Morgunblaðið - 10.06.1969, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. JÚNÍ 1099
Úitgjefandi H.f. ÁrvákuT', Reykjaviik.
Fnamkvœm<Ias'ti óri Haraldur Sveinsson.
•Ritstjórai' Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Mattih'ías Joihannessten.
Eyjólfur Kcxnráð Jónssion.
RitstjómarfuUtrúi Þoibjöm Guðraundsson.
Bréttastjóri Bjiörn Jóhaimsson!.
Auglýsingasitjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiSsla ASalstraoti. 6. Sími 10-100.
Auglýsdngar ASalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriiftargjald kr. 150.00 á mánuði innanílands.
í lausasölu kr. 10.00 eintakið.
AFKOMA
FL UGFÉLA GSINS
P’ins og greint hefur verið
^ frá í fréttum varð veru-
legur halli á rekstri Flugfé-
lags íslands á sl. ári. Flutn-
ingarnir minnkuðu frá árinu
ó undan ,gagnstætt því sem
venja hefur verið að flutn-
ingarnir hafa aukizt verulega
ár frá ári, og samhliða hækk
aði allur tilkostnaður gífur-
lega vegna gengisbreyting-
anna. Hið erfiða efnahags-
■ástand hér á landi hlaut að
segja til sín í rekstri Flugfé-
lagsins, og fyrirfram var vit-
að, að rekstrarafkoman
mundi ekki verða góð. En
þegar að öllu er gáð, má
segja, að sæmilega hafi til
tekizt hjá félaginu.
Er reikningar Flugfélags-
ins eru skoðaðir, eru athygl-
isverðustu upplýsingarnar
þær, að rekstur þotunnar
hefur gengið vel þegar á
fyrsta heila rekstrarári henn
ar. Tekjumar af Gullfaxa
voru 231 milljón króna, en
rekstrarkostnaður án af-
skrifta 194 milljónir. Þegar
46 milljónir króna höfðu
verið afskrifaðar varð bók-
fært tap að vísu rúmar 8
milljónir, og svaraði það til
þeirra tekna, sem töpuðust á
einurn mánuði vegna minnk-
andi flutninga.
Enginn efi er á því, að þot-
an á eftir að skila veruleg-
um hagnaði, er efnahagur
manna batnar og flutningar
aukast. Er þegar sýnt, að það
var mikið happaspor, er sú
vél var keypt til landsins.
Gagnstætt þessu varð mik-
ill halli á innanlandsflugi,
enda drógust flutningar sam-
an, samhliða hækkandi kostn
aði. Út af fyrir sig er ekkert
við því að segja, að atvinnu-
fyrirtæki tapi einstök ár, þeg
ar árferði er sérstaklega
slæmt, eins og hér hefur ver-
ið að undanfömu, enda má
segja að rekstur Fokker
Friendship flugfélaganna sé
með eðlilégum hætti. Sama
verður hins vegar ekki sagt
um rekstur gömlu Douglas
flugvélanna, sem einkum
hafa verið notaðar til að sel-
flytja farþega frá Akureyri
til Norð-Austurlands. Þar er
um að ræða gífurlegt tap, og
ekki verður séð, að stætt sé
á því til langframa að halda
þeim rekstri í óbreyttu horfi.
Flugfélag íslands hefur
staðið af sér erfiðleikatíma-
bilið, sem nú er að baki, og
félagið á áreiðanlega glæsta
framtíð, ef ekki verða stór-
áföll, og vonandi kemur ekki
til þess, að skammsýni og
óbilgirni í samningamálum
kippi stoðum undan rekstri
flugfélaganna íslenzku, sem
eru einhver mikilvægustu
atvinnufyrirtækin.
