöllur
UMRÆÐUR um vísitölu eru
nú ríkastar í hugum allra
landsmanna. Ljóst er, að verði
vísitölukerfinu við haldið
óbreyttu, erum við á
skammri stuftdu komnir í
sama fenjð á ný í efnahags-
málum. Verðbólguskrúfan
heldur áfram af fullum krafti
og gengisfelling verður árleg-
ur viðburður, ef ekki verður
numið sta'ðar á þessari braut.
Vísitalan er sem kunnugt er,
reiknuð af tilkostnaði þeim,
er við teljum að sé við lífs-
framfærsluna. í kjölfar geng-
isfellingar hækkar tilkpstnað-
urinn við framfærsluna og
þá um leið kaupið, sem tekið
er af atvinnuvegum þeim,
sem verið er að reyna að
hjálpa með gengisfellingunni.
Þar me'ð er hagnaður atvinnu-
greinanna af gengisfelling-
unm runninn út í sandinn og
allt situr við sama og áður.
F ramleiðniví sitala
Væri nokkur goðgá að
varpa fram þeirri spurningu,
hvort ekki væri hægt að finna
annan og eðlilegri grundvöll
fyrir vísitölu, heldur en nú
er? Mætti ekki leggja fram-
leiðni þjóðarbúsins til grund-
vallar vísitölunni, í stað til-
kostnaðarins? Þá yrði að taka
til grundvallar bæði verð þa’ð,
er fæst fyrir þjóðarframleiðsl
una, og magn einstakra fram-
leiðslugreina. Svo virðist að
vísu í fljótu bragði, að þetta
kunni að reynast erfitt í fram-
kvæmd, þar sem afkoma at-
vinnugreinanna liggur seinna
fyrir heldur en tilkostnaður,
sem þegar í stað segir til sín.
Hitt má furðulegt vera, ef
hagfræðingar okkar geta ekki
fundið vi'ðunanlegt kerfi til
þessa útreiknings.
Það má líkja þessari hug-
mynd við rekstur venjulegs
heimilis. Við skulum gera ráð
fyrir að heimilisfaðirinn sé
sjómaður, sem á trillubát og
lifir á fiskveiðum.. Dag nokk-
urn er svo komið að konan
hans segir, að nú sé tilkostn-
aðurinn við heimilishaldið or'ð
inn svo mikill, að hún verði
að fá meiri peninga til að
geta staðið undir honum. En
sjómaðurinn og fyrirvinna
heimilisins hefir ekki að sama
skapi fengið meira fyrir fisk-
inn sinn, eða afli hefir verið
minni, jafnvel tilkostnaðurinn
hjá honum hefir aukizt. Sem
sé, tekjur heimilisins hafa
ekki vaxi’ð og hann getur því
ekki lagt meira til reksturs
þess.
Sparnaður
Þetta er dæmi, sem allir
heimilisfeður skilja. En hver
eru þá viðbrögð fyrirvinnu
og húsmóður? Einfaldlega þau
að spara. Ekkert ráð annað
blasir við. Þetta hafa menn
einlægt þurft að gera. Að
lifa um efni fram, hefir aldrei
gengið til lengdar. Að sjálf-
sögðu leita menn á ný mið,
þegar fiskurinn hverfur af
þeim gömlu. En þa'ð vita
menn, að tekur sinn tíma, og
á meðan er ekkert annað ráð
til en spara. Húsmóðirin verð
ur að draga úr tilkostnaðin-
um við heimilishaldið.
Er þjóðfélag okkar ekki ein
mitt stórt heimii, sem rekið
er á sama grundvelli. Væri
því ekki eðlilegra að grund-
völlur kaupgjaldsvísitölunnar
væri afkoma atvinnuveganna
í landinu, hverju nafni sem
þeir nefnast?
nýrra atvinnugreina í þjóðfé-
laginu, til þess að auka ör-
yggi þess í efnahagslegu til-
liti. Allt er það gott og sjálf-
sagt. Því fjölskrúðugra sem
atvinnulífið er, þeim mun
minni hætta er á stóráföllum,
ef aflinn bregst á einhverjum
miðum.
