Morgunblaðið - 22.05.1969, Síða 14

14
MORlGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 1969
IRttgMllMfAfr
Tjtgjefandi H.f. Árv’áfcui', Reykjavíik.
Fnamfevaömdiaisitjóri Haraldur Sveinsaon.
•Ritstjórai* Sigurður Bjamason frá Viglur.
Matfchías Jdhamœssten.
Eyjólfur Konráð Jónssooo.
Bitsitjómarfulltrúi ÞÖrbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn JólhannsBom
Auglýsingastjóri Arni Garðar Kristinsson.
Eitstjórn og afgreiðsla Aðalstrœti 6. Sími 16-109.
Auglýsingar Aðalstrœti 6. Sími 22-4-80.
Askriiftargjald kr. 150.00 á miánuði innanlands.
1 lausasiölu: kr. 10.00 eintakið.
SÉRSTAKT
FAGNAÐAREFNI
að er samdóma álit allra
þeirra, sem fjallað hafa
um það samkomulag, sem nú
hefur verið gert milli verka-
lýð9samtakanna og vinnuveit
enda, að merkasti þáttur
þess sé ákvörðunin um að
koma á fót lífeyrissjóðum fyr
ir verkafólk og að taka upp
frá næstu áramótum lífeyris-
greiðslur til aldraðra verka-
manna og kvenna.
í yfirlýsingu, sem Bjarni
Benediktsson gaf fyrir hönd
ríkisstjórnarinnar, er því heit
ið, að fjármagn verði tryggt
til þess að hefja greiðslur líf-
eyris til verkafólks, sem náð
hefur sjötugs aldri, og er ráð-
gert að það njóti sömu rétt-
inda og þeir, sem verið hafa
í lífeyrissjóði í 15 ár. Svo sem
kunnugt er, hefur það færzt
í vöxt, að verkafólki hefur
verið sagt upp starfi, þegar
það hefur náð sjötugs aldri.
Hins vegar hafa ekki fyrr en
nú verið gerðar ráðstafanir
til þess að tryggja félagslegt
öryggi þessa fólks, sem unn-
ið hefur erfiðisvinnu allt sitt
líf og að meginhluta til ver-
ið í hópi láglaunafólks. Nú
hefur verið stigið myndarlegt
spor til þess að tryggja af-
komu þessa fólks í ellinni, og
er það sérstakt fagnaðarefni.
Fjölmörg launþegasamtök
hafa á undanförnum árum
komið á fót lífeyrissjóðum
með samningum við viðkom-
andi vinnuveitendur, og hef-
ur reynslan af þeim sjóðum
tvímælalaust verið mjög góð.
Hins vegar hefur verkafólk
ekki notið þeirra hagsbóta,
sem fylgja þátttöku í lífeyris-
sjóðum. Nú hefur verið ákveð
ið að koma slíkum lífeyris-
sjóðum á fót í fjórum áföng-
um. Augljóst er, að eins og
hagur manna er nú, verður
að fara varlega í að taka
hluta af launum fólks til þess
að byggja lífeyrissjóðina upp,
og hið sama má segja um at-
vinnufyrirtækin, sem borga
60% af greiðslum í sjóðina.
Samningamenn beggja aðila
hafa gert sér grein fyrir þessu
og ákveðið að fara hægt af
stað. Er það áreiðanlega skyn
samlega að farið.
Þegar fram líða stundir
mun koma í Ijós, að samn-
ingarnir nú um lífeyrissjóð-
ina eru einhver mesta kjara-
bót, sem láglaunamenn hafa
náð fram um langt skeið.
Þessi þáttur samninganna er
einnig í rökréttu samhengi
við þá stefnu jafnréttis og
félagslegs öryggis, sem al-
menn samstaða er um í land-
inu.
MENNTASKÓLA-
NEMAR
Að undanförnu hefur sjón-
varpið sýnt þætti um
menntaskólana, sem vakið
hafa verulega athygli, ekki
sízt vegna framkomu mennta
skólanemanna sjálfra. Stund-
um er sagt, að æskan sé á
villigötunum, og sjálfsagt er
það svo á öllum tímum, að
eldri kynslóðir hafa ýmislegt
að athuga við hinar yngri.
Hins vegar var framkoma
menntaskólanemanna í alla
staði menningarleg og ein-
kenndist af ábyrgðartilfinn-
ingu og einlægum áhuga á
skólunum og náminu. Ef
nokkuð er má segja, að þeir
hafi verið alvöruþrungnir um
of. En þegar á heildina er
litið hafa þessir þættir gefið
ánægjulega mynd af mennta-
skólunum og viðhorfum nem
enda og kennara og verið öll-
um aðilum, sem að þeim
standa, til sóma.