INNRÁS SAS
l/ert er að menn veiti því
* athygli, að einmitt á erf-
iðasta ári Flugfélags íslands,
skuli SAS stórauka umsvif
sín hér á landi og leitast við
að ná farþegum af Flugfélag-
inu. Stjómendum þessa risa-
félags, sem rekið er á ábyrgð
ríkisstjórna þriggja Norður-
landa, var að sjálfsögðu full-
kunnugt um erfiðleika Flug-
félagsins, og áföll þau, sem
dunið höfðu yfir íslenzkt
efnahagslíf, en engu að síður
seilist félagið hér til fanga —
eða er það e.t.v. vegna erfið-
leikanna og þar með vonar-
innar um að geta komið Flug-
félaginu á kné?
Mikið er rætt um norræna
samvinnu, og enginn efi er á
því, að frændþjóðir okkar
vilja okkur vel. Hið bezta,
sem þær gætu gert, væri að
halda aftur af sínu eigin flug
félagi og virða þá hefð, sem
skapazt hefur, að íslendingar
önnuðust nokkurn veginn
einir flutninga í lofti til og
frá landinu. Þeirri ósk ís-
lenzku þjóðarinnar koma
sendimenn frændþjóða okk-
ar vonandi á framfæri við
stjómarvöld sín.
FEGRUNARVIKAN
j dag hefst fegrunarvika í
Reykjavík og verður lagt
kapp á að fegra og hreinsa
borgina á allan hátt. Borgar-
yfirvöld munu hafa þar for-
ystuna, en einsýnt er, að
borgararnir verða að taka
þátt í þessu starfi, ef það á
að bera tilætlaðan árangur.
Vonandi leggja allir sig
fram um að fegra og prýða
borgina þessa viku, svo að
hún skarti sínu fegursta á
aldarfjórðungs afmæli lýð-
veldisins.

UTAN ÚR HEIMI
írar vilja aukin viðskipti
við kommúnistalöndin -
ÍRSKÁ stjórnin hefur nýlega
hleypt af stokkunum mikilli
söluherferð fyrir írskar vörur
í kommúnistalöndum. Hefur
þetta að sögn komið illa við
marga íra, sem ætíð hafa
verið harðir andstæðingar
kommúnismans enda sterk-
trúaöir kaþólikkar. Jack
Lynch, forsætisráðherra ír-
lands skýrði frá þessari her-
ferð í írska þinginu nú fyrir
skömmu og sagði að írar
flyttu nú inn miklu meiri
vörur frá kommúnistarikjun-
um tn þeir seldu. Sagði hann
að stjórn sín væri staðráðin
í að ráða bót á þessu sem
fyrst.
írlartd fylgir hér í fótspor
aininarrar Ikaþóllskrar þjóðair,
sem er Spán.n, en Spániverjiair
hafa stofmað til sterikra við
skiptasambanda í A-Evrópu á
®L áratuig og það þsrátt fj<rir
hiinin steir'ka and-feammúniisma
sem feom Franoo henghöfð-
irjgja tiil vald'a á síniuim tímia.
Hafa viðlslfeipti þessd fairið sí-
fell't vaxandi.
írgka Útflu'tinin'gisriáðið beif-
ur falið Patriok J. O. DriscolJ,
28 ár,a gömilum maikaðssér-
fræðingi sem hlaiut mienimtiun
sína í Bandatríkjunium, aið
hafa yfirumjsjón með her-
ferðinind. Muniu þeiir leiggja
séristaka áherzlu á mairkaðö-
öflun í Sovétríkj'Uiniuim, Búl-
garíu, Tékkóalóvakiu, A-
ÞýzlcaLandi, Unigverjialandi,
Póllaindi og Rúmieniíu, en
vöruSkiptajöfnuð'uriinin við
Júgóslavíu er þegar hag9tæð-
ur. A s.l. áiri keyptiu írar vör-
uir fyrir tæpiega 2.4 mil'ljairði
ísl, kr. frá þessum löndiuim, en
seldu þeim vörur fyrir aiðeinis
350 milljónir ísl. kr. og var
því varuskiptajöfnuiðuriinn
óhagstæður um 2 milljiairði M.
kr., sem írar segja sé tveim-
ur mi'lljörðum of miilkið.