Ein atvinnugrein hefir þó
legið í þagnargildi í öllum
umræðum og nýskipan at-
vinnuveganna, en það eru
siglingar. Hví skyldu Islend-
ingar, sem eru ein harðsnún-
asta siglingaþjóð heims, sem
á þrautþjálfaða sjómenn, sem
fengið hafa skóla sinn við
hinar erfi'ðustu aðstæður, ekki
gefa meiri gaum að sigling-
um. Alla tíð hafa siglingar
verið grundvöllur þess að hér
á landi væri hægt að lifa
mannsæmandi lífi. Siglingar
hafa því verið líflína okkar
til samskipta við umheiminn.
Þetta eyland, miðja vegu milli
tveggja ríkustu heimsálfanna,
ætti að vera hin ákjósanleg-
asta miðstöð siglinga. Eins og
verðlagi háttar í dag, þá er-
um við samkeppnisfærir á
þessu sviði. En skipastóll okk
ar hefir ekki vaxi'ð sem skyldi
á undanförnum árum. Lítum
til granna okkar, Norðmanna.
Þeir afla stærsta hluta
sinna þjóðartekna með sigl-
ingum. Þá er því við að bæta,
að við erum nú færir um að
byggja siglingaflota okkar
sjálfir. Öflugar siglingar
myndu því hafa mikil áhrif
á skipasmíðaiðnað okkar.
Eins og nú er komið málum
mun láta nærri að innlendur
kostnaður í sambandi vi’ð sigl
ingar sé um 40% af heildar-
kostnaði við útgerð siglinga-
flota okkar. En þá er miðað
við að skipin séu keypt er-
lendis, viðhaldskostnaður, er-
ingarkostnaður. Þetta hlutfall
lendis svo og lána- og trygg-
myndi að sjálfsögðu breytast
af skipin væru smíðuð hér og
ef hægt væri að fá lán til út-
gerðarinnar hér í ríkari mæli
Þjóðaratvinnugrein
Siglingar
Vfð ræðum um að leita
Að sjálfsögðu verðum við
að halda innlendum kostnaði
niðri og miða hann við kostn-
aðinn á heimstnælikvarða, ef
við eigum að geta rekið þenn
an atvinnurekstur í sam-
keppni við aðrar þjóðir. En
við verðum raunar að gera
það á öllum sviðum. Og við
getum það, ef rétt og skyn-
samlega er á málum haldi'ð.
Þetta verðum við að hafa
sem leiðarljós í öllum okkar
atvinnurekstri. Við verðum
að beita öllu okkar viðskipta-
viti, dugnaði og verkhæfni.
Það munu sjálfsagt fáir Is-
lendingar, sem vilja viður-
kenna að við séum eftirbát-
ar annarra á vitsmunasvið-
inu. Þá er þess að geta að við
höfuð yfir að ráða þekkingu
og reynslu á fjölda mörgum
sviðum, sem aðrar þjóðir
skortir. Það liggur því bein-
ast við að efla þær atvinnu-
greinar, sem við höfum mesta
þekkingu á. Stóriðjan er okk-
ur framandi, en það er eng-
inn efi á að við munum læra
hana og vi'ð eigum á því sviði
mjög sterkan leik, þar sem
er orkugjafinn í fallvötnum
okkar. En við megum ekki
gleyma þeim atvinnugrein-
um, sem allar kynslóðir Is-
lendinga hafa þjálfast í, og
þar með skal telja siglingarn-
ar.
Við skulum því gefa meiri
gaum að þessari þjóðarat-
vinnugrein og við skulum
ekki hika við að leggja með
flota okkar út á heimshöfin,
auka hann og efla, og keppa
þar til sigurs.

FRÁ BÚNAÐARÞINGI:
Framfylgt verði lögum
um fræðsluskyldu
Á fundi Búnaðarþings í gær
voru 4 mál til síðari umræðu og
tvö mál til fyrri umræðu. Af-
greidd voru tvö mál frá þing-
inu; Erindi Össurar Guðbjarts-
sonar um jöfnuð á fjárhagslegri
aðstöðu til framhaldsnáms, var
afgreitt með eftirfarandi álykt-
un:
Búnaðarþing vill hér með visa
til ályktunar er samþykkt var
á Búnaðarþingi 1968, þess efnis
að skorað var á yfirstjórn
fræðslumála að framfylgt yrði,
þá þegar, lögum um fræðslu-
skyldu barna og unglinga í þeim
skólahverfum, þar sem slíkri
framkvæmd hafði ekki verið
komið á.
