Morgunblaðið - 08.03.1969, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MARZ 1969.
DR. Guðmundur Sigvaldason,
jarðefnafræðingur, hefur undan-
farið ár starfað á vegum Sam-
einuðu þjóðanna í E1 Salvador í
Mið-Ameríku, við rannsóknir á
fyrirhugaðri raforkuvinnslu úr
jarðhita, en það viðfangsefni
Sameinuðu þjóðanna til aðstoð-
ar við E1 Salvador hefur að
mestu verið unnið af íslenzkum
eérfræðingum. Guðmundur er nú
kominn heim með fjölskyldu
sinni, og því leituðum við frétta
hjá honum um dvölina í E1
Salvador og verkefnin þar.
— Tilefni þess að ég fór til
E1 Salvador er það, að Samein-
uðu þjóðirnar hafa nýlega feng-
ið áhuga á að virkja jarðhita til
raforkuframleiðslu í þróunar-
löndunum. Þeir hafa tekið að sér
slík verkefni á þremur stöðum,
í Chile, Tyrklandi og E1 Salva-
dor. í E1 Salvador var byrjað
árið 1966 og fóru fram rann-
sóknir fram í ársbyrjun 1968. Þá
hófust boranir. Þetta verk er kost
að af sérsjóðum Sameinuðu
þjóðanna í samvinnu við ríkis-
stjórn E1 Salvador. Starfslið er
mest Salvadorbúar, en erlendir
menn hafa verið fengnir til að
Guðmundur Sigvaldason, Gunnar Böðvarsson, Sveinn Einarsson, ísleifur Jónsson og Englending-
urinn Baily fyrir utan efnarannsóknarstofuna í San Salvador.
Við jarðhitarannsókn-
ir í E1 Sulvador
íslendingar vinna það verk fyrir SÞ
Samtal við dr. Cuðmund Sigvaldason, sem
er nýkominn heim frá ársdvöl í M-Ameríku
leiðbeina og veita verkinu for-
stöðu.
— Þetta verkefni hefur að
meginhluta veiið unnið af íslend
ingum. Samtais 7 Íílendingar
hafa unnið við það um lengri
eða skemmri tíma, sagði Guð-
mundur ennfremur. í Chiie hafa
Nýsjálendingar haft mestan veg
og vanda af verkinu og í Tyrk-
landi ítalir, en þessar þrjár
þjóðir hafa allar reynslu í jarð-
hitarannsóknum. Það má geta
þess, að í E1 Salvador er verk-
efnið komið lengst áleiðis, búið
að sýna fram á, að hægt sé að
virkja jarðhita þarna til raforku
framleiðslu. Þeir íslendingar,
sem að þessu hafa unnið eru Guð
mundur Pálmason, jarðeðlisfræð
ingur, sem var þarna tvisvar,
Gunnar Böðvarsson, jarðeðlis-
fræðingur, sem einnig var þar
tvisvar, ísleifur Jónsson, sem er
sérfræðingur í borunum, en
hann stjórnaði mjög árangurs-
ríkri borun í fyrrasumar Sveinn
Einarsson, verkfræðingur, sem
hefur verið þarna tvisvar og
hefur m.a. unnið að undirbúningi
hagkvæmnirannsókna, Per
Krogh Sverrisson, borverkfræð-
ingur, sem sá um frágang á bor-
holuútbúnaði og Sveinbjörn
Björnsson, jarðeðlisfræðingur,
sem aflmældi holuna.
| — Hvað hyggjast Salvadorbú-
ar nú gera, þegar búið er að
undirbúa þannig virkjun á jarð-
hita?
I — Fyrsta stigið verður að öll-
um líkindum 30 Megawatta stöð,
sem að stáerð er þá um þriðj-
ungur af fyr^ta stigi Búrfel’ls-
virkjunar, en gert er ráð fyrir
* að hægt sé að stækka hana upp
í 150 Megawött. Samt er við ým-
is vandamál að stríða. Holurnar
gefa bæði gufu og vatn, eins og
hér á landi. Vatnið er hins vegar
mjög steinefnaríkt og í því er til
dæmis mikið bór, sem hefur eit-
urverkanir á margar jurtir. Ef
vatninu er hleypt út í ár, sem
þarna eru notaðar til áveitu, þá
mengar það jarðveginn. Þetta
vandamái verður að leysa og það
verður vænlanlega gert méð því
að dæla vatninu aftur niður í
jörðina. Það verða um 2000 tonn
af vatni, sem þarf að losna við
á 'hverri klukkustund.
— Gerir það ekkert til, þó
vatninu sé dælt þannig til baka
niður í jörðina?