írair flytja aðalteiga inn hrá-
efni, svo sem kol, timibur og
pottaöSku frá A-Evrópu, en
útfluitniniguirinn er nær ein-
gönigu nieyzluvarndingur. S-lík-
ur varniin'gur þarf að jalfnaði
mjög mikia aiuigiýsingu og
kynninigu t-il að haSla sér völl
á nýjuim mörfcuðum.
Eitt <aif helztu vandamiálun-
uim í saimbaind'i við þessa nýju
sölu'herferð, er a@ friar hafa
engar ræðismaninisSkriÆstofuT
í komimúnéstalöndunium. Hef-
u>r þesei skortur eðliiega tatfið
mjög fyrir og rauniverulega
verið ein helztia hindrundn
'gagn söluauifen'ingu á írsfeuim
vörum auistan JárnitjaM'sinis.
Hatfa írskir útflytjendur kvart
að mjög umdan þessu og nú
er líklegt að stjómin komdisit
efcki hjá því að bæta úr, þrátt
fyrir íhal'dssamia amdistöðu
kirkjuininair.
Stjórniin hefur nú gripið til
mjög óvenjulegra ráðistaf-
ana og hefuir auglýst opimber-
lega eftir möninium í minrni-
'háttar diplóm-ataiemibætti. Er
gert ráð fyrir að þeir mund
síðar sendir til feommúnista-
landannia til st'arfa í ræðis-
m'an'nissferifstofum sem verzl-
una'rfu'lltrúair. A-Evrópul önd-
in hafa sum fasta verzlumar-
fuiltrúa í Irlandi en öninur
senda viðlsllciptiafuiUltrrúa og
taöknisérfræðiniga regluilega í
vi'ðskiptaerindum og mörg
þeirra auglýsa vörur síniar í
írskum blöðum.
Ly-nch forsætiisráðlherrta
sagði nýlega að stj’óm sín
hefði sent Rússum lista yfir
hugsanliegar útflutniingsvörur,
einlkum ulllairfatnað og anmian
kilæðnað svo og skó. Sagðd
forsætisráðheirrann að tækju
Rúscar þeissum vörum vel
myndu ínar bjóðast til að
senda þeim aðra md'kilvægta
útfluitndngsvöru til að h-aldia á
þeim hita í vetrarkuildunum,
írdct viiskí.
Stalín virðist vera að fá
fulla uppreisn æru
Nýútkomin bók í Moskvu ber á hann
lot sem leiðfoga, enda þótt gagnrýni
gœti enn á sumum sviðum
Moskva, 6. júní NTB
ATHYGLISVERÐ ummæli umi
Jósef Stalín koma fram í bók,
sem nýútkomin er í Moskvu. Er
rætt um hinn látna einræðis-
herra á svo jákvæðan hátt í bók-
inni, að það bendir sterklega til
þess að Stalín sé nú að fá al-
gjöra uppreisn æru í Sovétríkj-
unum. Mat það á Stalín, sem
fram kemur í bókinni, er þeim
mun þyngra á metunum fyrir þá
sök, að bókin er gefin út af
„Marx-Lenínismastofnuninni“,
sem er undir beinni stjórn mið-
stjórnar Kommúnistaflokks Sov-
étríkjanna. í bókinni er Stalín
lýst sem einum af hinum miklu
mönnum byltingarinnar við hlið
Leníns.
Bókin ber nafnið „Enduirtminin
in/gar um Le'níin“, og lýsir lífi
Leníms á árunuim 1891 til 1917.
Á hún að verða fimm biindi alls,
og er gefin út seim þáttur í mikl
uim hátíðalhöldiuim, sem fraim eiga
að fara á næsta ári í tilefni þess,
að þá verða 100 ár liðim frá fæð
ingu Lanínis.
Er hlutverki Stalínis sem sam-
starflsmiainms Leníns svo mj'ög á
loft haldið af opinlbeiru verki af
þessiari teguind, að segja má að
ummmælin raálgist það að veita
hon/uim algera uppreisn æru.