Ofurlítið hefur áunnizt í þessu
efni á liðnu ári, en þó vill Bún-
aðarþing endurtaka áskorun sína
til menntamálaráðherra og
fræðslumálastjóra um tafarlaus-
ar úrbætur í þessu mikilsver’ða
máli.
Ennfremur skorar Búnaðar-
þing á Alþingi og ríkisstjórn að
sett séu í lög ákvæði um skyldu
ríkissjóðs til að greiða fyrir þvi
að fjárhagsleg aðstaða nemenda
í skólum landsins verði jöfnuð
þannig að allir nemendur hafi
sömu aðstöðu til nám^, hvort
heldur sé í dreyfbýli eða þétt-
býli.
Búnáðarþing vísar til greinar-
gerðar er fylgdi ályktun þeirri
er samþykkt var á Búnaðarþingi
1963 í máli nr. 3 og 21.
Síðara málið, sem var afgreitt
frá Búnaðarþingi, var erindi
Stéttarsambands bænda um
rekstrarlán landbúnaðarins, lagt
fram af stjórn Búnaðarfélags Is-
lands. Það var afgreitt með svo
hljóðandi ályktun:
ALYKXUN
Búnaðarþing telur algjörlega
óviðunandi að rekstrarlán til
landbúnaðarins skuli enn standa
óbreytt að krónutölu frá því ári'ð
1959. Þessi lán hafa því lækkað
hlutfallslega, sem nemur auknu
magni og verðgildi sauðfjáraf-
urða frá þeim tima.
Rekstrarfjárþörfin hefur hins
vegar verið í hlutfalli yið hækk
að verðlag á rekstrarvörum land
búnaðarins.
Fyrirsjáanleg er stórhækkun á
verði tilbúins áburðar, er gera
mun fjölda bænda ókleift að
kaupa áburðinn á komandi vori.
nema til komi stóraukin rekstrar
lón, eða ni'ðurgreiðsla á áburðar
verði.
Því felur þingið stjórnum Bún
aðarfélags íslands og Stéttarsam
bands bænda að gera allt sem
unnt er til þess að raunhæfar
úrbætur fáist á þessu sviði, og
rekstrarlánin geti gegnt því hlut
verki, sem þeim var upphaflega
ætlað.
GREINARGERÐ
Verðmæti sauðfjárafurða hefur
aukizt úr 267,2 millj. kr. reiknað
með grundvallarverði ársins
1959 í 1,063 millj. kr. reiknað
með grundvallarverði 1. jan.
1969.
Á sama tíma hefur verið á
öllum rekstrarvörum stórhækkað
og nú er fyrirsjáanleg mikil
hækkun á tilbúnum áburði á
komandi vori.
Áríðandi er að finna raunhæfa
lausn á þessu máli, til þess að
viðskipti bænda og fyrirtækja
þeirra geti gengið á eðlilegan
hátt.
er rétt
liMiid cXii viö
iiorniö
Þarna er hann. f búðinni. Þarna er Henri í
vindlahillunni. Henri 'Wintermans. Hollenzkur at3 ætt
og uppruna, en eins alþjððlegur og hægt er. í löndum
svo fjarri hvort ö'Öru sem Bretland og Xstralía, eelst
Henri Wintermans miklu meira en nokkur annar
vindill, einfaldlega af þvi að hann hefur hitS góða og
milda brag'ð og svo fallega nýtfzku lögun, sem er
svo vinsælt um allan heim.
KynniS ykkur fyrir Henri og þið eignizt lífstíðar vin.
Kynnizt Henri Wintermans Short Panatella
Rétta stærðin tyrix alla. Hæfllega langur. Hæfllega
gildur. Hæfllega bragtSmikill. Hæfilega mildur.
Seldur í 5 stykkja pökkum.
Xynnizt Henri Wintermans Cigarillos
(ViS kölluðum þá áður Senoritas)
A stærð við “King-Size” vindling, en gildari. Ekta
hollenzkur smávindill, með hinu milda og góða Henri
Wintermans bragði.
Seldur í 10 stykkja pökkum.
HENRI WINTERMANS
HINN ALÞ JÖÐLEG-I HOLLENDINGUR
Umboðsmenn: GLOBUS H/F.