— Það gæti haft jákvæð áhrif
og oiðið til þess að svæðið ent-
ist lengur. Það gæti viðhaldið
vatni og þrýstingi. En þetta hef-
ur aldrei verið gert fyrr og er
allt á tilraunastigi.
— Varst þú sem jarðefnafræð-
ingur að vinna við þes'H viðfangs
efni?
— Ég var að gera jarðefna-
fræðilega hönnun á svæðinu,
þ.e. að kanna almennt einkenni
svæðisins með tilliti til botnihita
og víðátta vatnsgeymsins.
— Svo er annað atriði, hé!t
Guðmundur áfram. Þessu verk-
efni á að ljúka 31. marz. Tak-
markið með því var að finna
jarðhitasvæði sem gæti talizt lík-
legt til raforkuframleiðslu. TU
þess að hægt sé að leggja út í
framkvæmdir þarf að liggja fyr-
ir skýrsla, sem hægt er að fara
með til alþjóða lánastofnaná og
fá fjárfestingarlán. Nú stendur
þetta þannig, að búið er að bora
víða, en aðeins eina holu á því
svæði sem líklegast er til virkj-
unar. Áður en ég fór, var sótt
um lán til Sérsjóðs Sameinuðu
þjóðanna, til áframhaldandi bor-
ana og til að gera hagkvæmnis-
rannsóknir.
— Ætiar þú þá að halda þessu
verki áfram?
— Nei, ég sé mér ekki fært
að veia lengur í burtu að heim-
an. En það má regja að fyrir
liggi loforð um að sjóðir Sam-
einuðu þjóðanna leggi fram 700
þúsund doilara og E1 Salvador
leggi eina millrjón á móti, og
ryiir þessa upptiiæð á að bora
sjö boi’holur og ganga fiá loka-
skýrslunni. Ætiunin er að byrja
aftur í júlí, og ef allt gengur að
óskum, er miðað við að stöðin
verði komih upp í árSlok 1973.
— Þeir verða þá líklega ekki
á undan okkur með fyrstu raí-
viikjunina úr jarðlhita, því
Náma karðsstöðir. ætti að koma
á undan, eða hvað?
— Nei, ekki á undan okkur,
en þeir gætu verið komnir með
stærri jarðhitastöð í fyrsta
áfanga.
— Nú er ekki vitað hvernig
fer, því mikill skortur er á
mönnum með sérfræðimenntun
á þessu sviði, heldur Guðmund-
ur áfram .Sameinuðu þjóðirnar
hafa álhuga á að taka upp sams-
konar verkefni víðar, eins og í
Guatemaia og Costa Rica í Mið-
Ameiíku, á Filipseyjum og For-
mósu í Asíu og í Uganda og
Ethiópíu í Afríku. Áformað er
að hefja verkið í Ethiópíu á
þessu ári. En ástandið er þannig,
að sérfræðinga vantar í E1 Salva
dor, hvað þá að mannskapur sé
Lil fyrir ný verkefni.
— Er þá ekki boðið í ykkur?
— Sameinuðu þjóðirnar geta
ekki boðið í menn. En þetta er
óneitanlega skemmtilegt starf.
Það hefur verið lagt mjög að
okkur að halda áfram störfum
í E1 Salvador. En hins vegar
er mikið að gera hér heima
vegna verkefna, sem nú liggja
fyrir, svo að óhægt er um vik
að senda menn til starfa hjá Sam
einuðu þjóðunum. Þeir eru ið
leita að mönnum og þeir báðu
okkur Svein Einarsson, þegar
við vorum í aðalstöðvunum í
New Yoik nýlega, um að reyna
að finna einhverja menn hér
heima, sem gætu tekið að sér
.•tjórn verksins í E1 Salvador, og
eins menn sem gætu veitt að-
sloð á öðrum sviðum.
— Nú er mikið talað um til-
komu kjarnorkustöðva. Eru þeir
ekki hiæddir við að þær taki við
raforkuframleiðslunni og jarð-
hitavirkjanir verði þarmeð úr-
eltar í fiamtíðinni?
— Enn er það gvo, að kjarn-
orkuafislöðvar eiu mjög dýrar,
nema hægt sé að byggja í stórum
einlngum. Kosturinn við jarðhita
virkjun er hins vegar sá, að
kos.tnaður er sá sami á kílówatt
hvort sem byggt er stórt eða
smátt. Því er tilvalið fyrir þjóðir

ið 'Oihr.luna í Ahuachapan í E1 Salvador. Guðmundur Sigvalda
son með tveimur starfsmönnum frá E1 Salv”'’
með lítið fjármagn og takmark-
aðan orkumarkað að virkja jarð
hitasvæðin, því það má gera eft
ir -hendinni og allt á sama verði.