TEFLT Á
TÆPASTA VAÐ
Landsmenn hafa almennt
fagnað því, að vinnudeil-
unum er nú að mestu lokið
og vinnufriður tryggður í
landinu í eitt ár. En um leið
og ástæða er til að fagna
þessu má ekki gleyma þeirri
staðreynd, að nýju kjara-
samningarnir leggja þungar
byrðar á atvinnulífið í land-
inu og þá ekki sízt útflutn-
ingsatvinm ivegina.
í viðtali við Mbl. fyrir
nokkrum dögum benti Bene-
dikt Gröndal, formaður
Vinnuveitendasambands ís-
lands, á hættuna af því, ef
atvinnulífinu væri íþyngt
um of, en hann sagði jafn-
framt, að vinnuveitendur
væru bjartsýnni nú en þeir
voru í upphafi viðræðnanna,
vegna góðrar vertíðar og stöð
ugra verðlags á erlendum
mörkuðum.
Vissulega er því að mörgu
leyti ástæða til bjartsýni, en
þó verða menn að hafa ríkt
í huga, að við höfum engan
veginn enn unnið bug á erfið
leikunum, þótt nokkuð sé
VŒJ
UTAN ÚR HEIMI
Brezhnev „á leiö
kuldann"
Reikningsskil stjórnmálamanna og
Rauða hersins geta komið Shelepin,
fyrrum leyniþjónusfumanni,
til œðstu valda í Kreml
Moskvu —
EFTIR öllum sólarmerkjum
að dæma eru eingur stjóm-
málalegar ásitæður, gem liggja
til grundvaillar hinuim tiðu
dauðsföllum sovézkra hers-
höfðinjgja á undanfömium vik
um, en 15 þeirra hafa látizt
frá 10. apríl sl. Hins vegar
leikur naumaist vafi á þvi, að
valdabarátta á sér nú stað inn
an múra Kremlar, ag Rauði
herin/n gegnir þar vissulega
síniu hlutverki. Varðandi lát
fyrrgreindra 15 herShöfðimigja
er litið sivo á að í flestum
titvikum hafi dánarorsakanna
veirið að leita í háum aldri,
sjúkdéimum og, i einstaka til-
fellum, slysum.
Undangenigna mánuði hafa
átt sér stað miklar uimræður
í tímarituim hersins, sem fjall-
að Ihafa «m yfinmenn Ihans,
háa sem lága, og sip'urninga
spurt.
Annars vegar er apurt
hvaða herstef.mu skuli fylgt.
Hins vegar er spurt að
hvaða marki Ibongaralegir
stjórnimálamienn skuli hafa á
stjórn ihersins, hernaðarlegar
áfcvarðanir — og öfugt. Um
þessar mundir er álitið, að
þa@ sé útíbreidld skoðun meðal
yfirmanna í Rauða hernuim
að „stjórnmáliin sóu of miikil-
vaeg til þess að þau verði
látin eftir stjómmálamtönnun-
um einivörðungu.
ALDREI UPPREISN
Framangreind vamdamál
hafa áður orðið tdil þess, að
sovézki herinn hafur bland-
að sér í stjórnmál lamdsins og
togistreitu valdaimanna í
Kreml.
Þannig stmdidi Rauði herinn
Krúsjeff í baráttu hians eftir
lát Stalíns um miðj an sijötta
tug aldarinnar og ennfremur
aðstoðaði Rauði herinn við
að koma Krúsjeff frá völdium
1964, er hertfioringjarmir voru
ekki lengur ánægðir með
stefnu hans í hernaðarmál-
um.
Hins vegar verður að leggja
áherzlu á, að sovézki heriinn
hefiur aldrei staðið að nokkru
þvií, sem gæti nefnizt eigihLeg
uppreisn. Herinn hefiur lagt
hin þungu lóð sín á meta-
skálar þeirra manna hverju
simmi, sem að hans dómii voru
líklegastir til að fylgja þeirri
stefnu, sem hemium lfkaði, og
gættu hagsmiuina hans.
A VARNARMÁLARÁÐ-
HERRANN AÐ VERA
ÓBREYTTUR BORGARI?
Árangurinn af þessu hefur
Leonid Brezhnev
— „inn í kuldann“.
ekki ætíð orðið sem beztur.
Núverandi leiðbogar í Kreml
sýmdu „þakklæti“ sitt í verki
með því að reyna að koma
óbreyttum borgara í errubætti
varnarmálaráðherra. Þegar
hernum tókst að koma í veg
fyniir þessa i|ymiskuláriás á
þetta emibætti, sem hiomum
hafur jafnan tillheyrt, völdu
stjórnmálamennirmir þesis í
stað hinn 63 ja ára gamla
marskálk Andrei Gretchfco —
ugglausit með það á haik við
eyrað að hamn verður settur
á eftirlaun eftir fáein ár.