Eftir að Krúsjeff hafði flutt
hiraa frægu ræðu sína uim Stalim
á 20. fldkksþimgi sovézíkra komim
úniista 1956, sigldiu í kjölfarið all
mörg ár, þar sem Stalín og allar
gjörðir hanis voru fordæmd. Eft-
ir fall Krúsjeffls haustið 1964,
breyttist tóraninin þegar, og leið
Skki á löragu þar til sjá mátti
fyrstu merki þess, að nýtt mat
á Stalín væri í aðsigi.
Þetta fyrsta bindi af verki því,
sem nú er að koma út í Mosfcvu,
bendir eindregið til þess að sov-
ézíkir leiðtogar séu í þanin vegiran
að veita Stalín fulla uppreisn
Leiðtogoíundnr
um nðild Bretn?
Bonn, 6. júní, AP.
Utanríkisráðherra V-Þýzka-
lands, Willy Brandt, sagði í kvöld
að tillaga hans um fund æðstu
manna Evrópuríkja varðandi
umsókn Breta um aðild að Efna-
hagsbandalaginu og önnur mál,
hefði fengið góðar undirtektir
hjá nánustu bandamönnum V-
Þjóðverja.
Brarad't kvaðst vidjia leiðrétta
þan-n misdfeiiirainig, að tillaga hairas
gerði ráð fyrir alð fundurinin
yrði haldiran iraraan raimma V-
Ewrópubandallagsiinis, sem Bretar
oiga aðild að aulk EBE-lanidaturaa,
þóttt haran hefði iaigt tóliiögumia
friam á funidi banidaliaglsina í
Haiag.
æru sem byltiragarleiðtoga, era áð
ur hafði honiuim varið veitt upp-
reisn setm styrjaldarleiðtoga í
heimsstyrjöldiraini síðari.
En það sem hvað mesta athygli
vefeur varðandi bðkina, er að
Stalín er þar hylltur fyrir þjóð-
félagsleg störf sín, erada þótt eft-
ir sem áður gæti sterkrar gagn-
rýni á vissum sviðutm varðandi
það atriði.
„Stalín gegni mikilsverðu
hlutverki í því að láta áætlamir
Lenéns um iðravæðingu Sovét-
ríkjarana verða að veruleika,
koma á samyrkjubúskap í land-
búniaðiraum, í baráttuirani fyrir
uppbyggiragu sósíalismaras og til
styrktar friðinium. Haran gegndi
eiranig mikilsverðu hlutverki í
baráttunmi við öfl þau, sem voru
Leraíra fjamdis'aimleg — Trotskíist-
uraum, tækifærissiraniuðum hægiri
möninium og borgaraleguim þjóð-
ernissinraum“, segir í bðkiraini.
Hinisvegar gætir strangrar gagin
rýni á ýmsum sviðuim. Á einum
stað segir:
„Á meðan haon gegtndi mikil-
vægustu stöðunuim iraraan ríkis og
flökks, leyfði Stalín grófa mis-
notkun á mieginreglum Leníndsm
ainis varðandi sameiginlega stjóm
mála, og starfsgrundvöll floklkis-
iras, brot á lögum sósíalismainis,
fjöldaþvinigun gegn háttsettuim
þjóðfélagsleiðtogum án raoklku'rs
tilefnis, svo og stjórramála- og
herleiðtogUim, og öðruim heiðar-
legum Sovétborgurum“.
I bókinni er jafnan rætt um
Stalín sem nánasta saimstarfs-
manin Leraíns í byltiraguinini, era
aðvörun sú, sem Letniín veitti 'hora
um á dáraarbeði sírau, er ekki
nefnd á nafn.
Stalín „skipulagði ósigur Me»-
hevi'karana og tryggði sigur Bol-
Shevilka“ og sá, sem Lenin
„ræddi málin oftast við var fé-
lagi Stalín“, segir á einum stað.