í sambandi við fyrri hluta þessa
verkefnis í E1 Salvador, sem við
erum að tala um, var send nefnd
frá Sameinuðu þjóðunum, sem
átti að kanna það verk, sem búið
væri að vinna, með tilliti til
áframhalds. Nefndarmenn kom-
ust að þeirri niðurstöðu, að kostn
aður við 30 Mw stöð, sem byggð-
ist á jarðhita, yrði 5% mill.
(1 mill er 1/1000 úr dollara), þar
sem næstódýrasti möguleikinn
til orkuvinnslu í landinu yrði
8 14 mill á kílówatteiningu. E1
Salvador hefur mjög takmarkað
an möguleika til orkuvinnslu.
Þar er ein á, sem hefur verið
virkjuð, en næsta virkjunarstig
þar mundi kosta stóra stýflu og
hún mundi kaffæra stórt land-
svæði, sem er dýrmætt akur-
yrkjuland. Þyrfti þá að flytja
fjölda fólks í burtu af því landi.
Þeir hafa því jöfnum höndum
hugsað um olíuknúnar stöðvar,
en gjaldeyristekjur þeirra eru
takmarkaðar og því ekki gott að
þurfa að leggja mikið í innflutn-
in^ á olíu.
— Eru þeir að hugsa um raf-
magn til heimilisnotkunar eða í
stærri stíl?
— Þeir eru að hugsa um raf-
magn til iðnaðar. Þarna er gíf-
urlegt atvinnuleysisvandamál, og
meirihluti þjóðarinnar býr við
þröngan kost. Þetta er Mtið en
þéttbýlt land, 314 milljónir
manna á 20 þúsund ferkílómetr-
um. Helztu útflutningsafurðir
eru kaffi, bómull, og svoiítið af
sykri.
— En hvernig er fyrir íslend-
ing að búa þar. Er mjög heitl?
— Loftslagið er ekki sem verst.
Borgin San SaLvador er í 600-700
metra hæð og þar er um 30 stiga
hiti á daginn og kólnar niður í
20 ctig á nóttunni. Hitinn er allt-
af jafn allan ársins hring, en
skiptast á regntími og þurrk-
tími. í rigningunni er jafniheitt,
en þá koma hellidembur einu
sinni á dag, síðan skín sólin aft-
ur. Okkur féll þetta vel. En það
slóð illa á skólatíma fyrir krakk-
ana, sem komu á eftir mér, svo
ekki tók því að byrja í skóla í
nýju landi, og mamma þeiria
varð því að kenna þeim heima.
— Svo þú ert ákveðinn í að
vera nú kominn heim?
— Já, já, en það er freistandi
að fara öðru hverju til starfa
ytra, en ekki til langframa.
— Hvaða verkefni ferðu í
núna?
— Það hefur nú orðið talsverð
breyting á meðan ég var í burtu.
Við jarðfræðingarnir, sem vor-
um í Iðnaðardeild, eigum að
flytjast yfir til Raunvísindastofn
unar. Þar verðum við dr. Þor-
leifur Einarsson, Sigurður Stein-
þórsson og Haraldur Sigurðsson,
undir forustu dr. Sigurðar Þór-
arinssonar í jarðvLsindastofu
Raunvísindastofnunar. Mér lizt
ve’l á þetta og við bindum mikl
ar vonir við þetta fyrirkomulag.
Ég veit ekki hvaða verkefni
liggja fyrir á næstunni. Ég er
varla farinn að tala við nokkurn
mann.
— Segðu mér, Guðmundur. Ná
hafa Salvadorbúar allt í einu
fengið til sín íslendinga, vita
þeir nokkuð um ísland?
— Nei, þeir hafa litla hugmynd
um hvar það er. Og ég lái þeim
það ekki. Við vitum svo fjarska
lítið um þá. í landaffræði dóttur
minnar fá Mið-Ameríkulöndin
öll, Guatamala, Costa Rica, Nica-
ragua, Honduras, E1 Salvador,
há'lfa blaðsíðu.
— Það væri mjög æskilegt ef
við gætum með nokkru móti
miðlað af þeirri þekkingu, sem
okkur hefur tekizt að afia á sviði
jarðhitarannsókna, sagði Guð-
mundur Sigvaldason að lokum.
Þó við séum fáir, þá ætti að
vera hægt að lana Sameinuðu
þjóðunum menn um tíma, til að
vinna að þessum verkefnum í
þróunarlöndunum. Ég vona að
hluti af aðstoð okkar við þróun
arlöndin geti orðið með þessu
— E. Pá