Ef fyrtrgreindair bugsanir
knýja enn á hjá leiðtogunum
í Kreml kainn þar að vera
að finna skýringuina á vopna-
skakinu, sem að undanförnu
hefiur átt sér stað í röðum
sovézkra herahöfð Lngj a og
foringja. Margt hendir til
þess, að áætlunin um að
stjórnmálamaður — en ekki
hermaður — skipi stöðu ivarn-
armiálanáðherra, sé emn
óbreytt. A. m. k. bendir margt
til þess að Gretchko, mar-
skálfcur, sem fékk leyfi til
þess að boma fram sem hinn
„sterkasti maður“ á meðan
Tékkóslóvakíumálið sitóð sem
hæst, njóti minní vinsælda
imeðal leiðtoiga Kremlar nú
þegar „skítverkið“ hefur ver-
ið unnið.
ENGIN HERSÝNING 1. MAI
Eitt alf því, sem eindregið
bendir í þessa átt. er sú stað-
reymd að hinnii venjulegu
hersýningu á Rauðatorgirnu
1. miaí var að þesisu sinni
aflýst, en áður hefur varnar-
málaráðfherraniti verið einasti
Alexander Shelepin
— „út úr kuldanum“.
ræðumaðurinn þar þann dag.
Talið er að þessi athöfn leið-
toganna í Kirerni haifi átt að
sýna hershöfiðimgjuinfum, svo
ekki yrði um villzt, hverjir
það væru, sem ákvarðanár
tækju í Sotvétríkjunum.
En herimn á sér valdamikla
s’tuðninigsimenn roeðal hinna
11 manna, sem sitja Porsætis-
nefndina. sem bezt kom í ljós
er marsikálknuim og sovézku
leyniþjónustunmi tókst að
þvimga firam innnásina í
Tébkóslóvakíu í ágúist í fyrra.
BREZHNEV í KLÍPU
Hinir „fnjálslyndani“ urðu
þá að 'láta í minni pokarnn.
Samikvæmt því, sem sumam
heimildir segja, var það
Brezhnav sem á síðustu
stundu skipti um skoðun og
fylgdi innrásm.ni, og var það
atkvæði hang sem úrsliitum
réð. Aðrar heimildir telja, að
Brezhnev haifi einfaMlega
staðið andspænig hreinum
meirihlutastuðningi við iun-
rás,ina.
Hinn stjórnmiálalegi Jheili*
á bak tvið þessa refsikák vam
Alexander Shelepin, fyrnum
yfirmaður leyniþjón'Uistu Sov
étríkjanna, sem Brezíhnetv
tóks't árið 1966 að fá lækk-
aðam í tign, og settan í ernto-
ætti þar sem hanin var að
heita áhrifalaus.
EKKI KOSYGIN
Shelepin hefur eftir sem
áður góð samlbönd í fiókks-
vélinni og stjórn þungaiðn'áð-
ar lanidsins — og það voru
einmitt þessi öfl, sem ásamt
hernum ikomu Knú.sj eff frá
vöM'uim. Saimlkvæmit því sem
A-Evróipufréttaritari Ihiins
tv.irta, bamdaríska stórtolaðs
„Christian Science Monitor",
Paul Wohl, segir, getur Shele
pin 'reifcnað með stuðningi sex
af hinum tíu mönmum sem
ásamt 'honum skipa Forsætiis-
nefndina.
Af þeim fjónum, sem þá
eru ótaldir, er ekki reiknað
mieð að tveir séu í ihættu,
kiomi til hreinsusiar, þ. e.
Kosy.gin forsætisráðihierTa, og
landtoúnaðarsérfrœðinguirinn
Polyansky. Þannig virðist oif
mikið gert úr „óániægjunni“
með hina „frjálslymdú*.
Það, sem herinn og hiniir
ijhalidsisamairi í fliokksfloryst-
unmi þarfnasJt niú, er „nýr
Brezhnev". Alexamder ’Slhiele-
pin virðist vera sá maðuir.
farið að birta til. Þess vegna
er mikilvægt ,að allir leggist
nú á eitt að hagnýta þau
tækifæri, sem fyrir hendi eru
til þess að bæta stöðu þjóð-
arbúsins og þá jafnframt ein-
staklinganna. Verulegum
áfanga hefur verið náð, en
þó er enn mikið starf óunn-
ið, þar til þjóðin hefur að
ful'lu rétt við eftir áföll síð-
ustu tveggja ára.